Skip to content

Muye pa utantiko wa vilimo

CIPANDE 6

Vino Tungaasoolola Ningo Ivyakutuzanzya

Vino Tungaasoolola Ningo Ivyakutuzanzya

“Consi cino mukucita . . . mucicite ku lulumbi lwakwe Leza.”—1 KOLINTO 10:31.

1, 2. Uzye tungasoolola tutuuli ivintu vyakutuzanzya?

ELENGANYINI ukuti mukasi mulye icizao cimwi cilyompe sana, nomba mwalola ukuti iciola mbali. Uzye mungacita uli? Nga mukulonda, mungalya consi pyu kumwi na paole kwene; nanti limwi mungacisumba icizao cico nanti cakuti cisi ciole konsi; nanti limwi mungacembako apatipaola pakuti mulye mbali ukutaozile. Vwilini mungasoololapo icilikwi paa?

2 Ivintu vyakutuzanzya vyaya wa cizao kwene cico. Insita zimwi, mungalonda ukuti musansamukeko, nomba ivintu ivingi ivingamuzanzya ivyayako ndakai vitaaya ningo, vyaola. Nga lyene mungacita uli? Antu yamwi yasisakamala nanti ivintu viipe uli, yene yakaipakizya vyonsi. Antu yauze yene yakasenkako uku vyakuizanzya vyonsi kwene, pano yakati yasilonda kuiletelela. Nomba kwaya na antu akuti yene yakasoolola ukuipakizya ivyakuizanzya vimwi nu kusenka kuli vino yamanya ukuti vitaazipa. Uzye mufwile ukusoolola uli ivyakumuzanzya ivisuma pakuti mutwalilile ukwikala umu kutemwa kwakwe Leza?

3. I vyani vino tumasambililapo?

3 Sweingi tungasoololapo cakwe citatu. Twamanya ukuti ukukwatako kasita ka kuizanzya kwazipa, lelo ivintu vivyo vifwile ukuya i visuma. Fwandi, tulinzile ukusambilila vino tungamanya ivisuma ni viipe. Nomba, lekini tutale tusambilile pali vino vingacitika kuli ukapepa witu kulingana ni vyakutuzanzya vino twasoolola.

“CONSI CINO MUKUCITA . . . MUCICITE KU LULUMBI LWAKWE LEZA”

4. Uzye vino twaipeela kuli Leza, tulinzile ukusoolola uli ivyakutuzanzya?

4 Nte umwi umukoloci uwawatiziwe umu 1946 walanzile ati: “Nemo napingulapo ukuti nazanwapo lyonsi lino yakulanda ilyasi lya luwatizyo nu kukutika sana ngati nani indi pa kuwatiziwa.” I cani cino akacitila vivyo? Umwineco walanzile ati, “Ukwiusya lyonsi vino naipeela kuli Leza u kukangazwa ukutwalilila ukuya uwa cumi.” Ukwaula nu kutwisika, namwe kwene mungazumilizya amazwi yaayo. Ukwiusya lyonsi ukuti mwalavile Yeova ukuti mulaamuombela manda pe kungamwavwa ukutwalilila ukuzizimizya. (Welengini Kasambilizya 5:4.) Nakapya, ukwelenganya lyonsi pali vino mwaipeela kuli Leza, u kukalenga mwalola vino umulimo wa kusimikila wacindama, alino na vino cacindama ukusoolola ningo ivintu vyuze, kumwi ni vyakumuzanzya. Mutumwa Paulo walembiile Aina Klistu pali vino cintu cico cacindama ati: “Consi cino mukucita, cingaya ukulya nanti ukumwa, mucicite ku lulumbi lwakwe Leza.”—1 Kolinto 10:31.

