Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU 6

Kiebhi ki tu Tena ku Sola Kiambote o Itonokenu

Kiebhi ki tu Tena ku Sola Kiambote o Itonokenu

‘Kima kioso-kioso ki tu bhanga, kia tokala ku ximanesa Nzambi’—1 KOLINDO 10:31.

1, 2. Itonokenu iahi i tua tokala ku sola phala o mbote ietu?

XINGANEKA kuila, eie ua mesena kudia kibundu, maji u mona kuila saí-ku mbandu ia bolo. Ihi i ueji bhanga? Eie ueji dia o kibundu kioso katé muene o mbandu ia bolo; mba ueji texi o kibundu kioso; anga ueji batula o mbandu ia bolo, phala kudia o mbandu ia uabha. Ihi i ueji bhanga?

2 Kiene kimoxi ué, o itonokenu ia difu kála o kibundu kiki. Saí ithangana, eie u mesena kuia mu itonokenu, maji eie uejiia kuila saí itonokenu iene mu bhanga athu, ki itonokenu iambote. Ihi i ueji bhanga? Kuene athu a xikina ku bhanga o itonokenu ioso ia iibha ia mundu iú. A mukuá, a dituna o maukexilu oso a itonokenu, phala ka bhange ima ia iibha. Saí a mukuá a dituna o itonokenu ioso ia iibha i tena ku a ta mu iluezu, maji saí ithangana, ene mu bhanga itonokenu iambote. Ihi i ueji sola o ku bhanga phala ku kala mu henda ia Nzambi?

3. Ihi i tua-nda di longa?

3 Etu oso tueji sola o pondo ia katatu. Tuijiia kuila tua mesena ku tonoka, maji tua mesena ku tonoka ngó ni ima ia zele. Tua tokala kuijiia kiambote iebhi o itonokenu ia zele, ni ia iibha. Kienhiki, tua-nda di longa se kiebhi o itonokenu i tu sola, i tena ku tu zukamesa kua Jihova, mba ku tu sondolokesa.

KIMA KIOSO-KIOSO KI TU BHANGA, KIA TOKALA KU XIMANESA NZAMBI’

4. Kiebhi o kikanenu ki tua bhange kua Jihova, kia-nda tu kuatekesa ku sola kiambote o itonokenu ietu?

4 Saí thembu ku dima o phange’tu muadiakimi kiá, a mu batizala ku muvu ua 1946, uambe: “Eme ngene mu kuívua kiambote o madiskursu oso a batizu, kála o diskursu, mu kizuua kia ngi batizala.” Mukonda diahi muéne uene mu bhanga kiki? Muéne uambe: “Phala ki ngi jimbi o kikanenu ki nga bhange kua Jihova, ni ku ngi kuatekesa mu ku kala fiiele.” Sé phata, eie u xikina o izuelu íii. Di lembalale kuila eie ua kanena kua Jihova, kuila eie ua-nda ku mu sidivila izuua ioso ku muenhu uê, ia-nda ku kuatekesa ku kolokota. (Ndongixi 5:4; Jihebeleu 10:7) Mu kidi, o ku xinganeka mu kikanenu ki ua bhange, ki kia-nda ku kuatekesa ngó mu Sidivisu ia kuboka, maji ni mu ukexilu uoso ua muenhu uê—kála o itonokenu. O poxolo Phaulu ua londekesa kuila kiki kidi, kioso kia sonekena o Jikidistá mu izuua iê: “Uila kiki, kixi mu kudia, kixi mu kunua, mba mu kubhanga kima kioso-kioso, iene ioso i kale ia kuximanesa Nzambi.”—1 Kolindo 10:31.

5. Kiebhi, o divulu dia Ijila 22:18-20, di tena ku tu kuatekesa ku kumbidila o kitendelesu kiala mu divulu dia Loma 12:1?

