1, 2. Ano ang dapat naton pilion kon tuhoy sa kalingawan?

HANDURAWA nga kaunon mo na tani ang isa ka manamit nga prutas sang nakita mo nga may bahin ini nga dunot. Ano ang himuon mo? Puede mo kaunon ang prutas, pati ang dunot nga bahin; indi gani ihaboy mo na lang ang prutas pati ang dunot; ukon kuhaon mo lang ang dunot nga bahin kag kaunon ang maayo nga bahin. Diin sini ang himuon mo?

² Ang kalingawan daw pareho sini nga prutas. Kon kaisa, luyag mo maglingawlingaw, apang nahibal-an mo nga ang kalabanan sang mga kalingawan karon malain, kag dunot pa gani. Kon amo, ano ang himuon mo? Mahimo batunon sang iban ang malain nga kalingawan kag ang bisan ano nga kalingawan nga ginatanyag sini nga kalibutan. Mahimo naman likawan sang iban ang tanan nga kalingawan agod mapat-od nga indi sila mabutang sa katalagman. Ang iban naman nagalikaw sa makatalagam nga kalingawan, pero kon maayo ang kalingawan, nagalingawlingaw man sila kon kaisa. Ano ang dapat mo pilion agod makapabilin ka sa gugma sang Dios?

3. Ano ang aton binagbinagon karon?

³ Ang kalabanan sa aton magapili sing ikatlo sa mga ginsambit. Nahibaluan naton nga kinahanglan man nga maglingawlingaw kita, pero ginapili naton ang maayo nga kalingawan. Gani dapat naton binagbinagon kon ano nga kalingawan ang maayo kag kon ano ang indi. Apang antes  sini, binagbinagon anay naton kon ano ang epekto sang ginapili naton nga kalingawan sa aton pagsimba kay Jehova.

4. Ano ang epekto sang aton dedikasyon sa aton pagpili sing kalingawan?

⁴ Ang isa ka tigulang nga Saksi nga nabawtismuhan sang 1946 nagsiling: “Nagatambong gid ako sa kada pamulongpulong sa bawtismo kag nagapamati sing maayo, nga daw subong bala nga ako mismo ang mapabawtismo.” Ngaa? Nagpaathag sia, “Ang paghupot sang akon dedikasyon nga maathag sa akon hunahuna importante gid agod makapabilin ako nga matutom.” Pat-od gid nga ugyon ka sa iya. Ang pagdumdom nga nagsaad ka kay Jehova nga gamiton mo ang imo bug-os nga kabuhi sa pag-alagad sa iya, magapalig-on pa gid sa imo nga magbatas. (Basaha ang Manugwali 5:4.) Ang matuod, ang pagpamalandong tuhoy sa imo dedikasyon may epekto indi lamang sa imo ministeryo bilang Cristiano kundi sa tanan man nga bahin sang imo kabuhi—lakip na sa kalingawan. Ginpadaku ini ni apostol Pablo sang nagsulat sia sa mga Cristiano sang panahon niya: “Bisan nagakaon kamo ukon nagainom ukon bisan ano ang inyo ginahimo, himua ang tanan para sa himaya sang Dios.”—1 Corinto 10:31.

5. Paano kita mabuligan sang Levitico 22:18-20 nga mahangpan ang paandam sa Roma 12:1?

⁵ Ang tanan mo nga ginahimo  may yara kaangtanan sa imo pagsimba kay Jehova. Sa iya sulat sa mga taga-Roma, gingamit ni Pablo ang isa ka mabaskog nga ekspresyon agod ipatudok sa iya mga masigkatumuluo ini nga kamatuoran. Ginpalig-on niya sila: “Ipresentar ninyo ang inyo lawas nga isa ka halad nga buhi, balaan kag kalahamut-an sa Dios. Sa sini nga paagi magahimo kamo sing sagrado nga pag-alagad nga ginagamit ang inyo ikasarang sa pagpangatarungan.” (Roma 12:1) Nalakip sa imo lawas ang imo hunahuna, tagipusuon, kag kusog. Tanan ini ginagamit mo sa pag-alagad sa Dios. (Marcos 12:30) Suno kay Pablo, ang aton bug-os kalag nga pag-alagad isa ka halad. Ang ekspresyon nga halad nagapahangop sing isa ka paandam. Sa Mosaikong Kasuguan, ang mga halad nga may diperensia ginasikway sang Dios. (Levitico 22:18-20) Sing kaanggid, kon ang halad ukon pag-alagad sang isa ka Cristiano may diperensia ukon kasawayan, isikway man ini sang Dios. Apang, paano ina matabo?

