1-3. (a) Ndi ngoho ifhio ine ra nga si vhuye ra i hanedza ine ya ambiwa Bivhilini? (b) Ri nga khetha hani khonani dzine dza ḓo ri ṱuṱuwedzela u ita zwithu zwavhuḓi?

VHATHU vha fana na zwipontshi nga lwa pfanyisedzo; vha anzela u tzwonzwa mikhuvha yo fhamba-fhambanaho. Zwi a leluwa vhukuma u ita zwithu ri songo ḓiimisela—u edzisa mavhonele, zwilinganyo na vhumuthu ha vhathu vhane ra konana navho.

² Bivhili i amba ngoho musi i tshi ri: “Mu-endelana-na-vhaṱali u a ṱalifha-vho; mu-konana-na-tsilu u ḓo tambula-vho.” (Mirero 13:20) Hoyu murero a u khou amba nga ha vhathu vhane vha vhonana nga zwiṅwe zwifhinga. Maipfi ane a ri “mu-endelana-na” a ambela kha vhathu vho ḓowelaho u ṱwa vhoṱhe. * Iṅwe bugu ine ya ṱalutshedza Bivhili, musi i tshi amba nga heyi ndimana i ri: “U tshimbila na muthu zwi amba uri ni a mu funa nahone ndi khonani yaṋu.” Naa a si ngoho uri ri anzela u edzisa vhathu vhane ra vha funa? Vhukuma, nga ṅwambo wa uri ro vha ḓowela, vha nga ri ṱuṱuwedza uri ri ite zwithu zwavhuḓi kana zwivhi.

³ U itela u dzula lufunoni lwa Mudzimu, ndi zwa ndeme uri ri konane na vhathu vhane vha ḓo ri ṱuṱuwedzela u ita zwithu zwavhuḓi. Ri nga zwi itisa hani zwenezwo? Ri nga ita zwenezwo nga u funa vhane Mudzimu a vha funa na u vhumba  vhukonani na khonani dzawe. Humbulani nga hazwo. Zwi ḓo vha zwavhuḓi lungafhani u konana na vhane vha vha na pfaneleo dzine Yehova a dzi ṱoḓa kha khonani dzawe! Ngauralo kha ri ṱolisise uri ndi vhathu-ḓe vhane vha funwa nga Mudzimu. Musi ri tshi vho ḓivha zwine Yehova a zwi ṱoḓa, ri ḓo khetha khonani dzine dza ḓo ri ṱuṱuwedzela u ita zwithu zwavhuḓi.

4. Ndi ngani Yehova e na ndugelo ya u khetha vhane vha fanelea u vha khonani dzawe nahone ndi ngani Yehova o vhidza Abrahamu uri ndi “ṱhama” yawe?

⁴ Musi zwi tshi ḓa kha mafhungo a vhukonani, Yehova ha sokou konana na muṅwe na muṅwe. U na ndugelo ya u ita nga u ralo. Hafhu ndi Murena Muvhusahoṱhe nahone u vha khonani yawe ndi ndugelo ine ya fhira dzoṱhe. Ngauralo ndi vhafhio vhane a vha khetha uri vha vhe khonani dzawe? Yehova u sendela tsini na vhane vha mu fulufhela na vha re na lutendo lwo khwaṱhaho khae. Sa tsumbo, ṱhogomelani musimulalushaka Abrahamu, munna ane a ḓivhelwa lutendo lwawe luhulwane. A hu na mulingo u konḓaho u lingaho lutendo u fana na u humbela khotsi uri a ite murwa wawe tshiṱhavhelo. * Naho zwo ralo, Abrahamu “a tshi ita Isaka tshidzimu,” o vha e na lutendo lwo khwaṱhaho lwa uri “Mudzimu na lufuni a nga [mu] dzamulusa.” (Vha-Heberu 11:17-19) Nga ṅwambo wa uri Abrahamu o sumbedza lutendo lwo raloho na u thetshelesa, Yehova nga lufuno o mu vhidza “ṱhama” yawe.—Yesaya 41:8; Yakobo 2:21-23.