5. Uzye amazwi aaya pa Aina Levi 22:18-20 yakatwavwa uli ukumanya vino amazwi ya pali Loma 12:1 yakatusoka?

5 Vyonsi vino mukacita vyalemana na ukapepa winu. Lino Paulo walemvile kalata uku ina Loma, waomvizye amazwi ya maka sana ukuti Aina Klistu yauze yuvwikisye icisinka cii. Wayakomelizye ukuti: “Mupele mili inu kunoli wa mpolelwa zya umi, nu kuipelesya mu kumuombela nu kumuzanzya. Kuu, kuli kupepa kwa cumi kuno mulinzile mwacita.” (Loma 12:1) Imili inu yayamo na melenganyo, mwenzo winu, na maka inu. Vyonsi vii mukaviomvya uku kuombela Leza. (Mako 12:30) Paulo walanzile ukuti ukuomba kwa musango uwo kwaya wa mpolelwa. Amazwi yaayo yakatusoka. Masunde yakwe Mose yaalanzile ukuti ndi umuntu wapeela impolelwa iitaali ningo, Leza wakananga impolelwa iiyo. (Aina Levi 22:18-20) Na Ina Klistu kwene ndi yakuombela Leza mu nzila ikowele, Leza atanga azumile. Nomba, uzye icintu cico cingacitika umu nzila ci?

6, 7. Uzye Umwina Klistu angakowezya uli umwili wakwe, nupya i vyani ivingamucitikila?

6 Paulo wakonkomizye Aina Klistu aku Loma ati: “Mutapela vilundwa vya mili inu ku maka yi ifyo.” Nupya Paulo wayanenyile ukuti “mwacimvya vilondwa vya mili inu.” (Loma 6:12-14; 8:13) Amazwi yano walemvile inkoleelo muli kalata, walumbwilemo ivintu vimwi-vimwi ivyaya “ivilondwa vya mili.” Lyene Baibo ikatunena pali vino antu aatamalilika yaaya ukuti: “Mu milomo yao mwazula intipu zipisye.” “Yene yakampuka kucisa nu kukoma auze.” “Yene yasyaoopa nanti a Leza kwene.” (Loma 3:13-18) Umwina Klistu angakowezya umwili ndi cakuti akuomvya “vilundwa” vya mwili wakwe, ku kucita ivintu viipe mu musango uwo. Wakwe vino ndi umuntu akatamba ivikope vya uzelele, nanti ukutamba unkalwe, ala umuntu wiyo ‘akupeela [manso yakwe] ku maka yi ifyo’ nupya ukucita vivyo ala akukowezya umwili wakwe onsi. Ukapepa wakwe ungaya wa mpolelwa iisi isanguluke ino Leza akakaana. (Malango 15:21; 1 Petulo 1:14-16; 2 Petulo 3:11) I cumicumi ukusoolola ivyakutuzanzya ivitaaya ningo kungaleta intazi cuze!

7 Tutanga tutwisike ukuti ivyakuizanzya vino Umwina Klistu akasoolola, vingamuletelela. Fwandi tufwile ukusoolola ivyakutuzanzya ivisuma, ivingaya wa mpolelwa ino Leza akazumila, kusi kusoolola ivintu ivingakowezya impolelwa zitu. Fwandi lyene, katusambilile pali vino tungamanya ivyakutuzanzya ivisuma ni viipe.

PATINI VINTU VIIPE VYONSI

8, 9. (a) Uzye ivyakutuzanzya vyaya panga? Londololini. (b) I vyakutuzanzya ci vino tukasenkako, nupya u mulandu ci?

8 Ivya kutuzanzya vyaya paili. Kwaya vino Aina Klistu yalinzile ukusenkako; lyene kwaya na vino Aina Klistu yangazumila nanti foo. Lekini tutandikilepo ukusambilila pa vyakutuzanzya vino Aina Klistu yalinzile ukusenkako.

9 Wakwe vino twasambiliile umu Cipande 1, ivyakutuzanzya vimwi-vimwi vyayamo ivintu vino Baibo yalesya. Elenganyini pa ma Webusaiti ya pa intaneti na mafilimu, amalyasi yamwi aapa TV, inyimbo izyayamo amazwi aipe ni visambilizyo vya viwa nanti izikalanda pa upulumusi nanti sile pa vintu vya winyi. Lyene vino Baibo yakanya ivyakutuzanzya vya musango uu ivikalanga ivintu viipe ngati i visuma, Aina Klistu ya cumi yalinzile ukusenkako. (Milimo 15:28, 29; 1 Kolinto 6:9, 10; Umbwilo 21:8) Ndi mukusenka uku vyakutuzanzya iviipe, mukalanga umu cumi kuli Yeova ukuti ‘Mwasula ivintu viipe vyonsi’ nupya lyonsi musilonda “ukucita iviipe.” Ndi caya vivyo, ala muli nu “utailo uwa mpomvu.”—Loma 12:9; Masamu 34:14; 1 Timoti 1:5.

