1-3. a) ¿Imamantam Bibliaqa clarota willawanchik? b) ¿Imatam rurananchik allin amistadniyoq kananchikpaq?

RUNAQA runakunapa rurasqanta hinaspa imayna kawsakusqankutam qatipakunchik. Mana musyakuspapas runakunapa imayna kayninkuta, imayna kawsasqankuta, hinaspa allin rurayninkutawan mana allin rurayninkutam qatipakunchik.

² Bibliam clarota willawanchik: “Yachayniyoq runakunawan juntanakuspaykiqa yachayniyoqmi kanki. Sonso runakunawan juntanakuspam ichaqa sasachakuypi kanki”, nispa (Proverbios 13:20). ‘Juntanakuspa’ nisqanqa manam rimachkanchu wakin kutikunallapi runakunawan tupasqanchikmantachu, aswanqa rimachkan sapa kuti chay runakunawan kuskanchakusqanchikmantam. * Bibliapa yachachikuyninkunamanta willaq runam kay textomanta nin: “Juntanakuyqa piwanpas kuskanchakuymi hinaspa chay runata kuyaymi”, nispa. ¿Manachu amistadninchikkunapa rurasqantapas qatipakunchik? Piwanpas astawan kuskanchakusqanchikqa allinninchikpaq otaq mana allinninchikpaqmi kanqa.

³ Diospa kuyakuyninpi takyayta munaspanchikqa allin amistadkunatam maskananchik. ¿Imatam rurananchik  allin amistadta tarinanchikpaq? Diospa kuyasqan runakunatam kuyananchik, hinaspapas Diospa amistadninkunatam amistadninchikpaq hapinanchik. Chayna kaq runakunaqa Jehová Diospa sumaq kayninkunatam qatipakunku. ¿Kanmanchu Jehová Diospa serviqninkunamanta aswan allin amistadqa? Qawasunyá mayqenkunataq chay sumaq kayninkuna kasqanmanta. Diospa imayna piensasqanman hina piensaspam allin amistadkunata maskasunchik.

4. ¿Imanasqataq Jehová Diosqa amistadninkunata akllananpaqqa derechoyoq, hinaspa imanasqam Abrahamta “amistadniy” nispa suticharqa?

⁴ Llapallan Kamachiq kaspanmi Jehová Diosqa derechoyoq amistadninkunata akllananpaq. Pipa amistadninmantapas paypa amistadninmi aswan allinqa. Chaynaqa, ¿pikunatataq amistadninpaq akllan? Jehová Diosqa asuykunmi mana iskayrayaspanku iñiqninkunaman. Chaynam karqa Abraham, payqa iñiyninpim reqsichikurqa. Diosmi kamachirqa churinta ofrendata hina qonanpaq. * Piensariy, ¿kanmanchu huk taytapaq imapas aswan sasa rurananpaq? Abrahamqa wañuchinanpaqmi “sapallan churinta presentarqa”, “wañuruptinpas Diosqa atiyninwan kawsarichiq kasqanpim Abraham yuyaymanarqa” (Hebreos 11:17-19). Iñiyninpiwan kasukuyninpi ejemplo kasqanraykum kuyakuywan “amistadniy” nispa Jehová Diosqa Abrahamta suticharqa (Isaias 41:8; Santiago 2:21-23).

5. ¿Imaynatam Jehová Dios qawan payman sonqo kaqkunata?

⁵ Jehová Diosqa allinpaqmi qawan payman sonqo chaynataq kasukuq runakunataqa. Arí, imapiñapas payman sonqo kaqkunataqa kuyanpunim (leey 2 Samuel 22:26). 1 kaq yachachikuypi qawasqanchikman hina, Diosqa kuyanmi sonqomanta  kasukuqninkunataqa. Chaymantapas, Proverbios 3:32 nisqanman hinaqa ‘confianmi’ otaq amistadninpaqmi qawan ‘munasqanman hina ruraqkunallata’, paykunaqa kanku qaripas warmipas Diospa kamachikuyninkunata kasukuqkunam. Chayna kaq runakunatam Jehová Diosqa invitan ‘yachanan karpanman’, huk rimaypiqa allinpaqmi qawan yupaychasqankuta hinaspa munanmi tukuy tiempo mañakunankutapas (Salmo 15:1-5).