6, 7. Paano madagtaan sang isa ka Cristiano ang iya lawas, kag ano ang resulta sini?

⁶ Ginlaygayan ni Pablo ang mga Cristiano sa Roma: “Indi man ninyo pag-itugyan ang inyo lawas [“mga bahin,” footnote] sa sala.” Ginsilingan man sila ni Pablo nga “untatan na ninyo ang malain nga mga buhat sang lawas.” (Roma 6:12-14; 8:13) Sa una nga bahin sang iya sulat, may ginsambit sia nga mga halimbawa sang “malain nga mga buhat sang lawas.” Tuhoy sa makasasala nga katawhan, mabasa naton: “Ang ila baba puno sang pagpakamalaut.” “Ang ila mga tiil nagadalidali sa pagpatay.” “Wala sila sing kahadlok sa Dios [“sa atubangan sang ila mga mata,” Ang Biblia, Philippine Bible Society, HIL].” (Roma 3:13-18) Madagtaan sang isa ka Cristiano ang iya lawas kon gamiton niya ang “mga bahin” sang iya lawas sa makasasala nga mga buhat. Halimbawa, kon ang isa ka Cristiano karon hungod nga magtan-aw sing malain nga talan-awon subong sang pornograpiya ukon tuman kasingki nga palaguaon, ‘ginatugyan niya [ang iya mga mata] sa sala’ kag sa amo ginadagtaan  niya ang iya bug-os nga lawas. Ang tanan niya nga pag-alagad mangin halad nga indi na balaan kag wala ginakahamut-an sang Dios. (Deuteronomio 15:21; 1 Pedro 1:14-16; 2 Pedro 3:11) Malain gid ang resulta kon pilion naton ang indi maayo nga kalingawan.

⁷ Maathag gid nga ang pagpili sang kalingawan sang isa ka Cristiano may serioso nga mga resulta. Gani luyag gid naton pilion ang kalingawan nga nagapatahom sang aton halad sa Dios kag wala nagapalain sini. Binagbinagon naton karon kon paano naton mahibaluan ang maayo nga kalingawan kag ang indi maayo.

8, 9 (a) Sa kabilugan, ano ang duha ka kategoriya sang kalingawan? (b) Ano nga sahi sang kalingawan ang ginasikway naton, kag ngaa?

⁸ Sa kabilugan, ang kalingawan may duha ka kategoriya. Ang una amo ang mga kalingawan nga ginalikawan gid sang mga Cristiano; ang ikaduha amo ang mga kalingawan nga para sa mga Cristiano mahimo nga maayo ukon mahimo nga indi maayo. Unahon naton ang kalingawan nga ginalikawan sang mga Cristiano.

⁹ Subong sang ginsambit sa Kapitulo 1, ang pila ka kalingawan may mga buhat nga maathag nga ginapakamalaut sang Biblia. Halimbawa, may mga Web site, pelikula, programa sa TV, kag mga musika nga ang kaundan may pagkasadista ukon may pagkademonyo ukon pornograpiya ukon nagapukaw sing malain nga mga buhat. Sanglit ginapakita sining malaw-ay nga mga kalingawan nga daw indi malain ang mga buhat nga supak sa mga prinsipio ukon kasuguan sa Biblia, dapat ini likawan sang matuod nga mga Cristiano. (Binuhatan 15:28, 29; 1 Corinto 6:9, 10; Bugna 21:8) Paagi sa pagsikway sa indi maayo nga kalingawan, ginapamatud-an mo kay Jehova nga ‘ginakangilaran mo gid ang malaut’ kag ‘ginalikawan ang malain.’ Kon himuon mo ini, ang imo ‘pagtuo indi salimpapaw.’—Roma 12:9; Salmo 34:14; 1 Timoteo 1:5.

10. Ano nga pangatarungan tuhoy sa kalingawan ang makatalagam, kag ngaa?

 ¹⁰ Apang, mahimo tamdon sang iban nga ang pagtan-aw sing palaguaon nga nagapakita sing detalyado kaayo nga imoral nga mga buhat indi malain. ‘Bisan nagatan-aw ako sina sa sinehan ukon sa TV, indi ko man ina paghimuon,’ rason nila. Ina nga pangatarungan malimbungon kag makatalagam. (Basaha ang Jeremias 17:9.) Kon nanamian kita magtan-aw sa butang nga ginapakamalaut ni Jehova, ‘ginakangil-aran gid bala naton ang malaut’? Ang sulitsulit nga pagtan-aw, pagbasa, ukon pagpamati sa malaut nga mga buhat magahimo sa aton igbalatyag nga kabalan. (Salmo 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2) Ini nga mga buhat may epekto sa aton ginahimo ukon sa aton pagtamod sa makasasala nga mga buhat sang iban.

