1-3. (a) Qullaawu Maxaafi hiikkonne kaandannikki halaale kulanno? (b) Danchu garinni quxxannonke jaalla doodha dandiineemmohu hiittoonniiti?

MITO widoonni laˈniro, mannu ispoonjete gedeeho; korkaatuno qooxeessinsara noore xuuxe giddonsara adhanno. Ninke mannu ooso banxeemmo manni lao, heeshshonsa marraidhanno biddishshanna akatansa ranke harunsineemmo; wole agurina hasiˈnummokki nafa hatto assinammora dandiineemmo.

² Qullaawu Maxaafi mitto kaandannikki halaale kulanni togo yaanno: “Hayyootu ledo haˈrannohu hayyichcha ikkanno; balalootu ledo jaalooˈmannohu kayinni qarru aana uwanno.” (Lawishsha 13:20) Tini xiqise coyidhanni noohu mittu manchi ledo saˈne saˈne xaandanni xaado diˈˈikkino. “Haˈrannohu” yaanno qaali mittu manchi ledo quraanynyamme heeˈra xawisannoho. Mittu Qullaawu Maxaafire xawisanno maxaafi tenne xiqisere coyiˈranni togo yiino: “Mittu manchi ledo haˈrate yaa, baxillenna quraanynyama xawissanno.” Roore yanna banxeemmo manni lawishsha harunsineemmo yiniro, tini gara dilabbannohe? Addaho, banxeemmo manni ledo hedotenni lowo geeshsha xaandeemmo daafira, insa danchu garinni woyi bushu garinni quxxankera dandiitanno.

³ Maganu baxillinni fullummokki heeˈrate, danchu garinni quxxannonke jaalla hasiˈra lowo geeshsha hasiissannonke. Tenne assa dandiineemmohu hiittoonniiti? Haranchunni togoo jaalla afiˈra dandiineemmohu, Maganu  baxanno manna baxatenninna isi jaalla jaallanke assiˈratenniiti. Hanni konne coye hedi. Yihowa jaallasi afidhara hasiˈranno akatta noonsa mannooti ninkerano duuchchunkunni woyyitino jaalla ikkitannonke. Konni daafira, hanni Maganu baxanno manni hiittoohoro laˈno. Yihowa hedo seekkine buunxummoro, dancha jaalla doodha roore shota ikkitannonke.

4. Yihowa jaalla doodhanno wote afiha baala doodha hoogate qoosso noosi yineemmohu mayiraati? Isi Abirahaami “jaalaˈya” yiinohu mayiraati?

⁴ Yihowa jaalla doodhanno wote, afiha baala sammi yee didoodhanno. Qoleno konni garinni doodha hoogate qoosso noosi. Korkaatuno isi kalqete alamera Aliidi Mootichchaati; hakkii saeno isi jaala ikka lowo ayirrinynyeeti. Ikkina isi jaallasi assiˈrannohu hiittoo mannaati? Yihowa jaallasi assiˈrannohu, iso addaxxitannoreetinna isi aana woˈma ammana noonsareeti. Lawishshaho, bayira ammana noosiha Abirahaami laˈno. Mitto mancho ilino beettosi kakkalo asse shiqishanno gede xaˈmatenni roorannohu ammanate fatani horonta dino yaa dandiinanni. * Ikkeennano “Maganoho reyotenni kayisate” wolqa noosita Abirahaami seekke ammanino daafira, “Yisihaaqi kakkalo asse” shiqishino. (Ibiraawuyaani 11:17-19) Abirahaami togoo ammana leellishinohura, hattono hajajaminohura, Yihowa baxillunni “jaalaˈya” yiinosi.—Isayyaasi 41:8; Yaaqoobi 2:21-23.

5. Yihowa ammanante hajajantannosire hiittoonni laˈˈanno?

⁵ Yihowa ammaname hajajama kaffi asse laˈˈanno. Wolu baalunkunni roorsite isira ammanantannore isi lowo  geeshsha baxanno. (2 Saamueeli 22:26) Konni maxaafira Fooliishsho 1 laˈnummonte gede, Yihowa isira baxillunni hajajama doodhitannore laˈˈanno wote lowo geeshsha tashshi yaannosi. Lawishsha 3:32 togo yitanno: “Isi lubbora jaalooˈmannohu suwaddu ledooti.” Yihowa insawiinni hasiˈrannore ammanante wonshitannore “dunkaanisi” giddo wosina ikkitanno gede shaqqillunni koyisannonsa, yaano magansidhannosi wote hagiidhanno hattono ayeewoteno huuccidhuro macciishshannonsa.—Faarso 15:1-5.

