1, 2. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa tũgĩthuura maũndũ ma gwĩkenia?

TA HŨRA mbica ũkĩenda kũrĩa itunda rĩrĩ cama mũno no wone atĩ mwena ũmwe nĩ mũbuthu. Ũgwĩka atĩa? No ũrĩe itunda rĩu rĩ rĩothe, nginya mwena ũcio mũũru; no ũte itunda rĩu rĩ rĩothe; kana no ũtinie mwena ũcio mũbuthu na ũrĩe mwena ũrĩa mwega. Ũgũthuura gwĩka atĩa?

² Maũndũ ma gwĩkenia no maringithanio na itunda rĩu. Rĩmwe no wende gwĩkenia, no wone atĩ maũndũ maingĩ marĩa marĩ kuo ũmũthĩ ma gwĩkenia nĩ moru, o na nĩ mabuthu. Kwoguo-rĩ, we ũgwĩka atĩa? Andũ amwe no maage gũtindanĩra na mekenie na maũndũ marĩa mothe me thĩinĩ wa thĩ ma gwĩkenia. Angĩ nao metheme maũndũ mothe ma gwĩkenia nĩgetha matigacemanie na ũndũ o na ũmwe mũũru. Angĩ nao no metheme mũno maũndũ ma gwĩkenia marĩa matarĩ mega no rĩmwe magekenagia na marĩa maagĩrĩire. Wee-rĩ, waagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩgetha ũikarage wendetwo nĩ Ngai?

3. Tũkwarĩrĩria ũhoro ũrĩkũ?

³ Aingĩ aitũ tũngĩthuura ũndũ ũcio wa gatatũ. Nĩ tuonaga bata wa gwĩcanjamũra no tũngĩenda gwĩkenia na maũndũ o marĩa maagĩrĩire tu. Kwoguo-rĩ, nĩ tũrabatara gwĩciria ũrĩa tũngĩmenya maũndũ marĩa maagĩrĩire na marĩa matagĩrĩire. No rĩrĩ, rekei twambe twarĩrĩrie ũrĩa maũndũ marĩa tũngĩthuura gwĩkenia namo mangĩhutia ũthathaiya witũ harĩ Jehova.

4. Wĩyamũrĩri witũ harĩ Ngai wagĩrĩirũo kũhutia atĩa ũrĩa tũthuuraga maũndũ ma gwĩkenia?

⁴ Mũtumia ũmwe mũkũrũ ũrĩa wabatithirio mwaka wa 1946 oigire ũũ: “Ngeragia mũno gũkorũo ho hingo ciothe hĩndĩ ya mĩario ya kĩbatithio na ngathikĩrĩria na kinyi o ta arĩ niĩ ngũbatithio.” Nĩkĩ? Aataarĩirie ũũ: “Gũikara ngĩririkanaga ũhoro wa kwĩyamũrĩra Ngai gwakwa nĩ kũndeithĩtie gũtũũra ndĩ mwĩhokeku.” Hatarĩ nganja-rĩ, nĩ ũgwĩtĩkania na mawoni macio. Kwĩririkania atĩ nĩ werire Jehova nĩ ũkũhũthĩra ũtũũro waku wothe kũmũtungatĩra nĩ kũrĩtũmaga ũkirĩrĩrie. (Kohelethu 5:4; Ahibirania 10:7) Hatarĩ nganja-rĩ, gwĩcũrania ũhoro wa wĩyamũrĩri waku nĩ gũkũhutia muonere waku wa ũtungata wa Gĩkristiano o hamwe na ũtũũro waku wothe—kinya wa maũndũ ma gwĩkenia. Mũtũmwo Paulo nĩ onanirie ũũma wa ũndũ ũcio rĩrĩa aandĩkĩire Akristiano a mahinda make ũũ: “Rĩrĩa mũkũrĩa, kana rĩrĩa mũkũnyua, o na kana ũndũ ũngĩ o ũrĩkũ ũrĩa mwĩkaga-rĩ, ĩkagai maũndũ mothe mũkĩendaga kũgoocithia Ngai namo.”—1 Akorintho 10:31.

5. Rĩandĩko rĩa Alawii 22:18-20 rĩtũteithagia atĩa kuona mũkaana ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Aroma 12:1?