6. ¿Imaynatam Jesusta kuyasqanchikta qawachinchik, hinaspa imaynam Jehová Diosqa sientikun Churinta kuyasqanchikmanta?

⁶ Jehová Diosqa kuyanmi sapallan Churin kuyaqkunataqa. Chayna kasqanmantam Jesus nirqa: “Kuyawaqniyqa kasukunmi nisqaykunata, paytaqa kuyanqam Taytaypas, Taytaywan hamuspaymi yachasaqku kuyawaqniywan”, nispa (Juan 14:23). Kay textopa nisqanman hina, ¿imaynatam Jesus kuyasqanchikta qawachinchik? Kamachikuyninkunata kasukuspam, ejemplopaq Diosmanta allin noticiakunamanta willakuspa chaynataq paypa qatiqninkunaña kanankupaq yachachispa (Mateo 28:19, 20; Juan 14:15, 21). Kuyasqanchiktaqa qawachinchiktaqmi ‘paypa ejemplonta qatikuspanchik’ (1 Pedro 2:21). Chaymi pantaq runa kaspanchikpas kallpanchakunchik rimayninchikpipas rurayninchikpipas paypa ejemplonta qatinanchikpaq. Jehová Diosqa kusikunmi Churinta kuyaspa ejemplonta qatisqanchikmanta.

7. ¿Imanasqataq ancha allinpuni Jehová Diospa serviqninkunawan amistad rurayqa?

⁷ Qawasqanchikman hinaqa Jehová Diosqa munanmi amistadninkuna iñiyniyoq, payman sonqo chaynataq kasukuq kanankuta, munantaqmi Jesusta hinaspa imayna kawsanapaq yachachisqankunata kuyanankutapas. Chaymi tapukunanchik: “¿Imayna runakunam amistadniykunaqa? ¿Diospa munasqanman hinachu kawsakunku? ¿Jehová Diospa amistadninchu kanku?”, nispa. Amistadqa kananchik Jehová Diospa munasqanman hina kawsaqkunawan hinaspa Munaychakusqanmanta allin noticiata tukuy sonqowan  willakuqkunawanmi. Chayna kaq runakunaqa allinninchikpaqmi, paykunamá kallpanchawanchik Diospa agradonpaq kawsananchikpaq (qaway  “¿Pitaq allin amistadqa kanman?” niq yachachikuyta).

8. ¿Imatam yachawaq a) Noemiywan Rutpa amistadninmanta? b) Kimsa mozokunapa amistadninmanta? c) Pablowan Timoteopa amistadninmanta?

⁸ Bibliaqa willawanchikmi Diospa serviqninkuna allin amistad rurasqanku allinninkupaq kasqanta. Chaypim yachachwan, Noemiy llumchuynin Rutwan imayna kasqankumanta, Babilonia nacionpi Diosman sonqo kaq kimsa mozokuna imayna kasqankumanta chaynataq Pablopa hinaspa Timoteopa ejemplonmantapas (Rut 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Corintios 4:17; Filipenses 2:20-22). Ichaqa qawasunchikyá Davidwan Jonatanpa amistad rurasqankumanta.

9, 10. ¿Imapitaq Davidwan Jonatanpa amistadninqa cimientasqa hina karqa?

⁹ Bibliam willawanchik Goliatta David wañurachiptin Jonatanqa Davidwan amistad armarusqanmanta hinaspa kikinta hina kuyasqanmantapas (1 Samuel 18:1). Chaynapim wiñaypaq amistadta rurarqku, wiñaymasin mana kaptinpas Davidqa Jonatantaqa guerrapi wañunankamam kuyarqa (2 Samuel 1:26). * ¿Imapim cimientasqa hina kachkarqa amistadninkuqa?

