1, 2. Long ol samting bilong amamas, yumi mas makim wanem samting?

 TINGIM olsem yu laik kaikai wanpela switpela prut, tasol nau yu lukim olsem wanpela hap bilong en i bagarap. Bai yu mekim wanem? Yu inap kaikai prut olgeta wantaim dispela hap i bagarap; o yu inap tromoi dispela prut olgeta na hap i bagarap; o yu inap katim na rausim hap i bagarap na kaikai gutpela hap tasol. Bai yu bihainim wanem pasin?

² Yumi ken tok, ol amamas i olsem dispela prut. Sampela taim yu laik insait long sampela amamas, tasol yu save olsem planti amamas long nau i nogut olgeta. Olsem na bai yu mekim wanem? Ating sampela i orait long olgeta kain amamas bilong dispela graun na ol i insait long en. Sampela narapela inap sakim olgeta kain amamas, ol i no laik lukim o harim wanpela samting em inap nogutim ol. Na sampela ol i was gut na abrusim ol amamas nogut, tasol sampela taim ol i insait long ol gutpela amamas. Long ol dispela tripela samting, bai yu bihainim wanem pasin na bai yu ken i stap insait yet long pasin laikim bilong God?

3. Nau bai yumi skelim wanem samting?

³ Planti bilong yumi bai makim namba tri samting.  Yumi save, yumi mas kisim sampela amamas, tasol yumi mas insait tasol long ol gutpela amamas. Olsem na yumi mas tingim olsem wanem yumi ken save wanem amamas i gutpela na wanem amamas i nogut. Tasol pastaim yumi ken skelim ol amamas yumi makim, ol inap mekim wanem long pasin bilong yumi long lotuim Jehova.

4. Olsem wanem dediket bilong yumi i mas stiaim ol amamas yumi makim?

⁴ Inap sampela taim i go pinis, wanpela lapun Witnes brata husat i bin kisim baptais long 1946, em i tok: “Mi save stap na harim gut olgeta tok bilong baptais, i olsem mi yet bai kisim baptais.” Bilong wanem em i mekim olsem? Em i tok: “Pasin bilong tingim dediket bilong mi i bikpela samting bilong helpim mi long i stap gut long Jehova.” Ating bai yu wanbel long dispela tok. Taim yu tingim olsem yu bin tok promis long Jehova olsem yu bai yusim laip olgeta bilong yu long mekim wok bilong em, dispela bai kirapim yu long sanap strong. (Saveman 5:4; Hibru 10:7) Pasin bilong  tingim tingim long bel dediket bilong yu bai stiaim tingting yu gat long wok autim tok, na long olgeta narapela samting tu long laip bilong yu​—olsem ol amamas. Aposel Pol i kamapim klia dispela tok i tru taim em i tokim ol Kristen long taim bilong em olsem: “Maski yupela i kaikai o dring o mekim narapela samting, yupela i mas mekim olgeta samting bilong givim glori long God.”​—1 Korin 10:​31, NW.

5. Olsem wanem tok bilong Wok Pris 22:​18-20 i helpim yumi long save long tok lukaut i stap long Rom 12:1?

⁵ Olgeta samting yu mekim long laip i insait long pasin bilong yu long lotuim Jehova. Long pas Pol i raitim long ol Rom, em i yusim ol tok i gat bikpela insait bilong en bilong kamapim klia dispela tok i tru long ol wanbilip bilong em. Em i tokim ol: “Givim bodi bilong yupela olsem sakrifais i stap laip, na i stap holi, na God i orait long en. Dispela em wanpela wok holi yupela i mekim wantaim gutpela tingting.” (Rom 12:​1, NW) Bodi bilong yu i makim tingting, bel, na strong bilong yu. Yu yusim olgeta dispela samting bilong mekim wok bilong God. (Mak 12:30) Pol i tok kain pasin bilong givim bel olgeta i olsem ofa. Dispela tok i gat tok lukaut long en. Aninit long Lo Bilong Moses, God i sakim ol ofa i gat bagarap long en. (Wok Pris 22:​18-20) Na olsem tasol, sapos wok bilong God em Kristen i mekim i gat samting nogut long en, God bai i no orait long en. Olsem wanem dispela inap kamap?

6, 7. Olsem wanem Kristen inap bagarapim bodi bilong em yet? Wanem samting inap kamap long dispela rot?