⁵ Maũndũ mothe wĩkaga ũtũũro-inĩ waku nĩ makuruhanĩte na ũthathaiya waku harĩ Jehova. Paulo aahũthĩrire ciugo irĩ na ũritũ  marũa-inĩ make kũrĩ Aroma kuonia Akristiano arĩa angĩ ũũma wa ũndũ ũcio. Aamahatĩrĩirie ũũ: “Mwĩrute mĩĩrĩ yanyu ĩtuĩke ihaki rĩa kũmũhakĩra igongona narĩo rĩrĩ muoyo, na rĩrĩ itheru, o rĩrĩa rĩngĩĩtĩkĩrĩka nĩ Ngai, arĩ guo ũtungati wa ũũhĩgu ũrĩa ũmwagĩrĩire.” (Aroma 12:1) Mwĩrĩ waku nĩ hamwe na meciria maku, ngoro yaku na hinya waku wa kĩĩmwĩrĩ. Icio ciothe-rĩ, ũcihũthagĩra gũtungatĩra Ngai. (Mariko 12:30) Paulo aagwetire ũtungati ta ũcio wa ngoro yothe ũrĩ ta igongona. Kiugo kĩu “igongona” kĩrĩ na mũkaana. Rungu rwa Watho wa Musa-rĩ, igongona rĩngĩakorirũo na kĩmeni nĩ rĩaregagwo nĩ Ngai. (Maũndũ ma Alawii 22:18-20) O ũndũ ũmwe-rĩ, igongona rĩa Mũkristiano rĩngĩkorũo rĩtarĩ itheru na njĩra o yothe, rĩtingĩtĩkĩrũo nĩ Ngai. No rĩrĩ, ũndũ ũcio ũngĩhaanĩka atĩa?

6, 7. Mũkristiano angĩkĩra mwĩrĩ wake kĩmeni na njĩra ĩrĩkũ, na moimĩrĩro mangĩkorũo marĩ marĩkũ?

⁶ Paulo aataarire Akristiano a Roma ũũ: “Mũtikanareke ũhoro wa wĩhia ũthamakagĩre mĩĩrĩ yanyu . . . atĩ nĩguo mwathĩkage nĩ merirĩria mayo.” Paulo ningĩ nĩ aamerire atĩ ‘matũũre megiragia ciĩko icio cia mwĩrĩ na hinya wa Roho, o ta arĩ gũciũraga.’ (Aroma 6:12-14; 8:13) Marũa-inĩ o macio-rĩ, nĩ aamaheete ngerekano cia maũndũ ta macio ma “ciĩko icio cia mwĩrĩ.” Ha ũhoro wĩgiĩ andũ ehia-rĩ, tũthomaga ũũ: “Tũnua twao tũiyũraga irumi.” “Mahanyũkaga mũno na magũrũ mathiĩ magaite thakame.” “Maitho-inĩ mao-rĩ, hatirĩ na ũhoro wa gwĩtigĩra Ngai.” (Aroma 3:13-18) Mũkristiano no ekĩre mwĩrĩ wake kĩmeni angĩhũthĩra ciĩga ciake gwĩka maũndũ ta macio ma wĩhia. Kwa ngerekano-rĩ, Mũkristiano angĩĩrorera maũndũ maaganu ta ma ũũra thoni kana ma ũhinya, ‘araneana [maitho make] harĩ ũhoro ũcio wa wĩhia’ na kwoguo akahaka mwĩrĩ wake wothe gĩko. Ũthathaiya o wothe angĩruta ũngĩkorũo ũrĩ igongona rĩtarĩ itheru na rĩtangĩtĩkĩrĩka nĩ Ngai. (Gũcokerithia Maathani 15:21; 1 Petero 1:14-16; 2 Petero 3:11) Macio nĩ moimĩrĩro moru mũno nĩ ũndũ wa gũthuura maũndũ mataagĩrĩire ma gwĩkenia.

 ⁷ Na ma-rĩ, maũndũ marĩa Mũkristiano athuuraga ma gwĩkenia makoragwo na moimĩrĩro maritũ mũno. Kwoguo-rĩ, hatarĩ nganja tũkwenda gũthuura maũndũ ma gwĩkenia marĩa mangĩagagĩria igongona riitũ harĩ Ngai no ti kũrĩthũkia. Rekei rĩu twarĩrĩrie ũrĩa tũngĩmenya maũndũ marĩa maagĩrĩire na marĩa mataagĩrĩire ma gwĩkenia.

