1, 2. Jé bi ne tobe na bia bo a lat a mimvôman?

TAME simesane na wo kômbô di ébuma fio nge ke ébuma éfe, éyoñ éte wo teme na, fio ate a bili abat ébol. Wo ye bo aya? Jam ôsu, ô ne di nye nalé; di baa, ô ne nye wua fé; di lale, ô ne vaa abat éyoñ éte wo di éfas é ne mvo’é. E mame mete melal, jam avé wo ye bo?

² Bi ne jô na mimvôman mi ne ane ébuma éte. E wô’ô kui na bi kômbô vôman. Éyoñ éte bia zu teme na, abui mimvôman e bili mame me nji yian asu Kristen. Bia yiane bo aya? Abui bôt e nji dañe fase dili; da yebe mimvômane mise. Ba bevo’o ki ba ben mimvômane mise, amu be nji kômbô bo jam éziñ é ne ve Zambe nlem abé. Bôte bevo’o ki ba sa’ale mimvôman mi ne abé, a tobe mi mi ne ôbe abeñ. Nge wo kômbô ba’ale womiene nye’ane Zambe été, avale mimvôman avé wo yiane top?

3. Jé bia zu tate yen?

³ Abui ya be bia da ye tobe jame lale. Bia nye’e fo’o bi vôma’an, ve bia yiane sa’ale mimvômane mi ne mvit. Nde ñhe, bia yiane jeñe na bi yemelan mimvômane mia yian asu Kristen, a mi mi nji yian. Bi tame tate zu yen aval avé mimvômane bia top mi tii a ékaña’a bia ve Yéhôva.

4. Aval avé ngaka’a bi nga bo Yéhôva é ne volô bia na bi tobe mbamba mimvôman?

⁴ Mojañ éziñ a nga dubane mbu 1946, a jô na: “Me nga nyoñe ntyi’ane ya bo me vô’ôlô’ô minkañete ya mbaptizô mise, fo’o ve ane ma ma zu duban.” Amu jé? A jô na: “Asu na me ba’ale ayôñe dam, me nji yiane vuane na me nga ve mamiene ngumba be Yéhôva.” Nga wo fe ô ne tyiñe jia a mojañ ate? Ngaka’a ô nga bo Yéhôva na, wo ye kañe nye ényiñe jôé ése, é ne volô wo na ô ke ôsu a bo nye ésaé aval da yian. (Lañe’ Ecclésiaste 5:4.) Éyoñ wo simesane ngaka’a éte, nalé a volô wo na ô nyoñe mbamba mintyi’an, ja’a mfa’a ya mimvôman. Nlômane Paul ô nga tili Bekristene na: “Ja’ana mi adi, nge nyu, nge jam ése mi abo, bo’ane mam mese mfa’a ya duma Zambe.”​—1 Becorinthien 10:31.

5. Aval avé Lévitique 22:18-20 a volô bia na bi yeme wôk abendé Paul a nga ve e kalate Beromain 12:1?

⁵ Mam mese wo bo ényiñ me tii a ékaña’a wo ve Yéhôva. Éyoñ a nga tili Bekristene ya Rôme, Paul a nga belane ngule bifia na a yemete jam ete. A nga jô be na: “Mi ve menyôle menan, ane vevea metuna’a, mfuban, a  me anyoñebane be Zambe, nde éte e ne nkañane wônane ya nsisim.” (Beromain 12:1) Menyôle ba jôô me éfuse ji ma fombô nlem, boo, a ngule jôé; bi ne jô tyi’ibi na, bibu’a bise wo belane bie na ô kañe Zambe. (Marc 12:30) Paul a nga jô na, ésaé môt a bo Yéhôva a nleme wé ôse, é ne ane metuna’a. Éfia metuna’a ji é bili fe abendé. Ayoñ Israël, Yéhôva a nji be a yebe’e metuna’a me mbe abé mise mé. (Lévitique 22:18-20) Aval ete fe, Yéhôva a kañese ki ésaé ése é bili abate mvit. Avale jame te e ne boban aya?

6, 7. Jé é ne bo na nyôle Kristen ése é bi abate mvit, a mimvôman a top mi ne soo nye jé?

