Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

ESHUURA 3

Kunda Abu Ruhanga Arikukunda

Kunda Abu Ruhanga Arikukunda

“Ogyenda n’abanyabwengye, nawe ahinduka omunyabwengye.”—ENFUMU 13:20.

1-3. (a) Ni mazima ki agatarikubaasa kuhakanisibwa agu Baibuli erikworeka? (b) Nitubaasa kusherura tuta abanywani abarikubaasa kutureetera kukora ebirungi?

NK’OKU pamba erikunyuunyuta amaizi agagiri haihi, n’abantu nibakira kutooreza emitwarize, emitindo, n’emicwe y’abo abu barikukira kuba bari nabo nangwa obumwe batakigyendereire.

2 Baibuli neeyoreka amazima agatarikubaasa kuhakanisibwa ku erikugira eti: “Ogyenda n’abanyabwengye, nawe ahinduka omunyabwengye, kwonka mugyenzi w’abashema aryakizira.” (Enfumu 13:20) Enfumu egi terikugamba aha kuba nabo kwonka. Ebigambo ‘ogyenda na,’ nibimanyisa okuguma nookwatanisa nabo. * Ekitabo kimwe ekirikugamba ahari Baibuli nikigira kiti: “Okugyenda n’omuntu nikimanyisa okumukunda kandi okamunywana.” Torikukiikiriza ngu nitukira kutooreza abo abu turikukunda? Buzima, ahabw’okugira ngu nituba nitwikiririza omuri abo abu turikukunda, nibabaasa kutureetera kukora ebirungi nari ebibi.

3 Okubaasa kwerindira omu kukunda kwa Ruhanga, ni kikuru ngu tusherure abanywani abarikubaasa kutureetera kukora ebirungi. Ekyo nitubaasa kukikora tuta? Nitubaasa kukikora turikukunda abo Ruhanga arikukunda, tukahindura banywani be banywani baitu. Ni banywani ki abarungi abu turikubaasa kutunga baaba batari abo abaine emitwarize ei Yehova arikusherura omuri banywani be? N’ahabw’ekyo, hati ka tureebe abantu abu Ruhanga arikukunda. Twamanya ebi Yehova arikwihiriraho kutoorana banywani be, nikiija kutuhwera kusherura abanywani barungi.

ABU RUHANGA ARIKUKUNDA

4. Ahabw’enki Yehova naaba ahikire kwegyendesereza yaaba naatoorana abo abu arikuhindura banywani be, kandi ahabw’enki Yehova yaayetsire Abrahamu “munywani wangye”?

4 Aha bikwatiraine n’okukora omukago, Yehova naayegyendesereza. Mbwenu buzima tahikire kuba omwegyendesereza? Manya niwe Mukama ow’Obushoboorozi Bwona, kandi okugira omukago nawe n’omugisha ogurikukira endiijo yoona. Mbwenu shi, ni baahi abu arikuhindura banywani be? Yehova naayeyiriza haihi abo abarikumwesiga kandi bakata obwesigye bwabo bwona omuriwe. Nk’eky’okureeberaho, teekateeka ahari Abrahamu, omushaija orikumanywa ahabw’okwikiriza kuhami. Tihariho kugyezibwa kw’okwikiriza okurikukira oku, omuzaire kushabwa kuhayo omwana we nk’ekitambo. * Kwonka, Abrahamu ‘akahayo Isaaka,’ arikwikiririza kimwe ‘ngu Ruhanga akaba naabaasa kumuzoora omu bafu.’ (Abaheburaayo 11:17-19) Ahabw’okugira ngu Abrahamu akooreka okwikiriza n’okworoba kutyo, Yehova akamweta “munywani wangye.”—Isaaya 41:8; Yakobo 2:21-23.

