1-3. (a) Ka aier tese tä Puk Ha‘a ‘ea? (e) Ka ‘is la hil tapen kạumane‘ag lelei ne la rue‘ạkia ‘is la rē tē lelei?

‘IS FAMORI fak se faraoa ne hī‘ia tạn ta. Iạ vavhiạn pạu se ‘is la tạupir se ag ma räe ‘on iris ne ‘is hạikạinagag ‘el ma, aier ma ne ‘e av ‘on rereag ‘is kal ‘inea ra.

² Tē ne Puk Ha‘a ‘ea aier: “Le‘et ne a‘mou la‘la‘oag‘esea ma lelea‘ poto la hele‘uen la pot. Ka le‘et ne hạimamnạkiạg ma lelea‘ koko la pō raksa‘a e.” (Fäeag ‘Es Fuạga 13:20) Fäeag ta “la‘la‘oag‘esea ma” kat ‘ạligen la hạipoag hạisokoag, ‘on fuạga la tētē ag‘esea hạisokoag. * Pukut ne hün‘ȧk se Puk Ha‘a ‘ea: “La la‘la‘oag‘esea ma, ma ta le‘et kel‘ạkia hanisi ma hại‘elega ne la hạipülüfiạg.” Kat araruạ‘ȧk ra ne ‘is ‘oaf la rakoa iris ne ‘is hanisi? ‘I, ‘os tētē ag‘esea hạisokoga la pō la tȧk ‘is se lelei ne se raksa‘a.

³ La nōnō ȧf‘ȧk ma ‘e hanis ‘on ‘Ạitu, iạ tē pumuet la kạumane‘ag ma iris ne la rue‘ạkia ‘is la rē tē lelei. Ka la pō tapen? ‘Is la hanis ‘e iris ne ‘Ạitu hanisi ne la kạumane‘ag ma iris ne kạumane‘ag ma ‘Ạitu.  ‘Is kal pō ra ta kạinag kạumane‘ag lelei hoi‘ạkit, gat ke iris ne mȧür‘ȧk ag pumuạ ‘on ‘Ạitu. ‘Is la sạkior se ne sei ta ‘Ạitu hanisi. La hilia kạumane‘ag lelei, iạ tē pumuet la ‘es ‘e räe ‘on ‘Ạitu.

4. ‘E rēko tese tä Jihova ‘es puer la hilia ‘on kạumane‘aga, ma ‘e rēko tese tä iạ hat ‘Eprahama la ‘on “kạumane‘ag” het?

⁴ Jihova hil a‘lelei pạu ‘on kạumane‘aga. Iạ ‘es ne‘ne‘ la rē la fak ma sin, iạ ta Puer Purer ne lạgi ma rȧn te‘, ka iạ tē a‘pumuạ‘ạkit la kạumane‘ag ma ia. Ka sei tä iạ hil la ‘on kạumane‘aga? Jihova ‘ut a‘el se iris ne tua‘nȧk se ia ka pilif se ia ‘e ‘atakoa ne ‘oris huga. ‘Io se kel‘ạkiạg ‘on Peteriak ta ‘Eprahama, iạ rog ‘e rēko ne‘ne‘ ne ‘on pilifi. Kat ‘es ra ta ạsạsiạg ne pilifi la tatạu ma ‘on far‘ȧk la ö‘fāat la rạu‘if‘ạkia ‘on le‘ fā heta la rạu‘if susunut. * Ka, ‘Eprahama “rē tạumaf‘ȧk ‘Ạisäke,” iạ pilif ne “‘Ạitu vahiạ la fū‘ȧk se‘ le‘et ‘e ala.” (Hiperiu 11:17-19) ‘Eprahama kel‘ạkia pilifi ma tovavhina se Jihova, ma tä Jihova hat iạ la ‘on “kạinaga [‘kạumane‘aga’,” NW].”—‘Ạisea 41:8; Jemesa 2:21-23.