6. Yesuusa banxeemmota leellisha dandiineemmohu hiittoonniiti? Yihowa Beettosi baxxannore hiittoonni laˈˈanno?

⁶ Yihowa mitto Beettosi Yesuusa baxxannore baxanno. Yesuusi togo yiino: “Baxannoehu qaaleˈya adhe loosu aana hosiisanno. Anniˈyano iso baxanno, Anniˈyanna ani isiwa marre isi ledo heeˈneemmo.” (Yohaannisi 14:23) Yesuusa banxeemmota leellisha dandiineemmohu hiittoonniiti? Hajajosi agadhatenniiti; hajajosi giddo mitte, dancha duduwo dudumbeemmo gedenna manna rosaano assineemmo gede uyinonkete. (Maatewoosi 28:19, 20; Yohaannisi 14:15, 21) Hakkiinni saeno, guuta ikkinokki manni assanno deerrinni coyiˈneemmo coyinninna assineemmo assootinni Yesuusi lawishsha harunsine ‘faalesi haˈneemmoha’ ikkiro iso banxeemmota leellinshanni heeˈnoommo yaate. (1 Pheexiroosi 2:21) Yihowa Beettosi baxxe lawishshasi harunsate sharro assitannore laˈˈanno wote wodanisi lowo geeshsha hagiidhanno.

7. Yihowa jaalla jaallanke assiˈranke hayyo ikkitinohu mayiraati?

⁷ Yihowa jaalasi ikkanno mannira heedhansara hasiˈranno akatta giddo gama, ammanate, ammanamate, hajajamate, hattono Yesuusanna hajajosi baxate. Mitti mittinke ninkeneeto togo yine xaˈma hasiissannonke: ‘Jaaliˈya togoo akatta afiˈrinoho? Koye yini garinni heeˈrannoho? Jaallaˈya Yihowarano jaallate?’ Tenne xaˈmo ninkeneeto xaˈmanke hayyote. Magano hagiirsiissanno akatta lossiˈrate sharro  assitannorinna Maganu Mangisteha dancha duduwo diinaggaabbe dudubbannori, Magano hagiirsiisate wossaˈninoommo wussaanenni kaajjine heeˈneemmo gede kaaˈlitannonke daafira dancha jaalla ikkitannonke.—Qoola 33 aana noota “ Danchu Jaali Hiittooho?” yitanno saaxine lai.

8. (a) Naaoominna Ruuti (b) sasu Ibiraawuyaanete wedellooti (c) Phaawuloosinna Ximootewosi mereero noo jaalooma lainohunni atera xagge ikkannohehu maati?

⁸ Qullaawa Borro dancha jaalla doodhansanni lowo xiqime afidhino mannootiha batinynye lawishsha amaddino. Naaoominna beettise beetto Ruuti mereero, Baabiloonete gobbara lubbora jaaloonte heedhinori sasu Ibiraawuyaanete wedellooti mereero, hattono Phaawuloosinna Ximootewosi mereero noo jaaloomire kultanno xagge nabbawa dandaatto. (Ruuti 1:16; Daanieeli 3:17, 18; 1 Qorontoosi 4:17; Filiphphisiyusi 2:20-22) Xa kayinni hanni mitto baxxino lawishsha laˈno; hakkuno Daawitinna Yoonaataani jaaloomaati.

9, 10. Daawitinna Yoonaataani lubbora jaaloontanno gede xinta ikkinohu maati?

⁹ Qullaawu Maxaafi Daawiti Goliyaadi shiihu gedensaanni ikkinore kulanni togo yaanno: “Yoonaataani lubbo Daawiti lubbo ledo quraanynyantu; Yoonaataani iso umisi lubbo gede asse baxa jammari.” (1 Saamueeli 18:1) Mereeronsa noohu diru badooshshi lowoha ikkirono, kalaqidhinohu kuni jaaloomi Yoonaataani olu bayichcho reyi barri geeshsha kaajje keeshshino. * (2 Saamueeli 1:26) Lamunku togo lubbora jaaloontanno gede xinta ikkinohu maati?

