1-3. (a) Inyuki nyañ man a yoñ yihe le man wé a ba mapubi? (b) Inyuki Yéhôva a ngwés le bagwélél bé ba ba mapubi, kii i nti bés makénd i tééda bésbomede mapubi?

NYAÑ man a nkôôba man wé inyule ba nsômbôl ke minhiômôg. A nugus nye, a ha nye mambot ma mpôp ma a nsiya. A nyi le mapubi ma nyuu ma yé nseñ inyu mbôô u man wé. A nyi ki le ibale man a yé mapubi tole mahindi, hala a nla ti bagwal jôl lilam tole libe.

² Tata wés nu ngii le Yéhôva a gwé ngôñ le bagwélél bé ba ba mapubi. Bañga yé i nkal le: “Lôñni bapubi w’a unda wemede mpubi.” * (Tjémbi 18:27) Yéhôva a ngwés bés; a  nyi le i ba mapubi li yé loñge inyu yés. Kiki di yé mbôgi yé, a mbem le maboñog més ma lona nye bibégés. Ni maliga, mapubi ni maboñog més malam ma ga ôbôs bé jôl jé, ndi ma ga ti nye ni jôl jé lipubi lipém.​—Ezékiel 36:22; añ 1 Pétrô 2:12.

³ Kiki Djob a ngwés i bôt ba yé mapubi, hala a ntinde bés i ba mapubi. Di gwé ngôñ le niñ yés yosôna i ti nye lipém inyule di ngwés nye. Di nsômbôl ki tééda bésbomede ikété gwéha yé. Di wan ni nano inyuki di nlama ba mapubi hiki ngéda. I ba mapubi li nkobla le kii? Lelaa di nla boñ inyu tééda bésbomede bapubhaga? Mambadga mana ma ga hôla bés i tehe bahoma het di nlama lona mahéñha.

4, 5. (a) Njom bisu i ntinde bés i ba mapubi i yé le kii? (b) Lelaa libak li mpubi li Yéhôva li nene ikété mam a bi heg?

⁴ Yéhôva a ngwélél ndémbél yé inyu unda bés njel di nlama kil. Bañga yé i nkal bés le: “Yilna ni bakôna Nyambe.” (Efésô 5:1) Njom bisu i ntinde bés i ba mapubi ini le: I Djob di mbégés le Yéhôva a yé Numpubi ikété manjel mé momasôna.​—Añ Lôk Lévi 11:44, 45.

⁵ Kiki manjel mé ni bilem gwé bilam bipe, libak li mpubi li Yéhôva li nene ikété mam a bi heg. (Rôma 1:20) Hisi hi bi héga inyu ba homa mpubi inyu bôt ba binam. Yéhôva a bi tjek mam manoñ manoñ kayéle mbebi ni malép bi mpubus gwomede. Ngim minsoñ mi nyilha binan biték. Bôt ba njôôñ yi ba mbéna gwélél minsoñ mi inyu pubus bahoma kalasin i nkôba, tole mahindi mape bôt ba binam ba mboñ mu kiki ba nhép nkus. Ntiik, mapubi ma yé nseñ ngandak i mis ma nwet “a heg hisi.” (Yérémia 10:12) Ma nlama yak ba nseñ i mis més.

6, 7. Lelaa Mbén Môsé i bé yigye le bagwélél ba Yéhôva ba nlama ba mapubi?

⁶ Njom ipe i ntinde bés i tééda bésbomede mapubi i yé le, Yéhôva Ñane wés nu mbôk ni nsôk, a mbat le bagwélél  bé ba ba mapubi. Ngéda Lôk Israél i bé isi mbén Yéhôva a ti bo, mapubi ni bibégés bi bé kiha. Mbén i bé kal le i ngwa u bikwak, prisi ikeñi i bé lama nogop ha ngélé yada bé, ndi ngélé iba. (Lôk Lévi 16: 4, 23, 24) I biprisi bi bé salak i témpel, bi bé lama jôa makôô ni moo ilole ba nsémél Yéhôva bisesema. (Manyodi 30:17-21; 2 Miñañ 4:6) Mbén Môsé i bé sima 70 ma mintén mi mam mi bé le mi hindis nyuu i mut tole mi boñ le a ba nyega inyu bégés Djob. Ngéda man Lôk Israél a bé a ba nyega (mahindi), a bé lama bé yoñ ngaba i bibégés gwo ki gwo. Ibale a noode, ba bé le ba nol nye. (Lôk Lévi 15:31) Mut nye ki nye nu a bé tjél noñ matéak inyu pubha yé, kiki bo nogop ni jôa mbot yé, a bé lama “tjiba ikété likoda.”​—Ñanga bôt 19:17-20.

⁷ To hala kiki di ta bé isi Mbén Môsé, i Mbén i, i nhôla bés i yi lelaa Djob a ntehe mam. I yé ntiik le Mbén i bé unda le bagwélél ba Djob ba nlama ba mapubi. Yéhôva a nhéñhaga bé. (Malaki 3:6) Ibale bibégés di nti nye bi ta bé ‘bipubi ni ngi liton,’ a nla bé neebe gwo. (Yakôbô 1:27) Jon di nlama ni yi kii a mbat le di boñ inyu ba mapubi.

