Skip to content

Skip to table of contents

CHAANDANO 6

Mbotukonzya Kusala Zyakulikondelezya Zili Kabotu

Mbotukonzya Kusala Zyakulikondelezya Zili Kabotu

“Amucite zyoonse cakuti kube bulemu kwa-Leza.”—1 BAKORINTO 10:31.

1, 2. Nkuukuli kusala nkotweelede kuchita kujatikizya zyakulikondelezya?

ATUTII uyanda kulya muchelo munono loko pesi wazobona kuti chimwi chipaanzi chilibolede. Ulachita biyeni? Amwi ulakonzya kulya muchelo woonse kuswaanizya achipaanzi chibolede, amwi ulakonzya kusowa muchelo woonse kuswaanizya achipaanzi chibolede naa kuti ulakonzya kunenga aawo mpuubolede akulya mpowuli kabotu. Uyoosala kuchitaanzi?

2 Muliimwi nzila, zyakulikondelezya zilakonzya kukozyanisigwaa muchelo. Chimwi chiindi ulakonzya kuyanda kubotelelwaa yimwi misobano, pesi ulizi kuti zyakulikondelezya ziliwo mazubaano nzibi loko naa kuti zilibolede. Nkinkaako uyoochitaanzi? Bamwi balakonzya kubotelelwaa zisobano zyoonse zili munyika kufumbwa kuti nzibotu naa nzibi. Bamwi balakonzya kutantamuka kufumbwa chisobano kuti balikwabilile kuzintu zikonzya kubanyongania. Nikuba boobo, bamwi balakonzya kutantamuka zyakulikondelezya zibi pesi kababotelelwaa kulikondelezya kuli kabotu. Uyoosala kuchitaanzi kuti ukkale kuli muluyando lwaLeza?

3. Niinzi nzituyanda kulanga-langa lino?

3 Bwiingi bwesu tulakonzya kusala nsandulo yatatu. Nikuba kuti tulakuyanda kulikondelezya pesi tuyanda kusala zyakulikondelezya zili kabotu. Nkinkaako, tweelede kuziba mbotukonzya kubona kulikondelezya kuli kabotu akutali kabotu. Chakusaanguna, atwaambuule atalaa kuti kulikondelezya kuswaanizigwa biyeni mukukomba Jehova.

“AMUCITE ZYOONSE CAKUTI KUBE BULEMU KWALEZA”

4. Kulipeda kwesu kuswaanizigwa biyeni mukusala zyakulikondelezya?

4 Muchiindi chakiinda, umwi Mukamboni wakomena wakabbabbatizigwa mumunyaka wa 1946 wakaamba kuti: “Ndakakanza kuti kandijanika chiindi choonse kunkani yakubbabbatizigwa alimwi kandiswiilisisya mbuli kuti ndime ndiyanda kubbabbatizigwa.” Nkamboonzi? Wakapandulula kuti, “Kukkala kandiyeeya kulipeda kwangu nchintu chiyandikana loko chipa kuti ndikkale kandisyomeka.” Masimpe, tuzuminanaa maboneno aaya. Kuliyeezya kuti wakasyomezya Jehova kuti uyanda kumubelekela kwabuumi bwako boonse kupa kuti uliyumye. (Bala Mukambausi 5:4.) Chachoonzyo, kuyeeyesesya atalaa kulipeda kwako kulakonzya kukugwasya kuti ubaa maboneno aali kabotu kujatikizya mulimu wabuKristu kuswaanizyaa nzila njusalaayo zyakulikondelezya. Mwaapostolo Paulo wakasimya kasimpe aaka naakalembela maKristu amuchiindi chakwe kuti: “Kufumbwa zintu nzimucita, nikuba kulya nikuba kunywa niciba cintu cimwi, amuzicite zyoonse kuti kube bulemu kwa-Leza.”—1 BaKorinto 10:31.

5. Kujana lugwalo lwaLevitiko 22:18-20 lwatugwasya biyeni kuti tumvwisisisye nchenjezyo ijanika mulugwalo lwaBaRoma 12:1?