 ¹⁰ Daawitinna Yoonaataani lubbote jaalla ikkitanno gede assinonsahu Maganoho noonsa baxilleetinna isira ammanantinore ikkite heeˈrate noonsate lowo hasattooti. Lamenka xaadissinonsati Magano hagiirsiisate noonsa hasattooti. Lamunku kuˈu koˈonne baxanno gede assitanno akatta leellishshino. Yoonaataani, shiimu beetti waajjikkinni Yihowa suˈmira olame leellishino bareendenna diinaggaawasi lae xagge assiˈrikki digatino. Daawiti ilamatenni bayirannosi manchi Yihowa assino qixxaawo ammaname daggafasinninna umisi xiqimera assaawikki Daawiti hasatto balaxisiisasinni ayirrisisikki digatino. Lawishshaho, Daawiti lowo geeshsha hexxo mudhe noo yannara ikkinore laˈno; hakkawote Daawiti, Yoonaataani anni bushu Nugusi Saaooli shaannosikki gede halallaho bayichchunni bayichcho taranni no. Yoonaataani, Daawiti isiwa daara agarikki isi ‘mare Maganu suˈminni Daawiti jawaachchishe’ ammanaminoha ikkinota xaggeeffantanni garinni leellishino. (1 Saamueeli 23:16) Daawiti kuni lubbote jaalisi daye togo asse jawaachchishinosi daafira mayi macciishshaminosiro heda dandaatto! *

11. Jaalooma lainohunni Yoonaataaninna Daawiti xaggenni maa ronseemmo?

¹¹ Yoonaataaninna Daawiti xaggenni maa ronseemmo? Insa xaggenni ronseemmohu qaru rosi konneeti: jaallate mereero mittu mittunkura heeˈransara hasiisannohu qaru coyi ayyaanaamo coyeeti. Ninkete gedee ammananna amanynyootu seeri noonsari ledo, hattono ninkente gede Maganoho ammanantinore ikkite heeˈra hasidhannori ledo jaaloommeemmoha ikkiro, mimmitoho hedonke,  macciishshamannonkerenna egennonke beeha dandiineemmo; hatti qolte jawaachchishshannonke hattono irkissannonke. (Roomu Sokka 1:11, 12) Ayyaanaamo coye baxxannore togoo jaalla ammanate roduuwinke mereero afiˈra dandiineemmo. Ikkina togo yaa, Mangistete Hara gambooshsheho daannohu baalu dancha jaala ikkanno yaateni? Hatto yaa diˈˈikkitino.

12, 13. (a) Jaalla Kiristaanu roduuwi giddonni doodhineemmo wote nafa qorophpha hasiissannonkehu mayiraati? (b) Umi sanira noo songo giddo mayi qarri kalaqamino? Tinino Phaawuloosi songote hiikkonne kaajjado qorowishsha aanno gede assitinosi?

¹² Jaallanke Yihowa ledo noonke jaalooma lossiˈneemmo gede kaaˈlitannonkere ikkitanno gede, songote giddonni nafa doodha hasiissannonke. Kuni xagge ikkannoreeti? Deeˈni. Mitte haqqichcho aana noo gumma baala taalo leˈannokkinte gede, songote giddo mitu Kiristaanira ayyaanaamittetenni gikki yaate lowo yanna adhansara dandaanno. Konni daafira, ayee songorano ayyaanaamittetenni addi addi lophphote deerrira noo Kiristaani heeˈranno. (Ibiraawuyaani 5:12–6:3) Ikkeennano, haaruuddenna  shaqqitinore ayyaanaamittetenni lophphitanno gede kaaˈla hasiˈneemmo daafira, cincineemmonsa, hattono baxille leellinsheemmonsa.—Roomu Sokka 14:1; 15:1.

¹³ Mito wote jaaloomanke lainohunni seekkine assaambeemmo gede assannonkeri songote giddo kalaqamara dandaanno. Songote giddo mitootu amanynyooti gariweelo ikkara dandaanno. Wolootu kayinni hifatantannore woyi gunguntannore ikkitara dandiitanno. Umi sanira M.D. noo songo giddono togoo qarri kalaqamino. Hakkawaro songote giddo rooru manni ammanaminoha ikkirono, mitootu garunni heedhannore diˈˈikkitino. Qorontoosi songo giddo mitootu, Kiristaanunniha mito roso adha gibbino daafira hawaariya Phaawuloosi songo togo yee qorowisiisino: “So[dh]inoonte, busha jaalimma dancha amale huntanno.” (1 Qorontoosi 15:12, 33) Phaawuloosi, Kiristaanu roduuwi giddo nafa garunni heedhannokkiri heedhara dandiitanno daafira Ximootewosi qorophphi yiinosi. Ximootewosi togoo manniwiinni xeertiˈranno gedenna jaallasi assiˈrannokki gede kulinosi.—2 Ximootewosi 2:20-22.