5. Yehova u dzhia hani vhane vha mu thetshelesa nga u fulufhedzea?

⁵ Yehova u dzhiela nṱha muthu ane a thetshelesa. U funa vhane vha ḓiimisela u fulufhedzea khae hu sa londwi zwine  zwa nga itea. (2 Samuele 22:26) Samusi ro zwi vhona kha Ndima ya 1 ya yeneyi bugu, Yehova u takalela vhane vha khetha u mu thetshelesa nga ṅwambo wa uri vha a mu funa. Mirero 3:32 i ri, ‘u konana na vho lugaho.’ Vhane vha ita nga u fulufhedzea zwine Yehova Mudzimu a zwi funa, u a vha ramba nga vhulenda uri vha dzule “nḓuni” yawe—vha a ṱanganedzwa uri vha mu gwadamele nahone vha ambe nae nga thabelo tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe.—Psalme ya 15:1-5.

6. Ri nga sumbedza hani uri ri a funa Yesu nahone Yehova u ḓipfa hani nga ha vhane vha funa Murwa wawe?

⁶ Yehova u funa vhane vha funa Yesu, Murwa wawe mubebwa eṱhe. Yesu o ri: “Arali muthu a tshi mpfuna u ḓo vhulunga fhungo ḽanga; na Khotsi-anga u ḓo mu funa; huno riṋe ri ḓo ḓa ha ene ra ita vhudzulo khae’.” (Yohane 14:23) Ri nga sumbedza hani uri ri a funa Yesu? Nga u tevhela ndaela dzawe, dzi katelaho na mushumo wa u huwelela mafhungo maḓifha na u ita vhafunziwa. (Mateo 28:19, 20; Yohane 14:15, 21) Ri dovha ra sumbedza uri ri funa Yesu musi ri tshi “tevhela ṋayo dzawe,” u edzisa nga hune ra nga kona ngaho zwe a zwi amba na zwe a zwi ita naho ri vhathu vha songo fhelelaho. (1 Petro 2:21) Yehova u takadzwa nga vhuḓidini ha vhane vha sudzulusea u tevhela ṋayo dza Murwa wawe Kristo nga ṅwambo wa uri vha a mu funa.

7. Ndi ngani zwi tshi sumbedza vhuṱali u konana na khonani dza Yehova?

⁷ Dziṅwe pfaneleo dzine Yehova a dzi lavhelela kha khonani dzawe ndi lutendo, u fulufhedzea, u thetshelesa na u funa Yesu na zwilinganyo Zwawe. Muṅwe na muṅwe washu u fanela u ḓivhudzisa uri: ‘Naa khonani dzanga khulwane dzi na pfaneleo dzenedzi na zwenezwi zwilinganyo? Naa ndo no vhumba vhukonani na khonani dza Yehova?’ U ita nga u ralo zwi sumbedza u ṱalifha. Vhathu vhane vha ṱahulela pfaneleo dzine dza takadza Mudzimu na u huwelela mafhungo maḓifha a Muvhuso nga u fhisea vha nga ri vhuyedza, vha ri ṱuṱuwedzela uri ri tshile u tendelana na u ḓiimisela hashu u takadza  Mudzimu.—Sedzani bogisi  “Khonani Yavhuḓi Ndi ya Mufuda-ḓe?” kha siaṱari 29.

8. Ndi mini zwine zwa ni takadza nga ha vhukonani ha (a) Naomi na Ruthe? (b) vhaswa vhararu vha Vhaheberu? (c) Paulo na Timotheo?

⁸ Maṅwalo a na tsumbo nnzhi dza vhe vha vhuyelwa nga u vha na khonani dzavhuḓi. Ni nga vhala nga ha vhukonani ha Naomi na mazwale wawe Ruthe, ha Vhaheberu vhararu vhe vha vha na vhukonani ho khwaṱhaho musi vhe ngei Babele na ha Paulo na Timotheo. (Ruthe 1:16; Daniele 3:17, 18; 1 Vha-Korinta 4:17; Vha-Filipi 2:20-22) Naho zwo ralo, kha ri livhise ṱhogomelo kha iṅwe tsumbo i swayeaho: vhukonani ha Davida na Yonathani.

