Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 3

Funani Ale Anafuniwa Na Mulungu

Funani Ale Anafuniwa Na Mulungu

“Anafamba na anyakudziwisa anadzakhalambo na udziwisi.”MISANGANI 13:20.

1-3. (a) Ndi undimomwene upi unalongwa m’Bhibhlya wakuti nkhabe khondeka? (b) Tinasankhula tani axamwali akuti anadzaticitisa kucita pinthu pyadidi?

ANTHU asakhala ninga thonje. Ingaikhwa m’madzi, isamwa madzi. Ifembo tisafuna kutowezera makhaliro a anthu anatizungulira. Mphyakukhonda nentsa kusangizira makhaliro, midida na macitiro a ale akuti tisabverana nawo kakamwe.

2 Bhibhlya isalonga undimomwene wakuti nkhabe khondeka munalonga iyo tenepa: ‘Anafamba na anyakudziwisa anadzakhalambo na udziwisi, mbwenye anafamba na mapswiru anadzakhala pswiru.’ (Misangani 13:20) Nsangani unoyu usalonga pizinji kupiringana kudziwana kwene basi na munthu. Fala yakuti “anafamba na” isapangiza kufambirana kwa kuenda na kuenda. * Mu kufokotoza vesi ineyi, bukhu inango inalonga pya Bhibhlya isalonga: “Toera kufamba na munthu tisafunika kunfuna na kubverana naye.” Nee musatawira kuti tina cipendamiro cakusangizira ale anafuna ife? Inde, nakuti tisabverana na ale anafuna ife, iwo anakwanisa kuticitisa pyadidi peno pyakuipa.

3 Toera kukhala mu ufuni wa Mulungu, mphyakufunika kusaka axamwali akuti anadzaticitisa kucita pinthu pyadidi. Tinacita tani pyenepi? Munjira yakukhonda nentsa, tinakwanisa kupicita mu kufuna ale anafuniwa na Mulungu, kucita axamwali ace kukhala athu. Nyerezerani: Ndi axamwali api adidi anafuna kusankhula ife kupiringana ale akuti ali na makhaliro anafuna Yahova kwa axamwali ace? Natenepa, tendeni tidinge ntundu wa anthu anafuniwa na Mulungu. Na maonero a Yahova m’manyerezero mwathu, tinadzakhala akukhunganyika mwadidi toera kusankhula axamwali akuti anaticitisa kucita pinthu pyadidi.

ALE ANAFUNIWA NA MULUNGU

4. Thangwi yanji Yahova athema kusankhula ale anafuna kukhala axamwali ace, na thangwi yanji Yahova alonga Abrahamu ninga “xamwali wanga”?

4 Mu kulonga pya uxamwali, Yahova asadziwa mwadidi kusankhula axamwali ace. Kodi iye hadathema tayu kukhala tenepo? Kusiyapo pyenepi, iye ndi Ntongi wakudzulu na pantsi, kucita naye uxamwali ndi mwai ukulu kakamwe kupiringana miyai yonsene. Mbani anasankhula iye ninga axamwali ace? Yahova asafendedzera ale ananyindira na kunkhulupira munjira zonsene. Mwacitsandzo, dingani kholo Abrahamu, mamuna wakudziwika na cikhulupiro cace cakupambulika. Nkhabepo yesero inango ikulu kakamwe ya cikhulupiro kupiringana yakuphemba baba waunyama kuti apereke mwanace ninga ntsembe. * Ngakhale tenepa, Abrahamu “apereka Isaaki,” mbakhala na cikhulupiro cakuwanga cakuti “Mulungu ana mphambvu za kulamusa anthu muli akufa.” (Ahebere 11:17-19) Nakuti Abrahamu apangiza cikhulupiro ceneci pabodzi na kubvera, Yahova amulonga mwakukomerwa ninga “xamwali wanga.”Izaiya 41:8; Tyago 2:21-23.

