Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 3

Amubayande Aabo Leza Mbayanda

Amubayande Aabo Leza Mbayanda

“Ooyo weenda abasongo ulaba musongo.”—TUSIMPI 13:20.

1-3. (a) Ino nkaambo nzi kamasimpe ikatakonzyi kukazyigwa nkolyaamba Bbaibbele? (b) Mbuti mbotukonzya kusala balongwe bakonzya kutugwasya kucita zintu zibotu?

MUNZILA imwi, bantu bali mbuli cisani cinywida meenda; bacita zintu nzyobabona kubeenzinyina. Ncuuba-uba kutobela zyeelelo, bube ambobazilanga zintu aabo mbotumvwana limwi kapati, alimwi buya tulakonzya kucita oobo cakutazyiba.

2 Bbaibbele lyaamba kaambo kamasimpe katakonzyi kukazyigwa noliti: “Ooyo weenda abasongo ulaba musongo, pele ooyo uuyanzana abafwubafwuba ulajana mapenzi.” (Tusimpi 13:20) Kasimpi aaka takaambi muntu ngomubonana buyo muziindi pe. Ibbala lyakuti ‘kweenda’ lipandulula kuzumanana kuyanzana amuntu umwi. * Kujatikizya kapango aaka, ibbuku limwi lipandulula twaambo twamu Bbaibbele lyaamba kuti: “Kweenda amuntu caamba kumuyanda akumvwana kapati anguwe.” Sena tamuzumini kuti tujisi cilengwa cakwiiya baabo mbotuyanda? Masimpe, akaambo kakuti myoyo yesu inga ili kuli baabo mbotuyanda, balakonzya kutugwasya naa kutuyunga, nkokuti kutupa kuti katulilemeka kabotu naa pe.

3 Kutegwa tuzumanane kukkala muluyando lwa Leza, tuyandika kujana balongwe ibakonzya kutugwasya kucita zintu zibotu. Mbuti mbotukonzya kucita oobo? Tulakonzya kucita oobo kwiinda mukuyanda baabo Leza mbayanda, ikumvwana abaabo bamvwana anguwe. Amuyeeye buyo. Sena kuli balongwe bali kabotu mbotukonzya kusobana limwi ibainda baabo bajisi bube Jehova mbwayanda mubeenzinyina? Aboobo, atubone mbobabede bantu mbayanda Leza. Ikuti twabazyiba aabo Jehova mbayanda, ciyakutugwasya kusala kabotu balongwe ibakonzya kutugwasya.

AABO MBAYANDA LEZA

4. Nkaambo nzi Jehova ncajisi nguzu zyakusala beelede kuba balongwe bakwe, alimwi ino nkaambo nzi Jehova ncaakaamba Abrahamu kuti “mulongwe wangu”?

4 Caboola kumakani aabalongwe, Jehova ulabikkila maano kapati kujatikizya mbasala kuba balongwe bakwe, alimwi ulijisi nguzu zyakucita boobo. Mbwaanga ngo Mwami Singuzuzyoonse wabubumbo boonse, ikumvwana anguwe ncoolwe cipati kapati. Aboobo, ino mbaani mbasala kuba balongwe bakwe? Jehova ulamvwana abaabo bamusyoma cakumaninina akulibikka mumaanza aakwe. Mucikozyanyo, atulange-lange syaanene Abrahamu uuzyibidwe akaambo kalusyomo lupati ndwaakajisi. Kunyina cintu ciyumu kapati kuli bausyi mwana mbuli kwaambilwa kuti bajaye mwanaabo kali cipaizyo. * Pele walo Abrahamu “kwakasyeede buyo asyoonto kuti amutuule Izaka,” kajisi lusyomo lwakuti “Leza wakali kukonzya kumubusya nokuba kuzwa kubafwu.” (Bahebrayo 11:17-19) Akaambo kakuti Abrahamu wakamumvwida Leza akutondezya lusyomo luli boobu, Jehova wakamwaamba kuti “mulongwe wangu.”—Isaya 41:8; Jakobo 2:21-23.

