1, 2. Bõe la d segd n maan reemã wɛɛngẽ?

MAMS-Y wala yãmb sẽn na n dɩk tɩɩg bil y sẽn nong n na n dɩ, n mik t’a zĩig a ye n põoge. Y na n maana wãna? Yãmb na n dɩ-a-la ne sẽn põogã fãa bɩ, y na n lobga a fãa gill bɩ, bɩ y na n wãaga zĩig ning sẽn põogã n lobe, la y rɩ sẽn yaa sõmã wã?

² D tõe n maka reemã * buud toor-toorã ne tɩɩgã bilã. Wakat ninga, y ratame n deem bɩ n ges reem. La y miime tɩ rũndã-rũndã, reem wʋsg põogã zãng n pid ne yel-yoodo. Sẽn yaa woto wã, y na n maana wãna? Neb wʋsg tagsdame tɩ rẽ pa yelle, n nong reem buud fãa, baa sã n yaa wẽnga. Neb me n be n lakd b mens ne reem buud fãa, sẽn na yɩl n da maan bɩ n ges bũmb sẽn yaa wẽng ye. La sãnda laka b mens fasɩ ne reem nins sẽn pa sõma wã, tɩ wakat ninga b sã n yã sẽn yaa sõma bɩ b nong rẽ. La y sã n dat n pa Wẽnnaam nonglmã pʋgẽ, y na n maana wãna?

3. Bõe yell la d na n gome?

³ Tõnd sʋkã neb wʋsg na n yeelame tɩ yaa reem nins sẽn yaa sõma wã bal la b nonga. Yaa sɩd tɩ d miime tɩ reem yaa sõma ne ninsaala, la d rata reem nins sẽn sakde, la sẽn na n naf tõndã. Woto yĩnga, d segd n bao  n bãnga reem nins sẽn yaa sõma wã ne sẽn pa sõma wã n bake. La nananda, d na n goma reem nins tõnd sẽn yãkdã sẽn tõe n maan zood ning sẽn be tõnd ne a Zeova sʋkã bũmb ningã yelle.

4. Tõnd sẽn dɩk d meng n kõ a Zeova wã segd n kɩtame tɩ d maan bõe reemã yãkr wɛɛngẽ?

⁴ A Zeova Kaset soab a ye sẽn deeg lisg yʋʋmd 1946 yeela woto: “Mam yãka yam tɩ lisg sõsg fãa wakat bɩ m modg n zĩnd be, n kelg neer wala yaa mam meng lisg daare.” Bõe yĩng t’a maand woto? A yeela woto: “Mam sẽn ket n tẽegd m lisgã yellã sõngda maam wʋsg tɩ m kell n yɩ wẽn-sakda.” Yaa vẽeneg tɩ yãmb me sak n deegame t’a sẽn yeelã yaa sɩda. Yãmb sã n tẽeg tɩ y lisgã daare, y pʋlma a Zeova tɩ y na n maana a raabã y yõor tɛka, sõngd-y lame tɩ y kell n pids y pʋlengã. (Koɛɛg Soaba 5:3; Hebre dãmba 10:7) Sɩd me, yãmb sã n tagsd y sẽn dɩk y meng n kõ a Zeova wã yell neere, na n kɩtame tɩ y tõog n bãng y sẽn tog n maan to-to Wẽnnaam tʋʋmã, reemã la yɛl a taabã wɛɛngẽ. Tʋm-tʋmd a Poll wilga a wakatẽ kiris-nebã tɩ rẽ  yaa sɩda, n yeel-b woto: ‘Yãmb sẽn dɩta, walla yãmb sẽn yũuda, walla yãmb sẽn maand bũmb a taaba, bɩ y maan fãa Wẽnnaam waoogr yĩnga.’—1 Korẽnt dãmba 10:31.