5. Kodi Yahova asaona tani ale anambvera mwakukhulupirika?

5 Yahova asalemedza kakamwe kubvera kwakukhulupirika. Iye asafuna ale akuti mwakufuna asakhala akukhulupirika kwa iye mu pinthu pyonsene. (Lerini 2 Samwele 22:26.) Ninga taona mu Nsolo 1 wa bukhu ino, Yahova asakomerwa kakamwe na ale anasankhula kumbvera mwakufuna. Misangani 3:32, isalonga kuti ‘iye asafuna anyaulinganiri.’ Ale anacita mwakukhulupirika pinafuna Mulungu asatambira ncemerero wakukomeresa wa Yahova: Iwo anakwanisa kukhala alendo “n’nyumba” mwace mbatambirwa toera kumulambira na kupaswa ufulu wakucita phembero kwa iye.Masalmo 15:1-5.

6. Tinapangiza tani kuti tisafuna Yezu, na Yahova asapibva tani na ale anafuna Mwanace?

6 Yahova asafuna ale anafuna Yezu, Mwanace m’bodzi ekha. Yezu alonga: “Munthu angandifuna ine pano, anadzakoya mafala anga, mphapo Baba wanga anadzanfunambo, ifembo tinadzabwera mwa iye, mbatidzakhalambo mwa iye.” (Jwau 14:23) Tinapangiza tani kufuna kwathu Yezu? Mu kukoya matongero ace, kuphataniza basa yakumwaza mphangwa zadidi na kucita anyakupfundza. (Mateo 28:18, 19; Jwau 14:15, 21) Pontho, tisapangiza kufuna kwathu Yezu tingalonda ‘manyalo ace’ mwapaduzi kakamwe, mbitinsangizira m’mafala na mu pyakucita, mwakubverana na munakwanisa ife ninga anthu akusowa ungwiro. (1 Pedro 2:21) Ntima wa Yahova usakomerwa na kuwangisira kwa ale akuti kufuna kwawo Mwanace kusaakulumiza kukhala na makhaliro akulandana na a Kristu.

7. Thangwi yanji mphyandzeru kucita uxamwali na ale akuti ndi axamwali a Yahova?

7 Makhaliro anasaka Yahova kwa axamwali Ace ndi cikhulupiro, ulungami, kubvera na kufuna Yezu na mitemo yace. M’bodzi na m’bodzi wa ife mbadacita mwadidi kubvundzika: ‘Kodi makhaliro na mitemo ineyi isaoneka mwa axamwali anga apantima? Kodi ndacita axamwali a Yahova kukhala anga?’ Mphyandzeru kucita pyenepi. Anthu anakulisa makhaliro a Mulungu na kumwaza mphangwa zadidi mwaphinga anatiphindulisa, mbaticitisa kupitiriza kukomeresa Mulungu.—Onani bokosi “ Kodi Xamwali Wadidi Ndi Upi?.”

PITSANDZO PYA M’BHIBHLYA

8. Ndi ninji cinakukomeresani pakati pa uxamwali wa (a) Naomi na Rute? (b) aphale atatu Acihebere? (c) Paulu na Timoti?

8 Malemba ali na pitsandzo pizinji pya ale adaphindula thangwi yakusankhula axamwali adidi. Munakwanisa kuleri pya uxamwali ukhaoneka pakati pa Naomi na nkwenyace Rute, aphale atatu Acihebere akuti akhadamanga uxamwali wakuwanga ku Babilonya, na uxamwali wa Paulu na Timoti. (Rute 1:16; Danyele 3:17, 18; 1 Akorinto 4:17; Afilipi 2:20-22) Natenepa, tendeni tidinge citsandzo cinango cakupambulika: uxamwali wa Dhavidhi na Yonatasi.

9, 10. Kodi ikhali ipi phata ya uxamwali ukhaoneka pakati pa Dhavidhi na Yonatasi?