5. Mbuti Jehova mbwababona aabo bamumvwida akusyomeka kulinguwe?

5 Jehova ukubona kuti kulayandika kapati kusyomeka akumvwida. Ulabayanda aabo basyomeka kulinguwe cakumaninina. (Amubale 2 Samuele 22:26.) Mbubonya mbotwabona mu Cibalo 1 cabbuku lino, Jehova ulabakkomanina kapati bantu ibasala kumumvwida akaambo kakuti balamuyanda. Lugwalo lwa Tusimpi 3:32 lwaamba kuti “balulami mbabajisi cilongwe ciyumu anguwe.” Aabo bacita ncayanda Leza cakusyomeka Jehova ulabatamba kuti: Balakonzya kuba beenzu “mutente” lyakwe—nkokuti balakonzya kumukomba alimwi akuba acoolwe cakupaila kulinguwe.—Intembauzyo 15:1-5.

6. Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulamuyanda Jesu, alimwi ino Jehova ulimvwa buti kujatikizya baabo bamuyanda Mwanaakwe?

6 Jehova ulabayanda aabo bamuyanda Jesu, Mwanaakwe simuzyalwaalikke. Jesu wakaamba kuti: “Ikuti muntu kandiyanda, unoobamba majwi aangu, eelyo Taata uyoomuyanda alimwi tuyooboola kulinguwe akukkala anguwe.” (Johane 14:23) Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulamuyanda Jesu? Tulakonzya kucita oobo kwiinda mukutobela milawo yakwe kubikkilizya amulawo wakukambauka makani mabotu akuyiisya bantu kuba basikwiiya. (Matayo 28:19, 20; Johane 14:15, 21) Alimwi tulakonzya kutondezya kuti tulamuyanda Jesu kwiinda ‘mukwiitobelesya mikondo yakwe,’ ikusolekesya kumwiiya muzintu nzyotwaamba alimwi akucita kweelana abuntu bwesu. (1 Petro 2:21) Jehova ulabakkomanina aabo ibatobela mikondo ya Kristo, Mwanaakwe, akaambo kakuti balamuyanda.

7. Nkaambo nzi ncociyandika kumvwana abalongwe ba Jehova?

7 Lusyomo, kusyomeka, kumvwida akumuyanda Jesu azyeelelo zyakwe—oobu mbobube mbwayanda Jehova mubalongwe bakwe. Umwi aumwi wesu weelede kulibuzya kuti: ‘Sena beenzuma mbotumvwana limwi kapati balibujisi bube oobu? Sena balongwe ba Jehova mbabalongwe bangu andime?’ Ncibotu kumvwana abantu bali boobu. Bantu bajisi bube bwa Leza alimwi ibakambauka cabusungu makani mabotu aa Bwami, balakonzya kutugwasya kuzumanana kukkomanisya Leza.—Amubone kabbokesi kakuti “ Ino Mulongwe Mubotu Muntu Uuli Buti?

KWIIYA KUCIKOZYANYO CAMU BBAIBBELE

8. Ncinzi cimukkomanisya kujatikizya mbobakali kumvwana (a) ba Naomi a Rute? (b) bakubusi bana Hebrayo botatwe? (c) ba Paulo a Timoteyo?

8 Mu Magwalo kuli zikozyanyo zinji zyabantu bakagwasyigwa akaambo kakusala balongwe bali kabotu. Mulakonzya kubala cilongwe cakaliko akati ka Rute abanyinazyala ba Naomi, akati kabakubusi bana Hebrayo botatwe ibakali kumvwana kapati mu Babuloni alimwi aakati ka Paulo a Timoteyo. (Rute 1:16; Daniele 3:17, 18; 1 Bakorinto 4:17; Bafilipi 2:20-22) Pele lino atulange-lange cikozyanyo acimwi cibotu kapati: icilongwe cakali akati ka Davida a Jonatani.

9, 10. Ino ncinzi cakapa kuti Davida a Jonatani kabamvwana?