8, 9. (a) Gweta mĩthemba ĩĩrĩ ĩrĩa maũndũ ma gwĩkenia mangĩgayanio? (b) Nĩ mĩthemba ĩrĩkũ ya maũndũ ma gwĩkenia tũregaga, na nĩkĩ?

⁸ Maũndũ ma gwĩkenia no magayanio maita merĩ. Mũthemba ũmwe nĩ wa maũndũ ma gwĩkenia marĩa Akristiano methemaga biũ; na ũrĩa ũngĩ nĩ wa marĩa Akristiano mangĩona marĩ maagĩrĩru kana matarĩ maagĩrĩru. Rekei twambe twarĩrĩrie mũthemba wa mbere—maũndũ ma gwĩkenia marĩa Akristiano methemaga.

⁹ O ta ũrĩa hagwetetwo Gĩcunjĩ-inĩ kĩa 1, maũndũ mamwe ma gwĩkenia monanagia mĩtugo ĩrĩa ĩkananĩtio biũ thĩinĩ wa Bibilia. Ta wĩcirie, kwa ngerekano, ũhoro wa Intaneti o hamwe na thenema, tabarĩra cia TV, na nyĩmbo, iria cionanagia andũ makĩnyarirana kana maũndũ ma ndaimono, kana iria ikoragwo na maũndũ ma ũũra thoni kana ikagaathĩrĩria mĩtugo ya waganu. Tondũ maũndũ ta macio moru ma gwĩkenia monanagia maũndũ marĩa mareganĩte na watho wa Bibilia ta matarĩ moru-rĩ, maagĩrĩire gwĩthemwo biũ nĩ Akristiano a ma. (Atũmwo 15:28, 29; 1 Akorintho 6:9, 10; Kũguũrĩrio 21:8) Na njĩra ya gwĩthema maũndũ ta macio matagĩrĩire ma gwĩkenia-rĩ, wonagia Jehova atĩ na ma ‘nĩ ũthũũraga ũndũ ũrĩa mũũru’ na nĩ ‘wĩthemaga ũũru-inĩ.’ Na njĩra ĩyo-rĩ, ũkoragwo na “wĩtĩkio ũtarĩ na ũhinga.”—Aroma 12:9; Thaburi 34:14; 1 Timotheo 1:5.

10. Nĩ mwĩcirĩrie ũrĩkũ wĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia ũngĩkorũo ũrĩ ũgwati, na nĩkĩ?

¹⁰ O na kũrĩ ũguo-rĩ, andũ amwe no mecirie atĩ kwĩrorera mbica ironania mĩtugo mĩũru gũtingĩkorũo na moimĩrĩro  moru harĩ o. Moigaga ũũ, ‘No ndĩrorere maũndũ macio thenema-inĩ kana thĩinĩ wa TV, no niĩ ndingĩka ũguo.’ Mwĩcirĩrie ta ũcio nĩ wa kwĩheenia na nĩ ũgwati. (Jeremia 17:9) Tũngĩkorũo tũgĩkenera kwĩrorera maũndũ marĩa Jehova akananĩtie-rĩ, hihi kũna ‘nĩ tũthũũraga ũndũ ũrĩa mũũru’? Kwĩrorera, gũthoma kana gũthikĩrĩria ũhoro wa mĩtugo mĩũru kaingĩ nĩ gũgũtũma thamiri iitũ yaage gũtũkaania rĩrĩa tũreeka ũũru. (1 Timotheo 4:1, 2) Gwĩka ũguo no kũhutie maũndũ marĩa twĩkaga kana mawoni maitũ kwerekera mĩthiĩre mĩũru ya arĩa angĩ.

11. Ũũma wa rĩandĩko rĩa Agalatia 6:7 wonekete na njĩra ĩrĩkũ ũhoro-inĩ wa maũndũ ma gwĩkenia?

¹¹ Ũcio na ma nĩ ũndũ wanahaanĩka. Akristiano amwe nĩ mekĩte ciĩko cia waganu nĩ ũndũ wa kũguucĩrĩrio nĩ maũndũ marĩa maamenyerete kwĩrorera. Merutire thuutha wa kuona moimĩrĩro moru atĩ, “kĩndũ o gĩothe kĩrĩa mũndũ ekũhanda nokĩo akagetha.” (Agalatia 6:7) No mũndũ no etheme moimĩrĩro ta macio moru. Ũngĩhaanda meciria-inĩ maku maũndũ marĩa maagĩrĩire-rĩ, ũkũgetha ũkenete moimĩrĩro mega ũtũũro-inĩ waku.—Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “ Njagĩrĩirũo Gũthuura Maũndũ Marĩkũ ma Gwĩkenia?”

