1-3. 1) ¿Tuku wan Biblia nema nila nawanaw pi ni xlikana? 2) ¿Tuku kilitlawatkan xlakata nakatekgsaw tiku tlan likatsikgo xlakata nakatalalinaw?

AKININ la panamak o algodón: kinkalakgchuwayan o kinkapasayan xtayatkan putum tiku kinkamakgstiliyan. Makglhuwa nipara katsiyaw, tsukuyaw lakapastakaw, linaw kilatamatkan chuna la tiku lu tlan katalalinaw, na tsukuyaw tlawayaw tuku tlan chu tuku nitlan tlawakgo.

² Biblia kinkawaniyan tuku nila wanaw pi ni xlikana: «Tiku katalalin xalakgskgalalan latamanin, xaskgalala nawan, pero tiku katalalin tiku lu xalak tontos nitlan katikitaxtunilh» (Proverbios 13:20). Tachuwin «tiku katalalin», nema wi kʼuma versículo ni kilhchanima tiku kaj min kilhtamaku akxilhaw, wata kilhchanima tiku putum kilhtamaku akxtum talayaw. * Wa uma tuku tiwanka xlakata uma texto xalak Biblia: «Akxni wi tiku talalinkan kilhchanima tiku ni makgxtakga chu xlakaskinka akxilha». ¿Nixlikana pi nachuna likatsiyaw la tiku xlakaskinka kaʼakxilhaw? Xlikana, akxni tlakg tlan katalalinaw, tlakg kinkamapasikgoyan tuku tlan o tuku nitlan tlawakgo.

 ³ Komo tamakgxtakgputunaw kxtapaxkit Dios, talakaskin natalalinaw tiku tlan likatsikgo. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata nakatekgsaw? Uma ni tuwa, kaj talakaskin nakapaxkiyaw tiku Jehová kapaxki, chu tlan nakatalalinaw xʼamigos. Liwana kalakpuwanti: umakgolh latamanin kgalhikgo lakwan tayat nema Jehová kaskini xʼamigos. Ni anankgo atanu tiku tlakg tlan nakatalalinaw. Wa xlakata kaʼakxilhwi xalakwan tayat nema kaskini Jehová xʼamigos. Akxni liwana nakatsiyaw tuku skin Jehová, tlan nakaputsayaw tiku tlan likatsikgo xlakata nakatalalinaw.

4. ¿Tuku xlakata Jehová lakgchan liwana nalaksaka xʼamigos, chu tuku xlakata limapakuwilh Abrahán “kiʼamigo”?

⁴ Jehová ni akglakgwa laksaka tiku xʼamigo nawan. Xla lakgchan liwana nakalaksaka xʼamigos xlakata Mapakgsina xlikalanka kakilhtamaku, chu xʼamigo Jehová nawankan wa tlakg lanka talakgalhaman nema anan. Wa xlakata, ¿tiku kalaksaka Jehová xlakata xʼamigos nawankgo? Jehová kajwatiya katalakatsuwini tiku lipawankgo chu lu kanajlanikgo. Tiku chuna tlawalh wa pulalina Abrahán, xla litalakgapasa pi lu xkanajlani Dios, limapakgsika namakgni chu namakamasta xkgawasa. * ¿Anan tuku tlakg tuwa naskinikan chatum tlat xlakata nalimasiya pi kanajlani Dios? Tlan nawanaw pi Abrahán «makamastalh [...] Isaac», chu liwana xkanajla «mpi maski xanina xwa, xkgalhiy Dios litliwakga nalimastakwanipalay» (Hebreos 11:17-19). Tuku tlawalh,  limasiyalh pi xkanajla chu xakgalhakgaxmatna xwanit, Jehová lu tlan lichuwinalh, limapakuwilh “kiʼamigo” (Isaías 41:8; Santiago 2:21-23).

5. ¿La kaʼakxilha Jehová tiku kgalhakgaxmatkgo putum xlimapakgsin?

