Ocuphela mwaha

Ocuphela sampuwa

MWAHA 6

Nnii Nthanle Hai Mathatelo Aphaama

Nnii Nthanle Hai Mathatelo Aphaama

“Erani sothene o nchichimiho na Muluku.”1 AKORINTO 10:31.

1, 2. Yoothanla taani nnaphwanelaahu opaka vooloca sa mathatelo?

MWAANYIHERYE wi munachuna olya yawiima yoosiva nave moona wi yohuuca okhopolomoha. Tiheeni mwaahaalaanyu weera? Mwahaala olya yoothene, ophitaanyerya nikupa nawuuca; mwahaala oriha yawiima yoothene, naari mwaahaala okwata nikupa nawuuca wi mulye nikupa naphaama. Yoothanla taani mwaahaalaanyu opaka?

2 Mathatelo annalikanyihiwa ni yawiima yeeyo. Ilukuluku ikina, munnachuna opuha mathatelo, nave munnoona wi mathatelo mancipale anaphwanyeya olelo toonanara mmeecelo, naari tawuuca. Vano, tiheeni munahaalaanyu weera? Akina anneemererya yeeyo eri yoonanara nave anniivoliiherya mmathatelo vyakala elapo enavahaaya. Akina annasepa mathatelo oothene wi ehivoloweliwe ni echu vyakala yoopahula. Nave akina mwawiikasopa annasepa mathatelo oonanara nave ilukuluku ikina annapuha yaawo ari aphaama. Yoothanla taani munaphwanelaanyu opaka wi mwiikhapelele mu osivela wa Muluku?

3. Tiheeni nnahaalaahu othokororya?

3 Ancipale a hiyo naahaala opaka yoothanla yaneeraru. Ninnasuwela wi mathatelo toochuneya, nyenya nnaphwanela othanla mathatelo yaawo ari oophwanelela. Mwawiihiiha, ti woochuneya othokororya ti mwawiihai nnahaalaahu osuwela mathatelo aphaama ni oonanara. Woopaceryani, hankooni nthokororye othanla wahu mathatelo onavolowela hai omulapela wahu Yehova.

“ERANI SOTHENE O NCHICHIMIHO NA MULUKU”

4. Wiiveleela wahu onaphwanela ovolowela hai othanla wahu mathatelo?

4 Khalai, mutokweene mmoha a muloko yoowo opatisiwa mu 1946 aaloca: “Kinniilipixerya wi kiphwanyeye va miyaha soothene sa opatiso ni owiriyana phaama, ntoko wi opatiso aka.” Ntakhara heeni? Owo onnathariha: “Wiisuupuxerya wiiveleela waka onnakikhaviherya wiikhalelaru oororomeleya.” Moohikhwa minikwa munahaala weemererya moonelo yoola. Wiisuupuxerya wi moomuroromeliha Yehova wi munahaala opharihela okumi anyu woothene wi mmurumeele ennookhaviheryaani ovilela. (Mwaalakhanye Eklesiyaste 5:4.) Chiryene, wuupuwelela wiiveleela wanyu enahaala ovolowela ohiya pahiru moonelo anyu vooloca sa orummwa Weekiristu, nyenya tho makupa makina a okumi—ophitaanyerya mathatelo. Murummwa Paulo aacicimiherya eparipari yeela vaavaa aarepenleiye Akiristu a mahiku awe: “Nari mulyaka, nari muwuryaka, nari mweraka etchu ekina, erani sothene o nchichimiho na Muluku.”1 Akorinto 10:31.

5. Onamukucho 22:18-20 onanikhaviherya hai wiiwexexa olopola woovitheya ori mu Aroma 12:1?

5 Echu yoothene muneeraanyu mu okumi anyu ennavolowela omulapela wanyu Yehova. Mu ekaarata awe wa Aroma, Paulo aapharihela masu oolipa wi acicimiherye eparipari yeela wa akhwaawe a nroromelo. Owo aahaalopola: “Mveléle míli anyu ephepa ya okumi, yawéla, yohakalaliha Muluku, ti othamala wanyu wophwanela.” (Aroma 12:1) Mwiili anyu onaphitaanyerya muupuwelo anyu, murima, ni ikuru sanyu. Soothene seiya, nyuwaano munnapharihela wi mmurumeele Muluku. (Marko 12:30) Paulo onnaloca muteko wa murima woothene ntoko mukucho. Masu yaala aakhalano olopola woovitheya. Vathi va Nlamulo na Moose, mukucho wooriipiheya hiweemereryiwa ni Muluku. (Onamukucho 22:18-20) Moolikana, wakhala wi mukucho woomunepani wa Mukiristu ti wooriipiheya, owo hiweemereryiwa ni Muluku. Eyo eneereya mwawiihai?