¹⁰ Jehová Dios kuyayninkupi hinaspa Diosman sonqo kayninkupim. Iskayninkum Diospa munaynin rurayta munarqaku. Hinaspapas iskayninkum kallpanchanakurqaku allinta ruranankupaq. Jonatanqa Davidpa qarinchakuq kasqanta hinaspa mana manchakuspa Diospa sutinta defiendesqantam allinpaq hapirqa. Davidpas allinpaqmi hapirqa  Jonatan mayornin kachkaptinpas Diosman sonqo kasqantawan kamachikuyninkuna kasukusqanta, hinaspa kikillanpaq allinkunata mana munaspan amistadninpa allinninta ñawpaqta munasqantapas. Jonatanpa kuyakuyninqa sutillam qawakun Davidta rey Saul wañuchinanpaq qatikachaptin hinaspa machaykunapi pakasqa tarikuptin Jonatan ima rurasqanpi. Davidta Jonatan kuyasqanraykum pakakusqan sitioman rispa “kallpancharqa Diosman hapipakunanpaq”  (1 Samuel 23:16). ¡Maynatachá Davidqa kusikurqa amigon Jonatan kallpanchananpaq watukuptin! *

11. ¿Imatam amistadmanta yachachiwanchik Jonatanmantawan Davidmanta willakuyqa?

¹¹ ¿Imatam yachanchik Jonatanwan Davidmanta? Imamantapas allin amistadqa takyan Diospa amistadnin kaypim. Ancha allinmi ñoqanchik hina creeqkunawan, allin portakuqkunawan hinaspa Diosman sonqo kayta munaqkunawan amistadta rurayqa. Paykunawanqa piensasqanchikkunamanta, imayna tarikusqanchikmanta hinaspa ima pasawasqanchikmanta willarinakuspam kallpanchanakunchik  (leey Romanos 1:11, 12). Chayna kaq amistadkunaqa iñiqmasinchikkunallam kanmanku. Chaynaqa, ¿congregacionpi huñunakuyman llapallan riqkunachu allin amistadqa kanmanku? Manamá llapallankuchu.

12, 13. a) ¿Imanasqataq allinta akllana congregacionpi amistadninchikkunataqa? b) ¿Imam pasakurqa punta pachak wata congregacionkunapi, hinaspa imatam apostol Pablo nirqa?

¹² Allintam akllana amistadninchikkunataqa, congregacionpiqa manamá llapallankuchu iñiyninchikpiwan Dioswan allin kayninchikpiqa yanapawanchikman. ¿Hukmanyanapaqchu chayqa kanman? Manam. Sachapipas frutakunaqa manam chayllachu llapallanku poqonku chaynam wawqe-paninchikkunapas iñiyninkupiqa mana iguallachu qespinku. Chaymi congregacionkunapiqa qawasunchik iñiyninkupi mana iguallata ñawparisqankuta (Hebreos 5:12–6:3). Chayna kaptinmi congregacionpi chayllaraq iñiqkunawan chaynataq pisi iñiyniyoqkunawan pacienciakunanchik hinaspa kuyakuyninchiktapas qawachinanchik chaynapim iñiyninkupi ñawparinankupaq yanapasunchik (Romanos 14:1; 15:1).

¹³ Wakin kutikunapiqa congregacionpi imapas pasaruptinmi cuidakunanchik pikunawan amistad kanamanta. Icha pipas mana allinkunata rurayta qallarinman otaq imamantapas sientikuruspa wachachachayta qallarinman. Chaynam punta pachak watapipas karqa. Yaqa llapallanku Jesuspa qatiqninkuna Diosman sonqo kaptinkupas manam lliwchu allinkunata rurarqaku. Ejemplopaq, Corinto llaqtapi iñiqkunam yachanapaq kaq yachaykunapi manaña iñirqakuchu, chaymi apostol Pablo nirqa: “Amayá engañachikuychikchu chayna rimaqkunawanqa. Mana allin amistadkunaqa urmachinmi allin kawsaqkunatapas”, nispa (1 Corintios 15:12, 33). Timoteomanpas willarqam wakin iñiqkuna cristiano hina mana portakunankumanta chaymi paykunamanta karunchakunan karqa (leey 2 Timoteo 2:20-22).

14. ¿Imatam yachachiwanchik apostol Pablo amistadkunamanta anyawaspanchik?