14. Phaawuloosi jaalooma lainohunni uyino qorowishshira nooha xintu seera loosu aana hosiisa dandiineemmohu hiittoonniiti?

¹⁴ Phaawuloosi uyino qorowishshira nooha xintu seera loosu aana hosiisa dandiineemmohu hiittoonniiti? Tenne assa dandiineemmohu, songote giddo ikko gobbaanni busha raga qolte marraˈannonkeri ledo jaalooˈma hoogatenniiti. (2 Teselonqe 3:6, 7, 14) Yihowa ledo noonke jaaloomi baˈˈannokki gede agadha hasiissannonke. Ispoonjete gede, jaallanke laonna heeshshonsa gara ninkewa adhineemmore ikkinoommota habbooti. Ispoonje booraawino wayi giddo tunge kaˈne xalala waa haadhe fultanno yine hendeemmokkinte gede, busha raga qolte marraˈannonkeri ledo jaaloomme, dancha doogowa qolte marraˈannonke yine heda dihasiissannonke.—1 Qorontoosi 5:6.

15. Yihowa ledo noonsa jaalooma agadhite heeˈrate lowo sharro assitanno jaalla songote giddo afiˈrate maa assa dandaatto?

 ¹⁵ Roore wote Kiristaanu roduuwinke mereerinni dancha jaalla afiˈra dandiineemmo; tini hagiirsiissannote. (Faarso 133:1) Yihowa ledo noonsa jaalooma agadhite heeˈrate lowo sharro assitanno jaalla songote giddo afiˈra dandaattohu hiittoonniiti? Magano hagiirsiissanno akattanna amanynyoote lossiˈrattoha ikkiro, atente gede Yihowa hagiirsiisate sharro assanno manni ate ledo jaalooˈmara dandaannota mittore huluullantooti. Hakkiinni saeno, wolootu atewa daggara agarittokki ati umikki jaala kalaqiˈrate jawaata hasiissannohe. (Qoola 34 aana noota “ Dancha Jaalla Afiˈnoommo Gara” yitanno saaxine lai.) Ati heedhahera halchatto akatta noonsa roduuwi hiikkuriitiro hixamanynyite lai. Kiristaanu roduuwi mereero sircho, gosa woyi bude laittokki jaala hasiˈratenni, ‘Wodanaˈne halashshitine fanne’ yitannota Qullaawu Maxaafi amaale harunsi. (2 Qorontoosi 6:13; 1 Pheexiroosi 2:17) Darawokkiwa calla aantooti. Yoonaataani Daawitira lowo geeshsha bayira ikkinota qaagi. Batinynyu jajjabbu manni egennonna hayyo noonsa daafira, insa ledo jaalooˈmittoro jaaloomaˈne biifissara dandiitanno.

16, 17. Mittu rodiinke xissiisinkero woyi koffi assinkero, songotewiinni xeertiˈra hasiissannonkekkihu mayiraati?

¹⁶ Songote giddo addi addi akatinna heeshshote gari noonsa roduuwi noo daafira, mito wote qarru kalaqamara dandaanno. Mittu rodiinke xissiisannonkere coyiˈrara woyi assara dandaanno. (Lawishsha 12:18) Mito wote akatu babbaxxanni, mitto coye garunni buuxa hoogatenni woyi assaawete badooshshinni qarru kalaqamara dandaanno. Togoo coyinni gufiˈne songotewiinni xeertiˈneemmo? Yihowaranna isi baxannorira addu baxilli heeˈrinkero dixeertiˈneemmo.

 ¹⁷ Yihowa Kalaqaanchonkenna lubbote worinonkeha ikkino daafira, banxammosiranna ninkeneeto gudinse uyinammosira hasiisanno. (Ajuuja 4:11) Hakkiinni saeno, isi hagiirrunni horoonsiˈranno songo ammanamme irkisa hasiissannonke. (Ibiraawuyaani 13:17) Konni daafira, mittu rodii xissiisinkero woyi koffi assinkero, xissiisiˈnoommota leellishate songotewiinni xooqa dihasiissannonke. Wonana hatto assa hasiissannonkeni? Koffi assinonkehu Yihowa diˈˈikkino. Yihowara noonke baxilli isiranna mannisira badhe wodhineemmo gede horonta diassannonke!—Faarso 119:165.

18. (a) Songote giddo keeru woˈmanno gede ma assa hasiissannonke? (b) Gatona yineemmo gede assannonkehu baqete korkaati heeˈriro gatona yaanke mayi atoote abbitannonke?