10. U kwelenganya kwa musango ci pa vyakutuzanzya ukutaaya ningo, nupya u mulandu ci?

10 Yamwi yangaelenganya ukuti ukutamba ivyakuyazanzya iviipe, kutanga kuyaletele intazi. Yakaelenganya yati, ‘Ningavitamba sile muli filimu nanti apa TV, nomba ntanga ncite ivintu vya musango uwo.’ Ukwelenganya kwa musango uu u kuisomba sile nupya ala ukuyika umu uzanzo. (Welengini Yelemiya 17:9.) Uzye ndi cakuti tukaipakizya ukutamba ivintu vino Yeova wapata, tungati i cumicumi tukauvwila vino Baibo ikati “musule ivintu viipe vyonsi?” Ndi cakuti ilingi tukatamba ivintu iviipe, vingatulenga ukuta ukwelenganya ningo. (Masamu 119:70; 1 Timoti 4:1, 2) Ukucita vivyo kungalenga twafilwa ukuomba ningo nanti ukutandika ukulola maifyo ya antu yauze ukuti yaaya sile ningo.

11. Uzye amazwi aaya pali Galatiya 6:7 yakalanga uli ukuti aacumi kulozya ku vyakutuzanzya?

11 Cintu cii cacitikapo umu cilongano. Aina Klistu yamwi yaacisile upulumusi pa mulandu na vino yatambanga. Yasambilile nu kuzumila ukuti “muntu akazombola kulingana na vino wakomela,” nomba yaasambilile pa nsita ino iviipe vyayacitikiile. (Galatiya 6:7) Lelo, iviipe vivyo nga mukulonda, vitanga vimucitikile. Ndi cakuti ivyaya umu mwenzo winu vyaya ningo, mulapolelelwa cuze.—Lolini kambokosi akali apifwa 67 akakuti “ I Vyakunzanzya ci Vino Ndinzile Ukusoolola?

KUSOOLOLA IVYAKUCITA KULINGANA NA VINO TWASAMBILILA MULI BAIBO

12. Uzye amazwi aaya pali Galatiya 6:5 yakatusambilizya vyani pa kusoolola ivyakutuzanzya, nupya i vyani ivingatwazwa ukuipingwila sweineco?

12 Lyene katulande pa vyakutuzanzya vyuze—kulikuti ivyakutuzanzya ivyayamo ivintu vino Baibo itaalandapo ukuti ivisuma nanti iviipe. Pa kusoolola ningo pa vyakuzanzya vya musango uwo, Umwina Klistu wenga na wenga afwile ukuipingwila umweneco. (Welengini Galatiya 6:5.) Lelo kwene, pa kusoolola pa vintu vivyo, cisikupiliula ukuti kutaaya ivingatwavwa. Muli Baibo mwaya ivisinte vya masunde, ivikaatwavwa ukumanya vino Yeova akaelenganya. Ndi tukusumba mano ku visinte vivyo, tulaya na maka ya ‘kumanya vino Mwene akalonda’ umu vintu vyonsi, ukwikako ni vintu vyakutuzanzya.—Efeso 5:17.

13. I cani cingatwavwa ukusenka uku vintu vyakutuzanzya ivingasosya Yeova?

13 Kwene, Aina Klistu yasilundulukila pamwi mu melenganyo nu kwiluka. (Filipi 1:9) Nakapya, Aina Klistu yamanya ukuti ivintu vino antu yamwi yatemwa visiya ivikolane na vino yauze yatemwa. Fwandi tutanga twataila ukuti Aina Klistu yonsi yangasoolola ivikolane. Lelo, nga tukuleka ukuti Leza atungulula melenganyo itu ni myenzo itu, tulaalondesya ukuti twasenka ku vintu ivingasosya Yeova.Masamu 119:11, 129; 1 Petulo 2:16.