11. Ngaa matuod gid ang ginasiling sang Galacia 6:7 kon tuhoy sa kalingawan?

¹¹ Nagakatabo gid ini. Ang pila ka Cristiano nakahimo sing imoral nga mga buhat bangod naimpluwensiahan sila sang kalingawan nga pirme nila ginatan-aw. Natun-an nila paagi sa masakit nga eksperiensia nga “kon ano ang ginasab-ug sang tawo, ini man ang iya anihon.” (Galacia 6:7) Apang, mahimo malikawan inang masakit nga resulta. Kon ginasab-ug mo sa imo hunahuna kon ano ang maayo, malipayon ka nga magaani sing maayo.—Tan-awa ang kahon nga “ Ano nga Kalingawan ang Pilion Ko?”

12. Paano maaplikar ang Galacia 6:5 kon tuhoy sa kalingawan, kag ano ang makabulig sa aton sa pagdesisyon?

¹² Binagbinagon naman naton ang ikaduha nga kategoriya—mga kalingawan nga wala ginasiling sang Pulong sang Dios nga malain, pero wala man ginasiling nga maayo. Kon nagapili sa sini nga sahi sang kalingawan, ang tagsa ka Cristiano amo ang magadesisyon kon ano ang maayo sa iya pagtamod. (Basaha ang Galacia 6:5.) Apang may  makabulig sa aton sa pagdesisyon. Yara sa Biblia ang mga prinsipio ukon sadsaran nga mga kamatuoran nga makabulig sa aton nga mahantop ang pagtamod ni Jehova. Kon talupangdon naton ini nga mga prinsipio, mahantop naton “kon ano ang kabubut-on ni Jehova” sa tanan nga butang, lakip sa aton ginapili nga kalingawan.—Efeso 5:17.

13. Ano ang makapahulag sa aton nga likawan ang kalingawan nga makapaakig kay Jehova?

¹³ Matuod, indi pareho ang paghantop sang mga Cristiano tuhoy sa maayo kag malain. (Filipos 1:9) Isa pa, nahibaluan  sang mga Cristiano nga lainlain nga kalingawan ang naluyagan sang kada isa. Gani, indi naton mapaabot nga pareho ang desisyon sang tanan nga Cristiano. Walay sapayan sini, kon ginatugutan naton nga impluwensiahan sang mga prinsipio sang Dios ang aton hunahuna kag tagipusuon, mapahulag kita nga likawan ang bisan ano nga kalingawan nga makapaakig kay Jehova.—Salmo 119:11, 129; 1 Pedro 2:16.

14. (a) Ano pa ang dapat naton binagbinagon kon nagapili sing kalingawan? (b) Ano ang aton himuon agod mauna naton pirme ang Ginharian sa aton kabuhi?

¹⁴ May isa pa ka importante nga butang nga dapat binagbinagon kon nagapili sing kalingawan: ang imo tion. Ginapakita sang imo ginpili nga kalingawan kon ano ang ginakabig mo nga maayo. Samtang ginapakita naman sang kalawigon sang tion nga ginahinguyang mo sa sini kon ano ang importante sa imo. Siempre, para sa mga Cristiano, ang espirituwal nga mga butang amo ang pinakaimportante. (Basaha ang Mateo 6:33.) Kon amo, ano ang imo himuon agod mapat-od nga ginauna mo pirme ang Ginharian sa imo kabuhi? Si apostol Pablo nagsiling: “Padayon nga bantayi sing maayo nga ang inyo paglakat indi kaangay sang indi maalam kundi sang maalam nga mga tawo, nga nagagamit sing maayo sang inyo tion.” (Efeso 5:15, 16) Sa pagkamatuod, ang pagpahamtang sing limitasyon sa imo tion nga ginagamit sa kalingawan makabulig agod may dugang ka nga tion para sa “mas importante nga mga butang”—mga hilikuton nga makapauswag sang imo espirituwalidad.—Filipos 1:10.