⁶ Pol i tokim ol Kristen long Rom: “Yupela i no ken larim sin i bosim han lek samting bilong yupela, bai yupela i mekim pasin nogut.” Pol i tokim ol tu long  “kilim i dai ol pasin nogut bilong bodi.” (Rom 6:​12-14; 8:13) Long dispela pas, pastaim Pol i bin stori long sampela “pasin nogut bilong bodi.” Baibel i tok long ol man i gat sin olsem: “Maus bilong ol i pulap long tok bilong bagarapim narapela.” “Lek bilong ol i save ran hariap i go bilong kapsaitim blut.” “Ai bilong ol i soim olsem ol i no pret liklik long God.” (Rom 3:​13-18, NW) Kristen bai bagarapim bodi bilong em sapos em i yusim ai na han lek samting bilong mekim ol kain pasin nogut olsem. Olsem, sapos wanpela Kristen long nau i lukluk long ol samting nogut olsem ponografi o pasin bilong pait na bagarapim tru man, em i “larim sin i bosim [ai bilong em]” na dispela bai bagarapim bodi olgeta bilong em. Olgeta pasin bilong lotu em i mekim i olsem ofa i no holi moa na God i no orait long en. (Lo 15:21; 1 Pita 1:​14-16; 2 Pita 3:11) Dispela i wanpela pe nogut tru man i kisim long pasin bilong insait long ol amamas nogut!

⁷ Tru tumas, ol amamas Kristen i makim i gat pe bilong en. Olsem na yumi laik makim ol gutpela amamas na bai ofa yumi givim long God em i gutpela, na i no gat bagarap long en. Orait nau yumi ken skelim olsem wanem yumi ken save wanem amamas i gutpela na wanem amamas i nogut.

8, 9. (a) Yumi ken brukim ol amamas long wanem tupela hap? (b) Yumi mas sakim wanem ol amamas? Bilong wanem yumi mas mekim olsem?

⁸ Yumi ken brukim ol amamas long tupela hap. Wanpela hap em ol amamas ol Kristen i mas sakim; narapela hap em ol amamas ol Kristen inap orait long  en o i no orait long en. Pastaim yumi ken skelim namba wan hap​—em ol amamas ol Kristen i mas sakim.

⁹ Olsem Sapta 1 i tok, sampela amamas i kamapim ol samting em Baibel i tambuim. Tingim ol Web sait, muvi, TV program, na musik i stori long pasin bilong givim bikpela pen long man, wok bilong ol spirit nogut, ponografi, na ol pasin pamuk i doti tru. Ol dispela kain amamas nogut i kamapim ol samting i brukim ol stiatok o lo bilong Baibel na i luk olsem ol dispela pasin i orait tasol, olsem na ol Kristen tru i mas sakim ol dispela kain amamas. (Aposel 15:​28, 29; 1 Korin 6:​9, 10; KTH 21:8) Taim yu sakim ol kain amamas nogut olsem, yu soim Jehova olsem yu “givim baksait tru long pasin nogut” na yu strong long mekim olsem. Sapos yu mekim olsem, “bilip [bilong yu] i no gat pasin giaman long en.”​—Rom 12:9; Song 34:14; 1 Timoti 1:​5, NW.

10. Wanem kain tingting long ol amamas inap nogutim man? Bilong wanem i olsem?

¹⁰ Tasol sampela inap ting olsem pasin bilong lukim ol piksa i stori long pasin pamuk i no inap nogutim ol. Ol i tok, ‘Mi inap lukim dispela samting long ol muvi o long TV, tasol mi yet bai i no inap tru long mekim ol kain pasin olsem.’ Kain tingting olsem i giamanim bel na inap bagarapim man. (Jeremaia 17:9) Sapos yumi amamas long lukim samting Jehova i tambuim, yu ting yumi “givim baksait tru long pasin nogut”? Sapos planti taim yumi lukim ol pasin nogut, dispela bai mekim na yumi no pilim moa olsem ol dispela pasin i nogut. (Song 119:70; 1 Timoti 4:​1, 2) Dispela kain pasin inap stiaim pasin yumi mekim o tingting  yumi gat long pasin nogut ol narapela i mekim.