5. Wãn to la Maankʋʋr 22:18-20 sõngd tõnd tɩ d bãng tɩ Rom dãmb 12:1 goamã wilgdame tɩ d segd n gũusame?

⁵ Bũmb nins y sẽn maandã fãa pʋgẽ, y segd n tẽegame tɩ y tũuda a Zeova. A Poll lɛtr ning a sẽn taas Rom kiris-nebã pʋgẽ, a wilga a tẽed-n-taasã vẽeneg tɩ rẽ yaa sɩda. A yeel-b lame tɩ b “kõ [b] yĩnsã tɩ yɩ maan-vɩɩs sẽn yaa sõma la sẽn zems Wẽnnaam yam.” (Rom dãmb 12:1) Y yĩnsã ka wã yaa y yamã, y sũurã la y pãngã. Yaa ne bõn-kãensã fãa la y tõe n maan a Zeova raabo. (Mark 12:30) A Poll maka Wẽnnaam raabã maaneg ne f sũur fãa wã ne maoongo. A sẽn mak rẽ ne maoongã wilgdame tɩ d segd n gũusa ne d sẽn tʋmd Wẽnnaam tʋʋmdã to-to wã. Bala a Moiiz tõogã ra wilgame tɩ ned sã n maan maoong ne rũng sẽn tar zanga, pa tat Wẽnnaam yam ye. (Maankʋʋre 22:18-20) Rũndã-rũndã me, kiris-ned sã n pa tʋmd Wẽnnaam tʋʋmdã ne pʋ-peelem, a tʋʋmdã pa tat Wẽnnaam yam ye. La bõe n tõe n wa kɩt tɩ yɩ woto?

6, 7. Wãn to la kiris-ned tõe n dẽgem a yĩnga, la rẽ tõe n waa ne yel-bʋse?

⁶ A Poll sagla Rom kiris-nebã woto: “Da sak-y tɩ yel-wẽnã soog yãmb yĩngã wilã tɩ bãmb lebg tʋʋm-wẽns teed ye.” A Poll leb n sagl-b lame tɩ b “kʋ yĩngã tʋʋmã.” (Rom dãmb 6:12-14; 8:13) A lɛtrã pʋgẽ, a ra reng n sõdga “yĩngã tʋʋmã” kẽere. A goma ninsaalbã sẽn yaa yel-wẽn-maandbã yelle. A yeela woto: ‘Bãmb noor pida ne tʋʋsgo.’ ‘Bãmb nao wã yãgdame n na n yiis zɩɩm.’ Bãmb nif kʋɩɩme tɩ b “ka zoet Wẽnnaam ye.” (Rom dãmb 3:13-18) Kiris-ned sã n tall a “yĩngã wilã” n  maan yel-wẽn-kãensã, a rẽgma a yĩngã. Wala makre, kiris-ned sã n yãk yam n na n ges yoob yɛl bɩ wẽnem tʋʋma, a basame t’a ninã “lebg tʋʋm-wẽns teedo,” tɩ rẽ rẽgemd a yĩngã tõre. Dẽnd bũmb ning fãa a sẽn na n maan Wẽnnaam tʋʋmdã pʋgẽ na n yɩɩ wa maoong sẽn pa sõma, la sẽn pa tat Wẽnnaam yam. (Tõodo 15:21; 1 Pɩɛɛr 1:14-16; 2 Pɩɛɛr 3:11) Ad ned sẽn get reem-yood sɩd wãada a menga!

⁷ Vẽenega, kiris-ned segd n tagsa sõma n yaool n yãk reem, bala tõe n waa ne yɛla. Woto yĩnga, d segd n yãka reem sẽn yaa sõma, la pa sẽn na n sãam d maoongã ye. D ges d sẽn na n bãng reem sẽn yaa sõma ne sẽn pa sõma n bak to-to.

8, 9. a) D tõe n welga reemã buk a wãna? b) Reem bʋs buud la d segd n lak d mens ne, la bõe yĩnga?

⁸ D tõe n welga reemã buk a yiibu: Reem nins kiris-nebã sẽn segd n lak b mens fasɩ ne wã, la reem nins kiris-ned fãa sẽn segd n ges sã n sakda ne-a bɩ pa sakd ne-a wã. Bɩ d reng n gom reem nins kiris-nebã sẽn segd n lak b mens fasɩ ne wã yelle.