6, 7. Mukiristu onahaala opahula hai mwiili awe, nave tiivi siri sookhumelela?

6 Paulo aahaalopola Akiristu o Roma: “Muhiveléle sam’mwílini sanyu wa sotcheka.” Paulo aahaaleela tho wi ‘yiphe sawera saya sa mwíli.’ (Aroma 6:12-14; 8:13) Omapacereryo wa ekaarata awe, owo aavaha sootakiherya sa saweera seiyo sa “mwíli.” Vooloca sa achu oocheka, ninnaalakhanya: “Eshenya ya namarawe eri vathi va minuphi aya.” “Mecho aya ennúpuwa ochonyiha nikhami.” “Omova Muluku hiwavovo va mithoni vaya.” (Aroma 3:13-18) Mukiristu onahaala opahula mwiili awe wakhala wi onnapharihela “sam’mwílini” sawe, naari makupa a mwiili wi eereno soocheka. Ntoko yootakiherya, wakhala wi Mukiristu moolakelela onnoona epwitikiri naari ixilema sinooniherya nlala, owo ‘onaveléla [miitho awe] wa sotcheka’ nave onapahula mwiili awe woothene. Malapelo vyakala onavaheiye vamoha ni mukucho hasinakhala saweela nave haneemereryiwa ni Muluku. (Malamulo 15:21; 1 Petro 1:14-16; 2 Petro 3:11) Yoolivela taani yawoopiha ya wiivoliiherya mmathatelo oonanara!

7 Chiryene, yoothanla ya Mukiristu vooloca sa mathatelo yookhalano sookhumelela itokweene. Mwawiihiiha, nnachuna othanla mathatelo anahaala oreeriha mukucho ahu wa Muluku, ohiya onanariha. Hankooni nthokororye ti mwawiihai nnahaalaahu osuwela mathatelo aphaama ni oonanara.

“ICHANANO YONANARA”

8, 9. (a) Mathatelo anakawanyeya makupa taani meeli? (b) Mukhalelo taani wa mathatelo nnasepaahu, nave ntakhara heeni?

8 Mmasu ookhweya, mathatelo anakawanyeya mmakupa meeli. Noopacerya nnaphitaanyerya mathatelo yaawo Akiristu anasepaaya moomalela; nanaawiili nnaphitaanyerya mathatelo yaawo Akiristu anoonaaya okhala aweemereryiwa naari hooye. Hankooni nipacerye othokororya nikupa noopacerya—mathatelo Akiristu anasepaaya moomalela.

9 Ntoko noonaahu mu mwaha 1, mathatelo makina anavuwiha miteko seiyo inawatiihiwa khuluwi Mpiipiliyani. Ntoko yootakiherya, muupuwele isite, ixilema, miyaha sa TV, ni macipo yaawo anooniherya onamulosiwe, epwitikiri naari ichu ikina inaceenyerya waakhulana, ni miteko sooriipiha. Woona wi mathatelo yaawo annavuwiha saweera soonanara ntoko saweemereryiwa iniiha sihiiwananaka ni malakiheryo a Piipiliya, Akiristu eeparipari anaphwanela osepa moomalela. (Saweriwa Tarummwa 15:28, 29; 1 Akorinto 6:9, 10; Yawupulula 21:8) Moorweela wa okhooca mathatelo yaawo oonanara, munnooniherya wa Yehova wi ‘munnicha yonanara’ nave munnatitelela okhala “otxiwene wa yonanara.” Mmukhalelo yoowo, nyuwaano mookhalano “nroromelo nohiwoka.”Aroma 12:9; Salumu 34:15, BNM; 1 Timoteo 1:5.

10. Moonelo taani vooloca sa mathatelo ori woonanara, nave ntakhara heeni?

10 Akina annaphiyerya wuupuwela wi hiyaavovo yawoopiha mmathatelo yaawo anooniherya miteko yoonanara. Awo annuupuwela, ‘Kinanwerya woona eyo mu exilema naari TV, nyenya nkirwa keerano yeeyo.’ Muupuwelo yoola ti woowoka ni wawoopiha. (Mwaalakhanye Yeremiya 17:9.) Apwanne chiryene ‘ninnicha yonanara’ wakhala wi nnapaka mathatelo yaawo Yehova oniiceiye? Wakhala wi wiiliwiili ninnoona yeeyo eri yoonanara haniwerya ohiyaniha yaphaama ni yoonanara. (Salmo 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2) Miteko seiyo inahaala ovolowela meecelo ahu naari moonelo ahu vooloca sa meerelo oonanara a akina.