14. (a) I cintu ci cino tufwile ukwelenganyapo lino tukusoolola ivyakutuzanzya? (b) Tungacita uli pakuti ivintu vya Wene vyaya inkoleelo mu umi witu?

14 Pa kusoolola ivyakumuzanzya, kwaya nacuze cino mufwile ukwelenganyapo: ni cintu cico iinsita. Limwi mungapingula ukuti ivyakumuzanzya vili sile ningo, lelo insita ino mukusumba uku vintu vivyo ilalangilila vino mwacindikisya umu umi winu. Ukuya kwene, Aina Klistu yene ucuza wao na Leza auno yacindikisya. (Welengini Mateo 6:33.) Nga lyene mungacita uli pakuti ivintu vya Wene vyaya ali vya nkoleelo kuli mwemwe? Mutumwa Paulo walemvile ati: “Tekelini mu mikalile inu. Mutaikala wa antu awelewele, lelo wa antu yamano. Mwaomvya insita zinu ningo.” (Efeso 5:15, 16) I cumicumi, nga mukuomvya insita iilinge ku vyakumuzanzya, mulakwata insita ya “kusoolola ivili visuma”—kulikuti ivintu ivilamwazwa ukulunduluka muli ukapepa winu.—Filipi 1:10.

15. U mulandu ci uno cazipila ukumanya ivingaya ningo ni vingatuletelela lino tukusoolola ivyakutuzanzya?

15 Lino tukusoolola ivyakutuzanzya, cikaazipa ukumanya ivingaya ningo ni vingatuletelela. Uzye cii calola mwi? Elenganyini nupya pa cizao cino itwalandapo. Pakuti mutalya apaole ukwaula ukumanya, mutalinzile ukuputula sile papokwene apakuloleka ukuola, lelo mulinzile ukucembako panono nu kutaozile. Avino caaya na pa kusoolola ivyakutuzanzya, tulinzile ukusoolola ningo pakuti tutailetela intazi. Umwina Klistu wamano asisenka sile ku vyakutuzanzya vino Baibo yalandapo ukuti i viipe, akasenka nu ku vyakutuzanzya ivyayamo vimwi-vimwi iviipe ivingalenga tute ukuya ya cuza yakwe Leza. (Mapinda 4:25-27) Ukuvwila vino Baibo ikalanda kulamwazwa ukusenka ku vyakutuzanzya iviipe.

‘KWELENGANYA PA VINTU VYONSI VISANGULUKE’

Ukuomvya ivisinte vya muli Baibo kukatwazwa ukusoolola ivyakutuzanzya ivitanga vituletelele

16. (a) Uzye tungalanga uli ukuti tukaelenganya ukulingana na vino Yeova akalola ivintu ivisuma ni viipe? (b) Uzye mungacita uli pakuti lyonsi mwaomvya ivisinte vya masunde ivya muli Baibo?

16 Pa kusoolola ivyakuyazanzya, Aina Klistu ya cumi yakatala iyelenganya pali vino Yeova akalola ivintu vivyo. Baibo ikatuneena vino Yeova waya na pa vintu vino watemwa. Umwene Solomoni walanzile pa vintu vino Yeova wapata, wakwe “ululimi lwa ufi, iminwe ikazwisya uwazi wakaele, umwenzo ukaelenganya amapange alola uku viipe, ulwazo ulwangupale uku kucita viipe.” (Mapinda 6:16-19) Uzye vino Yeova akaalola ivintu vii kungamwazwa uli? Kiimba wa Masamu walanzile ati: “Mwemuno mwatemwa Yeova, patini iviipe.” (Masamu 97:10, NW) Vyonsi ivyakumuzanzya vino mukusoolola, vilinzile ukulanga ukuti mwapata sana vino Yeova wapata. (Galatiya 5:19-21) Mulinzile nu kwiusya lyonsi ukuti ivintu vino mukacita ndi muli mwenga, kucila lino muli pa yantu, i vikalanga umu cumi vino mwaya. (Masamu 11:4; 16:8) Fwandi ndi mukalondesya ukuti mwazanzya Yeova muli vyonsi vino mukacita, lyonsi mulaalondela ivisinte vya masunde ivya muli Baibo. Lyonsi kwene mulaacita vivyo kwene.—2 Kolinto 3:18.