⁹ Wa d sẽn yã pipi sakã pʋgẽ wã, reem kẽer wilgda yɛl Biiblã sẽn gɩdg vẽenega. Wala makre, yɛl kẽer sẽn be ẽntɛrnetã pʋgẽ, televiziõ wã pʋgẽ, kaset video bɩ DVD rãmb sẽn tar filim la mizik sẽn wilgd yoob yɛla, zĩn-dãmb yɛla, bɩ yel-yood buud toor-toorã. B wilgda yel-kãensã wa bũmb sẽn zemse, la sẽn mik tɩ kɩɩsda Biiblã noyã yĩngã, kiris-neb hakɩkã segd n laka b mens fasɩ ne rẽ. (Tʋʋma 15:28, 29; 1 Korẽnt dãmba 6:9, 10; Wilgri 21:8) Y sã n lak y meng ne reem-yood kãensã, y wilgda a Zeova tɩ y sɩd ‘kisa sẽn yaa wẽnga,’ la tɩ y sakame n “bas wẽng” me. Ne woto,  y wilgdame tɩ y tara “tẽeb sɩd-sɩda.”—Rom dãmb 12:9; Yɩɩl Sõamyã 34:15; 1 Tɩmote 1:5.

10. Tags-bʋg n pa sõma reemã wɛɛngẽ, la bõe yĩnga?

¹⁰ La neb kẽer tõe n tagsame tɩ filim nins sẽn wilgd yoob yɛl vẽenegã gesg ka yell ne bãmb ye. B tagsdame tɩ bãmb tõe n gesa filim kãensã la bãmb menga kõn maan a buud abada. Tags-kãngã yaa ziri, la yaa yell menga. (Zeremi 17:9) Bũmb nins a Zeova sẽn gɩdgã gesg sã n noom tõndo, d tõe n yeelame tɩ d sɩd ‘kisa sẽn yaa wẽng’ sɩda? Tõnd sã n nong n kelgd yel-yoodo, n get rẽ, bɩ n karemd rẽ, d tõe n wa geta wẽngã wa bõn-sõngo. (Yɩɩl Sõamyã 119:70; 1 Tɩmote 4:1, 2) Tõe n kɩtame tɩ d wa maand wẽnga, la d get neb a taabã manesem wẽnsã wa bũmb sẽn sakde.

11. Reemã wɛɛngẽ, bõe n wilgd tɩ Galat dãmb 6:7 sẽn yetã yaa sɩda?

¹¹ Woto buud zoe n zĩndame. Kiris-neb kẽer yoome, b sẽn da nong n get filim dãmb sẽn wilgd yoob yɛlã yĩnga. B sɩd bãngame tɩ “ned sẽn bʋt bũmb ningã, yaa bõn-kãng la a na n wʋke.” (Galat dãmba 6:7) La d sã n kɩt tɩ bõn-sõma bal kẽed d yamẽ wã, d tõe n gila yel-beed woto buudã. D sã n maand woto, na n naf-d lame.—Ges-y seb-neng 67 zĩ-gũbrã sẽn sok tɩ:  “Reem bʋg buud la m na n yãke?”

12. a) Reemã yãkr wɛɛngẽ, wãn to la d tõe n tũ Galat dãmb 6:5 sẽn yetã? b) D sã n wa rat n yãk reem, sagl-bʋs la d tara?

¹² Masã, bɩ d gom reem nins Wẽnnaam Gomdã sẽn pa gɩdge, la a pa wilg me tɩ yaa sõma wã yelle. Kiris-ned sã n wa na n yãk reem kãensã buudu, a segd n bãng n yãka sẽn yaa sõma ne yẽnda. (Galat dãmba  6:5) La d tara sagls rẽ wɛɛngẽ me. Yɛl wʋsg n be Biiblã pʋgẽ sẽn tõe n sõng tõnd tɩ d bãng a Zeova sẽn tagsd to-to yel-kãensã zugu. D sã n tags rẽ zug sõma, d na n tõogame n bãng sẽn tat a Zeova yam, baa reemã wɛɛngẽ.—Efɛɛz rãmba 5:17.

13. Bõe n na n sõng tõnd tɩ d ra yãk reem sẽn pa tat a Zeova yam?

¹³ Vẽenega, kiris-nebã fãa tagsg pa yembr yɛlã zug ye. (Filip rãmba 1:9) Sẽn paase, kiris-ned fãa miime  tɩ reem ning tõe n nooma yẽ n yaool n pa noom a to ye. Dẽnd d pa segd n gũ tɩ kiris-nebã fãa yam-yãkr yɩ a ye reemã wɛɛngẽ ye. La baa ne rẽ, d sã n bas tɩ Wẽnnaam noyã kẽ d yamã la d sũurã, na n kɩtame tɩ d modgd n yãkd reem sẽn tat a Zeova yam wakat fãa.—Yɩɩl Sõamyã 119:11, 129; 1 Pɩɛɛr 2:16.