⁶ Paul a nga ve Bekristene ya Rome abendé di: “Te veane bibu’a ya menyôle menane mfa’a ya abé.” Paul a nga jô fe be na be “wôé mimboane mi mame ya nyô.” (Beromain 6:12-14; 8:13) A nga taté be kate mam “bibu’a ya menyôle” map bi ne tindi be na be bo. A nga jô be na: “Metyiñe map me ne yôyoa soñ.” “Mebo map me ne avôle ya ke kuli metyi.” “Woñ ya Zambe ô ne momo mise map.” (Beromain 3:13-18) Kristen ja ndamane nyôle jé éyoñ ja belane “bibu’a” bi nyôl na a bo mbia be mam. Bi tame nyoñ éve’an: Kristen ja fombô pornographie e bingeñgeñ, nge ke yen ane bôte ba bo ba bevo’o njet a évô be wô’ô mvaé, a liti na a ‘ve mise mé mfa’a ya abé,’ a na, nyôle jé ése é bili abate mvit. Ékaña’a jé é nji beta bo mfuban. Amu nalé, Zambe a nji beta yebe je. (Deutéronome 15:21; 1 Pierre 1:14-16; 2 Pierre 3:11) Nge bia tobe mbia mimvôman, bia ye fo’o jañele abui!

⁷ Mimvômane Kristen ja top mi ne soo nye mbamba be mam nge ke mbia be mam. Nde bia yiane  sa’ale mimvômane mi ne bo na, ékaña’a bia ve Zambe é bo mvit. Éyoñe ji, bia zu yen avale bi ne yemelan mimvômane mi ne abeñ, a mi mi ne abé.

8, 9. (a) Bi ne jô na mimvômane mi ne mevale mambé? (b) Mimvômane mivé bia bese bia yiane sa’ale, a amu jé?

⁸ Bi ne jô tyi’ibi na, mimvômane mi ne mevale mebaé. Mimvômane Bekristene bese ba yiane sa’ale, a mi Bekristene béziñe be ne yene mvo’é, bevo’o ke abé. Bi tame taté zu kobô ajô mimvômane Bekristene bese ba yiane sa’ale.

⁹ Avale bi nga yene Kabetôlô 1, mimvômane miziñe mia liti bôsa mame Kalate Zambe a tyili. Internet, befilm, a télé be wô’ô liti mezik ma wumulu njet, mam me Satan a mimbia minsisim, pornographie, a mimboane mife mi ne nyé. Mbôle Mimvômane mite mia ngôné mame Kalate Zambe a tyili, benya Bekristen ba yiane sa’ale mie. (Mam Minlôman 15:28, 29; 1 Becorinthien 6:9, 10; Nlitan 21:8) Éyoñ bia sa’ale mbia mimvôman, bia liti Yéhôva na bia ‘vini mam me ne abé,’ a na, bia “kôlô abé.” Avale mboan ete da liti na bi bili “mbunan ô ne te medu’an.”​—Beromain 12:9; Besam 34:14; 1 Timothée 1:5.

10. Ôsimesan ôvé ô ne abé, amu jé?

¹⁰ Bôt béziñ ba buni na, be ne fombô mam ma wumulu mvite mimboon, jôm é teke be bo. Be wô’ô fas avale di: ‘Ja’a ma yene mam mete bingeñgeñ, me vo’o bo me môs éziñ.’ Ba du’u bebien, ôsimesane wop ô ne abé. (Lañe’e Jérémie 17:9.) Nge bia vôman a mame Yéhôva a tyili bia, ye bi ne jô na bia  ‘vini abé’ nga? Nge bia nye’e bi vôma’an a mbia be mam, bia ye su’ulane jañele nkômbane ya bo Yéhôva mewôk. (Besam 119:70; 1 Timothée 4:1, 2) Mboon ôte ô ne tindi bia na bi bo te bisi éyoñ biabebien, nge ke bôte bevok ba bo jam e ne abé.