11. Akalatiya 6:7 onooniherya eheeni vooloca sa mathatelo?

11 Ela enneereya hiihaano. Akiristu akina ahuuwela mmeecelo oonanara nthowa nawi yaavoloweliwa ni mathatelo yaawo yiikhovelelinhaaya woona. Awo yaahuserya mmukhalelo woovila wi “yeyo mutchu onamisiye, yeyotho taniriye ahephe.” (Akalatiya 6:7) Nave yookhumelela yeeyo yoothananiha enanwerya osepiwa. Wakhala wi munnaala mmuupuweloni mwanyu yeeyo eri yaweela, moohakalala munahaala ohepha yeeyo eri yaphaama mookumini mwanyu.—Moone ekaaxa “ Mathatelo Taani Kinaphwanelaaka Othanla?

SOOTHANLA SA MUCHU INARWEELA MMALAKIHERYO A PIIPILIYA

12. Akalatiya 6:5 oniiwanana hai ni mathatelo, nave ohoolela taani nryaahuno vaavaa nnapakaahu yoothanla ahu?

12 Hankooni vano nthokororye makupa anaawiili—mathatelo yaawo Masu a Muluku ahinakhwatiihaaya nave tho ahineemereryaaya. Vaavaa Mukiristu onathanleiye mathatelo yaawo, onaphwanela opaka yoothanla awe vooloca sa yeeyo onooneiye okhala yaphaama. (Mwaalakhanye Akalatiya 6:5.) Naamwi hiiha, nookhalano ohoolela vaavaa nnapakaahu yoothanla yeeyo. Piipiliya ookhalano malakiheryo, naari mathipelo a iparipari, yaawo ananikhaviherya wiiwexexa muupuwelo wa Yehova. Moorweela wa ochariha malakiheryo yaawo, nnahaala owerya wiiwexexa “okhwela wa Apwiya ti sheni” mu ichu soothene, ophitaanyerya othanla wahu mathatelo.Aefeso 5:17.

13. Tiheeni enahaala oneeriha osepa mathatelo anahaala omuthananiha Yehova?

13 Mweeparipari, Akiristu oothene toohiyana mmoonelo, ni mmuupuwelo vooloca sa meecelo. (Afilipi 1:9) Mwawiihiiha, Akiristu annasuwela wi mmwaha wa mathatelo, soochuna ti soohiyana. Nthowa na yeeyo, henaweheryiwa wi Akiristu oothene epakeke soothanla soolikana. Opwaha yeeyo, vaavaa nneemereryaahu wi malakiheryo oomuluku evolowele muupuwelo ni murima ahu, nnahaala olakelela osepa makhalelo oothene a mathatelo anahaala omuthananiha Yehova.Salmo 119:11, 129; 1 Petro 2:16.

14. (a) Echu taani nnaphwanelaahu othokororya vaavaa nnathanlaahu mathatelo? (b) Nnii ntitelele hai ohela soochuna sa Omwene voopaceryani mu okumi ahu?

14 Yookhalavo echu ekina yookhweleya munaphwanelaanyu othokororya vaavaa munathanlaanyu mathatelo: elukuluku anyu. Mukhalelo wa mathatelo anyu onooniherya yeeyo munoonaanyu okhala yaweemereryeya, nyenya waaca wa elukuluku munamalihaanyu enooniherya yeeyo munoonaanyu okhala yoochuneya. Ichu soomunepani ti soochuneyaxa wa Akiristu. (Mwaalakhanye Mateyu 6:33.) Tiheeni munahaalaanyu weera wi soochuna sa Omwene ititelele okhala voopaceryani mu okumi anyu? Murummwa Paulo ooloca: “Mwivareryeke phama mmereloni mwanyu. Muhikhaleke ntoko atxhu òhisuwela, nto mukhale awisuwela, mphuraka phama elukuluku yahihano.” (Éfeso 5:15, 16, BNM) Chiryene, otikitherya mphimo mu waaca wa elukuluku ya mathatelo enahaala wookhaviheryaani okhalano elukuluku wa yeeyo “eri yaphama”—miteko seiyo inakhaviherya okhala wanyu phaama omunepaniFilipi 1:10, BNM.