5 Ima ioso i u bhanga ku muenhu uê, ia lungu ni ubhezelu uê, kua Jihova. Mu mukanda uê, ua sonekena ku akua Loma, Phaulu ua zuela ni kidi kioso phala ku kuatekesa o jiphange jê, ku tendela o kidi kiki. Muéne uambe: ‘Di bhakudienu o mikutu ienu kua muéne, kuma sata ia muenhu, mua di bhakula mu kikalakalu kiê, mu akua ujitu kua Nzambi. Kuma iú, uene o ubhezelu ua kilunji ua mi fuama.’ (Loma 12:1) Phala ku sidivila kiambote Nzambi, eie ua tokala ku di bhakula kua muéne, ni kilunji kiê kioso, ni muxima uê uoso, ni nguzu iê ioso. O maukexilu oso enhá, a sidivila phala ku bhanga o vondadi ia Nzambi. (Marku 12:30) Phaulu ua zuela kiki, phala kulondekesa kuila ku bhinga nguzu ia dikota. O kizuelu kiki, kitendelesu. Mu Kitumu kia Mozé, se muthu u satela kiama kiala ni uhaxi, Nzambi ka kexile mu ki xikina. (Ijila 22:18-20) Kiene kimoxi ué, se o sidivisu i bhanga o Kidistá, ki ia muxima, Nzambi ka-nda i xikina. Mukonda diahi?

6, 7. Kiebhi o Kidistá, kia tena ku xidisa o mukutu uê, ni ibhidi iahi i mu bhekela?

6 Phaulu uambela o Jikidistá mu Loma: “Ki mu ehele, . . . ku mi tumina ku mukutu uenu [Bíblia Fácil de Ler] kuila u kale ni kituxi.” Phaulu ua a mbela ué phala, ‘na xise o ibhangelu ia iibha i bhanga o mukutu.’ (Loma 6:12-14; 8:13) Mu mukanda ua sonekena ku akua Loma, muéne ua jimbulula o ‘ibhangelu ia iibha i bhanga o mukutu.’ Mukonda dia ituxi ia athu, muéne ua soneka: “Makanu mâ mezala ni kulula.” “Inama iâ i lenga mu kubhubhidisa manhinga ni kujibha.” “Ku mesu mâ ki ku moneka uôma ua Nzambi.” (Loma 3:13-18) O Kidistá u tena ku xidisa o mukutu uê, se u bhanga o ima íii. Mu kifika, sé o Kidistá u tala ima ia iibha, kála o ufusa, mba ujibhangânga, ‘muéne ua mu xidisa o mesu mê, ni mukutu mu ituxi.’ Nzambi ka-nda xikina o ubhezelu ua muthu, uala ni ukexilu iú. (Matendelelu 15:21; 1 Phetele 1:14-16; 2 Phetele 3:11) Kiki kilondekesa kuila se ki tu solo kiambote o itonokenu ietu, ki tu bhangesa ku texika o ukamba uetu ni Jihova!

7 Mu kidi, o Kidistá ua tokala kuijiia kuila, o itonokenu ia sola, i tena ku mu bhekela ibhidi. Kienhiki, etu tua mesena ku sola o itonokenu i tu kuatekesa ku bhanga sidivisu i xikina Nzambi. Tua-nda di longa se kiebhi ki tu tena kuijiia, o itonokenu iambote, ni ia iibha.

‘TUA TOKALA KU LENGA O IMA IA IIBHA’

8, 9. (a) O itonokenu iala mu maukexilu a kuxi? (b) Itonokenu iahi, i tua tokala ku lenga, ni mukonda diahi?

8 Kuene maukexilu a iiadi a itonokenu. Kia dianga, o ukexilu ua iibha ua tokala ku lenga o Jikidistá; o ukexilu ua mukuá, o itonokenu ia tokala ku xikina o Jikidistá, mba kana. Tua-nda di longa o ukexilu ua dianga, ua tokala ku lenga o Jikidistá.