12. Rĩandĩko rĩa Agalatia 6:5 rĩkuruhanĩte atĩa na maũndũ ma gwĩkenia, na tũkoragwo na ũtongoria ũrĩkũ wa gũtũteithia tũtue matua maitũ kĩũmbe?

¹² Rekei rĩu twarĩrĩrie mũthemba wa kerĩ—maũndũ ma gwĩkenia marĩa matakananĩtio kana magetĩkĩrio na njĩra ya ĩmwe kwa ĩmwe thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai. Rĩrĩa Mũkristiano o wothe egũthuura kuuma maũndũ-inĩ ta macio-rĩ, arabatara gũtua itua rĩake mwene rĩa kĩrĩa ekuona kĩagĩrĩire. (Agalatia 6:5) O na kũrĩ ũguo-rĩ, hĩndĩ ĩrĩa twacemania na itua rĩu, nĩ tũkoragwo na ũtongoria. Bibilia nĩ ĩkoragwo na ũtongoria wa bata mũno, ũrĩa ũtũteithagia kũmenya mwĩcirĩrie  wa Jehova. Na njĩra ya kwĩruta maũndũ ta macio-rĩ, nĩ tũkũhota kũmenya “ũrĩa [Jehova] endaga gwĩkwo” maũndũ-inĩ mothe, kinya maũndũ marĩa tũgũthuura ma gwĩkenia.—Aefeso 5:17.

13. Nĩ kĩĩ gĩgũtũma twĩtheme maũndũ ma gwĩkenia marĩa mangĩrakaria Jehova?

¹³ Ti Akristiano othe makũrĩtie ũkuũku kana ũmenyo ũiganaine wĩgiĩ mĩtugo. (Afilipi 1:9) Ningĩ-rĩ, Akristiano nĩ mamenyaga atĩ andũ makenagio nĩ maũndũ ngũrani. Kwoguo-rĩ, tũtingĩĩrĩgĩrĩra atĩ Akristiano othe megũthuura  maũndũ mahaanaine. No o na kũrĩ o ũguo-rĩ, o ũrĩa tũgwĩtĩkĩria mawatho ma Ngai matongorie ngoro na meciria maitũ, noguo tũgũkorũo twĩhaarĩirie gwĩthema mũthemba o wothe wa maũndũ ma gwĩkenia ũrĩa ũngĩrakaria Jehova.—Thaburi 119:11, 129; 1 Petero 2:16.

14. (a) Twagĩrĩirũo gwĩciria ũhoro wa kĩĩ tũgĩthuura maũndũ ma gwĩkenia? (b) Tũngĩiga maũndũ ma Ũthamaki marĩ ma bata mũtũũrĩre-inĩ witũ na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁴ Rĩrĩa ũgũthuura maũndũ ma gwĩkenia-rĩ, harĩ ũndũ ũngĩ wa bata wagĩrĩire gwĩciria ũhoro waguo: mahinda maku. Maũndũ marĩa ũthuuraga ma gwĩkenia monanagia kĩrĩa wonaga kĩagĩrĩire, namo mahinda marĩa ũhũthagĩra ũgĩĩkenia monanagia kĩrĩa wonaga kĩrĩ kĩa bata makĩria. Harĩ Akristiano-rĩ, hatarĩ nganja maũndũ ma kĩĩroho nĩmo ma bata makĩria. (Mathayo 6:33) Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, ũngĩka atĩa nĩguo ũtũũre ũigĩte maũndũ ma Ũthamaki marĩ ma bata makĩria ũtũũro-inĩ waku? Mũtũmwo Paulo oigire ũũ: “Wĩmenyagĩrĩrei mũno mĩthiĩre ĩrĩa mũthiaga nayo, mũtigathiage na ĩrĩa ya irimũ, tiga o ĩrĩa ya andũ ogĩ, na mũtigate ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩru rĩa gwĩkaga wega, nĩ ũndũ matukũ maya tũrĩ namo nĩ moru.” (Aefeso 5:15, 16) Hatarĩ nganja-rĩ, kwĩigĩra mĩhaka harĩ mahinda marĩa ũrĩhũthagĩra ũgĩĩkenia nĩ gũgũgũteithia ũkorũo na mahinda maiganu ma gwĩka maũndũ marĩa “maagĩrĩire kũrĩ marĩa mangĩ”—marĩa mekwagagĩria ũkuruhanu waku na Jehova.—Afilipi 1:10.