5. Yehova naareeba ata abo abarikumworobera omuri byona?

5 Yehova naakundira kimwe abo abarikumworobera omuri byona. Naakunda abo abarikwebembeza obwesigwa ahariwe beekundiire. Nk’oku tureebire omu Shuura 1 ey’akatabo aka, Yehova naakunda abo abarikucwamu kumworobera ahabw’okumukunda. Enfumu 3:32, nihagira hati: “Ab’omutima ogugororokire abeesiga.” Abo abarikuhikiiriza ebi Yehova arikwenda omu muringo gw’embabazi naabeeta kwija kuba abagyenyi omu “ihema” rye, kumuramya n’okumushaba obwire bwona.—Zaaburi 15:1-5.

6. Nitubaasa kworeka tuta ngu nitukunda Yesu, kandi Yehova naatwara ata abo abarikukunda Omwana we?

6 Yehova naakunda abo abarikukunda Yesu, Omwana we omwe nyamunegyere. Yesu akagira ati: “Omuntu ku arikunkunda, aryarinda ekigambo kyangye, na Tata aryamukunda; kandi turyaija ahariwe, tutuure nawe.” (Yohaana 14:23) Nitubaasa kworeka tuta ngu nitukunda Yesu? Buzima nitukyoreka turikworobera ebiragiro bye, otwariiremu n’eky’okubuurira amakuru marungi n’okuhindura abantu abeegi. (Matayo 28:19, 20; Yohaana 14:15, 21) Kandi nitworeka ngu nitukunda Yesu ku ‘turikutoora omuhanda ogu yaarabiremu,’ turikumutooreza nk’oku kirikubaasika nk’abantu abatahikiriire omu bigambo n’omu bikorwa. (1 Petero 2:21) Abo abu rukundo erikuhiga kutooreza Kristo nibashemeza Yehova.

7. Ahabw’enki n’eky’obwengye okunywana banywani ba Ruhanga?

7 Okwikiriza, obwesigwa, okworoba, n’okukunda Yesu n’emitindo ye, ni bimwe aha bi Yehova arikusherura omuri abo abarikwenda kuba banywani be. Ni kirungi buri omwe ahariitwe kwebuuza ati: ‘Emiringo n’emitindo nk’egyo niyo banywani bangye baine? Mpindwire banywani ba Yehova banywani bangye?’ N’eky’obwengye kukora ekyo. Abantu abarikuteeraho kugira emitwarize ya Yehova kandi bakabuurira n’omujinya amakuru marungi g’Obukama, nibabaasa kutuhwera kuguma tumaririire kushemeza Ruhanga.—Reeba akabokisi “Omunywani Omurungi n’Oha?” aha rupapura 29.

OKWEGYERA AHA KY’OKUREEBERAHO KY’OMU BAIBULI

8. Niki ekirikukushemeza aha bikwatiraine n’omukago ogu abantu aba baabaire baine (a) Naomi na Ruusi? (b) abatsigazi bashatu Abaheburaayo? (c) Paulo na Timoseo?

8 Ebyahandiikirwe birimu eby’okureeberaho bingi eby’abo abaagasiirwe ahabw’okutoorana abanywani barungi. Noobaasa kushoma ebirikukwata aha mukago ogu Naomi yaabaire aine n’omukaamwana Ruusi, omukago guhami ogu abatsigazi bashatu Abaheburaayo baabaire baine bari Babulooni, n’ogu Paulo yaabaire aine na Timoseo. (Ruusi 1:16; Danieli 3:17, 18; 1 Abakorinso 4:17; Abafilipi 2:20-22) Kwonka, ka tureebe abandi abaagizire omukago gw’omutaano, Daudi na Yonasaani.

9, 10. N’enki ekyareeteire Daudi na Yonasaani kugira omukago?

9 Baibuli neegira ngu bwanyima ya Daudi kwita Goliasi, ‘omutima gwa Yonasaani gukanywana n’ogwa Daudi; Yonasaani yaamukunda nk’oku ayekunda.’ (1 Samueli 18:1) Bakatandika omukago oguhamire n’obu baraabe baabaire batarikwingana omu myaka, bakaguma nibakundana okuhitsya obu Yonasaani yaafeereire omu rugamba. * (2 Samueli 1:26) Niki ekyabareeteire kugira omukago guhamire gutyo?