11. Aval avé kalate Begalate 6:7 a jaléban mfa’a ya mimvôman?

¹¹ Jam ete e nga kui Bekristene béziñ. Be nga bo mbia nsem amu be mbe be yene’e mvite mame bingeñgeñ. Bebiene be nga yen a mise map na, “jôm ése môt a mias, nje éte fe a ye kôan.” (Begalate 6:7) Ve bi ne sa’ale jam ete. Nge bia mias mbamba be mam nsisime wongan été, wônaa bia ye kôane mbamba be mam ényiñe jangan.​—Ô ne lañe nka’ale ô ne nlô ajô na, “ Avale mimvôman avé nde ma top?”

12. Aval avé bi ne belane kalate Begalate 6:5 éyoñe bia tobe mimvôman, a jé é ne volô bia na bi nyoñe mbamba mintyi’an?

¹² Bi tame zu kobô ajô mimvôman Kalate Zambe a nji tyili, nge ke yebe ne sañesañ. Kristen ébiene nje ja yiane tyik nge mimvômane mite mia yian nge momo. (Lañe’e Begalate 6:5.) Ve ôsusua na a nyoñe ntyi’an, a yiane fombô miñye’elane mi ne Kalate Zambe. Miñye’elane mite mi ne mbôka’a ya benya mejôô, mi ne fe ngule ya volô nye na a yemelan ôsimesane Yéhôva mfa’a ya mimvômane mite. Nge bia nyoñ éyoñe ya bindi miñye’elane mite, bia ye bo ngule ya yem “jé é ne nkômbane Zambe.”​—Beéphésien 5:17, Mfefé Nkôñelan.

13. Jé é ne tindi bia na bi sa’ale mimvômane mi ne ve Yéhôva nlem abé?

¹³ Jam e ne été e ne na, bia bese bi nji yene  mam avale da, a bi nji bo étôtôlô nsisim abime da. (Bephilippien 1:9) Nde fe na, môt ase ya be bia a bili fatane mimvôman a nye’e. Nde ñhe, bi nji yiane yange na Bekristene bese be tob avale mimvômane da. Ve nge bi tôñe zene Kalate Zambe a liti bia, bia ye bi ngule ya sa’ale mimvôman mi ne ve Yéhôva nlem abé.​—Besam 119:11, 129; 1 Pierre 2:16.

14. (a) Bia yiane fase jam avé éyoñe bia tobe mimvôman? (b) Aval avé bi ne telé mame ya Éjôé Zambe ôsu ényiñe jangan?

 ¹⁴ Bia yiane fase jam afe éyoñe bia tobe mimvôman: abim éyoñe mimvômane mite mia ye nyoñe bia. Avale mimvômane bia top da liti mame bia yen abeñ nge abé; ve abim éyoñe mimvômane mia nyoñe bia, da liti mame bia télé ôsu ényiñe jangan. Mame ya nsisime mme ma yiane dañe bo mfi asu Kristen. (Lañe’e Matthieu 6:33.) Nde, aval avé bi ne yem nge bi ngenane bi télé’é mame ya Éjôé Zambe ôsu ényiñe jangan? Nlômane Paul ô nga jô na: “Mi tuka’a fomban aval ényiñe mia nyiñ: te boone mekut, ve bo’one mimfefe’e mi bôt, [mi] yeme belan éyoñe ya éyoñe ji.” (Beéphésien 5:15, 16, Mfefé Nkôñelan.) Nge wo kômbô bi éyoñ asu “mam me adañ [mfi],” nge na, mame me ne volô wo na ô yaé nsisim, ô nji yiane jô’é na, mimvômane mi nyoñe wo abui éyoñ.​—Bephilippien 1:10.

15. Amu jé bia yiane telé minné bi nji yiane dañ éyoñe bia tobe mimvôman?

¹⁵ Nge bi ne fek, bia ye yeme telé minné bi nji yiane dañ éyoñe bia tobe mimvôman. Nalé a tinan aya? Bi tame beta fas éve’ela fio. Asu na bi bo te di éfas é ne ébol, bia ye ke tyi’i ve vôm a ne ébol, bia ye sa’ale vôm ate. Aval ete fe, bi nji yiane tobe mimvôman mia subu abé bebé. Kristen é ne fek é nji yiane sa’ale ve mimvômane Kalate Zambe a tyili, ja yiane fe sa’ale mimvômane mi bili mame me ne ndeñele nye mfa’a ya nsisim. (Minkana 4:25-27) Nge bia kôme tôñe melebe ya Kalate Zambe, bia ye yeme tobe mimvôman.