 ¹⁴ Pablopa nisqanmantaqa kaytam yachanchik: mana allin amistadwanqa manam hukllawakunachu congregacionpi wawqe-paninchikña kaptinpas (2 Tesalonicenses 3:6, 7, 14). Iñiyninchiktawan Dioswan allin kayninchiktaqa cuidananchikmi. Amayá qonqasunchu runakunapa rurasqankuta hinaspa imayna kawsakusqankuta qatipakusqanchikta. Chaymi mana allin ruraqkunawan juntanakuspanchikqa manamá allin kaqkunataqa yachasunchu (1 Corintios 5:6).

15. ¿Imatam rurananchik congregacionpi iñiyninkupi allin takyaq amistadkunata akllananchikpaq?

¹⁵ Kusikunapaqmi, allin amistad armanapaqqa achkallañam iñiqmasinchikkuna kachkan (Salmo 133:1). Ichaqa: ¿imatataq rurasun allin amistadkunata akllanapaqqa? Qatipakunanchikmi Jehová Diospa amistadninkunapa imayna kawsasqankutawan rurasqankutapas. Chaynata ruraptinchikmi Jehová Diospa amistadninkunapas amistadninchik kayta munanqaku. Chaymantapas, allinmá kanman kikinchikmanta paykunaman asuykuyqa (qaway  “Allin amistadta armanapaq ima rurasqaykumanta” niq yachachikuyta). Qatipakunanchikpaqqa allin kayniyoqkunapa amistadnintam maskananchik. Yuyarinanchiktaqmi “sonqoykichikta kichariychik” nispa Bibliapa nisqantapas. Hukkunawan amistadta rurananchikpaqqa sonqonchiktam kicharinanchik iñiqmasinchikkunapa ima castamanta ima nacionmanta kasqanpi mana reparaspa (2 Corintios 6:13; leey 1 Pedro 2:17). Manataqmi wiñaymasinchikkunallawanchu amistadtaqa rurananchik. ¿Manachu Jonatanpas achka watawan Davidpa mayornin karqa? Yuyaq kaq amistadninchikkunaqa yuyayniyoq hinaspa yachayniyoq kananchikpaqmi yachachiwasunchik.

16, 17. ¿Imanasqataq wawqe-panikunawan pantanakuspaqa Diospa llaqtanmanta manapuni karunchakunachu?

¹⁶ Iñiqmasinchikkunawan sasachakuykunaqa kanqapunim  imayna kasqanchik hinaspa imayna kawsakusqanchik mana chaynalla kasqanrayku. Chaymi wakin kutipiqa rimasqankuwan hinaspa rurasqankuwanpas sientichiwanchikman, imayna kayninpas manapas gustawasunchu nitaq entiendenakusunchu nitaq kaqtaqa piensasunchu (Proverbios 12:18). Chayna kaptinqa, ¿imatataq rurasunchik? ¿Chayraykuchu rumipi mitkaykuq hina urmaykusunchik hinaspa congregacionmanta karunchakusunchik? Manayá, Jehová Diostawan amistadninkunataqa kuyanchikpunim.

¹⁷ Jehová Diosqa tukuy imatam unancharqa tukuytataq ruran hinalla kawsananchikpaqpas, chaymi payllata yupaychananchik hinaspa kuyananchikpas (Apocalipsis 4:11). Chaymantapas congregaciontam tukuy sonqowan yanapananchik Jehová Dios munayninta rurananpaq servichikusqanrayku (Hebreos 13:17). Chaynaqa wawqe-paninchikwan pantanakuspaqa manam Diospa  llaqtanmantaqa karunchakunchikchu. Manapunim chaytaqa rurananchikchu, Jehová Diosqa manamiki huchayoqchu. Aswanqa anchatapuni kuyaspanchikmi mana haykapipas paytaqa nitaq llaqtantapas qepanchachwanchu (leey Salmo 119:165).

18. a) ¿Imata ruraspam congregacionpi hawkayay kananpaq yanapakuchwan? b) ¿Imaynam tarikusunchik pampachana kaptin pampachaspaqa?