10 Daudi na Yonasaani bakaba baine omukago gw’amaani ahabw’okugira ngu bombi bakaba nibakunda Ruhanga kandi baine ekyetengo ky’amaani eky’okuguma bari abeesigwa ahariwe. Abashaija aba bombi bakaba baine ekyetengo ky’okushemeza Ruhanga. Bombi bakaba baine emitwarize mirungi eyaabareeteire kukundana. Hatariho kubanganisa, Yonasaani akatangazibwa obumanzi n’omujinya gw’omutsigazi owaarwaniriire eiziina rya Yehova ataine kutiina. Buzima na Daudi akaha omushaija mukuru ogwo ekitiinisa owaashagikire entebeekanisa za Yehova n’obwesigwa kandi akeebembeza ebyetengo bya Daudi okukira ebye. Nk’eky’okureeberaho, teekateeka aha kyabaireho obu Daudi yaabaire ashobangiriirwe, ari omu ishwa, ahungire ahabw’ekiniga ky’Omugabe Saulo, ishe wa Yonasaani. Arikworeka obwesigwa, Yonasaani akaimukiramu “yaashanga Daudi . . . , yaamugumya omuri Ruhanga.” (1 Samueli 23:16) Teekateeka aha ku Daudi yaahuriire, munywani we omukundwa ku yaizire akamuhwera kandi akamuhuumuriza! *

11. N’enki eki turikwega aha mukago gwa Yonasaani na Daudi?

11 Niki eki turikwega aha mukago gwa Yonasaani na Daudi? Ekirikukira obukuru eki abanywani bashemereire kugira bombi, n’omukago murungi na Ruhanga. Ku turikwirira haihi abo abu turikushushanisa enyikiriza, abaine emicwe mirungi, n’ekyetengo nk’ekyaitu eky’okuguma turi abeesigwa ahari Ruhanga, nitubaasa kuhikaanisa ebiteekateeko, tugaaniire aha bi turabiremu ebirikutugaruramu amaani kandi bikatwombeka. (Shoma Abarooma 1:11, 12.) Abantu nk’abo abarikufayo aha by’omwoyo nibashangwa omu b’eishe-emwe bagyenzi baitu. Kwonka shi, eki nikimanyisa ngu buri omwe orikwija omu nteerane omu Kyombeko ky’Obukama n’omunywani murungi? Ngaaha, tikwe kiri.

OKU TURIKUBAASA KUTOORANA ABANYWANI

12, 13. (a) Ahabw’enki tushemereire kwegyendesereza twaba nitutoorana abanywani nangwa n’omu Bakristaayo? (b) Ebibiina by’omu kyasha ky’okubanza bikatunga bureemezi ki, kandi eki kikareetera Paulo kubarabura ahari ki?

12 N’omu kibiina, tushemereire kwegyendesereza twaba turi ab’okutoorana abanywani abarikutwombeka omu by’omwoyo. Eki kishemereire kututangaaza? Ngaaha buzima. Abakristaayo abamwe omu kibiina nibatuuraho kukura omu by’omwoyo nk’oku bimwe aha bijuma by’omuti birikubaasa kutwara obwire buraingwa kuhiisa. N’ahabw’ekyo omuri buri kibiina, Abakristaayo nibakurira aha ndengo zitari zimwe omu by’omwoyo. (Abaheburaayo 5:12–6:3) N’eky’amazima, nitugumisiririza kandi tukunda abasya nari abatakahamire ahabw’okuba nitwenda kubahwera kukura omu by’omwoyo.—Abarooma 14:1; 15:1.