14. a) D sã n wa rat n yãk reem, bõe yell la d pa segd n yĩm? b) Wãn to la d wilgd tɩ Wẽnnaam Rĩungã yell n pak tõnd n yɩɩda?

¹⁴ D sã n wa rat n yãk reem, d segd n tagsa sẽk ning reemã sẽn na n dɩkã me yelle. Reem ning buud d sẽn na n yãkã n wilgd bũmb nins tõnd sẽn tagsd tɩ sakdame wã, tɩ sẽk ning reemã sẽn na n dɩkã me wilgd bũmb ning d sẽn get tɩ tara yõod n yɩɩdã. Ne kiris-nebã, Wẽnnaam Rĩungã n tar yõod n yɩɩd bũmba fãa. (Matɩe 6:33) La bõe la y tõe n maan n wilg tɩ Wẽnnaam Rĩungã yell n pak yãmb n yɩɩda? Tʋm-tʋmd a Poll yeela woto: “Bɩ y gũus neer tɩ y sẽn kẽnd to-to wã ra yɩ wa yalemb ye, la a yɩ wa yam dãmba, n tʋmd ne y sẽkã sõma y nafr yĩnga.” (Efɛɛz rãmba 5:15, 16, NW ) Y sã n sɩd yãkd wakat takɩ reemã yĩnga, na n sõng-y lame tɩ y paam sẽk n maand “bũmb nins sẽn tar yõod n yɩɩdã,” rat n yeel tɩ bũmb nins fãa sẽn na n paas y tẽebã pãngã.—Filip rãmba 1:10, NW.

15. Bõe yĩng me tɩ yaa yam tʋʋmd tɩ d sã n wa yãkd reem bɩ d maan gũusgu?

¹⁵ Bʋʋm a to me n kɩt tɩ yaa yam tʋʋmd tɩ d sã n wa yãkd reem, bɩ d maan gũusgu. Bõe yĩng tɩ d yet woto? D le tẽeg tɩɩgã bilã yelle. Sẽn na yɩl n da wa rɩ ne zĩig ning sẽn põogã, pa zĩ-kãng tɛk bal la y na n wãag ye. Y na n wãagame tɩ zʋʋg be. Reemã wɛɛngẽ me y segd n maana woto. Kiris-ned sẽn tar yam pa lakd a meng ne reem nins sẽn kɩɩsd Biiblã  noyã vẽenegã bal ye. A lakda a meng ne reem nins me sẽn wõnd yaa sõma, tɩ yɛl kẽer yaool n be a pʋgẽ n tõe n sãam a tẽebã. (Yelbũna 4:25-27) Y sã n modgd n tũud Wẽnnaam Gomdã sẽn yetã kɛpɩ, na n sõng-y lame tɩ y lak y mens ne reem nins sẽn pa sõma wã.

16. a) Wãn to la y tõe n wilg tɩ y kisa bũmb nins a Zeova sẽn kisã? b) Bõe n tõe n kɩt tɩ Biiblã noy tũub wa lebg yãmb minungu?

¹⁶ Kiris-neb hakɩkã sã n na n yãk reem, b rengd n bao n bãnga a Zeova tagsg reem kãng zugu. Biiblã wilgda a Zeova noyã la a tagsg yɛlã zugu. Rĩm a Salomo sõdga yɛl wʋsg a Zeova sẽn kisi, wala makre, “zɩlemd sẽn yagd ziri, la nus sẽn kʋʋd bʋʋm dãmba, ne ned sũur sẽn nong wẽnga, la nao sẽn zoet n dabd wẽng maaneg zĩigẽ.” (Yelbũna 6:16-19) Y sã n mi a Zeova tagsg sẽn yaa to-to yɛlã zugu, segd n kɩtame tɩ y maan bõe? Yɩɩl gʋlsdã yeela neb nins ‘sẽn nong a Zeova wã tɩ b kisg sẽn yaa wẽnga.’ (Yɩɩl Sõamyã 97:10, NW ) Yãmb reemã yãkr segd n wilgame tɩ y sɩd kisa a Zeova sẽn kisi. (Galat dãmba 5:19-21) Bãng-y me tɩ bũmb nins y sẽn maand y sẽn wat n yaa y yembrã wilgda y sẽn sɩd yaa a soabã n yɩɩd bũmb nins y sẽn maand nebã sʋkã. (Yɩɩl Sõamyã 11:4; 16:8) Dẽnd y sã n dat ne y sũur fãa tɩ y sẽn maandã fãa ta  a Zeova yam, y na n tũuda Biiblã noyã y manesmã ne y yam-yãkr fãa pʋgẽ. Woto maaneg na n wa lebga y minungu.—2 Korẽnt dãmba 3:18.