16. (a) Aval avé bi ne liti na, bia yene mam ane Yéhôva? (b) Aval avé bi ne mane yembane na, bia tôñe miñye’elane ya Kalate Zambe?

¹⁶ Benya Bekristene ba jeñe na, be taté bi ôsimesane Yéhôva ôsusua na ba tobe mimvôman. Kalate Zambe a liti bia avale Zambe a wô’ôtane mam, a mam a yi na bi bo. Salomon a nga tili na Yéhôva a vini “ôyem ô ne minsos, mo m’akulu metyi me ne te étom; nlem w’ abôndé fe’e ya mbia be mam, mebo ma mate mbile ya tôñ nkpwala.” (Minkana 6:16-19) Aval avé bia yiane yene mame Yéhôva a vini? “A mia bôte mia nye’e Yéhôva, vina’an [mame me ne] abé.” (Besam 97:10) Mimvômane wo top mia yiane liti na wo kôme vini mame Yéhôva a vini. (Begalate 5:19-21) Wo yiane fe yeme na, mame wo bo éyoñ ô ne étam, mme ma liti avale môt ô né. (Besam 11:4; 16:8) Nde ñhe, nge ô bili nkômbane ya yene mam ane Yéhôva, wo ye nyoñe ve mintyi’ane mia lu’an a miñye’elane ya Kalate Zambe. Nge ô bo nalé, wo ye mane yembane na, wo nyoñ mbamba mintyi’an.​—2 Becorinthien 3:18.

17. Minsili mivé bia yiane sili biabebien ôsusua na bia tobe mimvôman?

¹⁷ Jé nje ô ne beta bo asu na ô yemelan ôsimesane Yéhôva, ôsusua na wo tobe mimvôman? Wo yiane  sili womiene nsili wu, ‘Ye mimvômane mite mi ne ndeñele mamien, nge ke ndeñele élate jam a Zambe?’ Ôsusua na wo yene film éziñ, ô ne fe sili womiene na, ‘Ye film ate a ye ke ndeñele mone môte ya nleme wom?’ Bi tame zu yene miñye’elane ya Kalate Zambe mia nambe vôm ate.

18, 19. (a) Aval avé miñye’elane bia koone mie kalate Bephilippien 4:8 mi ne volô bia na bi tobe mimvômane mi ne mvo’é? (b) Miñye’elane mivé mife mi ne volô bia na bi tobe mbamba mimvôman? (Lañe’e ayemé e ne afebe si.)

¹⁸ Bia koone mbamba ñye’elane kalate Bephilippien 4:8; éfus éte ja jô na: “Mam mese me ne été, mam mese me ne éseman, mam mese me ne zôsô, mam mese me ne mfuban, mam mese me ne abeñ, mam mese me atotebane mvo’é; nge mvaé éziñ é ne, a nge ékaña’a éziñ é ne, [kele’ ôsu a yemelane] mam mete.” É ne fo’o été na, Paul a nji be a kobô’ô ajô mimvôman, ve ajô mam bia fase minleme miangan été. A mbe a jô’ô na, asimesane dangan da yiane ve Yéhôva nleme mvaé. (Besam 19:14) Ve melebe me Paul mete me ne fe fombô mimvôman. Aval avé?

¹⁹ Sili’i womiene na, ‘Ye befilm ma yen, mezi’i ma wôk, a mimvômane miam mise mivok mia bo fo’o na, ôsimesane wom ô bo njalan a “mam me ne mfuban”?’ Éyoñ ô maneya yene film éziñ, mam mevé ma li’i wo nlô été? Nge mam mete me ne abeñ, mfuban, a mvaé, wônaa, film ate a ne mvo’é. Ve, nge film wo te yen a bo na ô bi mvit asimesan, wônaa, film ate a nji be mvo’é, a na, a ne avale film é ne kolé wo ôbak. (Matthieu 12:33; Marc 7:20-23) Amu jé bia jô nalé? Amu na, éyoñe bia simesan mvite mam, nalé a  ne ndeñele mone môte ya nleme wongan, a ndaman élate jangan a Yéhôva. (Beéphésien 5:5; 1 Timothée 1:5, 19) Mbôl avale mimvôman ete e ne ndeñele biabebien, a ndaman élate jangan a Yéhôva, bia yiane sa’ale mie a ngule jangan ése. * (Beromain 12:2) Jeñek na ô vu ntili besam a nga ye’elane Yéhôva a jô’ô na: ‘Bo’o na mise mam me bo te fombô mam me ne momo.’​—Besam 119:37.