11. Olsem wanem tok bilong Galesia 6:7 i tru long ol samting bilong amamas?

¹¹ Dispela samting i bin kamap. Sampela Kristen i bin mekim pasin pamuk, long wanem, ol samting ol i bin lukim planti taim i stiaim pasin bilong ol. Ol i kisim bikpela hevi long pasin ol i mekim na long dispela rot ol i kisim save olsem “samting man i planim, dispela samting tasol em bai kamautim.” (Galesia 6:​7, NW) Tasol yu inap abrusim dispela samting. Sapos yu was gut na planim ol samting i stret long tingting bilong yu, bai yu kamautim ol gutpela samting long laip bilong yu.​—Lukim blok “ Mi Mas Makim Wanem Kain Amamas?” long pes 77.

12. Olsem wanem tok bilong Galesia 6:5 i insait long ol samting bilong amamas? Wanem ol tok i stap bilong helpim yumi long wokim ol disisen?

¹² Nau yumi ken toktok long namba tu hap​—em ol amamas i kamapim ol samting em Baibel i no tambuim o i no tokaut stret olsem i orait long insait long en. Taim ol Kristen i tingting long makim ol kain amamas olsem, olgeta wan wan i mas wokim disisen bilong em yet long wanem samting em i ting i gutpela amamas. (Galesia 6:5) Tasol taim yumi mas makim amamas, i gat ol samting bilong stiaim yumi. Baibel i gat ol stiatok, ol bikpela tok i tru, em ol i helpim yumi long save long tingting bilong Jehova. Taim yumi tingim ol dispela stiatok, bai yumi inap “save gut long laik bilong Bikpela” long olgeta samting,  na long ol samting bilong amamas tu.​—Efesus 5:17.

13. Wanem samting bai kirapim yumi long abrusim ol amamas em Jehova i no laikim?

¹³ I no olgeta Kristen i gat wankain mak bilong skelim wanem samting i stret na wanem samting i no stret. (Filipai 1:9) Na tu, ol Kristen i save olsem yumi olgeta i no laikim wankain amamas. Olsem na yumi no ken ting olgeta Kristen bai wokim wankain disisen. Tasol maski i olsem, taim yumi larim ol stiatok bilong God i stiaim tingting na bel bilong yumi, bai yumi gat bikpela laik moa long abrusim olgeta kain amamas em Jehova i no laikim.​—Song 119:​11, 129; 1 Pita 2:16.

14. (a) Yumi mas tingim wanem samting taim yumi makim ol amamas? (b) Yumi ken mekim wanem na bai ol wok bilong Kingdom i stap namba wan samting long laip bilong yumi?

¹⁴ Taim yu makim ol amamas, i gat narapela bikpela samting tu yu mas tingim: yu mas tingim taim bilong yu. Ol amamas yu insait long en i kamapim klia ol samting yu orait long en, na hap taim yu lusim bilong kisim amamas i kamapim klia wanem samting i bikpela samting long yu. Long ol Kristen, ol samting bilong spirit i nambawan bikpela samting. (Matyu 6:33) Yu ken mekim wanem na bai wok bilong Kingdom i stap namba wan samting long laip bilong yu? Aposel Pol i tok: “Yupela i mas was gut tru long wokabaut bilong yupela. Yupela i no ken wokabaut olsem ol man i no gat savetingting, nogat, yupela i mas wokabaut olsem ol man i gat savetingting. Yupela i mas yusim gut taim.” (Efesus 5:​15, 16, NW) Em nau, taim yu putim mak long hamas hap taim yu lusim bilong kisim amamas, dispela bai helpim yu na yu gat taim long mekim “ol samting i bikpela samting moa”​—em  ol samting i helpim yu long stap gut long ol samting bilong spirit.​—Filipai 1:​10, NW.

15. Bilong wanem em i savetingting long putim mak i antap liklik taim yumi makim ol amamas?

¹⁵ Em i savetingting long putim mak i antap liklik taim yumi laik makim ol amamas yumi ken kisim. Wanem mining bilong dispela tok? Tingim gen tok piksa bilong prut. Yu no laik popaia na kaikai hap i  bagarap, olsem na yu katim na rausim dispela hap na sampela hap moa long arere bilong en. Na olsem tasol, taim yumi makim wanem kain amamas yumi ken kisim, em i savetingting long putim mak i antap liklik. Kristen i gat savetingting em bai abrusim ol amamas i no stret wantaim ol stiatok bilong Baibel, na tu, ol amamas i no orait tumas o i gat sampela samting long en em inap bagarapim Kristen long ol samting bilong spirit. (Sindaun 4:​25-27) Pasin bilong bihainim gut Tok Bilong God bai helpim yu long mekim olsem.