17. Nand tɩ d yãk reem, sogs-bʋs la d segd n sok d mense?

¹⁷ Y sã n wa rat n yãk reem, bõe me la y tõe n maan tɩ sõng-y tɩ y bãng n yãk sẽn tat a Zeova yam? Sok-y y meng woto: ‘Na n maana mam mengã bõe? Wẽnnaam sũur na n yɩɩ noog ne maam bɩ, bɩ a sũur na n sãama ne maam?’ Wala makre, nand tɩ y yãk yam n ges filim, sok-y y meng woto: ‘Filim kãngã na n maana mam sũur-kasetã bõe?’ Bɩ d ges noy nins sẽn tõe n sõng tõnd rẽ wɛɛngẽ wã.

18, 19. a) Wãn to la Filip rãmb 4:8 wã tõe n sõng tõnd tɩ d bãng reem d sẽn yãk sã n yaa sõma? b) Sagl-bʋs me n tõe n sõng yãmb tɩ y bãng n yãk reem sẽn yaa sõma? (Ges-y tẽngr vẽnegrã.)

¹⁸ Filip rãmb 4:8 pʋgẽ, d yãta saglg sẽn sõngd tõnd wʋsgo. Be b yeela woto: ‘Bũmb nins fãa sẽn yaa sɩda, la bũmb nins fãa sẽn be waoogre, la bũmb nins fãa sẽn yaa tɩrse, la bũmb nins fãa sẽn be pʋ-peelem, la bũmb nins fãa sẽn zems nonglem, la bũmb nins sẽn tar kaset sõma, la bũmb nins sẽn yaa neer zãng n zems pẽgre, bɩ y tags bãmb yelle.’ Yaa sɩd t’a Poll ra pa gomd reemã yell ye. A ra gomda d sũurã tagsgã sẽn segd n ta Wẽnnaam yamã yelle. (Yɩɩl Sõamyã 19:15) La baasgo, sã n wa yaa reem yãkr me, d tõe n tũu a Poll saglgã. Wãn-wãna?

¹⁹ Sok-y y meng woto: ‘Rẽ yĩnga filim dãmba, ze-video rãmba, mizik la reem buud a taab mam sẽn nongã kɩtame tɩ m tagsd bũmb nins sẽn yaa sõma zug bɩ?’ Wala makre, yamb sã n wa ges filim n sa, bõe n pa y yamẽ wã? Sẽn pa yãmb yamẽ wã sã n yaa sõma, dẽnd filmã y sẽn gesã yaa sõma. La filmã gesg sã n kɩt tɩ y tagsd yel-yood yelle, dẽnd filmã pa sõma  ye. A sãama y yamã. (Matɩe 12:33; Mark 7:20-23) Sɩd me, y sã n tagsd yoob yɛl bɩ wẽnem yelle, y yamã kõn gãand bãane, y sũur-kasetã na n dẽgmame, la tõe n sãama zood ning sẽn be yãmb ne Wẽnnaam sʋkã. (Efɛɛz rãmba 5:5; 1 Tɩmote 1:5, 19) Reem kãensã buud sẽn tõe n maan y wẽng woto wã, bɩ y lak y mens fasɩ ne-ba. * (Rom dãmb 12:2) Maan-y wa yɩɩl gʋlsdã, n pʋʋs a Zeova woto: “Bɩ y kɩt tɩ m wẽneg n da ges bõn-zaals ye.”—Yɩɩl Sõamyã 119:37.

20, 21. Wãn to la 1 Korẽnt dãmb 10:23, 24 goamã sõngd tõnd reemã yãkr wɛɛngẽ?