9 Bhibhlya isalonga kuti pidamala Dhavidhi kupha Golyati, ‘Yonatasi aphatana uxamwali na Dhavidhi. Yonatasi mbanfuna ninga iye ene.’ (1 Samwele 18:1) Natenepa, watoma uxamwali wa kwenda na kwenda wakuti mwakukhonda tsalakana kusiyana kwa thunga, wapitiriza mpaka kuphiwa kwa Yonatasi pa nkhondo. * (2 Samwele 1:26) Kodi ikhali ipi phata ya uxamwali wakuwanga pakati pa axamwali anewa awiri?

10 Dhavidhi na Yonatasi akhali axamwali thangwi yakufuna kwawo Mulungu na cifuno cawo cakuwanga ca kukhala akukhulupirika kwa iye. Amuna anewa awiri akhabverana thangwi ya cifuno cawo cakukomeresa Mulungu. M’bodzi na m’bodzi wa iwo akhapangiza makhaliro akuti akhakomeresa unango na ndzace. Mwakukhonda kupenula Yonatasi akomerwa na cipapo na phinga ya mphale wakuti akhatsidzikiza mwakukhonda gopa dzina ya Yahova. Dhavidhi mwakukhonda penula akhalemedza mamunankulu wakuti mwakukhulupirika akhatsidzikiza masasanyiro a Yahova na akhaikha pyakufuna pya Dhavidhi patsogolo pa pyace. Mwacitsandzo, dingani kuti Dhavidhi acitanji mu ndzidzi wakunentsa kakamwe wa umaso wace, mbakhala ninga nyakuthawa n’thando toera kupulumuka ku ukali wa nyakuipa Mambo Sauli, baba wa Yonatasi. Mu kupangiza cikhulupiriro cakudzumisa, Yonatasi ‘aenda kaonana na Dhavidhi mbampasa cipapo kubulukira mu dzina ya Mulungu.’ (1 Samwele 23:16) Nyerezerani kuti Dhavidhi apibva tani mudabwera xamwali wace wakufunika na kumpasa ciphedzo na cipapo! *

11. Musapfundzanji kubulukira ku citsandzo ca uxamwali pakati pa Yonatasi na Dhavidhi?

11 Tisapfundzanji kubulukira ku citsandzo ca Yonatasi na Dhavidhi? Kupiringana pyonsene, ife taona kuti cinthu cakufunika kakamwe kwa axamwali ndi kufuna Yahova. Munafendedzera ife padhuzi anyakukhulupira andzathu, makhaliro athu adidi, na cifuno cathu cakukhala akukhulupirika kwa Mulungu, tisakwanisa kupasana ndzeru, mabvero na kulonga pyakugumanika napyo pyakuti pisatipasa cipapo na ciwangiso. (Lerini Aroma 1:11, 12.) Ife tisagumana axamwali anewa ananyerezera pyauzimu pakati pa alambiri andzathu. Kodi pyenepi nkhubveka kuti, onsene anaenda ku misonkhano ku Nyumba ya Umambo ndi axamwali adidi? Nkhabe.

KUSANKHULA AXAMWALI ATHU APANTIMA

12, 13. (a) Thangwi yanji tisafunika kusankhula mwadidi axamwali ngakhale pakati pa Akristu andzathu? (b) Ndi cinentso cipi cidathimbana na mipingo ya pyaka dzana yakutoma, pontho cacitisa Paulu kupereka macenjezo api amphambvu?

12 Ngakhale nkati mwa mpingo, tisafunika kusankhula mwadidi axamwali athu khala tisafuna kuti atiphedze kukula mwauzimu. Kodi pyenepi pisafunika kutitutumusa? Mwandimomwene nkhabe. Ninga misapo inango m’muti isafunika ndzidzi uzinji toera kukola, Akristu anango m’mpingo asafunika ndzidzi uzinji toera kukola mwauzimu. Natenepa, m’mipingo yonsene, tisagumana Akristu akuti kukula kwawo mwauzimu ndi kwakusiyana. (Ahebere 5:12–6:3) Mwandimomwene, tisapangiza kupirira na ufuni kwa anthu apswa peno akufewa mwauzimu, thangwi ife tisafuna kuaphedza kuti akule mwauzimu.Aroma 14:1; 15:1.

