1—3. а) Муқәддәс китапта қандақ өзгәрмәс һәқиқәт йезилған? ә) Бизгә яхши тәсир қилидиған достларни қандақ таллавелишқа болиду?

УЙҒУР хәлқидә: «Қазанға йолуқсаң қариси жуқар» дегән мақал бар. Биз қоюқ арилишидиған адәмләрниң көзқаришини, өлчәмлирини вә хисләтлирини асанла, һәтта ихтиярсиз һалда, сиңдүрүвалимиз.

² Муқәддәс китапта бу өзгәрмәс һәқиқәт мундақ ипадиләнгән: «Даналар билән биллә жүргән дана болар, бирақ ахмақларға һәмра болған налә-пәрядта қалар» (Пәнд-нәсиһәтләр 13:20). Бу сөзләр пәқәт аддий тонуш адәм тоғрилиқла ейтилмиған. Биз билән йеқин арилишидиған адәмгә тәқлит қилишимизға майил екәнлигимизгә келишәмсиз? Һәқиқәтән, биз яхши көргән кишиләргә нисбәтән һис-туйғумиз пәйда болғачқа, улар бизгә яхши яки яман тәсир қилиши мүмкин.

³ Йәһваниң меһир-муһәббитидин айрилип қалмаслиғимиз үчүн, бизгә яхши тәсир қилидиған достларни таллаш муһим. Буниң үчүн немә қилишимиз керәк? Бир сөз билән ейтқанда, Худа яхши көргәнләрни яхши көрүп, униң дости болғанлар билән дост болушимиз лазим. Ойлинип көрүң: Аллаға яқидиған хисләтләргә егә болған кишиләрдин башқа ким яхши достимиз болалайду? У чағда Худа қандақ адәмләрни яхши көридиғанлиғини қараштурайли. Әгәр Йәһваниң көзқаришиға егә болсақ, яхши достларни таллавелиш асанирақ болиду.

4. Немишкә Йәһваниң достларни таллашта диққәтчан болушқа һоқуқи бар вә немишкә у Ибраһимни «достум» дәп атиған?

⁴ Йәһва Худа достларни таллашта бәк диққәтчан. Униң шундақ қилишқа һоқуқи бар әмәсму? Чүнки У — Аләмниң Яратқучиси вә униң билән дост болуш — чоң шан-шәрәп. У достлири сүпитидә қандақ адәмләрни таллайду? Йәһва өзигә ишәнч қилидиған вә толуғи билән тайинидиғанлар билән достлишиду. Келиң, күчлүк етиқатқа егә болған Ибраһим пәйғәмбәрниң мисалини қараштурайли. Ата үчүн өз оғлини қурбанлиққа әкелиштин еғир синақ йоқтур *. Амма Ибраһим пәйғәмбәр «Худа Исһақни һәтта өлүмдин тирилдүрүшкә қадир» екәнлигигә һеч гуманланмай, Исһақни қурбанлиққа әкелишкә тәйяр болған (Ибранийларға 11:17—19). Ибраһим пәйғәмбәр шундақ күчлүк етиқат көрситип, бойсунғанлиғи үчүн, Йәһва уни иллиқ сезим билән «достум» дәп атиған (Йәшая 41:8; Яқуп 2:21—23).

5. Йәһва өзигә садиқлиқ билән бойсунғанларға қандақ қарайду?

⁵ Алла садиқлиқ билән итаәтчанлиқни чоңқур қәдирләйду. У өзигә пүтүнләй садиқ болған адәмләрни яхши көриду (Самуилниң 2-язмиси 22:26ни оқуң). Бу китапниң биринчи бабидин билгинимиздәк, адәмләр Худаға меһир-муһәббәт билән бойсунғанда, у интайин хошал болиду. Пәнд-нәсиһәтләр 3:32дә ейтилғандәк, «Пәрвәрдигарниң сири вә нәсиһити дурус яшаватқан адәмгә тәәллуқтур». Униң тәләплирини садиқлиқ билән орунлиғанларни Йәһва өз «чедириға», йәни ибадәт қилишқа вә һәрқандақ вақитта бемалал дуа қилишқа, сәмимий тәклип қилиду (Зәбур 15:1—5).

6. Әйсани яхши көргәнлигимизни қандақ көрситәләймиз вә уни яхши көргәнлигимиз Йәһваға қандақ тәсир қилиду?