13 Kwonka obumwe, nihabaasa kubaho embeera omu kibiina erikwetengyesa ngu twegyendesereze omu kukora emikago. Abamwe nibabaasa kuba nibeejumba omu bikorwa bibi. Abandi nibabaasa kutandika kugira omutima mubi nari batandikye kwetomboita. Ab’omu bibiina by’omu kyasha ky’okubanza Yesu aherize kuzaarwa, bakaba baine oburemeezi nibwo bumwe. N’obu abamwe baraabe baabaire bari abeesigwa, kwonka abamwe bakaba batarikutwaza gye. Ahabw’okugira ngu abamwe omu kibiina kya Korinso bakaba batarikwikiriza enyegyesa ezimwe ez’Ekikristaayo, entumwa Paulo akarabura ekibiina ati: “Mutabeihwabeihwa; ekigombe kibi kishiisha emicwe mirungi.” (1 Abakorinso 15:12, 33) Paulo akarabura Timoseo ngu n’omu Bakristaayo bagyenzi baitu, nihabaasa kuba harimu abatarikutwaza gye. Paulo akagambira Timoseo kwetantara kunywana abari nk’abo.—Shoma 2 Timoseo 2:20-22.

14. Nitubaasa kugyendera tuta aha kurabura kwa Paulo okurikukwata aha kutoora abanywani?

14 Nitubaasa kugyendera tuta aha buhabuzi bwa Paulo? Turikwetantara kunywana omuntu weena omu kibiina nari aheeru yaakyo orikubaasa kutushiisha. (2 Abatesalonika 3:6, 7, 14) Twine kurinda omukago gwaitu na Yehova. Ijuka ngu nka pamba, nitukira kutooreza emicwe n’emitwarize ya banywani baitu. Nk’oku tutarikubaasa kujabika pamba omuri viinyo tukateekateeka ngu neija kwijura amaizi, nikwo tutarikubaasa kunywana ab’emicwe mibi tukateekateeka ngu nitwija kugira emicwe mirungi.—1 Abakorinso 5:6.

Noobaasa kutunga abanywani barungi omu b’eishe-emwe bagyenzi baawe

15. Noobaasa kukora ki okutunga abanywani omu kibiina abarikuteeraho kwebembeza eby’omwoyo?

15 Ekirungi, hariho amatsiko maingi g’okutunga abanywani barungi omu b’eishe-emwe bagyenzi baitu. (Zaaburi 133:1) Noobaasa kutunga ota abanywani omu kibiina abarikuteeraho kwebembeza eby’omwoyo? Ku orikuteeraho kugira emitwarize mirungi ei Ruhanga arikusiima, noija kureetera abandi abarikukora ebi Ruhanga akunda, kukwirira haihi. Naiwe nikibaasa kukwetengyesa kuteeraho kutunga abanywani abasya. (Reeba akabokisi “ Oku Twatungire Abanywani Barungi,” aha rupapura 30.) Teeraho kunywana abo abaine emitwarize ei orikwenda kugira. Kuratira obuhabuzi bwa Baibuli oburikugira ngu “mushashaanukye,” orikuteeraho kugira abanywani omu b’eishe-emwe otarikwihirira aha eihanga, erangi, nari enganda zaabo. (2 Abakorinso 6:13; shoma 1 Petero 2:17.) Otakaanywana abo bonka ab’emyaka yaawe. Ijuka ngu Yonasaani akaba naakirira kimwe Daudi omu myaka. Okugira omukago n’abakuzire omu myaka nikibaasa kureetera omukago gwawe nabo kuba murungi ahabw’ebi barabiremu n’obwengye obu baine.

HAABAHO OBUREMEEZI

16, 17. Ahabw’enki tutashemereire kuruga omu kibiina ow’eishe-emwe mugyenzi waitu yaagira oku yaatugwisa kubi?