⁵ Jehová lu xtapalh kaʼakxilha tiku ni makgxtakgnankgo chu kgalhakgaxmatnankgo. Chu kapaxki tiku ni makgxtakgkgo maski lu nitlan tuku titaxtukgo (kalikgalhtawakga 2 Samuel 22:26). Chuna la akxilhwi kcapítulo akgtum, Jehová lipaxuwa akxni latamanin kgalhakgaxmatkgo xlakata paxkikgo. Proverbios 3:32 wan pi xla «lu tlan katalalin» kaj tiku «xaʼakgstitum» linkgo xlatamatkan, katalalin lakchixkuwin chu lakpuskatin tiku liwana kgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin. Umakgolh xaʼakgstitum latamanin Jehová xatapaxuwan kawani katanukgolh “kxchik”, uma wamputun pi xatapaxuwan kamakgamakglhtinan xlakata nakakninanikgo chu kamaxki talakaskin natlawanikgo oración akxni nalakaskinkgo (Salmo 15:1-5).

6. ¿La tlan limasiyayaw pi paxkiyaw Jesús, chu la makgkatsi Jehová akxni akxilha pi paxkiyaw xKgawasa?

⁶ Jehová kapaxki tiku paxkikgo xKgawasa, Jesucristo. Chu Jesús chuna wa: «Lapi wi nti nkimpaxkiy, wa nkintachuwin nakgalhakgaxmata, cha nchu wa xaTlat, na napaxkiy, naklakgminaw, na naktatawilayaw» (Juan 14:23). Chuna la wan uma texto, ¿la limasiyayaw pi paxkiyaw Jesús? Nakgalhakgaxmataw xtachuwin, uma wamputun nakgalhakgaxmataw xlimapakgsin, pulaktum wa nalichuwinanaw xalakwan xalaksasti tamakatsin chu namakgalhtawakgananaw xlakata amakgapitsin na kstalaninanin Cristo nawankgo (Mateo 28:19, 20; Juan 14:15, 21). Atanu la limasiyayaw pi paxkiyaw Jesús wa “nastalaniyaw la tlawanit”. Maski  akinin lakgalhinanin, liskujaw xlakata nachuwinanaw chu nalikatsiyaw la Jesús (1 Pedro 2:21). Chu Jehová lu lipaxuwa akxni, xlakata paxkiyaw xKgawasa, liskujaw xlakata nalinaw kilatamatkan chuna la chatum kstalanina Cristo.

7. ¿Tuku xlakata limasiyayaw liskgalala akxni katalalinaw xʼamigos Jehová?

⁷ Chuna la akxilhnitawa, Jehová lakaskin pi xʼamigos kakanajlanikgolh, ni kamakgxtakgkgolh, kakgalhakgaxmatkgolh chu kapaxkikgolh xKgawasa chu tuku masiyalh. Wa xlakata talakaskin natlawayaw uma takgalhskinin: «¿Chuna limakgolh xlatamatkan kiʼamigos? ¿Kgalhikgo umakgolh xalakwan tayat chu lilatamakgo? ¿Xlikana xʼamigos Jehová?». Limasiyayaw liskgalala xlakata katalalalinaw tiku kgalhikgo umakgolh xalakwan tayat chu tiku lu lichuwinankgo xalakwan xalaksasti tamakatsin. Tiku chuna likatsikgo, nakinkamatlawikgoyan tuku tlan, xlakata nakinkamakgpuwantinikgoyan namakgapaxuwayaw Dios, chuna la lakapastaknitaw. (Kaʼakxilhti recuadro « ¿Tuku wamputun chatum xatlan amigo?»).

8. ¿Tuku tlakg lakgatiya xlakata la xlatalalin 1) Noemí chu Rut? 2) chatutu lakgkgawasan hebreos? 3) Pablo chu Timoteo?