 ⁶ Йәһва өзиниң йеганә Оғлини яхши көргәнләрни яхши көриду. Әйса мошундақ дегән: «Мени сөйидиған киши дегинимни қилиду, Атамму уни сөйиду. Атам иккимиз мундақ кишиниң йениға берип, униң билән биллә макан қуримиз» (Йоһан 14:23, УМКҖ). Биз қандақ қилип Әйсаға меһир-муһәббәт көрситәләймиз? Униң әмирлирини орунлаш, мәсилән, хуш хәвәрни тарқитиш вә шагиртларни тәйярлаш арқилиқ көрситәләймиз (Мәтта 28:19, 20; Йоһан 14:15, 21). Мукәммәлсиз адәмләрниң мүмкинчилиги йетидиған дәриҗидә Әйсаниң «изи билән» меңип, униң сөзлири билән иш-һәрикәтлиригә тәқлит қилиш арқилиқму көрситәләймиз (Петрусниң 1-хети 2:21). Йәһва униң Оғлиға меһир-муһәббәт көрситип, униң изи билән меңишқа тиришиватқанларни көргәндә интайин хошал болиду.

7. Йәһва Худаниң достлири билән дост болуш немишкә дана?

⁷ Йәһва Худа өзиниң достлирида етиқат, садақәтмәнлик, итаәтчанлиқ һәм Әйсаға болған меһир-муһәббәт қатарлиқ хисләтләрни көрүшни халайду. Һәрбиримиз өзүмиздин: «Мениң йеқин достлиримда мошундақ хисләтләр барму? Достлирим Худаниң тәләплиригә риайә қиламду? Худа билән дост болғанлар мениң достлиримму?»— дәп сорап көрәйли. Шундақ достларни таллиғинимиз дана. Худаға яқидиған хисләтләрни риваҗландуруватқан адәмләр вә Падишалиқ тоғрилиқ хәвәрни қизғинлиқ билән вәз қиливатқанлар бизгә яхши тәсир қилип, бизни Худани рази қилип өмүр сүрүшкә дәвәт қилиду. (« Кимни яхши дост дейишкә болиду?» намлиқ рамкиға қараң.)

8. а) Наоми билән Рутниң, ә) үч яш ибраний жигитниң, б) Паул билән Тимотийниң мунасивити сизгә немиси билән яқиду?

⁸ Муқәддәс китапта яхши достларни таллаш қандақ  пайда әкелидиғанлиғи тоғрисида нурғун мисаллар йезилған. Мәсилән, униңда Наоми вә униң келини Рутниң, Бабилдики үч яш ибраний жигитниң һәм Паул билән Тимотийниң достлуқ мунасивити тоғрилиқ оқушқа болиду (Рут 1:16; Даниял 3:17, 18; Коринтлиқларға 1-хәт 4:17; Филипиликләргә 2:20—22). Келиң, Давут билән Йонатанниң достлуғини қараштурайли.

9, 10. Немишкә Давут билән Йонатанниң достлуғи мәһкәм болған?

⁹ Муқәддәс китапта йезилғандәк, Давут Җолятни өлтүргәндин кейин, «Йонатанниң көңли Давутниң көңлигә шундақ бағландики, уни өз җенидәк дост тутти» (Самуилниң 1-язмиси 18:1). Яш айримчилиғи шунчә чоң болсиму, уларниң мәһкәм достлуғи Йонатанниң җәңдә һалак болғичә давамлашқан * (Самуилниң 2-язмиси 1:26). Уларниң арисидики достлуқ немишкә шунчилик мәһкәм болған?

¹⁰ Давут билән Йонатанни Худаға болған меһир-муһәббәт вә униңға садиқлиқни сақлап қелиш хаһиши бирләштүрәтти. Һәр иккиси Йәһвани хурсән қилишни халатти. Уларниң бир-биригә яқидиған хисләтлири болған. Мәсилән, Йонатанни бу яш жигитниң Йәһваниң исмини җасарәтлик вә қизғинлиқ билән қоғдиғанлиғи тәсирләндүргән. Давут болса, Йәһваниң һөкүмранлиғини садақәтмәнлик билән қоллап, Давутниң мәнпәәтлирини өзиниңкидин үстүн қойған Йонатанни чоңқур һөрмәтләтти. Мәсилән, Давут Шаул падишаниң ғәзивидин қечип, чөл-баяванда мөкүп жүргәндә, қандақ вақиә йүз бәргәнлигини қараштуруп көрәйли. Йонатан «Давутниң қешиға берип, униң қолини Худа билән қувәтләндүрүп», әҗайип садақәтмәнлик көрсәтти (Самуилниң 1-язмиси 23:16). Җан дости келип, уни қоллап-қувәтлигәндә, Давут өзини  қандақ һис қилғанлиғини тәсәввур қилип көрүң! *

11. Биз Йонатан билән Давутниң мисалидин достлуқ һәққидә немигә үгинимиз?