16 Obumwe n’obumwe nihabaasa kubaho oburemeezi ahabw’okugira ngu ekibiina kirimu abantu abaine emitwarize etarikushushana kandi abaakuziibwe omu miringo etarikushushana. Ow’eishe-emwe naabaasa kugamba nari akore ekintu ekirikutugwisa kubi. (Enfumu 12:18) Obumwe, oburemeezi nibubaasa kureetwaho okugira emitwarize etarikushushana, obuteetegyerezana, nari okutashushanisa biteekateeko aha kintu. Oburemeezi nk’obwo nibwija kututeeza entsibo, tuhikye n’aha kuruga omu kibiina? Ekyo tikirikwija kubaho twaba twiniire Yehova rukundo eyaabuzima n’abo abu arikukunda.

17 Nk’Omuhangi waitu kandi Obaisaho Amagara, tuhikire kukunda Yehova kandi tukamuramya wenka. (Okushuuruurwa 4:11) N’ekindi, tuhikire kukwatanisiza kimwe n’ekibiina kye. (Abaheburaayo 13:17) N’ahabw’ekyo ow’eishe-emwe mugyenzi waitu yaagira oku yaatugwisa kubi, titurikwija kuruga omu kibiina nk’omuringo gw’okworeka ngu tugwirwe kubi munonga. Buzima ekyo tikishemereire kutureetera kukirugamu ahakuba Yehova tiwe arikuba atugwisize kubi. Rukundo ei twiniire Yehova terikubaasa kutwikiriza kumurugaho n’abantu be!—Shoma Zaaburi 119:165.

18. (a) Nitubaasa kukora ki okurinda obusingye omu kibiina? (b) Okusaasira omuntu haaba hariho enshonga nungi erikutureetera kukikora nikurugamu birungi ki?

18 Rukundo ei twiniire ab’eishe-emwe neetuhiga kurinda obusingye omu kibiina. Yehova naamanya ngu abu arikukunda tibahikiirire, n’ahabw’ekyo titushemereire kubatwara nk’abantu abatarikukora nshobe. Rukundo neetubaasisa kwehuzya enshobe enkye, turikwijuka ngu twena tituhikiriire kandi nitukora enshobe. (Enfumu 17:9; 1 Petero 4:8) Rukundo neetuhwera kuguma ‘nitusaasirana.’ (Abakolosai 3:13) Obwire obwingi, ti kyorobi kukuratira obuhabuzi obu. Twareka ekiniga kutusingura, nitubaasa kuguma tugwirwe kubi obundi turikuteekateeka ngu ekiniga kyaitu nikibaasa kufubira otugwisize kubi. Kwonka buzima, okuguma tugwirwe kubi n’eky’akabi ahariitwe. Okusaasira omuntu haaba hariho enshonga nungi erikutureetera kumusaasira, nikurugamu ebirungi bingi. (Luka 17:3, 4) Nikureeta obugwa gye omu biteekateeko n’omu mutima, kurinda obusingye omu kibiina, kandi okukira byona nikurinda omukago gwaitu na Yehova.—Matayo 6:14, 15; Abarooma 14:19.

OBU KIRIKWETENGYESA KUREKYERA AHO KUKWATANISA N’OMUNTU

19. Niki ekirikubaasa kubaho kikatureetera kurekyera aho kukwatanisa n’omuntu?

19 Obumwe, nituba twine kurekyera aho kukwatanisa n’omuntu obaire ari omu kibiina Ekikristaayo. Eki nikibaho omuntu orikuhenda ebiragiro bya Ruhanga otarikweteisa yaabingwa omu kibiina nari yaahakanisa amazima akeegyesa ebitahikire nari yaayecwa aha kibiina. Ekigambo kya Ruhanga nikitugambira butunu kurekyera aho ‘kukwatanisa’ n’abantu nk’abo. * (Shoma 1 Abakorinso 5:11-13; 2 Yohaana 9-11) Nikibaasa kutugumira kurekyera aho kutakwatanisa n’omuntu obundi obaire ari munywani waitu nari ori omunyabuzaare. Nitwija kworobera Yehova, tutyo tworekye ngu okuhamira ahariwe n’aha biragiro bye nikyo turikwebembeza? Ijuka ngu Yehova naatwara obwesigwa bwaitu ahariwe n’okumworobera nka bikuru munonga.