¹⁸ Roduuwinkera noonke baxilli songote giddo keeru woˈmanno gede assate kakkayisannonke. Yihowa baxanno  manna guuta ikkitinikki yee diqarrisanno; ninkeno hatto assa dihasiissannonke. Baxillu ninke uminke guunte xeˈinonkerenna soˈneemmore ikkinoommota huwante shiimmaadda soˈro lawashshi assine saˈneemmo gede assannonke. (Lawishsha 17:9; 1 Pheexiroosi 4:8) Baxillu ninke ninkeneewa ‘gatona yaa’ agurreemmokki gede kaaˈlannonke. (Qolasiyaasi 3:13) Tenne amaale loosu aana hosiisa ayeewoteno diqarrissanno yaa diˈˈikkitino. Busha hedo qeeltankera sammi yineemmoha ikkiro, koffi assinonke mancho qorichchinshanni heeˈnoommoha lawannanke koffi yine keeshshinammora dandiineemmo. Noore coyiˈniro, koffi yee keeshsha ninkella gawajjitannonke. Gatona yineemmo gede assannonkehu baqete korkaati heeˈriro gatona yaanke, lowo atoote abbitannonke. (Luqaasi 17:3, 4) Hatto assanke, surretenna giddiidi keere abbitannonke, songote giddo noo keeri baˈˈannokki gede agartanno, konni baalunkunni roore Yihowa ledo noonke fiixooma agartannonke.—Maatewoosi 6:14, 15; Roomu Sokka 14:19.

19. Mittu manchi ledo noonke jaalooma agurreemmo gede assannonkeri mayi kalaqamara dandaanno?

¹⁹ Mito wote, mittu songote miila ikkino manchi ledo jaalooˈma agurreemmo gede kullankera dandiinanni. Togoori ikkannohu, mittu manchi Maganu higge diige maaro ea giwe songotenni bohamiro, woyi ammanasi agure kaphphu roso rosiisa jammariro woyi songotewiinni isonooto badirooti. Maganu Qaali togoo manni ledo ‘sumuu yineemmokki’ gede xawise kulannonke. * (1 Qorontoosi 5:11-13; 2 Yohaannisi 9-11) Jaalinke ledo, maatenke miili  woyi fiixinke ledo noonke jaalooma agura lowo geeshsha kabbaade ikkitankera dandiitanno. Togoo yannara duuchchunkunni roore Yihowaranna xalala higgesira ammanammoommore ikkine kaajjine uurrineemmo? Yihowa, ammanamanna hajajama kaffi asse laˈˈannota habbooti.

20, 21. (a) Cubbo loossinore boha baxillu qixxaawooti yineemmohu mayiraati? (b) Jaallanke hayyotenni doodha hasiissannonkehu mayiraati?

²⁰ Boha Yihowa baxillunni assino qixxaawooti. Ma garinni? Maaro eannokki mancho songotenni boha, Yihowahu qullaawu suˈmira, seerisiranna Yihowa umisira baxillu noonketa leellishshanno. (1 Pheexiroosi 1:15, 16) Togoo mancho boha songote keeri baˈˈannokki gede agartanno. Qolteno tini qixxaawo ammanantinore songote miilla, affanni heedhenni cubbo loossannori busha raga marraˈannonsakki gede agartannonsa; hattono songo tenne busha alamenni maaxammanni golo ikkitinota huwatte Magano magansidhanni heedhanno gede kaaˈlitannonsa. (1 Qorontoosi 5:7; Ibiraawuyaani 12:15, 16) Cubbo loosinoha songotenni boha isirano baxillu noonketa leellishshanno. Togo assa bohamino manchi barage haˈrinshosi biddi assiˈra hasiissannosita wodanchanno gedenna Yihowawa higate qaafo adhanno gede assitasira dandiitanno.—Ibiraawuyaani 12:11.

²¹ Jaallanke danchu woyi bushu garinni quxxankera dandiitannoti dikaandannite. Konni daafira, jaallanke ikkitannore hayyotenni doodhanke lowo geeshsha hasiissannote. Yihowa jaalla jaallanke assiˈnummoro, hattono Maganu baxanno manna banxummoro batinynye jaallanni dukkisammammora dandiineemmo. Togoo jaallawiinni ronseemmori, Yihowa hagiirsiinsanni heeˈrate wossaˈninoommo wussaanenni kaajjineemmo gede kaaˈlannonke.