9 Bbaibbele lyaamba kuti Davida naakajaya Goliati, “Jonatani a Davida bakamvwana kapati, eelyo Jonatani wakatalika kumuyanda Davida mbubonya mbwaliyanda mwini.” (1 Samuele 18:1) Nokuba kuti umwi wakali mupati kapati kwiinda mweenzinyina, aawa mpocakatalikila cilongwe ciyumu eeco icakazumanana kusikila ciindi Jonatani naakafwa munkondo. * (2 Samuele 1:26) Ncinzi cakapa kuti aaba bobilo kabamvwana kapati?

10 Davida a Jonatani bakali kumvwana kapati akaambo kakuti bakali kumuyanda Leza alimwi boonse bakajisi makanze aakuzumanana kusyomeka kulinguwe. Aaba basankwa bobilo bakali kumvwana akaambo kakuti bakali kuyanda kukkomanisya Leza. Umwi aumwi wabo wakajisi bube ibwakali kumukkomanisya mweenzinyina. Kweelede kuti Jonatani wakamuyanda Davida akaambo kakuti wakali sicamba alimwi musungu, imulombwana uutayoowi kwiiminina zina lya Jehova. Cakutadooneka, Davida wakali kumulemeka Jonatani akaambo kakuti mwaalumi ooyu mupati kulinguwe wakali kusyomeka kutobela bubambe bwa Jehova alimwi cakutaliyanda wakabikka zintu nzyaakali kuyanda Davida kumbele azyeezyo nzyaakali kuyanda walo. Mucikozyanyo, amulange-lange cakacitika ciindi Davida naakatyompedwe kapati, naakali kukkala munkanda akaambo kakuyoowa Mwami Saulo imubi, usyi Jonatani. Katondezya kuti wakali kusyomeka kapati, Jonatani “wakanyamuka akuunka kuli Davida . . . , eelyo wakamugwasya kuti ayume muli Jehova.” (1 Samuele 23:16) Amuyeeye buyo mbwaakalimvwa Davida ciindi mweenzinyina ngwayandisya naakaboola kumugwasya akumuyumya-yumya! *

11. Ino twiiya nzi kujatikizya cilongwe kucikozyanyo ca Jonatani a Davida?

11 Ino twiiya nzi kucikozyanyo ca Jonatani a Davida? Ciiyo cipati ncotwiiya ncakuti, cintu ciyandika kapati ncobeelede kuba aancico bantu bamvwana, ncilongwe a Jehova alimwi akubikkila maano kuzintu zyakumuuya. Ikuti katumvwana abaabo basyoma nzyotusyoma, ibalilemeka mbuli mbotulilemeka alimwi ibayanda kuzumanana kusyomeka kuli Leza mbubonya mbuli ndiswe, tulakonzya kwaambilana nzyotuyeeya, mbotulimvwa alimwi azintu zitucitikila, calo icikonzya kutupa kuti tukulwaizyanye akuyumizyanya. (Amubale Baroma 1:11, 12.) Tulakonzya kubajana bantu bali boobu ibabikkila maano kuzintu zyakumuuya akati kabantu mbotukomba limwi. Nokuba boobo, sena eeci caamba kuti bantu boonse baboola kumiswaangano ku Ŋanda ya Bwami mbalongwe bali kabotu? Peepe.

MBOTUKONZYA KUSALA BALONGWE

12, 13. (a) Nkaambo nzi ncotweelede kusala kabotu balongwe naaba akati ka Banakristoma? (b) Ndipenzi nzi lyakaliko mumbungano zyamumwaanda wamyaka wakusaanguna, alimwi ino eeci cakapa kuti Paulo ape kucenjezya nzi?

12 Nomuba mumbungano, tweelede kusala kabotu kutegwa balongwe mbotusala kabali baabo bakonzya kutugwasya kuyumya cilongwe cesu a Leza. Sena eeci ceelede kutugambya? Peepe. Banakristo bamwi mumbungano balaccelwa kusima kumuuya, mbubonya micelo imwi mbwiitola ciindi cilamfwu kupya kucisamu. Aboobo, mumbungano imwi aimwi tulakonzya kujana kuti Banakristo balaindana mbobakomena kumuuya. (Bahebrayo 5:12–6:3) Masimpe, tulabayanda akubakkazikila moyo ibapya naa batanasima nkaambo tuyanda kubagwasya kuti basime kumuuya.—Baroma 14:1; 15:1.