⁸ Biblia lichuwinan lhuwa liʼakxilhtit xlakata xlakskujnin Dios, tiku tlan kakitaxtunilh xlakata talalinkgolh tiku tlan xlikatsikgo. Tlan likgalhtawakgayaw la xlatalalin Noemí chu Rut xpuskat xkgawasa, la xlatalalin chatutu lakgkgawasan hebreos tiku ni makgatsankgananikgolh Dios anta kBabilonia, chu Pablo chu Timoteo (Rut 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Corintios 4:17;  Filipenses 2:20-22). Pero uku nalichuwinanaw akgtum lu xatlan liʼakxilhtit: la xlatalalin David chu Jonatán.

9, 10. ¿Tuku xtlawa pi tlan xlatalalilh David chu Jonatán?

⁹ Biblia wan pi akxni David makgnilh Goliat, «Jonatán lu tlan tsukulh talalin David, chu Jonatán tsukulh paxki xtachuna la xlatamat» (1 Samuel 18:1). Chuna tsukulh tlan latalalin chu nikxni lamakgxtakgli maski lhuwa kata xlapulanikgo, chuntiya latalalilh asta akxni Jonatán makgnika kʼguerra (2 Samuel 1:26). * ¿Tuku xtlawa pi lu tlan xlatalalilh?

¹⁰ David chu Jonatán tlan xlatalalin xlakata xchatiykan xpaxkikgo Jehová chu liwana xlakapastakkgonit ni namakgatsankgananikgo. Xchatiykan lu xpaxkikgo tuku xla Dios. Ni kajwatiya ama, Jonatán xlakgati la xlikatsi David chu David na xlakgati la xlikatsi Jonatán. Xlikana, Jonatán tlan xʼakxilha pi David ni xpekuan chu maski kajku kgawasa xwanit ni xmasta talakaskin nitlan nalichuwinankan Jehová. David na lu xtapalh xʼakxilha Jonatán, tiku xlina kata chu ni xmakgxtakga Jehová, xkgalhakgaxmatni, chu ni kaj xputsa tlan nakitaxtuni wata pulana xwili tlan nakitaxtuni xʼamigo. Kaj kaʼakxilhwi tuku tlawalh Jonatán akxni lanka talakgaputsit xtitaxtuma David, xlakata mapakgsina Saúl (xtlat Jonatán) tiku nitlan xlikatsi, xputsastalanima xlakata namakgni chu xla xtatsekgtapulima. Jonatán lu ni xmakgxtakga xʼamigo asta «lakgalh David, [...] xlakata nawani pi chuntiya kalipawa Jehová» (1 Samuel 23:16). ¡Xlikana pi David max lu tlan makgkatsilh  akxni akxilhli pi xʼamigo lakgalh xlakata namatliwakglha! *

11. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xlakata la xlatalalin David chu Jonatán?

 ¹¹ ¿Tuku kinkamasiyaniyan la xlatalalinkgo David chu Jonatán? Pi tuku tlakg xlakaskinka wa nakatalalinaw tiku tlawakgo xtalakaskin Dios. Lu tlan kinkakitaxtuniyan akxni katalalinaw tiku kgalhikgo takanajla la akinin, na latamakgo la akinin chu ni makgatsankgananiputunkgo Dios. Xlikana, akxni chuna tlawayaw, tlan lamatliwakglhaw, lamakgtayayaw akxni lawaniyaw tuku lakpuwanaw, la makgkatsiyaw chu tuku titaxtunitaw kkilatamatkan (kalikgalhtawakga Romanos 1:11, 12). Chu uma amigos tiku tlawakgo xtalakaskin, wilakgolh kxkachikin Dios, wa kinatalankan. Pero ¿pi  tlan nakatalalinaw putum tiku ankgo kxPukgalhtawakga xTatayananin Jehová? Ni.

12, 13. 1) Tuku xlakata kuenta kilitlawatkan tiku katalalinaw kcongregación? 2) ¿Tukuya taʼakglhuwit xkgalhikgo congregaciones kxapulana siglo chu tuku kawanilh Pablo?