15. Ntakhara heeni ti yamiruku ophimelela vaavaa nnathanlaahu mathatelo?

15 Ti yamiruku tho ophimelela vaavaa munathanlaanyu mathatelo. Ela enataphulela eheeni? Muthokororye wanaawiili niphwanaphwaniho na yawiima ele. Wi musepe olya yeeyo eri yawuuca, nyuwaano hamunakwata pahiru nikupa nawuuca, nyenya tho munnavirelela. Mukiristu amiruku hanasepa pahiru mathatelo ari oovuhana ni malakiheryo a Piipiliya nyenya tho mathatelo oovaha minikwa naari arino ichu sinananariha omunepani. (Masiposipo 4:25-27) Wiiwelela Masu a Muluku enahaala wookhaviheryaani osepa mathatelo yaawo.

“SOTHE SENE SAWÉLA”

Opharihela malakiheryo oomuluku vaavaa nnathanlaahu mathatelo ennanaakiha opahuwa omunepani

16. (a) Nnii nooniherye hai wi nookhalano moonelo wa Yehova mmiyaha sa meecelo? (b) Opharihela malakiheryo a Piipiliya onii okhale hai mukhalelo wa okumi anyu?

16 Vaavaa Mukiristu onathanleiye mathatelo, echu yoopacerya othokororya ori moonelo wa Yehova. Piipiliya onnuupulula moonelo ni meecelo a Yehova. Ntoko yootakiherya, Mwene Soolomoni oorepa ichu Yehova oniiceiye, ntoko “nlumi nawotha, mata anawipha atxhu òhitxheka, murima onupuwela sotakhalaru, inani inatxhimakela wera yonanara.” (Masiposipo 6:16-19, BNM) Moonelo wa Yehova onaphwanela ovolowela hai moonelo anyu? Namarepa a Salmo onnalopola: “Nyuwo munamusivela Yehova, mwichanekeno yonanara.” (Salmo 97:10) Othanla wanyu mathatelo onaphwanela wooniherya wi chiryene munniica yeeyo Yehova oniiceiye. (Akalatiya 5:19-21) Mukhaleno mmuupuwelo tho wi, yeeyo muneeraanyu mwawiipitheya, opwaha vanlakani, ennooniherya omuchu anyu weeparipari. (Salmo 11:4; 16:8) Mwawiihiiha, wakhala wi ni murima woothene munnachuna wooniherya moonelo wa Yehova mmiyaha sa meecelo, ikwaha soothene munahaala opaka soothanla mwawiiwanana ni malakiheryo a Piipiliya. Weerano yeeyo enahaala okhala mukhalelo wa okumi anyu.2 Akorinto 3:18.

17. Nihaakumve othanla mathatelo, makoho taani nnaphwanelaahu wiipakela?

17 Echu taani ekina munaphwanelaanyu opaka wi mweere mwawiiwanana ni muupuwelo wa Yehova vaavaa munathanlaanyu mathatelo? Muupuwelele nikoho nla, ‘Ela enahaala okivolowela hai vamoha ni onthamwene aka ni Muluku?’ Ntoko yootakiherya, muhaakumve olakelela woona exilema, mwiikohe, ‘Mwaha wa exilema ela onahaala ovolowela hai yawuupuxerya-ya-murima aka?’ Hankooni nthokororye malakiheryo anaphariheleya mmwaha yoola.

18, 19. (a) Nlakiheryo nnaphwanyeya mu Afilipi 4:8 nnanikhaviherya hai osuwela wakhala wi mathatelo ahu taphaama? (b) Malakiheryo taani makina ananikhaviherya othanla mathatelo aphaama? (Moone masu a vathi.)

18 Nlakiheryo noochuneya nnaphwanyeya mu Afilipi 4:8, onii: “Itchu sothe sene separipari, sothe sene sochichimiheya, sothe sene separipari, sothe sene sawéla, sothe sene sorera, sothe sene siniweya saphama; vári epewe ekini, akhweya othamala okina upuwelakani iha.Mweeparipari, Paulo haaloca sa mathatelo, nyenya sawuupuwelela sa mmurimani, seiyo inaphwanela oteteiwa ni ichu inamuhakalaliha Muluku. (Salmo 19:14) Naamwi hiiha, malakiheryo a masu a Paulo annaphariheleya mmwaha wa mathatelo. Mwawiihai?

19 Mwiikohe, “Apwanne othanla waka ixilema, apasakhwe a ikhankoonya, macipo naari mukhalelo mukina wa mathatelo ennasareiha muupuwelo aka ni ‘sothe sene sawéla’?” Ntoko yootakiherya, mmanle woona exilema, iruku taani inakhala mmuupuweloni mwanyu? Wakhala wi ti soohakalaliha, saweela, ni soolipiha, mathatelo anyu yaari aphaama. Nyenya, wakhala wi exilema monnaanyu ennaweerihaani wuupuwela ichu ihiri saweela, mathatelo anyu yaari oonanara, naari oopahula. (Mateyu 12:33; Marko 7:20-23) Ntakhara heeni? Ntakhara wi wuupuwela ichu sooriipiha meecelo ennananariha murecele anyu wa mpuwa, ennahooxa yawuupuxerya-ya-murima anyu evyakihiwe ni Piipiliya, ennananariha tho onthamwene anyu ni Muluku. (Aefeso 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19) Woona wi mathatelo yaawo annapahula omuchu anyu, mukhale oolakelela osepa. * (Aroma 12:2) Khalani ntoko namarepa a salmo yoowo aavekenle wa Yehova: “Mukuphyihe mitho aka kihoneru itheru.”Salmo 119:37.