 ¹¹ Биз Йонатан билән Давутниң мисалидин қандақ үлгә алимиз? Һәммидин авал, достларда умумий роһий қәдрийәтләрниң болуши муһим. Бизниң көзқаришимизни вә Худаға садиқлиқни сақлап қелиш хаһишимизға ортақ адәмләр, шундақла әхлақий өлчәмләргә риайә қилғанлар билән йеқинлашқан чағда, биздә нурғун умумий нәрсиләр пәйда болиду. Биз бир-биримиз билән ой-пикирлиримиз, һис-туйғулиримиз вә бизни мустәһкәмләйдиған, қоллап-қувәтләйдиған вақиәләр билән бөлүшимиз (Римлиқларға 1:11, 12ни оқуң). Мошундақ роһий достларни етиқатдашларниң арисидин тепишқа болиду. Амма бу Ибадәт өйидики учришишларға келидиғанларниң һәммиси яхши дост болидиғанлиғини билдүрәмду? Яқ, һемишәм ундақ әмәс.

12, 13. а) Немишкә һәтта мәсиһийләрниң арисидиму достларни диққәт билән таллаш керәк? ә) Биринчи әсирдики мәсиһийләр қандақ вәзийәтләргә дуч кәлгән вә Паул уларни немиләрдин агаһландурған?

¹² Достлиримизниң бизгә роһий җәһәттин иҗабий тәсир қилишини халисақ, уларни һәтта җамаәттиму диққәтчанлиқ билән таллишимиз керәк. Бу бизни һәйран қалдуруши керәкму? Яқ, худди дәрәқтики мевиләрниң бирдәк пишмиғиниға охшаш, бәлким, бәзибир мәсиһийләрниң роһий җәһәттин өсүп йетилиши үчүн, көпирәк вақит тәләп қилиниду. Һәрбир җамаәттә мәсиһийләрниң роһий җәһәттин өсүш дәриҗиси бирдәк әмәс (Ибранийларға 5:12–6:3). Әлвәттә, биз йеңидин кәлгәнләр билән аҗизларға сәвир-тақәт вә меһир-муһәббәт көрситип, уларниң роһий җәһәттин өсүшигә ярдәм беримиз (Римлиқларға 14:1; 15:1).

¹³ Бәзи вақитларда, җамаәттә ким билән арилишишқа диққәт қилишимизни тәләп қилидиған әһвал пәйда болуши мүмкин. Мәсилән, бәзибирлириниң жүрүш-туруши гуманлиқ болуши мүмкин. Башқилири, еһтимал, ғәзәплик яки наразилиқ роһини көрситиду. Биринчи әсирдики мәсиһийләрниң җамаәтлиридә мошундақ әһвал йүз бәргән. Гәрчә мәсиһийләрниң көпинчиси садақәтлик болған болсиму, бәзилири налайиқ ишларни қилған. Әлчи Паул Коринт җамаитиниң әзалирини бәлгүлүк мәсиһий тәлиматларға риайә қилмиған адәмләр билән арилишиштин агаһландуруп: «Алданмаңлар! Яман муамилиләр пайдилиқ адәтләрни бузиду»,— дегән (Коринтлиқларға 1-хәт 15:12, 33). Әлчи Паул Тимотийға һәтта мәсиһийләр арисидиму налайиқ иш қилидиғанлар болидиғанлиғини әскәрткән. Паул Тимотийға улар билән йеқин дост болмай, улардин жирақ турушқа мәслиһәт бәргән (Тимотийға 2-хәт 2:20—22ни оқуң).

14. Биз әлчи Паулниң агаһландурушиниң асасидики принципни қандақ қоллиналаймиз?