¹⁸ Wawqe-paninchikkunata kuyasqanchikmi kallpanchawanchik congregacionpi llapallanwan kuyanakunanchikpaq. Arí, kuyakuymi kallpanchawanchik pantaq runa kasqanchikta yuyarispa hukkunapa pantasqankuta pampachananchikpaq (Proverbios 17:9; 1 Pedro 4:8). Jehová Dios amistadninkuna pantaq kasqankuta entiendeptinqa, ¿imanasqamá ñoqanchikqa mana pantaq kanankuta munanchikman? Kuyakuymi yanapawasun sapa kuti ‘pampachanakunanchikpaq’ (Colosenses 3:13). Chayna ruraymi ichaqa mana facilchu. Mana musyakuspam rumi sonqo rikuriruchwan. Sientikuruspaqa engañakuchwanmi sientichiwaqninchikpaq piñakuruspa castigasqanchikta piensaspa. Ichaqa kikin sientikuspa piñakuqmi mana allin kanqa. Chaymi faltanta reqsikuptinqa pampachaykuna (Lucas 17:3, 4). Chaynata ruraspam kikinchikpas, congregacionpipas allinlla kasunchik aswanraqmi Jehová Dioswanpas (Mateo 6:14, 15; Romanos 14:19).

19. ¿Haykapim piwanpas manaña amistadtaqa ruranachu?

¹⁹ Congregacionta qepanchaqkunawanqa manam amistadtaqa ruranachu. Chayqa pasanman iñiqmasinchik Diospa kamachikuyninkunata mana kasukuptinmi, huchanmantapas mana wanakuptinmi hinaspa congregacionmanta qarqosqa kaptinmi. Manataqmi juntanakunchikñachu pantasqa yachachikuykunata yachachiqwan otaq Diospa llaqtanpi manaña kayta munaspan cheqap yupaychayta qepanchaqkunawanpas. Diospa Palabranqa sutillatam niwanchik:  ‘Ama kuskanchakuychikchu’, nispa (leey 1 Corintios 5:11-13; 2 Juan 9-11). * Sasapaschá kanman manaña kuskanchakuyqa, aswanraq familianchik otaq amistadninchik kaptinqa. Chaynaqa, ¿imatataq rurasunchik? ¿Jehová Diosman sonqo kasqanchiktachu chaynataq kamachikuyninta kasukusqanchiktachu qawachisunchik? Yuyarinanchikmi, Jehová Diosqa chaninchanmi allin sonqo kasqanchiktawan kasukuq kasqanchiktapas.

20, 21. a) ¿Imanasqam huchankumanta mana wanakuqkuna congregacionmanta qarqoyqa kuyakuyta qawachin? b) ¿Imanasqam cuidadollawan akllananchik amistadninchikkunataqa?

²⁰ Huchankumanta mana wanakuqkunata congregacionmanta qarqoyqa allinpaqmi. ¿Imanasqa? Puntataqa, qawachinmi Diospa sutin chuya kasqanta (1 Pedro 1:15, 16). Chaymantapas, congregacion allinlla kananpaqmi. Chaynatam Diosman sonqo wawqe-paninchikkuna mana wanakuqpa rurasqanmanta cuidasqa kachkanku. Chaynapim Diostaqa hinalla servinmanku kay mana allin pachapi amparakuna hina congregacionpi hapipakuspanku (1 Corintios 5:7; Hebreos 12:15, 16). Chaymantapas Diospa contranpi huchallikuqkunapa allinninpaqmi. Congregacionmantaqa qarqonku huchanmanta cuentata qokuspa wanakunanpaq chaynataq Jehová Diosman kutirinanpaq yanapayta munaspam (Hebreos 12:11).

²¹ Chaynaqa, amistadninchikkunaqa allinninchikpaq otaq mana allinninchikpaqmi kanqa. Chayraykum cuidadollawan akllananchik amistadninchikkunataqa. Jehová Diospa amistadninkunawan amistadta ruraptinchikqa, kuyasqankunata kuyaptinchikqa alli-allin amistadniyoqmi kasunchik. Chaynapim allinkunata paykunamanta yachasunchik Jehová Diospa munasqanman hina kawsananchikpaqpas.