8. Ikété mambe manjel Yéhôva a mbem le di tééda bésbomede mapubi?

⁸ Ikété Bibel, i ba mapubi li mpôdôl bé ndigi mapubi ma nyuu. I ba mapubi i mis ma Yéhôva li ntihba makas ma niñ yés momasôna. Yéhôva a mbem le di tééda bésbomede mapubi ikété manjel ma niñ ma-na​—i pes mbuu, i maboñog, i mahoñol ni i libak li minsôn. Di wan kii hala a nkobla inyu hiki njel di nsima.

9, 10. I ba mapubi i pes mbuu li nkobla le kii, bañga bikristen i nkeñgle ni kii?

⁹ Mapubi i pes mbuu. I sem kwep, i tééda bésbomede mapubi i pes mbuu li nkobla le di pôdna bañ base ipubi ni kwéha base. Ngéda Lôk Israél i nyodi i Babilôn inyu  témb i Yérusalem, ba bé lama yoñ yihe i noñ mabéhna mana: “Pama homa nunu! Ni tihba bañ yom i nyega; . .  Pubhana bébomede.” (Yésaya 52:11) Lôk Israél i bé témb i loñ yap téntén inyu témb bôdôl bégés Yéhôva. Bibégés gwap bi bé lama ba mapubi​—bi bé lama bé bana to liton jo ki jo li biniigana, li maboñog ni li bilem bi kwéha base i babilôn i i ñôbôs jôl li Djob.

¹⁰ I len ini, kiki di yé bañga bikristen, di nlama yoñ yihe le kwéha base i hindis bañ bés. (Añ 1 Korintô 10:21.) I mbéda le di yoñ matat mu jam li inyule biniigana bi kwéha base bi yé ntjamak ni nkoñ isi wonsô. Ikété ngandak biloñ, libim li maboñog, li bilem bi loñ ni li binjénjé bi gwé maada ni biniigana bi kwéha base. Kiki bo mahoñol le yom ikété yés i yé i pam ngéda di nwo, i ke ni bisu i niñ. I mahoñol ma mon ma ntinde bôt i lal i maéya, i boñ bôô maéya tole lisomoo (Ñañal 9:5, 6, 10) Bañga bikristen i nkeñgle bilem bi loñ bi gwé maada ni biniigana bi kwéha base. * Di ga nwas bé le bôt bape ba tinde bés i bôk matiñ ma Bibel ma base ipubi.​—Minson mi baôma 5:29.

11. I ba mapubi ikété maboñog li nkobla le kii, inyuki hala a yé nseñ inyu yés le di tééda bésbomede mapubi ikété maboñog?

¹¹ Mapubi ikété maboñog. Inyu tééda bésbomede mapubi ikété maboñog, di nlama tjél mintén mi ndéñg nwominsôna. (Añ Efésô 5:5.) Hala a yé nseñ ngandak le di tééda bésbomede mapubi ikété maboñog. Kiki di ga tehe i pes i noñ ikété kaat ini, inyu tééda bésbomede ikété gwéha Nyambe, di nlama ke “ndéñg ngwéé.” Bet ba nke i ndéñg, ibale ba nhiel bé miñem “b’a kôdôl bé Ane Nyambe.” (1 Korintô 6:9, 10, 18) I mis ma Djob, nya bôt i, i yé ipôla bet “ba nsungaha ñem.” Ibale ba nyila bé mapubi ikété maboñog map, “jôga jap li yé . . . nyemp i nyônôs iba.”​—Masoola 21:8.

12, 13. Mambe maada ma yé ipôla mahoñol ni maboñog, lelaa di nla tééda bésbomede mapubi ikété mahoñol?

 ¹² Mapubi ikété mahoñol. Mahoñol mon ma ngwal maboñog. Ibale di nwas le mahoñol mabe ma yééne ikété miñem nwés, to di mbet to di nsôs, di nsôk ndigi di boñ mam mabe. (Matéô 5:28; 15:18-20) Ndi ibale di nyônôs miñem nwés ni mahoñol malam, hala a nla tinde bés i tééda bilem bilam. (Añ Filipi 4:8.) Lelaa di nla tééda bésbomede mapubi ikété mahoñol? Jam li bisu li yé le di nlama keñgle mintén mi mintuk nwominsôma mi mi nla ti bés mahoñol mabe. * Mbus, di nlama nigil Bibel hiki kel inyu yônôs miñem nwés ni mahoñol ma mpôp.​—Tjémbi 19:9, 10.

¹³ Inyu tééda bésbomede ikété gwéha Nyambe, i yé nseñ ngandak le di tééda bésbomede mapubi i pes mbuu, ikété maboñog més ni ikété mahoñol més. Di ga tibil wan mapubi ikété manjel ma mo maa mu bipes bipe bi kaat ini. Hanano di wan njel i nyônôs ina​—mapubi ma nyuu.