15. Nĩ ũndũ wa bata nĩkĩ kwĩmenyerera mũno rĩrĩa tũrathuura maũndũ ma gwĩkenia?

¹⁵ Ningĩ nĩ wega kwĩmenyerera mũno rĩrĩa tũrathuura maũndũ ma gwĩkenia. Na njĩra ĩrĩkũ? Ta wĩcirie o rĩngĩ ũhoro wa ngerekano ĩrĩa ya itunda. Nĩ getha wĩtheme kũrĩa harĩa habuthu-rĩ, ndwagĩrĩirũo gũtinia o hau habuthu tu, no wagĩrĩirũo gũtinia nginya harĩa hathiũrũrũkĩirie. O ũndũ ũmwe-rĩ, nĩ wega kwĩmenyerera mũno hĩndĩ ĩrĩa tũrathuura maũndũ ma gwĩkenia. Mũkristiano mũũgĩ ndethemaga tu o maũndũ marĩa makananĩtio nĩ Bibilia na njĩra ya ĩmwe  kwa ĩmwe, no ethemaga nginya marĩa marĩ na maũndũ hihi mangĩthũkia ũkuruhanu wake na Jehova. (Thimo 4:25-27) Kũrũmĩrĩra Kiugo kĩa Ngai biũ nĩ gũgũteithia gwĩka ũguo.

16. (a) Tũngĩonania atĩa atĩ tũrĩ na woni wa Jehova ũhoro-inĩ wĩgiĩ mĩtugo? (b) Ũngĩmenyera atĩa kũhũthagĩra mawatho ma Bibilia mũtũũrĩre-inĩ waku?

¹⁶ Rĩrĩa Akristiano a ma megũthuura maũndũ ma gwĩkenia-rĩ, mambaga gwĩciria woni wa Jehova. Bibilia nĩ ĩguũragia ũrĩa Jehova aiguaga, na ithimi ciake. Kwa ngerekano-rĩ, Mũthamaki Suleimani nĩ aandĩkire maũndũ maigana ũna marĩa Jehova athũire, ta “rũrĩmĩ rũa ũrongo, na moko marĩa maitaga thakame ĩrĩa ĩtehĩtie; ningĩ ngoro ĩrĩa ĩthugundaga maũndũ ma waganu, na magũrũ marĩa mateng’eraga na ihenya makinye ũũru-inĩ.” (Thimo 6:16-19) Woni wa Jehova wagĩrĩirũo kũhutia waku atĩa? Mũtungi wa Thaburi aatũtaarire ũũ: “Inyuĩ endi Jehova, thũũrai ũũru o gũthũũra.” (Thaburi 97:10) Maũndũ marĩa ũrathuura ma gwĩkenia maagĩrĩire kuonania atĩ wee na ma nĩ ũthũire maũndũ marĩa Jehova athũire. (Agalatia 5:19-21) Ningĩ-rĩ, maũndũ marĩa wĩkaga rĩrĩa ũrĩ hitho-inĩ, no ti rĩrĩa ũrĩ harĩ andũ angĩ, nĩmo monanagia wee kũna ũrĩ mũndũ wa mũthemba ũrĩkũ. (Thaburi 11:4; 16:8) Kwoguo, angĩkorũo na ma wĩ na wendi wa kuuma ngoro wa gũtũũra kũringana na woni wa Jehova wĩgiĩ mĩtugo-rĩ, hingo ciothe ũrĩtuaga matua  kũringana na mawatho ma Bibilia. Weka ũguo-rĩ, nĩ ũkũmenyera kũhũthagĩra mawatho ma Bibilia mũtũũrĩre-inĩ waku.—2 Akorintho 3:18.

17. Tũtanathuura maũndũ ma gwĩkenia-rĩ, twagĩrĩirũo nĩ kwĩyũria ciũria irĩkũ?

¹⁷ Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ ũngĩka nĩgetha kũna wĩkage kũringana na mwĩcirĩrie wa Jehova rĩrĩa ũgũthuura maũndũ ma gwĩkenia? Ta wĩcirie ũhoro wa kĩũria gĩkĩ, ‘Ũndũ ũcio ũkũũhutia atĩa o hamwe na ũkuruhanu wakwa na Ngai?’ Kwa ngerekano-rĩ, ũtanatua kana nĩ ũkwĩrorera thenema ya mũthemba mũna-rĩ, ta wĩyũrie ũũ: ‘Maũndũ marĩa marĩ thenema-inĩ ĩno mekũhutia thamiri yakwa atĩa?’ Rekei twĩcirie ũhoro wa mawatho ma Bibilia marĩa makoniĩ ũndũ ũcio.