9 Kála kia londekesa o Kibatulu 1, saí itonokenu ilondekesa o ima ia iibha, izuela o Bibidia kuila kituxi o ku i bhanga. Xinganeka mu internete, mu jifilme, jene mu bhita mu mutelembe ua izunzumbia, ni mu mimbu ilondekesa ima ia madimonho, mba ima ia ufusa ni undumbu. O Bibidia i fidisa o maukexilu enhá, mukonda dia kiki, o Jikidistá a tokala ku lenga o itonokenu íii. (Ikalakalu 15:28, 29; 1 Kolindo 6:9, 10; Dijingunuinu 21:8) Mukonda dia ku dituna ku bhanga o itonokenu ia iibha, eie ua-nda londekesa kua Jihova, kuila ua mu ‘lenga o ima ia iibha’, ni ku ‘dituna o ima ia iibha izuua ioso.’ Kiki kia-nda londekesa kuila, o ‘kixikanu kiê, kia kidi, ki kia mangonha’—Loma 12:9; Jisálamu 34:14; 1 Timote 1:5.

10. Ibanzelu iahi ia iibha, i tena ku kala kiluezu, ni mukonda diahi?

10 Kuene athu a banza kuila o ku tala o ufusa, ki maka kana. Ene amba kuila, ‘a tena ku mona o ufusa mu mutelembe ua izunzumbia, maji, ka-nda kala ni ukexilu ua ku bhanga o ufusa.’ O kibanzelu kiki, kiluezu kia dikota. (Jelemiia 17:9) O kuila tueji londekesa kuila tua mu ‘lenga o ima ia iibha,’ se tu tala o ima ia ufusa, iambe Jihova kuila, ki tu tokala ku i mona? Se tu kuata ku tala o ima ia ufusa, ki tua-nda tena ku tungula kiambote, o ima ia iibha bhu kaxi ka ima ia uabha. (Jisálamu 119:70; 1 Timote 4:1, 2) Kiki kieji tu bhangesa ku xikina o ima ioso ia iibha, iene mu bhanga o athu.

11. Kiebhi o kidi ki tu sanga mu divulu dia Ngalásia 6:7, kiene mu di kumbidila mu itonokenu?

11 Mu kidi, kiki kiene mu bhita. Saí Jikidistá, a bhange undumbu mukonda dia ku tala o ufusa mu mutelembe ua izunzumbia, ni mu internete. Ene a mono o kidi kiki, “kuma o muthu kioso kia kuua kiene kia-nda bhongolola.” (Ngalásia 6:7, NW) Maji eie u tena ku lenga o ibhidi íii. Se u kala ngó ni ibanzelu iambote, ua-nda zediua ku muenhu.—Tanga o kaxa “ Itonokenu Iahi i Nga Tokala o ku Sola?” mu mbandu ua 67.

IMA IOSO IA TOKALA I XAMENENA MU ITUMU IA BIBIDIA

12. Kiebhi o divulu dia Ngalásia 6:5, di tu kuatekesa ku sola kiambote o itonokenu?

12 Tua-nda di longa o ukexilu ua kaiiadi—o itonokenu ka i tange mu Bibidia kuila ia uabha, mba ia iibha. Mu ku sola o itonokenu íii, o Kidistá, muéne ua tokala kuijiia se o itonokenu ia mu sola ia uabha. (Ngalásia 6:5) Maji, kioso ki tu mesena ku sola o itonokenu, saí milongi i tu kuatekesa. Mu Bibidia muala itumu i tu kuatekesa kuijiia o ibanzelu ia Jihova. Se tu di longa kiambote o itumu íii, tua-nda tongolola ‘o vondadi ia Jihova’ mu ima ioso i tu bhanga, ni mu itonokenu ietu.—Efezo 5:17.