5 Zintu zyoonse nzuchita mubuumi zilajatikizigwa mukukomba Jehova. Mulugwalo ndwakalembela bantu bakuRoma, Paulo wakasimya kasimpe aako kubakombinyina. Wakabasungwaazya kuti: “Mutuule mibili yanu, ibe cipaizyo cuumi, cisalala ciyandisi kuli-Leza, mbubonya bukombi bwanu bwakumoyo.” (BaRoma 12:1) Mubili wako uswaanizya miyeeyo, moyo amanguzu aako. Zintu zyoonse eezi ulazibelesya kukubelekela Leza. (Marko 12:30) Paulo wakaamba kuti kubeleka chamoyo woonse kuli mbuli chipayizyo. Majwi aakuti “cipaizyo” alaancheenjezyo itali antanganana. Mumulawu waMusa, chipayizyo chakalaa kampenda teechakali kutambulika pe kuli Leza. (Levitiko 22:18-20) Mbumbubo, ikuti chipayizyo chamuKristu kachilaa kampenda tachikoyootambulika pe kuli Leza. Kujana eezi zyachitika biyeni?

6, 7. Kujana muKristu wawusofwaazya biyeni mubili wakwe, alimwi nziizili mpindu nzyajana?

6 Paulo wakasungwaazya maKristu akuRoma kuti: “Mutaabili zibi zizo zyanu mbuli zicityo zyakutalulama.” Alubo, Paulo wakababuzya kuti bakeelede ‘kujaya milimo yanyama.’ (BaRoma 6:12-14; 8:13) Kumatalikilo aalugwalo lwakwe, Paulo, wakapa zikozyano ‘zyamilimo yanyama.’ Kujatikizya bantu balaa chibi, wakati: “Mukanwa lyabo mulizwide matusi.” “Maulu abo ali aluno lwakutila bulowa.” “Taakwe buyoowi bwaLeza kumeso aabo.” (BaRoma 3:13-18) MuKristu ulakonzya kusofwaazya mubili wakwe ikuti wabelesya “zizo” zyakwe kukuchita michito mibi. Muchikozyano, ikuti muKristu kalikweebela zintu zisesemya zili mbuli ponogilafu naa zyakulwana, unooli ulii ‘kwaabila [meso aakwe] muzichityo zyakutalulama,’ alimwi unooli uliikusofwaazya mubili wakwe woonse. Kufumbwa chintu nchachita mubukombi bwakwe chinooli chaba chipayizyo chitasalali pe alimwi chitatambuliki pe kuli Leza. (Deuteronomo 15:21; 1 Petro 1:14-16; 2 Petro 3:11) Kusala zyakulikondelezya zitali kabotu nkulyuuma nkoli mumazwi!

7 Chilaantanganana kuti nzila muKristu njasalaayo zyakulikondelezya ilakonzya kumweetela mapenzi. Chachoonzyo, tuyanda kusala zyakulikondelezya zikonzya kupa kuti tutabisizyi zipayizyo zyesu kuli Leza. Lino atulange-lange mbotukonzya kuziba zyakulikondelezya zilikabotu azitalikabotu.

“AMUSESEMWE KUBUBI”

8, 9. (a) Zyakulikondelezya zilakonzya kubikkwa muzipaanzi zili zibili? (b) Nziizili zyakulikondelezya nzitweelede kutantamuka alimwi nkamboonzi?

8 Zyakulikondelezya zilakonzya kubikkwa muzipaanzi zibili. Chipaanzi chakusaanguna, nzyakulikondelezya zitatambulwi amaKristu, chabili nzyakulikondelezya nzibabona kuti zilatambulika naa kuti tazitambuliki pe. Atutalike kulanga chipaanzi chakusaanguna, zyakulikondelezya zitatambulwaa maKristu.