18, 19. (a) Watho ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Afilipi 4:8 ũngĩtũteithia atĩa kũmenya kana maũndũ marĩa twĩkenagia namo nĩ maagĩrĩire? (b) Nĩ mawatho marĩkũ mangĩ mangĩgũteithia gũthuura maũndũ maagĩrĩru ma gwĩkenia? (Rora kohoro ka magũrũ-inĩ.)

¹⁸ Afilipi 4:8 nĩ ĩkoragwo na watho wa bata mũno, ũrĩa uugaga ũũ: “Maũndũ o marĩa ma ma, namo marĩa matĩĩku, na ma kĩhooto, na marĩa matheru, na marĩa mangĩendeka, o na marĩa me na ũhoreri-rĩ; ningĩ kũngĩrĩ na ũndũ wĩ mwagĩrĩru, kana ũndũ wa kũgathwo, maũndũ macio-rĩ, wĩciragiei ũhoro wamo.” Paulo ndaaragia ũhoro wa maũndũ ma gwĩkenia, no aaragia ũhoro wa methugunda ma ngoro, marĩa makĩria maagĩrĩirũo gũkorũo makoniĩ maũndũ marĩa makenagia Ngai. (Thaburi 19:14) No o na kũrĩ ũguo-rĩ, ciugo cia Paulo no ihũthĩrũo gũtũtongoria ũhoro-inĩ wĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia. Na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁹ Ta wĩyũrie ũũ, ‘Thenema, mĩthako ya kompiuta, na maũndũ mangĩ ma gwĩkenia marĩa thuuraga-rĩ, nĩ mekagĩra meciria-inĩ makwa “maũndũ o marĩa matheru”?’ Kwa ngerekano-rĩ, thuutha wa kwĩrorera thenema ya mũthemba mũna-rĩ, ũtigagwo ũgĩciria ũhoro wa maũndũ marĩkũ? Angĩkorũo nĩ maũndũ mega, matheru na ma gũcanjamũra-rĩ, thenema ĩyo ti njũru. No rĩrĩ, angĩkorũo thenema ĩrĩa werorera ĩratũma wĩcirie maũndũ matarĩ matheru-rĩ, thenema  ĩyo ndĩagĩrĩire na no ĩgũthũkie kĩĩroho. (Mathayo 12:33; Mariko 7:20-23) Nĩkĩ? Nĩ ũndũ gwĩciria ũhoro wa maũndũ matarĩ matheru nĩ gũthĩnagia thayũ waku wa ngoro, gũkahaka gĩko thamiri yaku ĩmenyeretio kũgerera Bibilia, na no gũthũkie ũkuruhanu waku na Ngai. (Aefeso 5:5; 1 Timotheo 1:5, 19) Tondũ maũndũ ta macio ma gwĩkenia no magũthũkie-rĩ, tua itua rĩa kũmethema biũ. * (Aroma 12:2) Tuĩka ta mwandĩki wa Thaburi ũrĩa wahoire Jehova ũũ: “Hũgũra maitho makwa matige kwĩrorera maũndũ matarĩ ma ma [kana ma tũhũ].”—Thaburi 119:37.

20, 21. Rĩandĩko rĩa 1 Akorintho 10:23, 24 rĩkonainie atĩa na gũthuura maũndũ ma gwĩkenia?

²⁰ Paulo nĩ aagwetire watho wa bata wa Bibilia ũrĩa mũndũ arabatara gwĩciria rĩrĩa aratua matua make kĩũmbe. Oigire ũũ: “Kũhingwo-rĩ gũtirĩ ũndũ ũhingĩtwo, no ti maũndũ mothe mangĩtũma tuongerereke hinya. Mũndũ nĩatigage gwĩcarĩria o maũndũ ma kwĩguna we mwene, tiga o marĩa mangĩguna mũndũ ũrĩa maikaraga nake.” (1 Akorintho 10:23, 24) Watho ũcio ũkonainie atĩa na gũthuura maũndũ ma gwĩkenia marĩa magĩrĩire? Ũrabatara kwĩyũria ũũ: ‘Maũndũ ma gwĩkenia marĩa ngũthuura-rĩ, mekũhutia andũ arĩa angĩ na njĩra ĩrĩkũ?’