13. Ihi ia-nda tu kuatekesa kueha o itonokenu ia ibhila Jihova?

13 Tuejiia kuila, o Jikidistá kala ni kitongoluelu kimoxi. (Filipe 1:9) O Jikidistá ejiia kuila kala muthu, ua uabhela o itonokenu iê. Mukonda dia kiki, ki tua tokala ku kingila kuila o Jikidistá a kale ni ibanzelu imoxi, mu ku sola o itonokenu. Se tu ehela o milongi ia Bibidia ku tu endesa, tua-nda kueha o itonokenu ioso ia zembe Jihova.—Jisálamu 119:11, 129; 1 Phetele 2:16.

14. (a) Ihi i tua tokala kuijiia mu ku sola o itonokenu? (b) Kiebhi ki tu tena ku ta ku pholo o ima ia Nzumbi?

14 Saí kima kia mukuá, ki ua tokala kuijiia, kia lungu ni itonokenu: O kithangana kiê. O itonokenu i u sola, ilondekesa se ihi i u xikina kuila ia uabha; O kithangana ki u bhita mu itonokenu, kilondekesa se ima iahi i u ta ku pholo, ku muenhu uê. Tuejiia kuila o ima ia nzumbi, iene ia beta-kota ku muenhu ua Jikidistá. (Tanga Matesu 6:33.) Ihi i ua tokala ku bhanga, phala ku ta ku pholo o ima ia Nzumbi, ku muenhu uê? O poxolo Phaulu uambe: ‘alukenu-phe kiambote kioso ki muenda. Kana ku kala mu iôua, maji mu kala mu jinjimu, kumbidile-nu o kithangana, kuma o izuua íii ia iibha!’ (Efezo 5:15, 16) Mu kiki, o kuijiia o ithangana i ua tokala ku bhita mu itonokenu, ia-nda ku kuatekesa ku kala ni kithangana kia ku sola o “ima iauabha,” i ku kuatekesa o ku kula mu nzumbi.— Filipe 1:10.

15. Mukonda diahi tua tokala ku kala ni kilunji, mu ku sola o itonokenu?

15 Kima kiambote o kuijiia ku sola o itonokenu. Ihi ilombolola? Tua-nda di longa dingi o kifika kia lungu ni kibundu. Phala ki udie o mbandu ia bolo, eie ki ua tokala ku batula ngó o mbandu ia bolo, maji ua tokala ku sosola ué ku mbandu ia uabha. Kiene kimoxi ué, mu ku sola o itonokenu, tua tokala ku kala ni kilunji. O Kidistá uala ni unjimu, ka tokala ku lenga ngó o itonokenu ia iibha i tanga o Bibidia, maji u lenga ué o itonokenu i tena ku zanga o ukamba uê ni Nzambi. (Jisabhu 4:25-27) O ku di longa o Maka a Nzambi, ua-nda ku kuatekesa ku bhanga kiki.

‘IOSO O IMA IA ZELE’

O ku belesela o itumu ia Nzambi ia lungu ni itonokenu, ia-nda tu langa mu nzumbi

16. (a) Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila tuala ni ibanzelu ia Jihova, ia lungu ni ku kala ni ukexilu uambote? (b) Kiebhi o ku belesela o itumu ia Jihova, i ku zediuisa ku muenhu?

16 Mu ku sola o itonokenu, o Jikidistá ja kidi, a tokala kuijiia se ihi i banza Jihova ia lungu ni kitonokenu. O Bibidia i tu londekesa o ibanzelu, ni ijila ia Jihova. Mu kifika, o Sobha Solomá ua zuela ima iavulu ia zembe Jihova, kála, “o dimi di tanga makutu, o maku ma zunza manhinga ma muthu ua kambe kikuma, o muxima u funha ixinganeku ia bolo, o inama i sakalala mu ku lenga phala kubhanga phulu.” (Jisabhu 6:16-19) Kiebhi ki u mona o ibanzelu ia Jihova? O mukua jisalamu uambe, “Enu mua zolo Jihova, ituxi i mi ibhile” (Jisálamu 97:10) Mu ku sola o itonokenu, eie ua tokala kulondekesa kuila ua ibhila o ima ia ibhila Jihova. (Ngalásia 5:19-21) Ua tokala kuijiia kuila, né muene o ima i u bhanga kioso ki u kala ubheka uê, mba ni athu a mukuá, ilondekesa se eie u muthu ua kifua kiahi. (Jisálamu 11:4; 16:8) Kienhiki, se eie u mesena ku bhanga o vondadi ia Jihova, ni muxima uê uoso, ia lungu ni ukexilu uambote, eie ua-nda sola o itonokenu kála ki tanga o itumu ia Bibidia. Mu ku bhanga kiki, eie ua-nda zediua ku muenhu. —2 Kolindo 3:18.