9 Mbuli mbuzyambwa muChaandano 1, zimwi zyakulikondelezya zilamichito iikasigwa muBbayibbele. Muchikozyano, yeeya maWebbusayiti, zisobano, mapulogilamu aajanika mu TV anyimbo zitondeezya kulwana chalunya naa zitondeezya milimu yamadimoni, zilaa zifanikisyo zisesemya (ponogilafu), naa zitondeezya michito iisesemya yakutalijata kabotu. Mbukunga chilaantanganana kuti zyakulikondelezya eezi zityola milawu iizwa muBbayibbele, nkinkaako maKristu ayelede kuzitantamuka zintu eezi. (Incito 15:28, 29; 1 BaKorinto 6:9, 10; Ciyubunuzyo 21:8) Kuchita oobu, ninzila yakutondeezya kuti ‘ulikusesemwa kuzibi’ alimwi “ukakatila kububotu” chiindi choonse. Munzila njiyeeyo unotondeezya kuti ulaa ‘lusyomo lwini-lwini.’—BaRoma 12:9; Intembauzyo 34:14; 1 Timoteo 1:5.

10. Ino nkuukuli kuyeeya kutali kabotu atalaa zyakulikondelezya, alimwi nkamboonzi kuyeeya ooku nokutali kabotu?

10 Bamwi balakonzya kuyeeya kuti kubotelelwaa zyakulikondelezya zilaamichito yakutalijata kabotu takunyonganyi pe. Balakonzya kuyeeya kuti, ‘Ndilakonzya kweebela zisobano eezi muTV luzutu pesi nsikozichita pe nzindeebela.’ Miyeeyo iiliboobu ileena alimwi tiili kabotu pe. (Bala Jeremiya 17:9.) Ikuti katubotelelwa kweebela zintu zisesemya Jehova, ngatuli ‘kusesemwa kububi’ na? Kukkala katubotelelwaa zintu eezi kulakonzya kunyongania miyeeyo yesu. (Intembauzyo 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2) Kuchita oobo kulakonzya kunyongania nzituchita naa nzila njitubonaayo zintu zibi zichitwaa bamwi.

11. Lugwalo lwaBaGalatiya 6:7 luzuzikizigwa biyeni kumakani aazyakulikondelezya?

11 Eezi zyakachitika choonzyo. Amwi maKristu akachita michito mibi akaambo kakweebela zyakulikondelezya zitali kabotu. Bakanjila mumapenzi alimwi bakabona kuti “kufumbwa ncabyala muntu, ulatebula eco nciconya.” (BaGalatiya 6:7) Nikuba boobo, mpindu eeyi yuusisya ilakonzya kutantamukwa. Ikuti wabyala chabusongo zintu zili kabotu mumoyo wako, uyootebula zintu zili kabotu mubuumi.—Langa kabbokesi katii “ Nkuukuli Kulikondelezya Nkundeelede Kusala?

KUSALA KATUBELESYA MALAYILILE AAZWA MUBBAYIBBELE

12. Lugwalo lwaBaGalatiya 6:5 lweendelana biyeni azyakulikondelezya, alimwi niinzi chikonzya kutugwasya chiindi notusala zyakuchita?

12 Lino atwaambuule atalaa chipaanzi chabili, zyakulikondelezya zitakasigwi naa zitazumizigwi zilaantanganana muJwi lyaLeza. Chiindi nasala zyakulikondelezya zili boobo muKristu umwi awumwi weelede kulisalila nzyabona kuti zilikabotu. (Bala BaGalatiya 6:5.) Nikuba boobo, tazyaambi kuti tatukwe chintu chikonzya kutugwasya pe. Bbayibbele lilaamalayilile aakasimpe aakonzya kutugwasya kuti tuzibe mbwayeeya Jehova. Kwiinda mukutobelezya malayilile aaya, tuyookonzya kubona “mbulubede luyando lwaMwami” muzintu zyoonse, kuswaanizya azyakulikondelezya nzitusala.—BaEfeso 5:17.

13. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tutantamuke zintu zisesemya Jehova?