MWAAVYE OKHALA PHAAMA WA AKINA

20, 21. 1 Akorinto 10:23, 24 oniiwanana hai ni othanla mathatelo aphaama?

20 Paulo aaloca nlakiheryo noochuneya na Mpiipiliyani nnaphwanela othokororyiwa vaavaa nnapakaahu soothanla mmiyaha sahu. Paulo aaloca: “Itchu sothe sene sinemereryiwa; nyenya sothe sene hasinamaka etchu. Mutchu ahitchune sa yowo mekhiye nyenya sa mukhwawe.” (1 Akorinto 10:23, 24) Nlakiheryo nenla nniiwanana hai ni othanla mathatelo aphaama? Munaphwanela wiikoha, ‘Mathatelo kithanlilaaka anaavolowela hai akina?’

21 Yawuupuxerya-ya-murima anyu enahaala oweerihaani opuha mathatelo munoonaanyu okhala ‘awemereryiwa.’ Nyenya, wakhala wi mohoona wi akina a mu nroromelo yaawo arino yawuupuxerya-ya-murima yooceecheya anahaala okwaculeya, ti yaphaama ohiya. Ntakhara heeni? Ntakhara hamunachuna ‘watchekela anna’—naari “omutchekelatho hihá Kiristu,” moorweela wa weeriha wi okhale woovila akhwiinyu a nroromelo okhala oororomeleya wa Muluku—ntoko Paulo olonceiye. Nyuwaano munniiwelela yoolopola: “Khalani óhikwachuliha.” (1 Akorinto 8:12; 10:32) Akiristu eeparipari olelo anniiwelela ekano yawiiweya ya Paulo moorweela wa osepa mathatelo ari ‘awemereryiwa’ nyenya ‘ahinamaka etchu.’Aroma 14:1; 15:1.

22. Ntakhara heeni Akiristu aakhalano moonelo woohiyana mmiyaha sa muchu ti muchu?

22 Aakhalavo makupa makina mmwaha wa waavya okhala phaama wa akina. Mukiristu orino yawuupuxerya-ya-murima yooceecheya hanaphwanela wuumelela wi Akiristu oothene mmulokoni ekhaleno moonelo awe vooloca sa mathatelo aphaama. Wakhala wi oheerano yeeyo, aahaala okhala ntoko xoofero mu rampha onuumelela wi maxoofero oothene ari mu rampha yoowo yeeciheke ntoko onachuneiye. Okhinyererya yoowo tahi waphaama. Ahooleliwaka ni osivela Weekiristu, muchu orino yawuupuxerya-ya-murima yooceecheya onnaacicimiha akhwaawe a nroromelo yaawo moonelo aya wa mathatelo onahiyana ni moonelo awe oneera wiiwananaka ni malakiheryo Eekiristu. Mmukhalelo yoowo, owo onneeriha wi ‘witchatchala wawe oróriwe tátchu othene.’Afilipi 4:5; Eklesiyaste 7:16.

23. Munii musuwele hai wi moothanla mathatelo aphaama?

23 Mmasu ookwasa, munii musuwele hai wi moothanla mathatelo aphaama? Musepe mathatelo vyakala anavuwiha saweera soonanara seiyo inawatiihiwa khuluwi Mmasu a Muluku. Muchare malakiheryo a Piipiliya yaawo anaphariheleya mathatelo ahinaromoliwa mooluluwanya Mpiipiliyani. Musepe mathatelo anaphoreiha yawuupuxerya-ya-murima anyu, nave mukhale oolakelela osepa mathatelo yaahaala waakwaculiha akina, xaxaxa akhwiinyu a nroromelo. Mweerihe wi olakelela wanyu weerano yeela omucicimihe Muluku ni wookhapelelaani nyuwo ni emusi anyu mu osivela wawe.

^ par. 19 Malakiheryo makina anaphariheleya mmathatelo anaphwanyeya mu Masiposipo 3:31; 13:20; Aefeso 5:3, 4; ni Akolose 3:5, 8, 20.