17. Ibhuidisu iebhi i tua tokala ku bhanga, ande dia ku sola o itonokenu?

17 Ihi i ueji bhanga dingi, ia lungu ni itonokenu, kála kia mesena Jihova? Xinganeka mu ibhuidisu íii, ‘O kuila o itonokenu iami, i tena ku ngi bhekela ibhidi, ni ku zanga o ukamba uami ni Nzambi?’ Mu kifika, ande dia ku sola o filme, ua tokala ku di ebhuidisa, ‘Ihi i nga-nda di longa mu filme íii?’ Tua-nda di longa o itumu ia-nda tu kuatekesa, ande dia ku sola o filme i tua mesena.

18, 19. (a) Kiebhi o kitumu ki tu sanga mu divulu dia Filipe 4:8, ki tu kuatekesa kuijiia, se o itonokenu i tu sola ima iambote? (b) Itumu iebhi ia mukua, i tena ku u kuatekesa o ku sola kiambote o itonokenu i ua mesena? (Tala ku luji.)

18 O kitumu kia-nda tu kuatekesa, tu ki sanga mu divulu dia Filipe 4:8, diambe: “Ioso ima ia kidi, ioso ima ia ujitu, ioso o ima iaiuka, ioso o ima iazele, ioso o ima iauabha, ioso o ima iene ku i tumbula, se sai-ku kífua kiambote, se sai-ku kia kuximana, iene ima i mu xinganeka.” Phaulu ka kexile mu zuela ngó ia lungu ni itonokenu, maji ua kexile mu zuela kuila o ixinganeku ia muxima uetu, ia tokala i lunga ku ima ia zolo Nzambi. (Jisálamu 19:14) Né kiki, o kitumu ki tu sanga mu izuelu ia Phaulu, ki tu kuatekesa mu itonokenu ietu. Kiebhi?

19 Dibhudise: ‘O kuila o jifilme, ni ji joko mu komputadolo, ni mimbu, ni ima ia mukuá dingi i ngene mu sola, ia-nda ngi kuatekesa ku bhanga ‘ima ia zele’?’ Kioso ki u zubha ku tala o filme, ibanzelu iahi i u kala na-iu? Se u kala ni ibanzelu iambote, eie, ua-nda kuijiia kuila o filme íii, iambote. Kienhiki, se o filme i ua mono, i ku bhangesa ku banza ima ki ia zele, ua-nda kuijiia kuila o itonokenu iê, ia bolo. (Matesu 12:33; Marku 7:20-23) Mukonda diahi? Mukonda o ku banza mu ima ki ia zele, i ku katula o kutululuka kua muxima, i xidisa o kitongoluelu kiê, i tena ué ku zanga, o ukamba uê ni Nzambi. (Efezo 5:5; 1 Timote 1:5, 19) Mu ku mona kuila o itonokenu i ua solo, i ku bhangesa ku kala ni ukexilu ua iibha, ua tokala u i xisa. * (Loma 12:2) Ua tokala u bhanga kála kia sambe kua Jihova o mukua jisalamu: “Ngi katule mesu mu kutala ima ia ulalu.”—Jisálamu 119:37.