13 Nikuba boobo, maKristu alaamaboneno aasiyene kumakani aakulijata. (BaFilipi 1:9) Kuyungizya waawo, maKristu alamvwisisisya kuti ayanda zyakulikondelezya zisiyene. Nkinkaako, chilaantanganana kuti maKristu woonse takosala zyakulikondelezya zyendelana. Nikuba boobo, mbuli mbotubelesya malayilile aazwa kuli Leza, tuyookonzya kutantamuka zintu zisesemya Jehova.—Intembauzyo 119:11, 129; 1 Petro 2:16.

14. (a) Nkaakali kaambo nkitweelede kulanga chiindi nitusala zyakulikondelezya? (b) Kujana twazibikka biyeni zintu zyabukombi mubusena bwakusaanguna?

14 Chiindi notusala zyakulikondelezya, tweelede kubikkila maanu kuchiindi chesu. Nikuba kuti zyakulikondelezya nzusala zili kabotu pesi chiindi nchubelesya chitondeezya zintu nzubikka mubusena bwakusaanguna. Masimpe, kumaKristu zintu zyabukombi nzizyo ziza mubusena bwakusaanguna. (Bala Matayo 6:33.) Nkinkaako, niinzi nzukonzya kuchita zitondeezya kuti ubikka zintu zyabukombi mubusena bwakusaanguna mubuumi bwako? Mwaapostolo Paulo wakaamba kuti: “Amucenjele loko mbumweenda. Muteendi mbuli bafubafuba, pe, amweende mbuli basimaanu. Amujatisye loko ciindi canu coonse.” (BaEfeso 5:15, 16) Masimpe, kuziba chiindi nchuweelede kubelesya kuli zyakulikondelezya kulakugwasya kuti ubaa chiindi cheelede chakuti uchite “zintu ziinda kubota,” mbuli michito iikonzya kukugwasya mukukomba kwako.—BaFilipi 1:10.

15. Nkamboonzi nikuli kuchenjela kuziba mpotweelede kugolela chiindi notusala zyakulikondelezya?

15 Tweelede kuchenjela chiindi notusala zyakulikondelezya. Eezi zyambaanzi? Yeeya lubo chikozyano chamuchelo. Kuti utalyi chipaanzi chibolede, tunengi abolede luzutu pesi uswaanizya achimwi chipaanzi chitabolede pe. Mbumbubo, nkuchenjela kuziba mputweelede kugolela chiindi notusala zyakulikondelezya. MuKristu uuchenjede tatantamuki zyakulikondelezya zityola milawu yamu Bbayibbele luzutu, pesi azeezyo ziswaanizya misyobo yoonse iitali kabotu naa zibikkilizya michito inyongania buzolwani bwakwe aJehova. (Tusimpi 4:25-27) Kukakatila kuJwi lyaLeza kuyookugwasya kuchita oobo.

“KUFUMBWA ZINTU ZISALALA”

Kubelesya malayilile aazwa muBbayibbele chiindi notusala zyakulikondelezya kulatukwabilila kuti tutanyonganisigwi mubukombi bwesu

16. (a) Kujana twatondeezya biyeni kuti tulamaboneno aaJehova mumakani aakulijata? (b) Kujana wachita biyeni kuti ubelesye malayilile aazwa muBbayibbele mubuumi bwako?

16 Chiindi maKristu aachoonzyo nasala zyakulikondelezya, atalika kuziba mbwazibona zintu Jehova. MuBbayibbele muli zyeelelo zyaJehova alimwi litondeezya mbwalimvwa. Muchikozyano, Mwaami Solomoni wakaamba zintu zisulwaa Jehova zili mbuli “lulimi lwakubeja, amaanza atila bulowa bwabaabo batakwe mulandu, moyo uyeeya makanze aabubi, maulu aazuzaanina kububi.” (Tusimpi 6:16-19) Kuziba maboneno aaJehova kupa kuti ubaa maboneno aalibiyeni? Sintembawuzyo wakati: “Nywebo nomuyandisya Jehova, amusule bubi.” (Intembauzyo 97:10) Zyakulikondelezya nzusala zyeelede kutondeezya kuti ulazisula choonzyo eezyo Jehova nzyasula. (BaGalatiya 5:19-21) Alubo, utalubi kuti nzuchita kakutakwe muntu uukubona, nzizyo zitondeezya mbubede choonzyo kwiinda nzuchita akati kabantu. (Intembauzyo 11:4; 16:8) Nkinkaako, kuti kuyanda kutondeezya mbwayeeya Jehova kumakani akulijata, unosala kweendelana amalayilile aazwa Bbayibbele chiindi choonse. Ikuti wachita oobo, kuyoba nzila yako yakupona.—2 BaKorinto 3:18.