20, 21. (a) Ahabw’enki entebeekanisa y’okubinga omu kibiina abatarikweteisa erikworeka rukundo? (b) Ahabw’enki kiri kikuru kutoorana ab’okunywana n’obwegyendesereza?

20 Okubinga omuntu omu kibiina n’entebeekanisa ya Yehova erikworeka rukundo. Mu muringo ki? Okubinga omusiisi otarikweteisa nikyoreka ngu nitukunda eiziina rya Yehova eririkwera, kandi ngu nituhamira ahari Yehova n’ahari mitindo ye. (1 Petero 1:15, 16) Okubinga omusiisi nikurinda ekibiina. Abeesigwa abari omu kibiina nibarindwa kutashiishwa abasiisi abatarikweteisa, kandi nibagumizamu n’okuramya kwabo barikumanya ngu ekibiina n’omwanya murungi ogurikubarinda ensi egi embi. (1 Abakorinso 5:7; Abaheburaayo 12:15, 16) Okuhana kw’amaani nk’okwo n’ekikorwa kya rukundo aha nkozi y’ebibi. Nikubaasa kumureetera kwegarukamu, ayeteise kandi agarukire Yehova.—Abaheburaayo 12:11.

21 N’eky’amazima, banywani baitu nibabaasa kutureetera kukora ebirungi nari ebibi. N’ahabw’ekyo n’eky’obwengye okutoorana ab’okunywana n’obwegyendesereza. Twahindura banywani ba Yehova banywani baitu, tukakunda abo abu arikukunda, niitwija kugira abanywani barungi. Ebi turabeegyeho nibiija kutuhwera kugumizamu nitushemeza Yehova.

^ kacw. 2 Ekigambo ky’Oruheburaayo ekirikuvunuurwa nka ‘mugyenzi w’omuntu’ nikibaasa n’okumanyisa ‘okugyenda n’omuntu’ nari ‘okumunywana.’—Abaramuzi 14:20; Enfumu 22:24.

^ kacw. 4 Arikushaba Abrahamu eki, Yehova akooreka oku we yaabaire naija kuhayo Omwana we omwe nyamunegyere nk’ekitambo. (Yohaana 3:16) Kwonka Abrahamu ku yaabaire naaza kuhayo omwana we, Yehova yaamuha empaya y’entaama kugihayo omu mwanya gwa Isaaka.—Okutandika 22:1, 2, 9-13.

^ kacw. 9 Daudi akaba ari ‘omutsigazi’ nari omunyeeto obu yaita Goliasi kandi akaba aine emyaka nka 30 obu Yonasaani yaafa. (1 Samueli 17:33; 31:2; 2 Samueli 5:4) Obu Yonasaani yaafa akaba aine emyaka nka 60, ekirikumanyisa ngu akaba naakiza Daudi emyaka 30.

^ kacw. 10 Nk’oku kirikworekwa omuri 1 Samueli 23:17, Yonasaani akagamba ebintu bitaano ebyahuumuriize Daudi: (1) Akeehanangiriza Daudi kutatiina. (2) Akahamiza Daudi ngu Saulo tarimubona. (3) Akaijutsya Daudi ngu akaba naija kuba omugabe nk’oku Ruhanga yaaraganiise. (4) Akaraganisa kuguma ari omwesigwa ahari Daudi. (5) Akagambira Daudi ngu na Saulo akaba naamanya ngu Yonasaani n’omwesigwa ahari Daudi.

^ kacw. 19 Okumanya ebirikukiraho aha “Oku Tushemereire Kutwariza Omuntu Obingirwe”, reeba Ebyongyeirweho.