9, 10. Vhukonani ha Davida na Yonathani ho vha ho thewa kha mini?

⁹ Bivhili i amba uri musi Davida o vhulaha Goliata, “mbilu ya Yonathani na ya Davida dza nambatelana; Yonathani a mu funa vhunga mbilu yawe.” (1 Samuele 18:1) Vho mbo ḓi vhumba vhukonani ho khwaṱhaho u swikela Yonathani a tshi vhulahwa nndwani, naho vho vha vha tshi siyana nga miṅwaha minzhi. * (2 Samuele 1:26) Ndi mini tsho itaho uri vhenevha vhavhili vha vhe na vhukonani ho khwaṱhaho?

¹⁰ Davida na Yonathani vho vha vhe khonani khulwane nga ṅwambo wa uri vho vha vha tshi funa Mudzimu nahone vha tshi ṱoḓa u dzula vha tshi fulufhedzea khae. Vhenevha vhanna vhavhili vho vha vha tshi ṱoḓa u takadza Mudzimu. Muṅwe na muṅwe wavho o sumbedza pfaneleo dze dza ita uri vha kungane. A zwi timatimisi uri Yonathani o takadzwa nga tshivhindi na u fhisea zwa onoyu muswa we a lwela dzina ḽa Yehova a sa ofhi. Zwi vhonala uri na Davida o ṱhonifha onoyo mukalaha we a tikedza ndugiselelo dza Yehova nga u fulufhedzea  na u vhea madzangalelo a Davida phanḓa ha awe, a si na tseḓa. Sa tsumbo, ṱhogomelani zwe zwa itea kha Davida musi o tsikeledzea vhukuma, e mushavhapfumo sogani a tshi khou ofha vhuhali ha Khosi Saulo, khotsi a Yonathani. Nga nḓila i sumbedzaho u fulufhedzea hu swayeaho, Yonathani o dzhia vhukando a ya kha “Davida . . . a mu eletshedza u fulufhela Mudzimu.” (1 Samuele 23:16) Edzani u humbula nḓila ye  Davida a nga vha o ḓipfa ngayo musi khonani yawe ya mbiluni i tshi ḓa ya mu tikedza na u mu ṱuṱuwedza! *

11. Ni guda mini nga ha vhukonani kha tsumbo ya Yonathani na Davida?

¹¹ Ri guda mini kha tsumbo ya Yonathani na Davida? Ngudo ya ndeme vhukuma ine ra i guda ndi ya uri tshithu tshine khonani dza fanela u fana ngatsho ndi u dzhiela nṱha zwithu zwa muya. Musi ri tshi vhumba vhukonani na vhatendi nga riṋe, vhane vha vha na matshilele ane a fana na ashu na vhane vha  vha na lutamo lwa u dzula vha tshi fulufhedzea kha Mudzimu, ri nga ṱuṱuwedzana kha sia ḽa mahumbulele, maḓipfele na u anetshelana tshenzhelo dzine dza ita uri ri ṱuṱuwedzane na u fhaṱana. (Vha-Roma 1:11, 12) Ri wana khonani dzo raloho dzine dza funa zwithu zwa muya vhukati ha vhagwadameli nga riṋe. Naho zwo ralo, naa zwenezwi zwi amba uri muṅwe na muṅwe ane a ḓa miṱanganoni Holoni ya Muvhuso ndi khonani yavhuḓi? Hai, a zwo ngo tou ralo.

12, 13. (a) Ndi ngani ri songo fanela u khetha muṅwe na muṅwe uri a vhe khonani yashu naho hu vhukati ha Vhakriste nga riṋe? (b) Ndi khaedu ifhio ye zwivhidzo zwa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha zwa sedzana nayo, zwenezwo zwo ita uri Paulo a vha ṋee tsevho ifhio ya maanḓa?