17. Uzye a mauzyo ci yano tulinzile ukuyuzya sweineco lino tutatala twasoolola ivyakutuzanzya?

17 Uzye i vyani vyuze vino mungacita pakuti mwasininkizya ukuti mukusoolola ivyakumuzanzya ivikauvwana ni myelenganyizye yakwe Yeova? Mwaelenganya pa cuzyo cakuti, ‘Uzye ivintu kwene vii vilaleenga ukuti inje umuntu wa musango ci, nupya ucuza wane na Leza ulaya uli?’ Lino mutatala mwapingulapo ukutamba filimu, mwatala imuyuzya mweineco imuti, ‘Uzye ivili muli filimu wii vimalenga ukuti kampingu wane aye uli?’ Lekini tusambilile pa visinte vya masunde ivya muli Baibo ivingatwazwa api lyasi lii.

18, 19. (a) Uzye amazwi aaya pali Filipi 4:8 yangatwazwa uli ukumanya ndi cakuti ivyakutuzanzya vili ningo? (b) Uzye i vyeo ci navyuze ivya muli Baibo ivingamwazwa ukusoolola ningo ivyakumuzanzya? (Lolini futunoti.)

18 Amazwi acindame sana aangatwazwa yaaya pali Filipi 4:8, apakaati: “Lekini myenzo inu izuulemo kwelenganya vintu visuma vilinzile kutasiwa, ivya cumi, ivya mpomvu, visanguluke, viyembe, nga ni vyakucindikwa.” Kuya kwene, Paulo atalandanga pa vintu vyakutuzanzya, walandanga pali vino tulinzile ukwelenganyapo sana, ivifwile ukuya i vintu vino Leza watemwa. (Masamu 19:14) Lelo, amazwi yakwe Paulo, yangaomviwa pa kusoolola ivyakutuzanzya. U mu nzila ci?

19 Yuzyini mweineco muti, ‘Uzye amafilimu yano nkasoolola ukutamba, ivyangalo vya pa vidyo vino nkasoolola, inyimbo zino nkauvwa, nanti ivintu vyuze ivyakunzanzya, vikalenga naelenganya pa vintu vyonsi “visanguluke”?’ Uzye ndi mwatamba filimu, mukasyala mukwelenganya pali vyani? Ndi cakuti mukasyala mukwelenganya pa visuma, ivitaakowela, nupya vikamusya mukuvwa ningo, lyene mungamanya ukuti ivyakumuzanzya vili ningo. Nomba, ndi cakuti filimu ino mwatamba yamulenga ukutandika ukwelenganya pa vintu ivitaasanguluka, lyene ala ivyakumuzanzya vitaali vili ningo, nupya vingamuletelela. (Mateo 12:33; Mako 7:20-23) U mulandu ci? Pano ukwelenganya pa vintu ivitasanguluka, cikalenga ukuti mutaaya nu mutende wa melenganyo, vikaonona kampingu uwasambiliziwa ningo na Baibo, nupya vingonona ucuza winu na Leza. (Efeso 5:5; 1 Timoti 1:5, 19) Lyene vino vintu vivyo vingamuletelela, mwaezya na maka ukuvitaluka. * (Loma 12:2) Mwakolanya kiimba wa masamu uwapefile ati: “Umfuntusye ku kwika amano uku vyaciwelewele.”—Masamu 119:37.

MWASUMBA MANO KULI VINO VINGAZIPILA YAUZE

20, 21. Uzye amazwi aaya pali 1 Kolinto 10:23, 24 yangatwazwa uli ukusoolola ivyakutuzanzya ivisuma?