²¹ Thamiri yaku no ĩgwĩtĩkĩrie gũkenera ũndũ mũna wa gwĩkenia ũrĩa we wonaga ũtarĩ ‘mũhinge’ kana ũrĩ mwĩtĩkĩrĩku. No rĩrĩ, ũngĩona atĩ Akristiano amwe arĩa makoragwo na thamiri ĩmagiragĩrĩria maũndũ maingĩ marawona ũtarĩ mwagĩrĩru-rĩ, no ũthuure kwaga kũũthingata. Nĩkĩ? Tondũ, o ta ũrĩa Paulo oigire-rĩ, ndũrenda ‘kwĩhĩria ariũ a Ithe witũ’ o na kana ‘kwĩhĩria Kristo,’ na njĩra ya gũtũma Akristiano arĩa angĩ mone gũtũũria wĩhokeku ta arĩ ũndũ mũritũ. Nĩ  wathĩkagĩra watho wa kwaga “gwĩka ũndũ ũngĩhĩngithia” mũndũ o wothe. (1 Akorintho 8:12; 10:32) Ũmũthĩ-rĩ, Akristiano a ma nĩ mathĩkagĩra ũtaaro mũũgĩ na wa gwĩciria ũhoro wa andũ arĩa angĩ, na njĩra ya gwĩthema maũndũ ma gwĩkenia marĩa matarĩ ‘mahinge’ no ‘matatuongagĩrĩra hinya.’—Aroma 14:1; 15:1.

22. Nĩkĩ gĩtũmaga Akristiano metĩkĩre mawoni ngũrani harĩ maũndũ ma mũndũ kĩũmbe?

²² Ningĩ-rĩ, nĩ kũrĩ ũndũ ũngĩ wa gwĩciria ũhoro-inĩ wa gũcaria maũndũ marĩa mangĩguna andũ arĩa angĩ. Mũkristiano ũrĩ na thamiri ĩramũgirĩrĩria maũndũ maingĩ ndagĩrĩire gũtĩtĩrithia atĩ andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano metĩkanĩrie na mawoni make igũrũ rĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia. Angĩka ũguo-rĩ, angĩkorũo ahaana ta ndereba ũrĩa ũroiga atĩ arĩa angĩ othe matwarithie ngari na mũthiĩre ũrĩa we ekwenda. Angĩka ũguo ndangĩkorũo agĩciria ũhoro wa andũ arĩa angĩ. Agĩtindĩkwo nĩ wendo wa Gĩkristiano-rĩ, mũndũ wĩ na thamiri ĩramũgirĩrĩria maũndũ maingĩ agĩrĩirũo nĩ gũtĩa Akristiano arĩa makoragwo na mawoni ngũrani na make megiĩ maũndũ ma gwĩkenia, no matakoragwo moinĩte watho wa Gĩkristiano. Na njĩra ĩyo-rĩ makonania ni ‘makiragĩrĩria’ andũ arĩa angĩ.—Afilipi 4:5; Kohelethu 7:16.

23. Ũngĩthuura maũndũ ma gwĩkenia marĩa maagĩrĩire na njĩra ĩrĩkũ?

²³ Kwoguo-rĩ, ũngĩĩka atĩa nĩgetha maũndũ ma gwĩkenia marĩa ũgũthuura makorũo maagĩrĩire? Regana na mũthemba o wothe wa maũndũ ma gwĩkenia ũrĩa wonanagia maũndũ ma waganu, maũndũ marĩa kũna makananĩtio thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai. Rũmĩrĩra mawatho ma Bibilia marĩa mangĩhũthĩrũo harĩ mĩthemba ya gwĩkenia ĩrĩa ĩtagwetetwo thĩinĩ wa Bibilia. Wĩtheme maũndũ ma gwĩkenia marĩa mangĩthũkia thamiri yaku, na ũkorũo wĩhaarĩirie gũtigana na maũndũ ma gwĩkenia marĩa mangĩthĩnia thamiri cia andũ arĩa angĩ, makĩria cia Akristiano arĩa angĩ. Reke itua rĩaku irũmu rĩa gwĩka ũguo rĩgoocithagie Ngai na rĩtũme wee na famĩlĩ yaku mũikarage mwendetwo nĩwe.