15. Ngaa maalamon nga labi pa gid nga maghalong kon nagapili sing kalingawan?

¹⁵ Maalamon man nga maghalong gid kon nagapili sing kalingawan. Ano ang buot silingon sini? Balikan naton ang halimbawa tuhoy sa prutas. Agod indi mo makaon ang dunot nga bahin, ginalihap mo indi ang dunot lang nga bahin kundi ginapasobrahan mo ini. Sing kaanggid, maalamon nga labi nga maghalong kon nagapili sing  kalingawan. Ginalikawan sang isa ka maalamon nga Cristiano indi lamang ang kalingawan nga maathag nga supak sa mga prinsipio sang Biblia, kundi pati man ang kalingawan nga kwestionable ukon may mga bahin nga makaguba sang iya kaangtanan kay Jehova. (Hulubaton 4:25-27) Ang estrikto nga pagtuman sa laygay sang Pulong sang Dios makabulig sa imo nga mahimo ini.

16. (a) Paano naton mapakita nga ginailog naton ang pagtamod ni Jehova tuhoy sa moral? (b) Paano mangin dalanon sang imo kabuhi ang pag-aplikar sa mga prinsipio sang Biblia?

¹⁶ Kon nagapili sing kalingawan, ginabinagbinag anay sang matuod nga mga Cristiano ang pagtamod ni Jehova. Ginasugid sang Biblia ang mga pagtamod kag mga talaksan ni Jehova. Halimbawa, ginlista ni Hari Solomon ang pila ka butang nga ginadumtan ni Jehova, subong sang “butigon nga dila, mga kamot nga nagapaagay sing dugo nga wala sing sala, tagipusuon nga nagapahito sing makahalalit nga mga butang, mga tiil nga nagadalidali sa paghimo sing kalautan.” (Hulubaton 6:16-19) Ano dapat ang epekto sang pagtamod ni Jehova sa imo pagtamod? “O kamo nga nagahigugma kay Jehova,” siling sang salmista, “dumti ang malaut.” (Salmo 97:10) Dapat makita sa imo ginapili nga kalingawan nga ginadumtan mo gid ang mga ginadumtan ni Jehova. (Galacia 5:19-21) Dumduma man nga ang magapakilala kon ano gid ikaw nga sahi sang tawo amo ang imo ginahimo kon ikaw lang isa, indi kon may kaupdanan ka.  (Salmo 11:4; 16:8) Gani kon luyag mo gid nga ipakita sa tanan nga bahin sang imo kabuhi ang pagtamod ni Jehova tuhoy sa moral, ang imo mga desisyon dapat nahisuno pirme sa mga prinsipio sang Biblia. Ang paghimo sini mangin dalanon na sang imo kabuhi.—2 Corinto 3:18.

17. Ano ang aton ipamangkot sa aton kaugalingon antes magpili sing kalingawan?

¹⁷ Ano pa ang imo himuon agod mapat-od nga nagapanghikot ka suno sa pagtamod ni Jehova kon nagapili sing kalingawan? Binagbinaga ini nga pamangkot, ‘Ano ang epekto sini sa akon kag sa akon kaangtanan sa Dios?’ Halimbawa, antes mo tan-awon ang isa ka pelikula, pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Konsiensiahon bala ako kon tan-awon ko ini nga pelikula?’ Binagbinagon naton kon ano nga mga prinsipio ang maaplikar sa sini.

18, 19. (a) Paano kita mabuligan sang prinsipio sa Filipos 4:8 nga mahibaluan kon bala maayo ang aton kalingawan? (b) Ano pa nga mga prinsipio ang makabulig sa imo nga makapili sing maayo nga kalingawan? (Tan-awa ang footnote.)

¹⁸ Ang isa ka importante nga prinsipio masapwan sa Filipos 4:8, nga nagasiling: “Padayon ninyo nga hunahunaa ang bisan ano nga butang nga matuod, serioso, matarong, matinlo, hiligugmaon, dungganon, maayo, kag dalayawon.” Matuod, indi kalingawan ang ginpatuhuyan diri ni Pablo, kundi ang mga pagpamalandong nga dapat nasentro sa mga butang nga nagapahamuot sa Dios. (Salmo 19:14) Apang, ang prinsipio sang ginpamulong ni Pablo maaplikar man sa kalingawan. Paano?

¹⁹ Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Ang akon bala ginapili nga mga pelikula, mga hampang sa kompyuter, musika, kag iban pa nga kalingawan nagapuno sang akon hunahuna sing “butang nga matinlo”?’ Halimbawa, pagkatapos mo matan-aw ang isa ka pelikula, ano ang nagapabilin sa imo hunahuna? Kon maayo, matinlo, kag makapaumpaw ini, maayo ang imo kalingawan. Apang, kon ang pelikula nga imo gintan-aw nagapahunahuna sa imo sang malain  kag makatulublag nga mga butang, ang imo kalingawan indi maayo kag makahalalit pa gani. (Mateo 12:33; Marcos 7:20-23) Ngaa? Bangod ang paghunahuna sing malain nga mga butang nagatublag sang imo kalinong sa hunahuna, nagahalit sa imo nahanas-sa-Biblia nga konsiensia, kag nagaguba sang imo kaangtanan sa Dios. (Efeso 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19) Ini nga sahi sang kalingawan may malain nga epekto sa imo, gani mangin determinado nga likawan ini. * (Roma 12:2) Iluga ang salmista nga nagpangamuyo kay Jehova: “Ilikaw ang akon mga mata sa pagtan-aw sa wala sing pulos nga mga butang.”—Salmo 119:37.