17. Njiili mibuzyo njitweelede kulibuzya katutanasala zyakulikondelezya?

17 Nziizili zimwi nzuyelede kuchita zitondeezya kuti ulikuchita kweendelana akuyeeya kwaJehova chiindi nosala zyakulikondelezya? Yeeyesesya atalaa mubuzyo ooyu: ‘Eezi ziyoobujatikizya biyeni buumi bwangu akukomba Jehova?’ Muchikozyano, kutaneebela chimwi chisobano libuzye kuti, ‘Zijanika muchisobano eechi ziyowajata biyeni manjezeezya aangu?’ Atulange-lange malayilile ayelede kutusololela mukaambo aaka.

18, 19. (a) Lulayo lujanika mulugwalo lwaBaFilipi 4:8 lutugwasya biyeni kuti tusale zyakulikondelezya zili kabotu? (b) Ngaali amwi malayilile akonzya kukugwasya kuti usale zyakulikondelezya zili kabotu? (Langa makani aamunsi.)

18 Malayilile aayandikana ajanika mulugwalo lwa BaFilipi 4:8, lwaamba kuti: “Kufumbwa zintu zisinizye, kufumbwa zintu zilemekeka, kufumbwa zintu ziluleme, kufumbwa zintu zisalala, kufumbwa zintu ziyandika, kufumbwa zintu zili ampuwo imbotu, na kuli ciyanza niciba cimwi cibotu nanka cintu niciba cimwi citembaulika, amuziyeeyesye zintu ezi.” Masimpe, Paulo taakali kwaambuula atalaa zyakulikondelezya pesi wakali kwaamba zintu ziyandwaa myoyo yesu alimwi zibotezya Jehova. (Intembauzyo19:14) Kujana twaabelesya biyeni majwi aaPaulo mumakani aazyakulikondelezya?

19 Libuzye kuti, ‘Zisobano nzindeebela, nyiimbo nzindiswiilizya naa zimwi zintu zyakulikondelezya zipa kuti kandiyeeya “kufumbwa zintu zisalala” na?’ Muchikozyano, chiindi nindizwa kweebela chisobano, niinzi chisyaala kachili mumiyeeyo yangu? Ikuti wasyaala koyeeya zintu zilikabotu uyooziba kuti chisobano nchuwali kweebela chilikabotu. Nikuba boobo, kuti chisobano nchuwali kweebela chakusiya kulaamiyeeyo iitali kabotu ulakonzya kuziba kuti chisobano eecho teechali kabotu pe. (Matayo 12:33; Marko 7:20-23) Nkamboonzi? Nkaambo kuyeeya atalaa zintu zitali kabotu kunyongania luumuno ndulaalo, manjezeezya aako ayiisidwe aaBbayibbele abuzolwani mbulaabo aJehova. (BaEfeso 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19) Mbukunga kulikondelezya kuliboobu kulakonzya kukunyongania, libambile kukutantamuka. * (BaRoma 12:2) Kanza mbuli sintembawuzyo wakakomba kuli Jehova kati: “Gwisya meso aangu kukulangilila zyabuyo.”—Intembauzyo 119:37.

YANDUULA ZINTU ZIKONZYA KUGWASYA BAMWI

20, 21. Lugwalo lwa 1 BaKorinto 10:23, 24 lutugwasya biyeni kuti tusale zyakulikondelezya zili kabotu?