¹² Na tshivhidzoni ri fanela u khetha khonani dzine dza ḓo ri thusa uri ri vhe na vhushaka ho khwaṱhaho na Mudzimu. Naa zwenezwi zwi fanela u ri mangadza? Na khathihi. Vhaṅwe Vhakriste tshivhidzoni vha nga dzhia tshifhinga tshilapfu vha sa athu vhibva nga lwa muya, samusi na miṅwe mitshelo i tshi dzhia tshifhinga uri i vhibve. Nga zwenezwo, tshivhidzoni tshiṅwe na tshiṅwe ri wana Vhakriste vhane vha siyana nga nḓila ye vha aluwa ngayo nga lwa muya. (Vha-Heberu 5:12–6:3) Vhukuma, ri sumbedza u sa fhela mbilu na u funa vhaswa ngohoni kana vha songo khwaṱhaho ngohoni, nga uri ri ṱoḓa u vha thusa uri vha aluwe muyani.—Vha-Roma 14:1; 15:1.

¹³ Nga zwiṅwe zwifhinga, zwi nga kha ḓi ṱoḓea uri ri ṱhogomele vhathu vhane ra konana navho tshivhidzoni. Vhaṅwe vha nga vha vha tshi ḓifara nga nḓila i soliseaho. Vhaṅwe vha nga kha ḓi ḓiḓowedza u dzula vho fara vhahavho nga mbilu kana vhe na muya wa u gungula. Zwivhidzo zwa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha C.E. zwo sedzana na khaedu i fanaho. Naho vhunzhi ha miraḓo yazwo yo vha i tshi fulufhedzea, vhaṅwe vho vha vha sa ḓifari zwavhuḓi. Nga ṅwambo wa uri vhaṅwe tshivhidzoni tsha Korinta vho vha vha sa fareleli kha pfunzo dza Vhukriste, muapostola Paulo o sevha tshivhidzo a ri: “Ni so ngo khakha: U̗ ḓowelana na vhavhi zwi tshinyisa milayo  mivhuya.” (1 Vha-Korinta 15:12, 33) Paulo o sevha Timotheo uri na kha Vhakriste nga riṋe, hu nga kha ḓi vha na vhaṅwe vhane vha sa ḓifare nga nḓila yavhuḓi. Timotheo o vhudzwa uri a ṱhogomele vhenevho vhathu, a songo vhumba vhukonani navho.—2 Timotheo 2:20-22.

14. Ri nga shumisa hani maitele a re kha tsevho dza Paulo malugana na vhukonani?

¹⁴ Ri nga shumisa hani maitele a re kha tsevho dza Paulo? Nga u iledza u konana na naho e nnyi—ngomu kana nnḓa ha tshivhidzo—ane a nga ri ṱuṱuwedzela u ita zwithu zwivhi. (2 Vha-Thesalonika 3:6, 7, 14) Ri fanela u tsireledza vhumuya hashu. Humbulani uri u fana na tshipontshi, ri nga tswonzwa mavhonele na zwithu zwine zwa itwa nga khonani dzashu dza tsini. Samusi ri nga si mbwandamedze tshipontshi kha viniga nahone ra lavhelela uri tshi bve dzo tzwonzwa maḓi, ngauralo arali ra konana na vhathu vha re na ṱhuṱhuwedzo mmbi ri nga si lavhelele u ita zwithu zwavhuḓi.—1 Vha-Korinta 5:6.