20, 21. Aval avé 1 Becorinthien 10:23, 24 a ne volô bia na bi tobe mbamba mimvôman?

²⁰ Paul a kate bia jam afe bia yiane bo éyoñe bia nyoñ mintyi’an ényiñe jangan. A jô na: “Mam mese me ne ngule ya boban, ve sa mam mese me avolô. Môt a bo’o te jeñe mvaé jé émien, ve môt ase a jeñe’ mvaé bôte befe.” (1 Becorinthien 10:23, 24) Aval avé melebe mete me ne volô wo na ô tobe mimvômane mi ne mvo’é? Wo yiane sili womiene na, ‘Ye mimvômane ma top, mi ne ndeñele bôte bevok?’

²¹ Ô ne yene na aval mimvôman éziñ e ne mvô’é, nge ke “ngule ya boban,” a mone môte ya nleme wôé a ne kañese na ô tob avale mimvômane te. Ve nge wo yene na, mimvômane mite mi ne kolé bobenyoñ ya akônda ôbak, wo yiane jô’é mie. Amu jé? Amu ô nji yi na, ô ‘bo bobenyoñ abé,’ nge ke na, ô “bo Krist abé.” Avale Paul a nga jô, jam ete e ne kui nge mintyi’ane wo nyoñ mia bo na bobenyoñe be kate ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva. Ô ne tyiñe jia a melebe ma: “Te boane jam ya kolé ôbak.”  (1 Becorinthien 8:12; 10:32) Den, benya Bekristen ba tôñe melebe me Paul éyoñ ba sa’ale mimvôman ‘mi nji volô’ bobenyañ bap, ja’a mimvômane mite mi ne “ngule ya boban.”​—Beromain 14:1; 15:1.

22. Éyoñe jam da fombô mone môte ya nlem, amu jé Bekristen be nji yiane yemete bôte bevo’o na be yene mam ane be?

²² Ve jam afe da liti na bia jeñe mvaé bôte bevok. Kristen é bili mone môte ya nlem a ne ntyel abui e nji yiane yemete Bekristene bevo’o na be vômane ve avale nye a yene mvaé. Kristen ja bo nalé é ne ane môt a vini biyé bi bili abui meyañ, éyoñ éte a yemete bôte bese ba bômane nye na, be jaé ve bifumulu biyé ane nye. Avale mboon ete e nji yian. Nye’ane wo yiane tindi Kristen é bili mone môte ya nlem a ne ntyel abui na, é semé mintyi’an Bekristene befe ba nyoñ a lat a mimvôman, éyoñ mintyi’ane mite mi nji tyam atiñe Yéhôva. Nge a bo nalé, “bôte bese ba [ye] yeme” na a ne “abeñe fulu.”​—Bephilippien 4:5, Mfefé Nkôñelan; Ecclésiaste 7:16.

23. Aval avé ô ne yemelane nge mimvômane miôé mi ne mvo’é nge momo?

²³ Nde ñhe, aval avé ô ne yemelane nge mimvômane miôé mi ne mvo’é nge momo? Sa’ale’e mimvômane mise mia liti mvite mam, mame Kalate Zambe a tyili. Tôñe’e miñye’elane ya Kalate Zambe mi ne volô wo na ô yeme tobe mimvôman, ja’a mi Kalate Zambe a nji liti ne ngeññ na mi ne abé. Sa’ale’e mimvômane mi ne bo na, mone môte ya nleme wôé a bôme wo, sa’ale’e fe mimvômane mi ne kolé bôte bevo’o ôbak, e dañe dañe bobenyañ bôé. Ngo’o nge ntyi’ane wo ye nyoñ, wo ve Zambe duma, a bo na, mia nda bôte jôé mi ba’ale miabebien nye’ane wé été!