13 Zimwi ziindi, kulakonzya kuba bukkale bumwi mumbungano buyandika kuti tucenjele notusala bantu mbotweelede kumvwana limwi. Bantu bamwi inga kabatalilemeki. Bambi inga kabali acilengwa cakucimwa naa kutongooka. Mumbungano zimwi zyamumwaanda wamyaka wakusaanguna mwakali penzi lili boobu. Nokuba kuti bunji bwabasimbungano bakali kusyomeka, ibamwi tiibakali kulilemeka kabotu. Akaambo kakuti bamwi mumbungano yaku Korinto tiibakali kutobela njiisyo zimwi zya Bunakristo, mwaapostolo Paulo wakacenjezya mbungano kuti: “Muteenwi pe. Kuyanzana abantu babyaabi kunyonganya zilengwa zibotu.” (1 Bakorinto 15:12, 33) Paulo wakacenjezya Timoteyo kuti naaba akati ka Banakristo kulakonzya kuba bamwi batalilemeki kabotu. Timoteyo wakalaililwa kuti abatantamuke bantu bali boobu, batabi balongwe bakwe.—Amubale 2 Timoteyo 2:20-22.

14. Mbuti mbotukonzya kubelesya njiisyo iili mukucenjezya kwa Paulo kujatikizya balongwe?

14 Mbuti mbotukonzya kubelesya njiisyo iili mukucenjezya kwa Paulo? Tulakonzya kucita oobo kwiinda mukutayanzana abantu bakonzya kutunyonganya, kufwumbwa naa mbamumbungano naa mbakunze. (2 Batesalonika 3:6, 7, 14) Tweelede kucikwabilila cilongwe cesu a Jehova. Amuyeeye kuti mbuli cisani cinywida meenda, tulaiya bukkale ambobazibona zintu balongwe mbotumvwana limwi kapati. Mbubonya mbotutakonzyi kunyika cisani mumeenda alaatombe akulangila kuti cilanywida meenda mabotu, tatukonzyi kuyanzana abantu babi akuyeeya kuti balakonzya kutugwasya kucita zibotu.—1 Bakorinto 5:6.

Mulakonzya kuba abalongwe bali kabotu akati kabaabo mbotukomba limwi

15. Ncinzi ncomukonzya kucita kutegwa mujane balongwe bazibikkila maano zintu zyakumuuya mumbungano?

15 Icikkomanisya ncakuti tulakonzya kujana balongwe banji bali kabotu akati kabantu mbotukomba limwi. (Intembauzyo 133:1) Mbuti mbomukonzya kujana balongwe bazibikkila maano zintu zyakumuuya mumbungano? Ikuti naa mwaba abube abukkale mbwayanda Leza, cakutadooneka abalo aabo bayanda bube abukkale oobo balakonzya kumvwana andinywe. Kunze lyaboobo, inga kwayandika kuti mubweze ntaamu zimwi zigwasya kutegwa mujane balongwe bapya. (Amubone kabbokesi kakuti, “ Mbotwakajana Balongwe Bali Kabotu.”) Amulangaule baabo batondezya bube mbomuyanda kuti mube ambubo. Amutobele lulayo lwamu Bbaibbele lwakuti “amujalule myoyo yanu,” kwiinda mukujana balongwe akati kabaabo mbomukomba limwi nokuba kuti muliindene mubala, musyobo naa zilengwa. (2 Bakorinto 6:13; amubale 1 Petro 2:17.) Mutanikuyanzani buyo abaabo bamusela wanu. Amuyeeye kuti Jonatani wakali mupati kapati kuli Davida. Ikuti kamumvwana abapati, mulakonzya kuba acilongwe cibotu akaambo kaluzyibo ndobajisi alimwi abusongo.

NOKULI MAPENZI

16, 17. Ikuti ngotukomba limwi watunyemya, nkaambo nzi ncotuteelede kucileka kuswaangana?