15. Ni nga ita mini u itela u wana khonani dzine dza funa zwithu zwa muya tshivhidzoni?

¹⁵ Zwi takadzaho ndi uri zwi a konadzea u wana khonani nnzhi dzavhuḓi vhukati ha vhagwadameli nga riṋe. (Psalme ya 133:1) Ni nga wana hani khonani dzine dza funa zwithu zwa muya tshivhidzoni? A zwi timatimisi uri musi ni tshi khou ṱahulela pfaneleo dzine dza takadza Mudzimu na nḓila dzawe, ni ḓo kunga vhaṅwe vhane vha fana na inwi. Naho zwo ralo, zwi nga kha ḓi ṱoḓa uri ni dzhie vhuṅwe vhukando u itela u wana khonani. (Sedzani bogisi  “Nḓila Ye Ra Wana Ngayo Khonani Dzavhuḓi,” kha siaṱari 30.) Sedzani vhane vha sumbedza pfaneleo dzine na dzi ṱoḓa. Tevhelani nyeletshedzo ya Bivhili ya u “ṱanḓavhudza,” ni ṱoḓe nḓila dza u vhumba vhukonani na vhatendi nga inwi hu sa londwi tsinde, lushaka kana mvelele yavho. (2 Vha-Korinta 6:13, NW; 1 Petro 2:17) Ni songo konana na thangana dzaṋu dza murole fhedzi. Ni songo hangwa uri Yonathani o vha e muhulwane vhukuma kha Davida. Vhunzhi ha vhathu vhahulwane vha ita uri vhukonani vhu vhe vhu bvelelaho nga tshenzhelo na vhuṱali vhune vha vha naho.

16, 17. Arali mugwadameli nga riṋe a ri pfisa vhuṱungu nga nḓila naho i ifhio, ndi ngani ri songo fanela u ṅala ra si tsha ya miṱanganoni ya tshivhidzo?

¹⁶ Samusi tshivhidzoni hu na vhathu vha vhumuthu na vhubvo zwo fhamba-fhambanaho, nga zwiṅwe zwifhinga hu nga kha ḓi vha na vhuleme. Mutendi nga inwi a nga amba kana u ita tshiṅwe tshithu tshine tsha nga ni pfisa vhuṱungu. (Mirero 12:18) Nga zwiṅwe zwifhinga hu vha na vhuleme nga ṅwambo wa u sa vhona zwithu nga nḓila i fanaho kana nga u sa pfesesana. Naa ri ḓo khukhulisea nga ṅwambo wa zwenezwi zwithu nahone ra litsha u ya miṱanganoni ya tshivhidzo? A ri nga ḓo ita nga u ralo arali ri tshi funa Yehova zwi tshi bva mbiluni na vhane a vha funa.

¹⁷ Samusi e Musiki washu na Muṋei wa Vhutshilo, ri tea uri ri fune Yehova nahone ri ḓikumedze khae nga ho fhelelaho. (Ndzumbululo 4:11) Zwiṅwe hafhu, ri tea u tikedza nga u  fulufhedzea tshivhidzo tshine a takalela u tshi shumisa. (Vha-Heberu 13:17) Ngauralo arali mugwadameli nga riṋe a ri pfisa vhuṱungu kana a ri kula nungo nga nḓila naho i ifhio, a ro ngo fanela u ṅala ra si tsha ya miṱanganoni ya tshivhidzo u itela u mu sumbedza uri ro mu sinyutshela. U ita zwenezwo a zwi sumbedzi vhuṱali ngauri a si Yehova we a ri sinyusa. Arali ri tshi funa Yehova ri nga si vhuye ra mu furalela kathihi na vhathu vhawe!—Psalme ya 119:165.

18. (a) Ri nga ita mini uri hu dzule hu na mulalo tshivhidzoni? (b) Ri nga vhuyelwa hani arali ra hangwela musi hu na tshiitisi tshi pfalaho tsha u ita nga u ralo?

¹⁸ U funa hashu vhagwadameli nga riṋe zwi ḓo ri sudzulusela u ita uri hu vhe na mulalo tshivhidzoni. Yehova u a zwi ḓivha uri vhathu vhane vha mu funa vha ḓo khakha ngauri a vho ngo fhelela na riṋe ri tea u zwi humbula zwenezwo. Lufuno lu ita uri ri sa dzhiele nṱha vhukhakhi vhuṱuku, ri tshi humbula uri roṱhe a ro ngo fhelela nahone ri a khakha. (Mirero 17:9; 1 Petro 4:8) Lufuno lu ri thusa uri ri bvele phanḓa ri tshi “hangwelana.” (Vha-Kolosa 3:13, NW) Nga zwiṅwe zwifhinga zwi a konḓa u shumisa yeneyi nyeletshedzo. Arali ra tendela tsinyuwo i tshi ri langa, ri nga dzula ro vhofha gwikhwi mbiluni, ri tshi humbula uri khamusi u sinyuwa hashu zwi khou ṱarafa muthu we a ri vhaisa. Zwi re zwone ndi uri u dzula ro vhofha gwikhwi mbiluni zwi ḓo ri vhaisa. Ri ḓo vhuyelwa vhukuma arali ra hangwela musi hu na tshiitisi tshi pfalaho tsha u ita nga u ralo. (Luka 17:3, 4) U hangwela zwi rudza ngelelo na mbilu, zwi ita uri hu vhe na mulalo tshivhidzoni nahone zwa ndeme vhukuma ndi uri zwi tsireledza vhushaka hashu na Yehova.—Mateo 6:14, 15; Vha-Roma 14:19.