20, 21. Paano maaplikar ang 1 Corinto 10:23, 24 kon nagapili sing maayo nga kalingawan?

²⁰ Ginsambit ni Pablo ang isa ka importante nga prinsipio sa Biblia nga dapat binagbinagon kon nagadesisyon tuhoy sa personal nga mga butang. Nagsiling sia: “Ang tanan nga butang ginatugot sa akon, apang indi tanan nga butang makapalig-on. Ang tagsatagsa indi dapat maghunahuna sang iya kaugalingon nga kaayuhan, kundi sang kaayuhan sang iban.” (1 Corinto 10:23, 24) Paano ini nga prinsipio maaplikar kon nagapili sing maayo nga kalingawan? Dapat mo pamangkuton ang imo kaugalingon, ‘Ano ang epekto sa iban sang kalingawan nga ginapili ko?’

²¹ Ayhan tugot ang imo konsiensia sa pila ka kalingawan nga sa pagtamod mo “ginatugot” ukon kalahamut-an. Apang, kon natalupangdan mo nga daw indi ini mabaton sang konsiensia sang pila ka kauturan, mahimo magdesisyon ka nga likawan mo na lang ini nga kalingawan. Ngaa? Bangod indi mo luyag nga ‘makasala sa imo kauturan’ ukon ‘makasala sa Cristo,’ subong sang ginsiling ni Pablo—kay ginapabudlayan mo ang imo kauturan sa paghupot sang ila katutom sa Dios. Ginasunod mo gid ang laygay: ‘Likawi  ninyo nga makapasandad.’ (1 Corinto 8:12; 10:32) Makita sa laygay ni Pablo ang pagpasunaid kag paghantop kag ginatuman ini sang matuod nga mga Cristiano karon paagi sa paglikaw sa kalingawan nga mahimo “ginatugot” apang ‘indi makapalig-on.’—Roma 14:1; 15:1.

22. Ngaa ginatahod sang mga Cristiano ang tuhay nga pagtamod tuhoy sa personal nga mga butang?

²² May isa pa nga dapat tandaan ang isa ka Cristiano kon ginahunahuna niya ang kaayuhan sang iban. Ang isa ka Cristiano nga may mas sensitibo nga konsiensia indi dapat mag-insister nga sundon sang tanan sa Cristianong kongregasyon ang iya pagtamod tuhoy sa kon ano ang maayo nga kalingawan. Kon himuon niya ini, mangin kaangay sia sa isa ka drayber nga nagainsister nga sundon sang tanan nga drayber nga kadungan niya sa karsada ang luyag niya nga kadasigon. Indi gid ini makatarunganon. Bangod sa Cristianong gugma, dapat tahuron sang isa nga may mas sensitibo nga konsiensia ang iya mga masigkatumuluo nga may tuhay nga pagtamod sa kalingawan nga wala man nagalapas sa mga prinsipio sang Biblia. Paagi sini, ginapakita niya “sa tanan nga tawo ang [iya] pagkamakatarunganon.”—Filipos 4:5; Manugwali 7:16.

23. Paano mo masiguro nga ginapili mo ang maayo nga kalingawan?

²³ Bilang repaso, paano mo masiguro nga ginapili mo ang maayo nga kalingawan? Likawi ang tanan nga kalingawan nga maathag nga nagapakita sing malaw-ay kag imoral nga mga buhat nga ginapakamalaut sang Pulong sang Dios. Sunda ang mga prinsipio sa Biblia nga maaplikar sa mga kalingawan nga wala ginsambit sing espesipiko sang Biblia. Likawi ang kalingawan nga makahalit sa imo konsiensia, kag untati man ang mga kalingawan nga makatublag sa konsiensia sang iban, ilabi na sa imo mga masigkatumuluo. Kabay pa nga ang imo malig-on nga desisyon nga himuon ini, makahatag sing himaya sa Dios kag makabulig sa imo kag sa imo pamilya nga makapabilin sa iya gugma.