¹² Liwana naʼakxilhaw akxni nalaksakaw tiku nakatalalinaw, xlakata ni putum tiku xalak congregación kinkamatliwakglhnikgoyan kintakanajlakan. ¿Kaks nalilakawanaw xlakata wilakgolh tiku chuna kcongregación? Xlikana pi ni. Chuna la makgapitsi tawakat tlakg makgapalakgo xlakata nachakgo anta kxakiwi, nachuna makgapitsi natalan tlakg makgapalakgo natatliwakglha xtakanajlakan. Wa xlakata akgatunu congregación wilakgolh natalan tiku tliwakga wi xtakanajlakan chu tiku ni (Hebreos 5:12–6:3). Tuku kilitlawatkan, ni nakamalakapaliyaw tiku xalaksasti chu tiku ni tliwakga wi xtakanajlakan, nakalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw xlakata chuna nakamakgtayayaw tliwakga natawila xtakanajlakan (Romanos 14:1; 15:1).

¹³ Namin kilhtamaku tlakg kilikuentajtlawatkan tiku katalalinaw kcongregación. Max wi tiku nitlan nalikatsi, o max chatum wi tuku tlawanika chu lilipuwa, wa xlakata nitlan natsuku kalichuwinan amakgapitsi. Chuna xlama kxapulana siglo. Maski tlakg lhuwa natalan ni xmakgxtakgkgo Jehová, xwilakgolh tiku nitlan xlimakgolh xlatamatkan. Kawiliw akgtum liʼakxilhtit, anta kCorinto xwilakgolh tiku nialh xkanajlanikgo makgapitsi tamasiy, wa xlakata apóstol Pablo kawanilh natalan: «Ni kataʼakgskgawitit. Katalalinkan tiku nitlan likatsikgo tlawakgo pi namakgxtakgaw xatlan talismanin» (1 Corintios 15:12, 33, TNM). Nachuna, Pablo  makatsinilh Timoteo pi makgapitsi natalan ni lu tlan xʼamakgolh linkgo xlatamatkan, chu xtalakaskin ni lu xkatalalilh (kalikgalhtawakga 2 Timoteo 2:20-22).

14. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tastakyaw nema mastalh Pablo xlakata tiku nakatalalinaw?

¹⁴ Uma tuku wa apóstol Pablo wi tuku kinkamasiyaniyan: akxni chatum, maski xalak congregación o ni xalak congregación nitlan tuku kinkamatlawiputunan, tlakg tlan ni natalalinaw (2 Tesalonicenses 3:6, 7, 14). Xlakaskinka nakuentajtlawayaw kintakanajlakan. Kalakapastakwi pi akinin la panamak o algodón, kinkalakgchuwayan la lakapastakkgo chu la likatsikgo tiku lu katalalinaw. Komo namujuyaw panamak kvinagre, ni katilakgchuwalh chuchut wata vinagre nalakgchuwa. Nachuna, komo katalalinaw tiku nitlan xtayatkan, na ni nakinkamatlawikgoyan tuku tlan (1 Corintios 5:6).

15. ¿Tuku natlawayaw xlakata tlan nakatekgsaw kcongregación tiku nakatalalinaw chu tliwakga wi xtakanajlakan?

¹⁵ Maski wilakgolh tiku chuna xtayatkan, tlan nakatekgsaw kcongregación tiku tliwakga wi xtakanajlakan chu tlan nakatalalinaw (Salmo 133:1). Pero, ¿la nakatekgsaw? Naliskujaw nalikatsiyaw chu natlawayaw la tlawakgo xʼamigos Dios. Akxni chuna natlawayaw, tiku na linkgo xlatamatkan la akinin, kiʼamigoskan nawamputunkgo. Na talakaskin nakaputsayaw (kaʼakxilhti recuadro « La kkatekgswi xatlan amigos»). Kakaputsaw tiku kgalhikgo xalakwan tayat nema na kgalhiputunaw. Nachuna, kstalaninanin Cristo nalilakapastakaw uma tastakyaw xalak Biblia: «Chalhuwa kakapaxkitit». Xlikana, tlakg lhuwa tiku kapaxkiputunaw chu ni kalaksakaw xlakata nakatalalinaw tiku na watiya  xcolorkan, xkachikinkan chu tiku stakkgonit la akinin (2 Corintios 6:13, TNM; kalikgalhtawakga 1 Pedro 2:17). Nachuna, ni kaj nakatalalinaw tiku watiya kata kgalhikgo la akinin. Kalakapastakwi pi Jonatán lhuwa kata xpulani David. Xlikana, amigos tiku linkgoya kata tlan nakinkamasiyanikgoyan tuku katsinikgonit chu lhuwa liskgalala.