13 M’midzidzi inango, m’mpingo munakwanisa kuoneka pinthu pyakuti pinatiphemba kudinga uxamwali wathu. Panango, anthu anango atoma kukhala na n’khaliro wakukhonda thema. Anango anakwanisa kukulisa nzimu wakuipirwa peno wakudungunya. Mipingo ya pyaka dzana yakutoma N.W. yathimbana na cinentso ninga ceneci. Maseze piwalo pizinji pikhali pyakukhulupira, anthu anango nee akhali na makhaliro akuthema. Nakuti anango m’mpingo wa ku Korinto nee akhatawira pipfundziso pinango Pyacikristu, mpostolo Paulu acenjeza mpingo: ‘Lekani kunyengetwa tayu, thangwi axamwali akuipa anaipisambo makhaliro adidi.’ (1 Akorinto 15:12, 33) Paulu acenjeza Timoti kuti ngakhale pakati pa Akristu andzathu, panakwanisa kuoneka anthu anango akuti nkhabe kucita pyakulinganira. Timoti apangwa kuti akhale kutali na anthu anewa, mbakhonda kucita nawo uxamwali.Lerini 2 Timoti 2:20-22.

14. Tinaphatisira tani n’dida udacitisa Paulu kupereka macenjezo analonga pya uxamwali?

14 Tinaphatisira tani n’dida wa macenjezo a Paulu? Mu kucalira kucita uxamwali na munthu onsene, nkati peno kunja kwa mpingo wakuti makhaliro ace anaticitisa kucita pyakuipa. (2 Atesalonika 3:6, 7, 14) Ife tisafunika kutsidzikiza n’khaliro wathu Wacikristu. Kumbukani kuti ninga thonje m’madzi, ife tisasangizira makhaliro na njira za axamwali athu apantima. Tingabiza thonje m’madzi akupswipa, nee tinadikhira kuti inabuluka yakucena. Natenepa nee tinakwanisa kukhala na makhaliro adidi tingacita uxamwali na anthu a makhaliro akuipa.1 Akorinto 5:6.

Imwe munakwanisa kugumana axamwali adidi pakati pa alambiri andzanu

15. Munacitanji toera kugumana axamwali ananyerezera pyauzimu m’mpingo?

15 Pyakukomeresa ndi pyakuti mwai wakugumana axamwali adidi pakati pa alambiri andzathu ndi ukulu kakamwe. (Masalmo 133:1) Munagumana tani axamwali ananyerezera pyauzimu m’mpingo? Munakulisa imwe makhaliro anakomeresa Mulungu, mwakukhonda penula, anango akuti ali na manyerezero mabodzi ene anadzafuna kucita uxamwali na imwe. Mu ndzidzi ubodzi ene, imwe munadzasaka njira zakuphedza toera kucita axamwali apswa. (Onani bokosi yakuti “ Takhala Tani Na Axamwali Adidi.”) Sakani ale anapangiza makhaliro akuti imwe musafuna kuapangiza. Bverani uphungu wa Bhibhlya wa ‘kufungula mitima yanu,’ mbumusaka axamwali pakati pa anyakukhulupira andzanu mwakukhonda tsalakana ntundu, dziko yakubalwa peno kusiyana kwa miyambo. (2 Akorinto 6:13; lerini 1 Pedro 2:17.) Lekani kucita uxamwali na ale basi akuti ndi a thunga yanu. Kumbukani kuti Yonatasi akhali nkulu kupiringana Dhavidhi. Anyakugwesera azinji anakwanisa kuphatisira pyakugumana napyo na cidziwiso cawo toera kuthimizira uxamwali wawo.

PINENTSO PINGAONEKA

16, 17. Khala nyakulambira ndzathu atitsukwalisa, thangwi yanji ife nkhabe funika kusiya mpingo?