20 Paulo walanzile apa cisinte ci sunde cino tulinzile ukwelenganyapo pa kupingula pali vimwi. Walemvile ati: “Vintu vyonsi vyazumiliziwa, lelo asi vyonsi vili nu muzano. Tulinzile kwelenganya pa vilondwa vya antu yauze, asi sile pa vilondwa vitu.” (1 Kolinto 10:23, 24) Uzye icisinte cii cingamwazwa uli lino mukusoolola ivyakumuzanzya ivisuma? Mulinzile ukuyuzya mweineco ukuti, ‘Uzye ivyakunzanzya vino nasoolola vilaleenga ukuti yauze yuvwe uli?’

21 Kampingu winu angamuzumilizya ukucita vimwi ivyakumuzanzya vino mukwelenganya ukuti vyaya sile ningo. Nomba, ndi mwamanya ukuti Aina Klistu yauzo yamwi kampingu akayakanya ukucita vivyo, mungapingulapo ukuti mute ukucita ivintu kwene vivyo ivyakumuzanzya. U mulandu ci? Pano ala musikulonda ‘ukwifya ku Ina Klistu yauzo’—nanti sile ‘ukwifya kuli Klistu kwene,’ wakwe vino Paulo walemvile—nupya mungalenga Aina Klistu yauzo cayatalila ukuya acisinka kuli Leza. Mukauvwila amazwi yakuti: ‘Mulinzile kuntacita cingalenga umunyonko aponele mu kwifya.’ (1 Kolinto 8:12; Loma 14:13) Aina Klistu ya cumi ndakai yakauvwila amazwi kwene yaa yano Paulo walemvile aakutwazwa ukulangulukilako nu kusenka ku vyakutuzanzya ivingaloleka ukuti vili ningo nomba ivisi-avwa.—Loma 14:1; 15:1.

22. U mulandu ci uno Aina Klistu yasipingwila auze pa vintu vino cila-muntu alinzile ukuisoolwela?

22 Kuli navyuze vino tulinzile ukumanya pa vintu ivingazipila yauze. Umwina Klistu wino kampingu ikamukanya ukucita ivyakumuzanzya, atalinzile ukukomapo sile ukuti yonsi umu cilongano yalinzile ukukolanya aliwe lino yakusoolola ivyakuyazanzya. Ndi cakuti akucita vivyo, angaya wa muntu aali pa njinga akuya kumwi alino akupatikizya yonsi aali pa majinga ukuti yataamusya nanti ukusyalikila. Kucita vivyo kungalanga ukuti asikulangulukilako yauze. Pa mulandu nu kutemwa kwa Wina Klistu, yaayo yano kampingu akakaanya ukucita ivintu vimwi ivyakuyazanzya, yalinzile ukucindika auze yano yakampingu yao yakayazumilizya ukucita ivyakuyazanzya ivikauvwana ni visambilizyo vya Ina Klistu ya cumi. Ukucita vivyo, ala Umwina Klistu akulanga ukuti akauvwila mazwi aaya muli Baibo akuti, “Mwalanga kuteka mwenzo ku antu yonsi.”—Filipi 4:5; Kasambilizya 7:16.

23. Uzye mungacita uli pakuti mwasoolola ningo ivyakumuzanzya ivisuma?

23 Uzye lyene, mungacita uli pakuti mwasoolola ivyakumuzanzya ivisuma? Mwasenka uku vintu vyakumuzanzya muno yakatambisya iviipe vino Baibo yakaanya. Mwauvwila ivisinte vya masunde vya muli Baibo ivingamwazwa ukusoolola ningo ivintu vyakumuzanzya vino pataaya pano Baibo yazumilizya nanti ukukaanya. Mwasenka uku vintu vyakumuzanzya ivingonona kampingu winu, nupya mwataluka ku vintu vyakumuzanzya ivingasosya Aina Klistu yauzo yano yakampingu yao yasizumilizya ukucita ivintu vivyo. Si ukupingulapo kwinu kwaleeta ululumbi kuli Yeova nu kuleka mwemo nu lupwa lwinu mwatwalilila ukwikala umu kutemwa kwakwe Leza.

^ par. 19 Visinte vya masunde na vyuze ivingaomviwa lino mukusoolola ivyakumuzanzya, vyaya pa Masamu 11:5; Mapinda 13:20; Efeso 5:3, 4; na Kolose 3:5, 8, 20.