5. Ka tes ta räe ‘on Jihova se iris ne tovavhiạn se iạ ‘e huạg aire?

⁵ Jihova a‘pumuạ‘ȧk ‘os la tovavhiạn se iạ ‘e ‘atakoa ne ‘os huga. Iạ hanis ‘e iris ne fe‘en ma kikia la aier se ia, ‘inea ne tes tä la soko. (Hat 2 Samuela 22:26.) La fak ma ne sui‘ȧk vạhia ‘e Väe 1 ne puk te‘, Jihova a‘pumuạ‘ȧk iris ne tovavhiạn se iạ ‘e rēko ‘oris  hanisi se ia. Fäeag ‘Es Fuạga 3:32 ‘ea, “Iạ hạimamnạkiạg ma lelea‘ ne ag nonoj aire.” Jihova ‘ih iris ne huạg aier se ‘on fas‘ȧk tē: Iris täla noh ‘e ‘on “tapernakul ta”—la iris la titi‘ȧk se ia ka la ro‘ạit tape‘ma se ia ‘e avat ma.—Salamo 15:1-5.

6. Ka ‘is la kel‘ȧk tapen ‘os hanisi se Jisu, ma tes ta räe ‘on Jihova se iris ne hanis ‘e ‘on Le‘ ta?

⁶ Jihova hanis ‘e iris ne hanis ‘e Jisu, Le‘ ‘eseat ne iạ ‘ese. Jisu ‘ea: “Kepoi ka le‘et ‘oaf se goua, ma iạ täla ȧf‘ȧk ‘otou fäega: ma ‘otou Ӧ‘fā ta täla ‘oaf se ia, ma ‘ạmiạr täla leumea se iạ ma noh a‘mou ma ia.” (Jone 14:23) Ka ‘is la kel‘ȧk tapen ‘os hanisi se Jisu? ‘Os la tovavhiạn se ‘on fas‘ȧk tē, ta‘ag la marag‘ạkia rog heg ta ma la rē tisaipel. (Mataio 28:19, 20; Jone 14:15, 21) ‘Is kel‘ạkia tape‘ma ‘os hanisi se Jisu ‘e avat ne ‘is la “a‘ạu se ‘on aftea,” ‘e ‘os la rakoag ne ‘on fäefäega ma ‘on gargarue se ‘on lelei pạu heta. (1 Pita 2:21) Jihova ‘oaf ‘e avat ne iris ne hanis ‘e ‘on Le‘ ta fe‘en ma kikia la a‘ạu se ‘on aftea.

7. Ka ‘e rēko tese iạ tē huạg poto la kạumane‘ag ma iris ne kạumane‘ag ma Jihova?

⁷ Jihova pa ‘es la iris ne pa ‘es la kạumane‘ag ma iạ la ‘es ‘e pilifi, huạg aire, tovavhina, ma hanis ‘e Jisu ka la tạupir tape‘ma se ‘on foh nonojo. ‘Is le‘et la sạio‘: ‘Ka tei ka ‘otou kạumane‘aga ‘es ‘e ag ‘i? Ka tei ka gou kạumane‘ag ma iris ne kạumane‘ag ma Jihova?’ Iạ kel‘ạkia huạg poto, ‘e avat ne ‘is tē‘ag‘esea ma iris ne kel‘ạkia ag fak‘ạitu ka fe‘en ma kikia la marag‘ạkia rog heg ta. Iris täla rue‘ạkia ‘is la a‘ofan ‘Ạitu.—‘Io se kes ta “ Ka Tes tä Kạumane‘ag Lelei?”

8. Ka tes ta ‘äe a‘pumuạ‘ȧk ‘e hạikạinagag ‘on (a) Naomi ma Ruti? (e) le‘ fā haharȧg Hiperiu folu? (i) Paula ma Timoti?

⁸ Fȧ‘ ‘e laloag ne Puk Ha‘a kel‘ạkiạg ‘on iris ne ‘inea ‘on lelei ne hiliạg ne kạumane‘ag lelei. ‘Äe la pō la hat se hạikạinagag ‘on Naomi ma le Ruti, hȧn ne ‘on le‘ fā ta, le‘ fā haharȧg Hiperiu folu, ma tape‘ma Paula ma Timoti. (Ruti 1:16; Taniela 3:17, 18; 1 Korinita 4:17; Filipai 2:20-22) ‘Is la sạkior se ta kel‘ạkiạg pumuạ hoi‘ạkit: hạikạinagag ‘on Tevita ma Jonatani.