16. (a) Olsem wanem yumi ken soim olsem yumi gat tingting bilong Jehova long stretpela pasin? (b) Olsem wanem pasin bilong bihainim ol stiatok bilong Baibel inap kamap pasin yu save bihainim long olgeta taim?

¹⁶ Taim ol Kristen tru i makim ol amamas, pastaim ol i save tingim tingting bilong Jehova. Baibel i kamapim klia ol tingting na lo bilong Jehova. Olsem, King Solomon i kolim sampela samting em Jehova i nolaik tru long en, olsem ‘pasin bilong mekim tok giaman, pasin bilong kilim nating ol arapela man, pasin bilong tingting long mekim pasin nogut, na pasin bilong hariap long mekim sin.’ (Sindaun 6:​16-19) Tingting bilong Jehova i mas mekim wanem long tingting bilong yu? Man bilong raitim song i tok: “Bikpela i laikim tru ol manmeri i no save laikim pasin nogut.” (Song 97:10) Ol amamas yu makim i mas kamapim klia olsem yu nolaik tru long ol samting em Jehova i nolaik tru long en. (Galesia 5:​19-21) Tingim tu olsem, ol samting yu mekim taim yu wanpela i stap​—winim ol samting yu mekim long ai  bilong ol man​—​dispela i kamapim klia olsem yu wanem kain man tru. (Song 11:4; 16:8) Olsem na sapos yu gat laik tru long bihainim tingting bilong Jehova long stretpela pasin long olgeta wokabaut bilong yu, oltaim bai yu wokim ol disisen i stret wantaim ol stiatok bilong Baibel. Dispela bai kamap pasin yu save bihainim long olgeta taim.​—2 Korin 3:18.

17. Paslain long makim ol amamas, yumi mas mekim wanem ol askim?

¹⁷ Yu inap mekim wanem samting moa na bai yu bihainim tingting bilong Jehova taim yu makim ol amamas? Tingim dispela askim, ‘Dispela bai mekim wanem long mi na long pasin bilong mi long pas gut wantaim God?’ Olsem, paslain long yu wokim disisen long lukim wanpela muvi, askim yu yet, ‘Ol samting i stap long dispela muvi bai mekim wanem long maus bilong bel bilong mi?’ Nau yumi ken skelim wanem ol stiatok i stret long dispela samting.

18, 19. (a) Olsem wanem stiatok i stap long Filipai 4:8 inap helpim yumi long save olsem amamas yumi kisim i gutpela o nogat? (b) Wanem ol arapela stiatok inap helpim yu long makim ol gutpela amamas? (Lukim futnot.)

¹⁸ Wanpela bikpela stiatok i stap long Filipai 4:​8, em i tok: “Oltaim yupela i mas tingting tasol long ol pasin  i tru na ol pasin i gutpela long ol man i mekim na ol stretpela pasin na ol klinpela pasin na ol naispela samting na ol samting i gutpela tru na olgeta pasin i nambawan tru na olgeta pasin yumi save amamas tru long lukim ol man i mekim.” Tru, Pol i no toktok long ol amamas, em i toktok long ol samting yumi tingim tingim long bel, em ol dispela samting i mas stret long ai bilong God. (Song 19:14) Tasol tok bilong Pol i stret long ol samting bilong ol amamas tu. Olsem wanem em i stret long dispela?