 ¹⁴ Биз әлчи Паулниң агаһландурушиниң асасидики принципни қандақ қоллиналаймиз? Мәйли етиқатдаш болсун яки болмисун, бизгә сәлбий тәсир йәткүзидиған һәрқандақ адәмдин жирақ болушимиз керәк (Салоникилиқларға 2-хәт 3:6, 7, 14). Биз Йәһва билән болған мунасивитимизни қоғдишимиз керәк. Йеқин достлиримизниң көзқариши билән адәт-қилиқлири бизгә күчлүк тәсир қилидиғанлиғини унтумаң. Қазанни тутқандин кейин, қолумизниң таза қелиши мүмкин болмиғандәк, өзүмизгә сәлбий тәсир қилидиғанлар билән достлишип, бизгә һечқандақ зийини болмайду дәп ойлимаслиғимиз керәк (Коринтлиқларға 1-хәт 5:6).

15. Җамаәттә роһий җәһәттин йетилгән достларни қандақ тапалаймиз?

¹⁵ Бәхиткә яриша, етиқатдашлиримизниң арисидин бизгә иҗабий тәсир қилидиған нурғун достларни тепишқа болиду (Зәбур 133:1). Җамаәттә Худаға садақәтмән болушни халайдиған достларни қандақ тапалайсиз? Өзүңиздә Худаға яқидиған хисләтләр билән яхши адәтләрни риваҗландурғансири, шундақ қилишқа тиришиватқан бурадәр-қериндашлар сизгә йеқинлишишқа башлайду. Шуниң билән, йеңи достларни тепиш үчүн, сизму бәлгүлүк бир қәдәмләрни қилишиңиз керәк. (« Биз яхши достларға қандақ ериштуқ?» намлиқ рамкиға қараң.) Сизгә яқидиған хисләтләрни көрситидиған адәмләргә сәп селиң. Муқәддәс китаптики «кәңийиңлар» дегән мәслиһәткә қулақ селип, достларни ирқи, миллити вә мәдәнийити һәрхил болған етиқатдашлар арисидин издәң (Коринтлиқларға 2-хәт 6:13; Петрусниң 1-хети 2:17ни оқуң). Пәқәт тәңтушлириңиз биләнла дост болмаң. Йонатанниң йеши Давуттин хелә чоң болғанлиғини әстин чиқармаң. Йеши чоң адәмләр билән дост болсиңиз, улар өзлириниң даналиғи вә һаят тәҗрибиси билән бөлүшәләйду.

16, 17. Әгәр бурадәр яки қериндаш бизни рәнҗиткән болса, немишкә биз җамаәтни ташлап кәтмәслигимиз керәк?

¹⁶ Җамаәттики мәсиһийләрниң мүҗәз-хулқи, тәрбийиси вә мәдәнийити һәрхил болғанлиқтин, бәзи вақитларда өз ара келишмәсликләр пәйда болуши мүмкин. Гайида бурадәр яки қериндаш бизни гәп-сөзлири яки иш-һәрикәтлири билән рәнҗитип қоюши еһтимал (Пәнд-нәсиһәтләр 12:18). Бурадәр-қериндашлар арисида чүшәнмәсликләр вә һәрхил пикирләр болғанлиқтин, бәзидә улар бир-биригә аччиқлишип қелиши мүмкин. Мошундақ қийинчилиқлар биз үчүн путликашаң болуп, җамаәтни ташлап кетишимизгә сәвәп боламду? Әгәр биз Йәһва Худани вә у яхши көридиған адәмләрни һәқиқәтән яхши көрсәк, әлвәттә, сәвәп болмайду.

¹⁷ Йәһва—Һаятлиқни қоллап-қувәтлигүчи һәм Яратқучимиз, шуңа у бизниң меһир-муһәббитимизгә вә чәксиз  садақәтмәнлигимизгә лайиқтур (Вәһий 4:11). Шундақла Худа хошаллиқ билән пайдилиниватқан җамаәт бизниң қизғин қоллап-қувәтлишимизгә сазавәр әмәсму?! (Ибранийларға 13:17). Әгәр бурадәр яки қериндаш бизни рәнҗитип қойса, биз униңға аччиқлинип, һәргизму җамаәттин кетип қалмаймиз. Шундақ қилишқа боламду? Бизни рәнҗиткән Йәһва Худа әмәсқу. Худаға болған меһир-муһәббитимиз униңдин вә униң хәлқидин үз өрүшкә йол қоймайду (Зәбур 119:165ни оқуң).

18. а) Җамаәттики инақлиқни қандақ сақлап қалалаймиз? ә) Асас бар болса, кәчүридиғанлиғимиз қандақ бәрикәтләргә елип келиду?