9, 10. Ka hạikạinagag ‘on Tevita ma Jonatani hün‘ȧk se tese?

⁹ ‘E avat ne Tevita al‘ạkia Koliata, Puk Ha‘a ‘ea, “Ka ne Jonatani ‘oaf se Tevita ma kamat la hanis ‘e Tevita la fak ma se ‘on hanis ‘e iag.” (1 Samuela 18:1) Iriạ hạikạinagag ‘el pạu aier ma ne ‘oriạ fạu hạisiriạg ti‘ pạu, ‘oriạ hạikạinagaga hele‘ se avat ne Jonatani ala e ‘e pelu. * (2 Samuela 1:26) Ka ‘oriạ hạikạinagag te‘ hün‘ȧk se tese?

¹⁰ Tevita ma Jonatani hạikạinagag lelei pạu ‘e rēko iriạ hanis ‘e ‘Ạitu ka iriạ fe‘en ma kikia la huạg aier se ia. Iriạ hugag‘esea ‘e ‘oriạ pa ‘es la a‘ofan ‘Ạitu. Iriạ kel‘ạkia ag pumuạ ne ta hün ne ‘oriạ hạikạinagaga. Kat araruạ‘ȧk ra ne Jonatani a‘pumuạ‘ȧk huạg toa‘ ma huạg fe‘en ‘on Tevita la pel‘ạkia as ‘on Jihova. Tevita ‘e‘ȧk Jonatani ‘e ‘on huạg aire la hạitokogan fūfū‘ȧk tē ‘on Jihova ma iạ nā pa ‘es ‘on Tevita  la muạ ‘e ‘on pa ‘ese. Kel‘ạkiạg het, ‘e avat ne Tevita huạg ‘af‘af, iạ mo‘ ma kikia ‘e ut gaogao ta ‘e rēko Sạu ta Saula, ö‘fā ‘on Jonatani aoao la al‘ạkia iạ. Jonatani kel‘ạkia huạg aire ‘e ‘on “leuof se Tevita . . . , ma a‘ne‘ne‘ȧk huạg ‘e ‘on a‘fūmou‘ạkiạg ne se Tevita ne ‘Ạitu matạ‘ ma kikia se ia.” (1 Samuela 23:16) Tevita ‘on huga ‘oaf pạu ‘e avat ne Jonatani  ‘on kạumane‘ag ‘elet leum la hạiasoag ka a‘ne‘ne‘ạkia iạ! *

11. Ka tes ta ‘äe rak ‘e rēko hạikạinagaga ‘e kel‘ạkiạg ‘on Jonatani ma Tevita?

¹¹ Ka tes tä ‘is la pō la rak ‘e kel‘ạkiạg ‘on Tevita ma Jonatani? Iạ tē pumuet la kạumane‘aga la hạikạinagag lelei ma Jihova ka la a‘pumuạ‘ạkia tē fak‘ata. ‘E avat ne ‘is la hại‘eleag ma iris ne ‘is pilif ag‘esea,  aga ma‘ma‘, ka ‘os ‘amnạki la huạg aier ma kikia se ‘Ạitu, ‘is täla a‘ne‘ne‘ạkia le‘et se le‘et, ma rogrog lelei ‘on hensạsiga täla a‘ne‘ne‘ȧk tape‘ma ‘os huga. (Hat Roma 1:11, 12.) ‘Is la pō kạumane‘ag ne a‘pumuạ‘ạkia tē fak‘ata ‘e ‘os la tētē ag‘esea ma iris ne ‘is pilif ag‘esea. Ka tei ka ‘on fuạga iris ‘atakoa ne leum se Rī ne Pure‘ag ta iris kạumane‘ag lelei? ‘Igkȧ‘.