16 Nakuti m’mpingo muli na anthu a makhaliro na makuziro akusiyana-siyana, pinentso pinakwanisa kuoneka m’midzidzi inango. Nyakukhulupirika ndzathu anakwanisa kulonga peno kucita cinthu cakuti cinatitsukwalisa. (Misangani 12:18) M’midzidzi inango pinentso pisakula thangwi yakusiyana kwa makhaliro a anthu, kukhonda kubverana, peno kusiyana maonero. Kodi tinagwegweduka na pinentso pyenepi mbatisiya mpingo? Khala tina ufuni wandimomwene kwa Yahova na kwa ale anafuna iye, pyenepi nkhabe citika.

17 Ninga Nciti wathu na Ntsidzikizi wa Umaso, Yahova athema ufuni wathu na kuperekeka kwathu kwakukwana. (Apokalipse 4:11) Kusiyapo pyenepi, mpingo wakuti iye asauphatisira mwakukomerwa wathema kutambira ciphedzo cathu cakukhulupirika. (Ahebere 13:17) Natenepa, khala nyakulambira ndzathu atitsukwalisa peno atiphatisa mwala, ife nkhabe kusiya mpingo toera kupangiza kuti taipirwa. Tinacitanji mphapo? Si Yahova tayu adatixola. Kufuna kwathu Yahova cipo kusafunika kutitawirisa kukhonda iye na mbumba yace!Lerini Masalmo 119:165.

18. (a) Tinacitanji toera kukulisa ntendere m’mpingo? (b) Kodi kusankhula kulekerera khala pana mathangwi a kupicita kusabweresa nkhombo zanji?

18 Kufuna alambiri andzathu kunatikulumiza kukulisa ntendere m’mpingo. Yahova nkhabe kudikhira ungwiro kwa ale anafuniwa na iye, ifembo tisafunika kucita pyenepi. Ufuni unaticitisa kupwaza madawo mang’ono, mbitikumbuka kuti ife tonsene ndife akusowa ungwiro na tisadawa. (Misangani 17:9; 1 Pedro 4:8) Ufuni usatiphedza kupitiriza ‘kulekererana’ unango na ndzace. (Akolose 3:13) M’midzidzi inango ndi pyakunentsa kuphatisira uphungu unoyu. Tingatawirisa kukundiwa na manyerezero akuipa, tinakhala na cipendamiro cakukoya kuipirwa muntima, panango mbitinyerezera kuti kuipirwa kwathu kusatcinyusa nyakudawa. Mwandimomwene, kupitiriza kuipirwa muntima ndi kwakuphekesa kwa ife. Kusankhula kulekerera khala pana mathangwi a kupicita kusabweresa nkhombo zizinji. (Luka 17:3, 4) Kusatipasa ntendere m’manyerezero na muntima, mbukucitisa ntendere m’mpingo, kupiringana pyonsene, kusakoya uxamwali wathu na Yahova.Mateo 6:14, 15; Aroma 14:19.

NDZIDZI WAKUMALISA UXAMWALI

19. Ndi pyakucitika pipi pyakuti pinaticitisa kumalisa uxamwali na munthu unango?

19 M’midzidzi inango, tisaphembwa kuti tisiye kufambirana na munthu wakuti akhali ciwalo ca mpingo. Pyenepi pisacitika munthu angabuluswa m’mpingo thangwi yakuswa mwambo wa Mulungu mbakhonda kutcinyuka, peno munthu angakhonda cikhulupiro mbapfundzisa unthawatawa peno kubulusika ekhene m’mpingo. Mwapakweca, Mafala a Mulungu asatipanga kuti ‘tileke kubverana’ peno kufambirana na anthu anewa. * (Lerini 1 Akorinto 5:11-13; 2 Jwau 9-11) Pinakhala pyakunentsa kucalira munthu wakuti panango akhali xamwali peno wakuti ndi wacibale wathu. Kodi tinadzapangiza kuti ndife akukhulupirika kwa Yahova na miyambo yace yakulungama m’midzidzi ineyi? Kumbukani kuti Yahova asalemedza kakamwe kukhulupirika na kubvera.