¹⁸ Етиқатдашларға болған меһир-муһәббитимиз бизни җамаәттики инақлиқни сақлашқа дәвәт қилиду. Пәрвәрдигар өзи яхши көридиған адәмләрдин мукәммәлликни күтмәйду, бизму шундақ қилишимиз керәк. Меһир-муһәббәт түпәйлидин башқиларниң әрзимәс хаталиқлирини байқимаймиз һәм мукәммәлсиз екәнлигимизни вә хаталишидиғанлиғимизни әстә сақлаймиз (Пәнд-нәсиһәтләр 17:9; Петрусниң 1-хети 4:8). Шундақла бир-биримизни һиммәтлик кәчүримиз (Колосилиқларға 3:13). Бирақ бу мәслиһәткә әмәл қилиш асан әмәс. Әгәр сәлбий һис-туйғуларниң бизгә тәсир қилишиға йол қойсақ, хапа қилған адәмни ғәзивимиз билән җазалап, адавәт сақлишимиз мүмкин. Әмәлийәттә, адавәт сақлисақ, пәқәт өзүмизгила зиян кәлтүрүмиз. Әгәр башқиларни асаслиқ рәвиштә кәчүрсәк, мол бәрикәтләргә еришимиз (Луқа 17:3, 4). Бу бизгә көңүл арамлиқ берип, җамаәттики инақлиқ вә әң муһими, Йәһва билән болған зич мунасивитимиз сақлиниду (Мәтта 6:14, 15; Римлиқларға 14:19).

19. Биз қайси әһвалларда муамилә қилишни чәклишимиз керәк?

¹⁹ Шундақ вәзийәтләр болидуки, җамаәттин чиқирилған адәмләр билән арилишиштин жирақ турушимиз керәк. Адәттә бирси Худаниң қанунини бузуп, товва қилмиғанлиқтин, җамаәттин чиқирилғанда яки ялған тәлиматларни  тарқитип, етиқаттин яки җамаәттин танғанда, мошундақ қилишимиз зөрүр. Муқәддәс китапта мундақ адәмләр билән арилашмаслиғимиз керәклиги ениқ ейтилиду * (Коринтлиқларға 1-хәт 5:11—13ни оқуң; Йоһанниң 2-хети 9—11). Гайида достумиз яки уруқ-туққинимиз билән болған муамилини үзүш асан болмайду. Йәһва Худаға вә униң һәққаний қанунлириға садиқ болуш биз үчүн һәммидин үстүн екәнлигини көрситип, мәһкәм туралаймизму? Есиңизда болсун, Алла садиқлиғимиз билән итаәтчанлиғимизни җуқури баһалайду.

20, 21. а) Немишкә җамаәттин чиқириш меһир-муһәббәтниң ипадиси? ә) Немишкә достларни даналиқ билән таллаш муһим?

²⁰ Җамаәттин чиқириш — Пәрвәрдигарниң меһир-муһәббитиниң ипадисидур. Немишкә? Товва қилмиған гунакарни җамаәттин чиқириш Йәһваниң муқәддәс исмиға вә Униң муқәддәс өлчәмлиригә болған меһир-муһәббәтни көрситиду (Петрусниң 1-хети 1:15, 16). Мошу чарә түпәйлидин җамаәт пак болиду. Җамаәтниң садиқ әзалири қәстән гуна қилғанларниң тәсиридин һимайә қилиниду. Улар җамаәттә өзлирини бу зулум дунияниң тәсиридин ховупсиз һис қилип, хизмәт қилишни давамлаштуриду (Коринтлиқларға 1-хәт 5:7; Ибранийларға 12:15, 16). Мошундақ җиддий чарә гунакарға болған меһир-муһәббәтни ипадиләйду. Бәлким, бу чарә униң әс-һошиға келип, Худаға қайтиши үчүн һаҗәт болған иш-һәрикәтләрни қилишқа түрткә болиду (Ибранийларға 12:11).

²¹ Йеқин достлиримиз бизгә күчлүк тәсир қилиши мүмкин. Шуңлашқа достларни диққәт билән таллаш интайин муһим. Йәһваниң достлири билән достлишиш вә у яхши көргәнләрни яхши көрүш арқилиқ биз әң яхши достларни тапалаймиз. Улардин үгәнгән хисләтләр Аллани хурсән қилиш қараримизға бенаән яшашқа ярдәм бериду.