12, 13. (a) Ka ‘e rēko tese tä ‘is kop la hil a‘lelei ‘os kạumane‘aga ‘e laloag ne kạurotuga? (e) Ka tes ta sok ‘e laloag ne kạurotuga ‘e senjuri mumue ta? Ka tes ta fäeag fakne‘ne‘ ‘on Paula?

¹² ‘E laloag ne kạurotuga ‘is kop la hilia kạumane‘ag ne täla hạiasoag fak‘at se ‘isa. ‘Is kop la se ferehit. Lelea‘ rot fakKaristo ‘on rereag kop ma la hoa‘ ta av roat la iris la ma‘at fak‘at, la fak ma se ta hue ne ‘ại, iạ la hoa‘ ta av roat ma kotä mamoas. ‘E te‘ ne kạurotuga ‘is räe ne lelea‘ rot fakKaristo ‘oris fupfup fak‘ata kat tatạu ra. (Hiperiu 5:12–6:3) ‘Is kop la kel‘ạkia huạg lala ma hanisi se iris ne fo‘ou, ma se iris ne ‘af‘af fak‘ata ne ‘is pa ‘es la hạiasoag se iris la fup fak‘at.—Roma 14:1; 15:1.

¹³ Kop ma pa ‘es la ‘is la matạ‘ se iris ne ‘is la kạumane‘ag ma, ‘e avat ne ta tēet la sok ‘e laloag ne kạurotuga. Kop ma iris a‘sokoa ta ag se lelei ne iris kel‘ạkia huạg raksa‘a ma fäeag gū. Tē te‘is sok tape‘ma ‘e laloag ne Kạurotuga ‘e senjuri mumue ta A.K. ma‘oit iris huạg aier, ka iris ‘on rereag ‘oris aga kat ma‘ma‘ ra. Iris ‘on rereag ‘e kạurotuạg ta ‘e Korinita kat tạupir ra se rak‘ȧk tē fakKaristo, ne ‘apostol ta Paula fas‘ȧk se kạurotuạg ta: “‘Ạu se sikoa ‘ạus: ‘Äna kạumane‘ag raksa‘a manmane‘ạkia ag lelei.”  (1 Korinita 15:12, 33) Paula fäeag fakne‘ne‘ se Timoti la matạ‘ ‘e rēko iris ‘on rereag ‘e laloag ne kạurotuga ‘oris aga kat ma‘ma‘ ra. Ka ‘ea tape‘ma se Timoti la a‘sousou ‘e iris ‘i, ka la se kạumane‘ag ma irisa.—Hat 2 Timoti 2:20-22.

14. Ka ‘is la pō tapen la garue‘ȧk fäeag fakne‘ne‘ ‘on Paula ‘e rēko kạumane‘aga?

¹⁴ Ka ‘is la tạupir tapen se fäeag fakne‘ne‘ ‘on Paula? ‘Is la se tēag‘esea ma ta le‘et ‘e laloag ne kạurotuga ne ‘e fạ‘ ne kạurotuga ne la pō la mane‘ạkia ‘os mȧür fak‘ata. (2 Tesalonaika 3:6, 7, 14) ‘Is kop la pärea ‘os hạikạinagag ma Jihova. A‘häe‘ȧk la fak se faraoa ta, vavhiạn pạu la ‘is la tạupir se ag ma räe ‘on iris ‘os kạumane‘ag ‘ele. Iạ la fak ma se ‘os la totok‘ȧk faraoa heta se vinikā ta ma ‘amnȧk‘ȧk la iạ la hoi ‘e tạnu, ta‘ag ‘is kal pō‘ia ra la kạumane‘ag ma iris ne raksa‘a ka ‘amnȧk ne ‘is la pō lelei.—1 Korinita 5:6.