²⁰ A Poll kõo saglg sẽn tar yõod wʋsg d sẽn segd n tũ, d sã n wa rat n yãk yam n maan bũmbu. A yeela woto: “Lohorem beeme tɩ maan bũmb fãa, la ka bũmb fãa n sõngd ye. Bɩ ned kam fãa ra bao a meng sõngr bal ye, la bɩ ned kam fãa bao a taab sõngr me.” (1 Korẽnt dãmba 10:23, 24) Wãn to la y tõe n tũ sagl-kãngã reemã yãkr wɛɛngẽ? Y segd n soka y meng woto: ‘Reem nins mam sẽn yãkdã tõe n maana neb a taabã bõe?’

²¹ Yãmb sũur-kasetã tõe n sakame tɩ y yãk reem ninga, bala yãmb getame tɩ yaa sõma. La y sã n wa bãng tɩ namsda y tẽed-n-taasã sũur-kaseto, y tõe n basame. Bõe yĩnga? Bala wala a Poll sẽn yeelã, yãmb pa rat n “yɩ sabab tɩ ba-biis tẽeb sẽn paoodã sãame,” sẽn dat n yeel tɩ y pa rat n kɩt tɩ yɩ toog ne y tẽed-n-taasã tɩ b kell n sak Wẽnnaam ye. Y pa rat me n ‘kongd ne Kiristã,’ rat n yeel tɩ n beeg Kiristã ye. Y ratame n tũ saglg ning  sẽn yet tɩ ‘ra yɩ-y kug-lakdgã.’ (1 Korẽnt dãmba 8:12; 10:32, Kãab-paalgã Koe-noogo) Rũndã-rũndã, kiris-neb hakɩkã tũuda a Poll saglgã a sẽn kõ a tẽed-n-taasã a sẽn nong-bã yĩngã, n lakd b mens ne reem nins sẽn pa gɩdg vẽeneg la yaool n pa nafdẽ wã.—Rom dãmb 14:1; 15:1.

22. Bõe yĩng tɩ kiris-nebã pa modgd neb a taabã tɩ b maan wa bãmba?

²² Neb a taabã nafr baoob wɛɛngẽ, d segd n tagsa bũmb a to me yelle. Kiris-ned sũur-kaset sẽn pa kõt-a sor t’a maan yɛl kẽer pa segd n modg tigingã nebã tɩ b maan wa yẽ reemã yãkr wɛɛngẽ ye. A sã n maan woto, a na n yɩɩ wa ned sẽn kẽnd sor zug ne mobilli, n dat t’a taabã fãa kẽnd tʋʋlem yɩ wa yẽ rẽndã. Woto pa zems baa bilf ye. Reemã wɛɛngẽ, kiris-ned sẽn tar sũur-kaset sẽn gɩdgd-a yɛl wʋsg maaneg segd n saka a tẽed-n-taasã me tagsgã sẽn pa kɩɩsd Wẽnnaam noyã, a sẽn nong-bã yĩnga. Y sã n maand woto, na n kɩtame tɩ “nebã fãa bãng tɩ yãmb maanda bũmba fãa ne yam.”—Filip rãmba 4:5, NW; Koɛɛg Soaba 7:16.

23. Wãn to la y tõe n bãng n yãk reem sẽn yaa sõma?

²³ D sã n na n kʋmse, wãn to la y tõe n bãng n yãk reem sẽn yaa sõma? Lak-y y meng fasɩ ne reem nins fãa sẽn wilgd wẽnemã, yoobã yɛl la tʋʋm-dẽgd a taabã Wẽnnaam Gomdã sẽn gɩdg vẽenegã. Sã n yaa reem Biiblã sẽn pa gɩdge, la a pa wilg me tɩ yaa sõma, bɩ y tũ Biiblã sagls nins sẽn sõngd rẽ wɛɛngẽ wã. Lak-y y mens fasɩ ne reem nins sẽn namsd y sũur-kasetã, la y sak n bas reem buud fãa sẽn tõe n nams y taabã sũur-kasetã, sẽn yɩɩd fãa y tẽed-n-taasã rẽndã. Y sã n modgd n maand woto kɛpɩ, na n waooga Wẽnnaam la kɩt tɩ yãmb ne y zakã rãmb kell n pa a nonglmã pʋgẽ.