16, 17. ¿Tuku xlakata ni namakgxtakgaw congregación maski chatum tala nakinkawaniyan tuku nitlan?

¹⁶ Xlakata tanu tanu la likatsikgo chu la stakkgonit tiku wilakgolh kcongregación, namin kilhtamaku kstalaninanin Cristo nakgalhikgo taʼakglhuwit. Wa xlakata, max nakinkawanikgoyan o nakinkatlawanikgoyan  tuku nitlan nalimakgkatsiyaw, o nila natalalinaw chatum tala xlakata ni lakgatiyaw xtayat, o max lakpuwanaw pi wi tuku kinkatlawanin maski nichuna chu xlakata tanu tanu la lakapastakaw (Proverbios 12:18). ¿Tuku natlawayaw akxni chuna nala? ¿Naliʼakgchakgxaw uma taʼakglhuwit chu namakgxtakgaw congregación? Nikxni chuna natlawayaw, xlakata paxkiyaw Jehová chu xʼamigos.

¹⁷ Jehová masta latamat chu tlawa kalatamaw, wa xlakata xlilat napaxkiyaw chu nakakninaniyaw (Apocalipsis 4:11). Nachuna, Jehová limaklakaskin congregación, wa xlakata talakaskin namakgtayayaw chu ni namakgxtakgaw (Hebreos 13:17). Wa xlakata, akxni wi tuku kinkawaniyan o kintlawaniyan chatum tala, ni limakgxtakgaw congregación xlakata nalimasiyayaw pi sitsinitaw. Nipara tsinu nalakapastakaw chuna natlawayaw, xlakata Jehová ni lin kuenta. Wata xlakata lu paxkiyaw Jehová, nikxni nalakpuwanaw natamakgatliniyaw chu na ni natamakgatliniyaw xkachikin (kalikgalhtawakga Salmo 119:165).

18. 1) ¿La namakgtayananaw ni natawila taʼakglhuwit kcongregación? 2) ¿Tuku tasikulunalin makglhtinanaw akxni katapatiyaw amakgapitsin akxni talakaskin?

¹⁸ Xlakata kapaxkiyaw kinatalankan, lu liskujaw ni natawila taʼakglhuwit kcongregación. Xlikana, xlakata kapaxkiyaw tlawa pi nakatapatiyaw chu nalakapastakaw pi akinin na makglakgalhinanin chu na tlawayaw tuku nitlan (Proverbios 17:9; 1 Pedro 4:8). Jehová ni kaskini xʼamigos ni nakgalhikgo talakgalhin, ¿tuku xlakata akinin nakaskiniyaw amakgapitsin? Nachuna, tapaxkit kinkamakgtayayan namakgantaxtiyaw uma: «Nalamatsankgananiyatit» (Colosenses 3:13). Pero, tuwa chuna natlawayaw. Namin kilhtamaku  akxni max xlakata nitlan makgkatsiyaw, nialh katikatsiw tuku natlawayaw. Max nakinkatlajayan tasitsi chu max natsukuyaw sitsiniyaw tiku kinkawanin tuku nitlan chu nalakpuwanaw pi malakgaxokgemaw tuku kinkatlawanin. Pero uma ni xlikana, tiku tlakg nitlan kitaxtuni wa tiku sitsinit. Wa xlakata, tlakg tlan nakatapatiyaw akxni natalakaskin (Lucas 17:3, 4). Akxni chuna tlawayaw, makglhtinanaw lhuwa tasikulunalin, pulaktum wa nakgalhiyaw takaksni chu nachuna kcongregación, chu tuku tlakg xlakaskinka, tlan natalalinaw Jehová (Mateo 6:14, 15; Romanos 14:19).