20, 21. (a) Thangwi yanji masasanyiro a kubulusa munthu m’mpingo ndi a ufuni? (b) Thangwi yanji ndi pyakufunika kusankhula axamwali athu mwandzeru?

20 Masasanyiro a kubulusa munthu m’mpingo asapangiza ufuni wa Yahova. Munjira ipi? Kubulusa m’mpingo nyakudawa wakukhonda kutcinyuka kusapangiza ufuni kwa dzina yakucena ya Yahova na pyonsene pinaimirira iyo. (1 Pedro 1:15, 16) Kubulusa munthu kusacitisa kuti mpingo ukhale wakukoyeka. Anthu akukhulupirika asatsidzikizwa ku manyengerero akuipa a anyakudawa mwanyakhomo na anakwanisa kupitiriza na ulambiri wawo mbadziwa kuti mpingo ndi mbuto yadidi yacitsidzikizo mu dziko ino yakuipa. (1 Akorinto 5:7; Ahebere 12:15, 16) Cisandiko cakuwanga cisapangiza ufuni kwa nyakudawa. Cinakwanisa kuncitisa kudzindikira kuti adawa na kusaka njira yakufunika toera abwerere kwa Yahova.Ahebere 12:11.

21 Ife nkhabe kupokanya kuti tinakwanisa kusangizira makhaliro a axamwali athu apantima. Natenepa, mphyakufunika kuti tisankhule axamwali athu mwandzeru. Tingacita axamwali a Yahova kukhala athu, na kufuna ale anafuniwa na Mulungu, tinadzazungulirwa na axamwali adidi kakamwe. Pinapfundza ife kubulukira kwa iwo pinadzatiphedza kupitiriza kukomeresa Yahova.

^ ndima 2 Fala Yacihebere yakuthumburuzwa “anafamba na” isathumburuzwambo “kufambirana” na “kukhala na uxamwali.”Atongi 14:20; Misangani 22:24.

^ ndima 4 Mu kuphemba pyenepi kwa Abrahamu, Yahova apangiza ntsembe ikhafuna kudzacita iye mu kupereka Mwanace m’bodzi ekha. (Jwau 3:16) Mu kulonga pya Abrahamu, Yahova ambvunulira na apereka bira imuna ninga yakupitira mbuto Isaaki.Genesi 22:1, 2, 9-13.

^ ndima 9 Dhavidhi akhali mphale mudapha iye Golyati na akhali cifupi na pyaka 30 pyakubalwa mu ndzidzi udafa Yonatasi. (1 Samwele 17:33; 31:2; 2 Samwele 5:4) Yonatasi akhali na pyaka cifupi 60 pyakubalwa mudafa iye, mwakukhonda penula akhali wakusiyana pyaka cifupi 30 kupiringana Dhavidhi.

^ ndima 10 Ninga pidalembwa pa 1 Samwele 23:17, Yonatasi alonga pinthu pixanu toera kuwangisa Dhavidhi: (1) Adembetera Dhavidhi kuti akhonde kugopa. (2) Ampasa cinyindiro cakuti hanaphatwa tayu na Sauli. (3) Ankumbusa kuti iye anadzatambira umambo, ninga mudapikira Mulungu. (4) Apikira kukhala wakukhulupirika kwa Dhavidhi. (5) Iye apanga Dhavidhi kuti ngakhale Sauli akhadziwa kuti Yonatasi ndi wakukhulupirika kwa Dhavidhi.

^ ndima 19 Toera kugumana mphangwa zakuthimizirika zinalonga pya matsalakaniro a anthu akubuluswa peno akubulusika okhene m’mpingo, onani N’thimiziro “Tinatsalakana Tani Munthu Wakubuluswa M’mpingo.”