SOTA O KU BHANGA O VONDADI IA AKUENU

20, 21. Kiebhi o kitumu ki tu sanga mu divulu dia 1 Kolindo 10:​23, 24, ki tu kuatekesa ku sola o itonokenu ia iuka?

20 Phaulu u tu tangela, se ihi i tua tokala ku bhanga phala ku sola kiambote, i tua mesena. Muéne uambe: “Tu tena kubhanga ioso i tua mesena, maji iene ioso ki ia iuka. Muthu ka sote kubhanduluka ngó muene, maji a sote ue o kubhanduluka kua akuâ.” (1 Kolindo 10:23, 24, NW) Kiebhi o kitumu kiki, ki tu kuatekesa mu itonokenu i tu sola? Eie ua tokala ku dibhuidisa: ‘O kuila o itonokenu i nga solo, ia-nda bhangesa akuetu ku dibhala?

21 O kitongoluelu kiê nange, ‘kixikina’ o itonokenu i u bhanga kuila iambote. Kienhiki, se eie u mona kuila saí jiphange ala ni kitongoluelu ki kia kolo luua, kana ku jijila ku itonokenu i u bhanga. Mukonda diahi? Mukonda, eie ki ua mesena ‘ku tesa kituxi ku phang’iê,’ mba ‘ku ta kituxi kua Kristu’, kála kiambe Phaulu, o ibhangelu iê, i tena ku fidisa o jiphange jê, ku kala fiiele kua Nzambi. Ua tokala ku di lembalala kuila: ‘Kana muthu u ta kidibhukanu mu njila ia phang’ iê, mba kima ki mu bhalesa mu kituxi.’ (1 Kolindo 8:12; Loma 14:13) Lelu, o Jikidistá ja kidi, ene mu xikina o milongi ia Phaulu ia lungu ni itonokenu i moneka kuila ‘ia uabha,’ maji ki ‘ia iuka.’​—Loma 14:1; 15:1.

22. Mukonda diahi, o kitongoluelu kia Jikidistá ki kia difu, mu ima ia sola?

22 Saí dingi kitumu ki tu kuatekesa, ku sota o ku bhanga o vondadi ia akuetu. O Kidistá uala ni kitongoluelu ki kia kolo luua, ka tokala ku kingila kuila o jiphange joso, ji xikina o itonokenu ia mona kuila ia iuka, maji ki ia iuka. Se muéne u jijidika mu ibanzelu iê, ua difu ni muendexi ua dikalu, u jijidika akuâ ala mu kikoka kimoxi, endesa kála kia mu kuendesa muéne. O henda ia Kidistá, i bhangesa kuila o muthu uala ni kitongoluelu ki kia kolo luua, u xila o jiphange jê, ala ni ibazelu iéngi ia lungu ni itonokenu, se ka mu bhukumukina o kitumu kia Bibidia. Kienhiki, muéne uehela ‘ku muijiia kuila muthu ua tetuluka.’—Filipe 4:5; Ndongixi 7:16.

23. Kiebhi ki u tena kuijiia kuila, ua solo o itonokenu iambote?

23 Kiebhi ki u tena kuijiia se o itonokenu i u sola ia iuka? Ditune o itonokenu ia iibha ilondekesa o maukexilu a iibha a fidisa o Maka a Nzambi. Belesela o itumu ia Bibidia ia lungu ni itonokenu, né muene o itonokenu ka i tange mu Bibidia. Kana ku bhanga o itonokenu i tena ku xidisa o kitongoluelu kiê, mba ki bhalesa akuenu, bhenge-bhenge o jiphange jetu. O vondadi iê ia ku belesela, ia-nda ximanesa Nzambi, phala eie, ni muiji uê, mu kale mu henda ia Nzambi.

^ kax. 19 O itumu ia mukuá ia lungu ni itonokenu, tu i sanga mu madivulu a Jisabhu 3:31; 13:20; Efezo 5:3, 4; Kolose 3:5, 8, 20.