16 Mbwaanga bantu mumbungano baliindene bube ambobakakomezyegwa, kulakonzya kuba mapenzi zimwi ziindi. Ngotukomba limwi ulakonzya kwaamba naa kucita cintu cimwi cikonzya kutunyemya. (Tusimpi 12:18) Ziindi zimwi mapenzi alaba akaambo kakuti bantu baliindene bube, mbobamvwisya twaambo naa mbobayeeya. Sena tuyakutyompwa akaambo kamapenzi aaya akucileka kuswaangana? Tatukaciti oobo ikuti katumuyanda ncobeni Jehova alimwi abaabo mbayanda.

17 Mbwaanga Jehova ngo Mulengi wesu alimwi ngo Sikutupa buumi lyoonse, tweelede kumuyanda akumubelekela camoyo woonse. (Ciyubunuzyo 4:11) Kuyungizya waawo, tweelede kusyomeka kumbungano njakkomanina kubelesya. (Bahebrayo 13:17) Aboobo, ikuti ngotukomba limwi watunyemya naa kututyompya munzila imwi, tatukacileki kuswaangana akaambo kakuyanda kutondezya kuti tulinyemede. Ino inga twacilekela nzi? Kayi Jehova tali nguwe wakatunyemya. Akaambo kakuti tulamuyanda Jehova, tatukalekeli cintu cili coonse kutupa kuti tumufwutatile walo alimwi abantu bakwe!—Amubale Intembauzyo 119:165.

18. (a) Ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa kube luumuno mumbungano? (b) Nzilongezyo nzi nzyotukonzya kujana kwiinda mukusala kulekelela bamwi nokuyandika kucita boobo?

18 Akaambo kakuti tulabayanda mbotukomba limwi, luyando oolu lutukulwaizya kusumpula luumuno mumbungano. Jehova talangili kuti bantu mbayanda kabalondokede, andiswe mbotweelede kuba oobo. Luyando lutupa kutatubikkila maano tumpenda twabamwi, alimwi lutupa kuyeeya kuti toonse tatulondokede akuti tulalubizya. (Tusimpi 17:9; 1 Petro 4:8) Luyando lutugwasya kuti katuzumanana “kulekelelana camoyo woonse.” (Bakolose 3:13) Tacili cuuba-uba lyoonse kulutobela lulayo oolu. Ikuti twalekela mizeezo mibi kutuzunda, inga catupa kuzumanana kuba amfwundiilili, ambweni katuyeeya kuti tusubula wakatunyemya. Mubwini kuzumanana kuba amfwundiilili kutuletela buyo mapenzi. Ikusala kulekelela bamwi nokuyandika kucita boobo kuletela zilongezyo zinji. (Luka 17:3, 4) Ikucita boobo kulakonzya kupa kuti tuliibe mumizeezo, tube aluumuno mumbungano, alimwi kwiinda zyoonse kupa kuti tuzumanane kumvwana a Jehova.—Matayo 6:14, 15; Baroma 14:19.

NOTUYANDIKA KUCILEKA KUYANZANA AMUNTU

19. Mbukkale buli buti bukonzya kupa kuti tucileke kuyanzana amuntu umwi?

19 Ziindi zimwi tulaambilwa kuti tucileke kuyanzana amuntu umwi iwali mumbungano. Eeci cilakonzya kucitika ikuti muntu umwi wagusyigwa mumbungano akaambo kakuteempwa naatyola mulawo wa Leza naa ikuti waleya kulusyomo akutalika kuyiisya njiisyo zyakubeja naa ikuti walizandula kumbungano. Ijwi lya Leza cakusalazya litwaambila kuti ‘tuleke kuyanzana’ abantu bali boobu. * (Amubale 1 Bakorinto 5:11-13; 2 Johane 9-11) Zimwi ziindi cilakonzya kukatazya kucileka kwaambaula amuntu ngotwakali kumvwana limwi naa wamukwasyi wesu. Sena tuyakwiima nji akutondezya kuti kwiinda zintu zyoonse ncotuyanda nkusyomeka kuli Jehova akutobela milawo yakwe iiluleme? Amuyeeye kuti ncayanda kapati Jehova nkusyomeka alimwi akumvwida.