¹⁹ Askim yu yet, ‘Ol muvi, ol vidio gem, musik, o ol arapela amamas i kirapim mi long tingim “ol klinpela pasin”?’ Olsem, taim yu lukim pinis wanpela muvi, wanem kain ol piksa i stap long tingting bilong yu? Sapos ol i gutpela, na i klin, na i givim nupela strong, orait yu ken save olsem amamas yu bin kisim i gutpela. Tasol sapos muvi yu lukim i kirapim yu long tingim pasin pamuk samting, orait amamas yu bin kisim i no gutpela na em inap bagarapim yu. (Matyu 12:33; Mak 7:​20-23) Bilong wanem i olsem? Long wanem, pasin bilong tingim pasin pamuk samting bai mekim na bel bilong yu i no stap isi, na em inap bagarapim maus bilong bel em Baibel i skulim pinis, na em inap bagarapim tu pasin bilong yu long pas gut wantaim God. (Efesus 5:5; 1 Timoti 1:​5, 19) Kain amamas olsem inap bagarapim yu, olsem na yu mas tingting strong long sakim. a (Rom 12:2) Bihainim pasin bilong man bilong raitim song husat i beten long Jehova olsem: “Helpim mi long givim  baksait long ol samting i no gutpela.”​—Song 119:37.

20, 21. Olsem wanem tok bilong 1 Korin 10:​23, 24 i insait long pasin bilong makim ol gutpela amamas?

²⁰ Pol i kamapim wanpela bikpela stiatok bilong Baibel em yumi mas tingim taim yumi wokim disisen long ol samting bilong yumi yet. Em i tok: “Olgeta samting i orait long yumi mekim, tasol i no olgeta samting i save mekim yumi i kamap strongpela Kristen. Yumi no ken ting long helpim yumi yet. Nogat. Yumi mas ting long helpim ol arapela.” (1 Korin 10:​23, 24) Olsem wanem dispela stiatok i insait long pasin bilong makim ol gutpela amamas? Yu mas askim yu yet, ‘Ol amamas mi makim bai mekim wanem long ol arapela?’

²¹ Ating maus bilong bel bilong yu i orait long yu insait long wanpela kain amamas em yu ting em i ‘orait long mekim.’ Tasol sapos yu lukim olsem maus bilong bel bilong sampela wanbilip i no orait long en, ating bai yu no insait long dispela amamas. Bilong wanem? Long wanem, yu no laik “mekim sin long Krais,” na tu, yu no laik ‘mekim sin long ol brata’ long rot bilong mekim ol samting na ol wanbilip bilong yu i hatwok long stap gut long God, nogat. Yu tingim tru dispela tok: “Yupela i no ken mekim olkain pasin inap long mekim ol i pundaun long sin.” (1 Korin 8:12; 10:32) Ol Kristen tru long nau i bihainim gutpela tok bilong Pol na ol i abrusim ol amamas i ‘orait long mekim’ tasol i no helpim ‘yumi long kamap strongpela Kristen.’​—Rom 14:1; 15:1.

22. Bilong wanem ol Kristen i mas tingim olsem ol arapela i no gat wankain tingting olsem ol?

 ²² Tasol i gat narapela samting tu long pasin bilong tingim ol samting bilong helpim ol arapela. Kristen em maus bilong bel bilong em i no orait long em i insait long sampela kain amamas, em i no ken strong long olgeta insait long kongrigesen Kristen i mas bihainim tingting bilong em long wanem kain amamas i gutpela. Sapos em i mekim olsem, em i olsem wanpela draiva long haiwe husat i strong long olgeta draiva i stap long seim rot olsem em, ol i mas draivim ka long wankain spit olsem em. Man i mekim olsem em i no bihainim gutpela tingting. Pasin laikim Kristen i mas kirapim Kristen em maus bilong bel bilong em i no orait long sampela kain amamas, long rispektim ol wanbilip em tingting bilong ol long ol amamas i narapela kain long tingting bilong em, tasol i no kalapim ol stiatok Kristen. Long dispela rot, ‘olgeta man i save olsem em i save bihainim gutpela tingting.’​—Filipai 4:​5, NW; Saveman 7:16.

23. Yu ken mekim wanem na bai yu makim ol gutpela amamas?

²³ Orait, yu ken mekim wanem na bai yu makim ol gutpela amamas tasol? Sakim olgeta kain amamas i soim ol pasin nogut na ol pasin pamuk em Baibel i tambuim. Bihainim ol stiatok bilong Baibel i stret long ol amamas em Baibel i no tokaut stret long en. Abrusim ol amamas i bagarapim maus bilong bel bilong yu, na redi long lusim ol amamas ol arapela i gat tok long en, na moa yet em ol wanbilip. Taim yu strong long mekim olsem, dispela i ken givim glori long God na helpim yu na famili bilong yu long stap insait yet long pasin laikim bilong Em.