19. ¿Tuku xlakata namin kilhtamaku wi tiku nialhla natalalinaw?

¹⁹ Namin kilhtamaku akxni natalakaskin nialh nakatalalinaw makgapitsi latamanin tiku pulana xʼankgo congregación. Chuna natlawayaw akxni chatum kstalanina Cristo lakatsala xlimapakgsin Jehová, ni makgxtakga nixatlan xtayat chu wa xlakata maxtukan kcongregación. Nachuna kilitlawatkan akxni chatum makgxtakga xtakanajla chu tsuku masiya tuku nixaxlikana, na nialh nakatalalinaw tiku nialh xtatayana Jehová wamputun. Xtachuwin Dios lakatanks kinkawaniyan: «Nialh titatalakgxtupiyatit» (kalikgalhtawakga 1 Corintios 5:11-13; 2 Juan 9-11). * Max lu tuwa namakgkatsiyaw nialh nakatalalinaw, chu tlakg tuwa max namakgkatsiyaw akxni kifamiliajkan o komo akglhuwata kata lu tlan xtalalinaw. Wa xlakata ¿tuku natlawayaw? ¿Nialh nakatalalinaw chu chuna  nalimasiyayaw pi pulana nawiliyaw pi ni namakgxtakgaw Jehová chu xlimapakgsin nema xaʼakgstitum? Kalakapastakwi pi Jehová lu xtapalh akxilha tiku ni makgxtakga chu kgalhakgaxmata.

20, 21. 1) ¿Tuku xlakata limasiya tapaxkit limapakgsin nema wan pi nakamaxtukan kcongregación tiku lakgalhinankgo? 2) ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka liwana nalaksakaw tiku nakatalalinaw?

²⁰ Jehová limasiya tapaxkit akxni wi tiku maxtukan kcongregación xlakata tlawalh akgtum lanka talakgalhin chu ni makgxtakgputun nixatlan xtayat. ¿Tuku xlakata? Xapulana, limasiyakan pi paxkikan xtukuwani Jehová chu xlakata natalimasiya pi xasanto chu putum tuku litaxtu xtukuwani (1 Pedro 1:15, 16). Xlipulaktiy, tlawa pi congregación tlan katawi. Natalan tiku ni makgatsankgananikgo Dios kamakgtaya xlakata ni nakamapasikgo nixatlan talakapastakni tiku ni makgxtakgputunkgo tuku nitlan tlawamakgolh. Chuna, tlan skujnanikgo Dios chu katsikgo pi kcongregación akgtum putatsekgni kʼuma xalixkajni kakilhtamaku (1 Corintios 5:7; Hebreos 12:15, 16). Xlipulaktutu, kalimasiyanikan pi kapaxkikan tiku lakgalhinankgo. Kamaxtukan kcongregación xlakata kakamakgtayalh nalakapastakkgo pi nitlan tuku tlawakgolh chu katlawakgolh tuku talakaskin xlakata nalakgtaspitparakgo Jehová (Hebreos 12:11).

²¹ Xlikana, chuna la likatsikgo tiku katalalinaw nachuna tsukuyaw likatsiyaw. Wa xlakata, lu xlakaskinka liwana nalaksakaw tiku nakatalalinaw. Komo nakatalalinaw tiku xʼamigos Jehová, nakapaxkiyaw tiku kapaxki, nakgalhiyaw tlakg xatlan amigos nema anan. Chuna, na natlawayaw tuku tlan chu nakinkamakgtayakgoyan namakgantaxtiyaw la lakapastaknitaw, nalatamayaw la lakaskin Jehová.