20, 21. (a) Nkaambo nzi bubambe bwakugusya muntu mumbungano ncobuli bubotu? (b) Nkaambo nzi ncotweelede kucenjela ciindi notusala balongwe?

20 Masimpe bubambe bwakugusya bantu mumbungano, mbubambe bubotu buzwa kuli Jehova. Ino mbubotu buti? Ikugusya sizibi uuteempwi ncitondezyo cakuti tulalilemeka izina lya Jehova lisalala alimwi ancoliiminina. (1 Petro 1:15, 16) Ikugusya muntu mumbungano kukwabilila mbungano. Aabo basyomeka mumbungano balakwabililwa kumuuya mubi wabantu bacita zibi acaali alimwi balakonzya kuzumanana kumukomba kabotu Jehova kabalimvwide kuti balikwabilidwe mumbungano kunyika eeyi mbyaabi. (1 Bakorinto 5:7; Bahebrayo 12:15, 16) Icisubulo cipati eeci ncitondezyo caluyando kuli sikucita cibi. Cisubulo eeci cilakonzya kumusinsimuna kutegwa abone kuti weelede kucinca bukkale bwakwe akubweza ntaamu ziyandika kutegwa ajokele kuli Jehova.—Bahebrayo 12:11.

21 Masimpe ngakuti, bantu mbotuyanzana limwi balakonzya kutuyunga naa kutugwasya. Aboobo, tweelede kucenjela ciindi notusala balongwe. Kwiinda mukumvwana abalongwe ba Jehova alimwi akubayanda aabo mbayanda, tuyakuba abalongwe bali kabotu. Nzyotwiiya kulimbabo ziyakutugwasya kuti tuzumanane kumukkomanisya Jehova.

^ munc. 2 Ibbala lya Chihebrayo ilyakasandululwa kuti ‘kuyanzana’ alimwi lisanduludwe kuti ‘kusindikila’ akuti ‘kumvwana.’—Babetesi 14:20; Tusimpi 22:24.

^ munc. 4 Kwiinda mukwaambila Abrahamu kuti atuule Izaka, Jehova wakali kutondezya kuliimya kupati nkwaakali kuyoocita kwiinda mukwaaba Mwanaakwe simuzyalwaalikke. (Johane 3:16) Mumakani aaya aajatikizya Abrahamu, Jehova wakamulesya kujaya mwanaakwe, wakamupa mugutu muciindi cakuti apaizye Izaka.—Matalikilo 22:1, 2, 9-13.

^ munc. 9 Davida wakali mukubusi—‘wakacili mwana’—ciindi naakajaya Goliati alimwi wakajisi myaka iitandila ku 30 ciindi Jonatani naakafwa. (1 Samuele 17:33; 31:2; 2 Samuele 5:4) Jonatani wakajisi myaka iitandila ku 60 naakafwa, aboobo, cilibonya kuti wakali mupati kuli Davida amyaka iitandila ku 30.

^ munc. 10 Kweelana ambokulembedwe kuli 1 Samuele 23:17, Jonatani wakaamba zintu zyosanwe izyakumukulwaizya Davida: (1) Wakakulwaizya Davida kuti atayoowi. (2) Wakaambila Davida cakusinizya kuti makanze ngaakajisi Saulo taakazwidilili. (3) Wakayeekezya Davida kuti uyakupegwa bwami kweelana ambwaakamusyomezya Leza. (4) Wakasyomezya Davida kuti unakusyomeka lyoonse kulinguwe. (5) Wakaambila Davida kuti naba Saulo wakalizyi kuti walo Jonatani unakusyomeka kuli Davida.

^ munc. 19 Kutegwa mujane twaambo tumwi kujatikizya mbobeelede kucitwa bantu bakagusyigwa mumbungano naa bakalizandula, amubone Makani Aayungizyidwe mucibalo cakuti “Mbotweelede Kumucita Muntu Uugusyidwe Mumbungano.”