15. Ka tes ta ‘is la rē la pō kạumane‘ag ne a‘pumuạ‘ạkia tē fak‘ata ‘e laloag ne kạurotuga?

¹⁵ ‘Is ‘oaf ne ma ‘on kạumane‘ag lelei ma‘oi ‘e laloag ne kạurotuga. (Salamo 133:1) Ka ‘is la ‘inea tapen kạumane‘ag ne a‘pumuạ‘ạkia tē fak‘ata ‘e laloag ne kạurotuga? ‘E avat ne ‘äe ‘es ‘e ag pumuạ fak‘Ạitu, ‘äe täla pō aier‘ạkiạg ‘on Jihova, iris ne fe‘en ma kikia la a‘ofan Jihova täla hele‘ la kạumane‘ag ma ‘äe. ‘Is kop la a‘sok huạlā mumue ta la aoa ‘ou kạumane‘aga. (‘Io se kes ta “ Aoag ne Kạumane‘ag Lelei.”) Aoa iris ne kel‘ạkia ag ne ‘is pa ‘es la kel‘ạki. Tạupir se fas‘ȧk tē ne Puk Ha‘a la “a‘ti‘ạkia ‘os huga,” hạikạinagag ma iris ne pilif ag‘esea ‘inea ne tes täe utut ne iris leum, kạinag famör  tapene, ne ‘on ag fakhanua. (2 Korinita 6:11, 13; hat 1 Pita 2:17.) Se hạikạinagag ma, ma ‘ou fup ta ‘esea. A‘häe‘ȧk ne mafuạ pạu Jonatani ‘e Tevita. Kepoi ka ‘is hạikạinagag ma iris ne mafua, ‘oris ‘inea ma poto la ‘es‘ao ti‘ pạu se ‘isa.

16, 17. Kepoi ka ta sạsigit la a‘rū‘ạkia ‘is, ‘e rēko tese ta ‘is la se roua kạurotuạg ta?

¹⁶ ‘E rēko ‘os aga ma fupfupu tū, pefä‘e la fup ‘e laloag ne kạurotuga. Kop ma ‘os sạsigit la rē ne ‘ea ta tēet ne la a‘rū‘ạkia ‘os huga. (Fäeag ‘Es Fuạga 12:18) Av ‘on rereag, pefä‘e sok ‘e rēko ‘os a‘häe, aga, ma räe tūtū. Ka tei ka pefä‘ ne soko la a‘safeia ‘is, ma tä ‘is pa roua kạurotuạg ta? ‘Is kal a‘sok ra kepoi ka ‘is hanis aier ‘e Jihova ma iris ne iạ hanisi.

 ¹⁷ Iạ tē nonojot la ‘is la hanis ‘e Jihova ka la titi‘ȧk se iạ ‘esea ‘e rēko iạ ta Fup‘ȧk Tē, ma ta Hū ne Mạuri. (Kel‘ȧk Tē 4:11) ‘Is la hạitokogan tape‘ma kạurotuạg ne iạ ‘es‘av‘ạki ‘e huạg aire. (Hiperiu 13:17) Kepoi ka sạsigit la a‘rū‘ạkia ne la a‘fekea ‘isa, ‘is kal rou ra kạurotuạg ta pō ‘e ‘eake Jihova ta a‘rū‘ạkia ‘is. ‘E rēko ‘is hanis ‘e Jihova ‘is kal rou ra iạ ne ‘on famori!—Hat Salamo 119:165.

18. (a) Ka tes ta ‘is la rē la kel‘ạkia hạia‘leleiga ‘e laloag ne kạurotuga? (e) Kepoi ka ma ‘on hün leleit la hạifạu‘ạkiạg, ạlạlum‘ạkiạg tese tä ‘is la agtạu ma?