19. Ndi vhuimo vhufhio vhune ha nga ita uri ri pfuvhise vhukonani hashu na muṅwe muthu?

¹⁹ Nga zwiṅwe zwifhinga ri a humbelwa uri ri litshe u konana na mugwadameli nga riṋe we a vha e muraḓo wa tshivhidzo. Zwenezwi zwi itea musi muthu o pfukaho mulayo wa Mudzimu nahone a si rembuluwe a bviswa tshivhidzoni kana musi  muthu a tshi ṱutshela lutendo nga u funza pfunzo dza mazwifhi kana nga u ḓifhambanya na tshivhidzo. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi a ri vhudza nga hu pfalaho uri “ni songo tshimbilelana” na vhathu vho raloho. * (1 Vha-Korinta 5:11-13; 2 Yohane 9-11) Zwi nga vha khaedu nga maanḓa u iledza muthu we khamusi a vha e khonani kana ane a vha shaka ḽashu. Naa ri ḓo ima ro khwaṱha, nga yeneyo nḓila ra sumbedza uri u fulufhedzea kha Yehova na milayo yawe yo lugaho zwi ḓa u thoma? Humbulani uri Yehova u dzhiela nṱha u fulufhedzea na u thetshelesa.

20, 21. (a) Ndi ngani ndugiselelo ya u bvisa muthu tshivhidzoni i ya lufuno? (b) Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ri khethe khonani dzashu nga vhuṱali?

²⁰ Vhukuma u bvisa muthu tshivhidzoni ndi ndugiselelo ya lufuno i bvaho ha Yehova. Ndi ngani zwo ralo? U pandela muitazwivhi a sa rembuluwi zwi sumbedza u funa dzina ḽa Yehova ḽikhethwa na zwoṱhe zwine ḽa imela zwone. (1 Petro 1:15, 16) U bvisa muthu tshivhidzoni zwi ita uri tshivhidzo tshi tsireledzee. Miraḓo i fulufhedzeaho i a tsireledzwa kha ṱhuṱhuwedzo mmbi dza vhaitazwivhi vhane vha tshinya nga khole nahone yeneyo miraḓo i nga bvela phanḓa na vhurabeli hayo i tshi ḓivha uri tshivhidzo tsho tsireledzea kha ḽino shango ḽivhi. (1 Vha-Korinta 5:7; Vha-Heberu 12:15, 16) Yeneyi ndayo yo khwaṱhaho i sumbedza uri muitazwivhi u a funwa. Yeneyi ndayo i nga kha ḓi mu thusa uri a ḓihumbule nahone a shandule mavhonele awe, a dzhie vhukando vhu ṱoḓeaho uri a vhuyelele ha Yehova.—Vha-Heberu 12:11.

²¹ Ndi ngoho uri khonani dzashu khulwane dzi nga ri ṱuṱuwedza vhukuma. Nga zwenezwo, ndi zwa ndeme uri ri khethe khonani dzashu nga vhuṱali. Arali ra vhumba vhukonani na khonani dza Yehova, ra funa vhane Mudzimu a vha funa, ri ḓo vha na khonani dzavhuḓi vhukuma. Zwine ra zwi guda khavho zwi ḓo ri thusa uri ri tshile u tendelana na u ḓiimisela hashu u takadza Yehova.