20 Paulo wakaamba malayilile aazwa muBbayibbele ngitweelede kubikkila maanu notusala zyakuchita. Wakati: “Zintu zyoonse zilazuminika, pele teensi zyoonse ziyasya. Muntu teelede kuyandaula kuligwasya mwini buyo. Umwi awumwi uleelede kuyandaula kugwasya mweenzinyina.” (1 BaKorinto 10:23, 24) Kujana malayilile aaya abelesegwa biyeni kumakani azyakulikondelezya? Weelede kulibuzya kuti, ‘Zyakulikondelezya nzindisala zipa kuti bamwi bamvwe biyeni?’

21 Manjezeezya aako alakonzya kukuzumizya kuti ubotelelwaa zyakulikondelezya nzubonaanga “zilazuminika” naa kuti zilatambulika. Nikuba boobo, ikuti waziba kuti eezi zilakonzya kunyongania manjezeezya aabamwi ulakonzya kusala kutazichita. Nkamboonzi? Nkaambo tuyandi ‘kubisizya babunyina,’ naa “kubisizya Kristo,” mbuli mbwakaamba Paulo, kwiinda mukuchita kuti chibayumine bakombinyokwe kuti bakkale kabasyomekede kuli Leza. Uyoobikkila maanu kumalayilile aakuti: “Mutabiki zilebyo munzila yabantu.” (1 BaKorinto 8:12; 10:32) Mazubaano, maKristu aachoonzyo atantamuka zintu zyakulikondelezya zibonekaanga “zilazuminika” pesi ‘kazitayaki pe.’—BaRoma 14:1; 15:1.

22. Nkamboonzi maKristu nchazumizya maboneno aasiyene-siyene kujatikizya makani aakulisalila zyakuchita?

22 Alubo, kuli imwi nzila yakuyanduula zintu zikonzya kugwasya bamwi. MuKristu ulaamanjezeezya aalikabotu teelede kusinikizya bantu boonse bali mumbungano yachiKristu kuti babaa maboneno aali mbulaakwe atalaa zyakulikondelezya. Ikuti wachita oobo, unooli waba mbuli sikufumba moota uyanda kuti bantu boonse balimumugwagwa ngwalikubelesya beenzye moota zyabo munzila njayanda. Kuchita oobo kutondeezya kutabikkila bamwi maanu. Akaambo kaluyando lwabuKristu, muntu ulaamanjezeezya aali kabotu weelede kulemeka bakombinyina balaamaboneno aasiyene aakwe pesi boonse kabasololelwaa zyeelelo zyachiKristu. Kwiinda mukuchita oobu, unooli uliikuzumizya ‘butontozi bwakwe kuti buzibwe kubantu boonse.’—BaFilipi 4:5; Mukambausi 7:16.

23. Kujana wachita biyeni kuti usale zyakulikondelezya zili kabotu?

23 Mubufwiifwi, kujana wachita biyeni kuti usale zyakulikondelezya zili kabotu? Tantamuka zyakulikondelezya zyoonse zitondeezya zintu zisesemya amichito yakutalijata kabotu iikasigwaa Jwi lyaLeza. Belesya malayilile aazwa muBbayibbele aakonzya kukugwasya kukusala zyakulikondelezya zisiyene-siyene zitaambidwe chilaantanganana muBbayibbele. Tantamuka zyakulikondelezya zikonzya kunyongania manjezeezya aako alimwi uleke misyobo yoonse yazyakulikondelezya zikonzya kunyongania manjezeezya aabamwi kapati bakombinyokwe. Kusala kwako akupe kuti Leza alemekwe alimwi akupe kuti iwe abamumpuli yako mukkale kamuli muluyando lwakwe.

^ par 19 Amwi malayilile aakonzya kukugwasya mukusala zyakulikondelezya zili kabotu, ajanika mumagwalo aaya: Tusimpi 3:31; 13:20; BaEfeso 5:3, 4; BaKolose 3:5, 8, 20.