¹⁸ Hanisi se ‘os hensạsiạg fak‘ata täla rue‘ạkia ‘is la kel‘ạkia hạia‘leleiga ‘e laloag ne kạurotuga. ‘Is la rakoa Jihova ne iạ kat ‘amnȧk ra la ‘is la ‘atakoa. ‘Is ‘atakoa ag raksa‘ ma av ma‘oi ‘is seseav, ka hanisi täla rue‘ạkia ‘is la se ‘iokia ag sir ne ‘os sạsig ta. (Fäeag ‘Es Fuạga 17:9; 1 Pita 4:8) Hanisi täla hạiasoagan ‘is la ‘hạifạu‘ạkigen ‘os sara.’ (Kolosa 3:13) Iạ kat vavhiạn ra la tạupir se fas‘ȧk tē te‘. Kepoi ka ‘is la ‘arū fek ‘is la nōnō fek ma se iạ ne a‘rū‘ạkia ‘is, kop ma ‘is a‘häe ne ta‘ag tög ne tē ne iạ a‘soko. Ka ‘arū feke ma ‘on mamạr het se ‘isa. Kepoi ka ma ‘on hün leleit la fạu‘ạkia, ‘is la agtạu ma ạlạlum‘ạkiga kepoi ka ‘is la a‘sokoa. (Luke 17:3, 4) ‘Is täla agtạu ma fürmaria, hạia‘leleiga ‘e laloag ne kạurotuga, ma ‘on pumuạ pạu iạ a‘fūmou‘ạkia ‘os hạikạinagaga ma Jihova.—Mataio 6:14, 15; Roma 14:19.

19. Ka tes ta soko ma ta pa ‘es la ‘is la toak‘ạkia ‘os hạikạinagag ma ta le‘et?

¹⁹ ‘E av ‘on rereag la far‘ȧk se ‘is la toak‘ạkia ‘os la hạikạinagag ma ta sạsigit. Tē te‘is la sok ‘e avat  ne le‘et ne kat huạha‘ȧk ra ‘on ag raksa‘a kaoa foh ‘on ‘Ạitu ‘ut‘ạki e, ne iạ roua kạurotuga. Fäeag ‘on ‘Ạitu a‘taf se ‘isa la se “nonoag ‘esea” ma iris ‘i. * (Hat 1 Korinita 5:11-13; 2 Jone 9-11) Iạ la noanoa pạu la toak ‘e hạikạinagag ma ta le‘et ne ‘is kạumane‘ag ma ne ‘is kạinag se. Ka tei ka ‘is la huạg aier se Jihova ma ‘on foh nonojo? A‘häe‘ȧk ne Jihova a‘pumuạ‘ȧk huạg aire ma tovavhina.

20, 21. (a) ‘E rēko tese ta ‘ut‘ạkiạg ne ta le‘et ‘e laloag ne kạurotuga iạ kel‘ạkiạg ne hanisi? (e) Ka ‘e rēko tese iạ tē pumuet la hil a‘huạg ‘atmại ‘os kạumane‘aga?

²⁰ ‘Ut‘ạkiạg ne ta le‘et ‘e laloag ne kạurotuga kel‘ạkia hanis ‘on Jihova. ‘E sal tese? ‘Ut‘ạkiạg ne ta le‘ ag raksa‘ ne kat huạha‘ ra kel‘ạkia ne ‘is hanis ‘e Jihova ka faktē‘ȧk tape‘ma ‘on asa ma ‘on foh nonojo. (1 Pita 1:15, 16) Iạ pärea kạurotuga, ka pärea tape‘ma iris ne huạg aire ‘e iris ne ‘amnȧk‘ȧk la ag raksa‘a. Iris la pō la a‘sok ma kikia ‘oris titi‘ạkiga ‘e rēko iris ‘inea ne kạurotuạg ta ū iris ‘e rȧn raksa‘ te‘.(1 Korinita 5:7; Hiperiu 12:15, 16) ‘On puer‘ạkiạg ne ta le‘et kel‘ạkia hanisi se iạ ne ag siri. Kop ma tē te‘is täla puạl‘ạkia ‘on mafa ma la jen‘ia ‘on aga la hö‘ hoi‘ȧk se Jihova.—Hiperiu 12:11.

²¹ ‘Os kạumane‘ag ‘ele la pō la hoa‘ tūen ‘is ne la a‘ne‘ne‘ạkia ‘is. Iạ tē pumuet la hil a‘huạg ‘atmại ‘os kạumane‘aga. ‘Is la hilia kạumane‘ag ‘on Jihova la ‘os kạumane‘aga, ma ‘is la hanis ‘e iris ne ‘Ạitu hanisi, ta‘ag kạumane‘ag lelei ne ‘is la pō la ‘ese. Tē ne ‘is la rak ‘e iris ‘i täla hạiasoagan ‘is la a‘ofan ma kikia Jihova.