14. Inyuki mapubi i pes minsôn ma ta ndigi bé jam li mbéñge bésbotama?

¹⁴ I ba mapubi i pes minsôn li nkobla le masañgô més, ni manyuu més ma ba mapubi. Baa mapubi i pes minsôn ma mbéñge ndigi bésbotama kayéle mut nye ki nye a gwé bé jam mu? Bagwélél ba Yéhôva ba ntehe bé mam hala. Kiki di mbôk di kal, Yéhôva a ndiihe le di ba mapubi i pes minsôn inyule hala a yé inyu loñge yés ni inyule hala a nti jôl jé lipém. Bigda ki hihéga di nyoñ i bibôdle bi pes ini. Ibale di ntehe mañge a yé mahindi hiki ngéda, baa hala a ga tinde nga bés i badba mambadga inyu bagwal bé? Di nsômbôl bé le yom yo ki yo i mahabga més tole i maboñog més, i ôbôs jôl li Tata wés nu ngii tole i ôbôs ñañ  nlam di ñañal. Bañga Djob i nkal le: “Di mboñ bé jam jo ki jo i kwéha mut, le ndi ba ôm bañ nson wés nsohi. Ndi di ñéba bésbomede manjel momasôna kikii minlimil mi Nyambe.” (2 Korintô 6:3, 4) Lelaa ni di nla tééda bésbomede mapubi i pes minsôn?

15, 16. I ba mapubi li nkobla le di boñ kii, lelaa mambot més ma nlama ba?

¹⁵ Mapubi ma nyuu yés ni nyañga yés. To hala kiki mambok ma ta bé minlélém, hiki loñ i ban-ga jé likala li niñ, sobe ni malép bi mbéna bé hañ inyu nogop ni boñ le bés ni bon bés di ba mapubi. I ba mapubi i nkobla yak le di jôa moo ni sobe ni malép ilole di nje tole di ntihba bijek, ngéda u mpémél i luk, ni ngéda u mal nugus tole u nhéñha man mabadô ma masai. Lijôa moo ni malép ni sobe li nla boñ le di kwo bañ kon, li nla yak sôñ niñ yés. Lijôa moo  li nla boñ le di bana bañ minsoñ mi matjél, hala a mboñ ki le makon ma bahal ma bôl bañ. I biloñ het mimbôga mi ta bé ntémék i si ni si inyu pémés mahindi, di nla tém yés luk inyu jô mahindi kiki ba bé boñ i nlômbi Lôk Israél.​—Ndiimba Mbén 23:12, 13.

¹⁶ Di nlama jôa mambot més hiki ngéda inyu boñ le ma ba mapubi, ma nen-ge loñge i mis. Kristen i gwé bé ndigi le i haba mambot ma nhee diye tole ma ma ntip pam, ndi ma nlama ba mapubi, nsiiga loñge, ma nek ki nye. (Añ 1 Timôtéô 2:9, 10.) Ndi to hee di niñil, mambot ni nyañga yés i nlama “lémés maéba ma Nyambe NtohoI wés.”​—Titô 2:10.

17. Inyuki ndap yés ni masañgô més ma nlama ba mapubi, ma nen-ge loñge i mis?

¹⁷ Ndap yés ni masañgô més. To ibale ndap yés i ta bé ikeñi, to ibale i gwé bé lingwañ, i nlama ba mapubi, i nen-ge ki ilam i mis. Ibale di ngwélél litôwa tole tutus inyu ke makoda tole i likalô, di nlama boñ biliya le bi ba mapubi homa nyensôna. Di hôiga bañ le ibale ndap yés ni masañgô més ma yé mapubi, hala a yé mbôgi ilam inyu Djob. Di niiga bôt le Yéhôva a yé Numpubi, le a ga “ôbôs ba ba ñôbôs ’isi,” ni le ndék ngéda, Ane yé i ga boñ le liyééne jés le hisi li yila Paradis. (Masoola 11:18; Lukas 23:43.) Jon, di gwé ngôñ le ngéda bôt ba ntehe ndap yés ni masañgô més, ba léba le ibôdôl nano di mboñ biliya i bana bilem bi mapubi bi mbéda inyu bet ba ga niñ ikété mbok yondo di mbem.

18. Lelaa di nla unda le di nti Ndap yés Ane lipém?

¹⁸ Homa di mbéghene Djob. Gwéha yés inyu Djob i ntinde bés i ti Ndap Ane lipém, homa libéghene li Djob ikété libôga. Ngéda bôt ba nlo i Ndap Ane inyu ngélé bisu, di gwé ngôñ le ba huuna mbôgi ilam le Ndap yés Ane i yé mapubi. Inyu boñ le di tééda Ndap Ane mapubi ni ilam, di nlama pubus ni tibil yo hiki ngéda. Di ñunda le di nti Ndap  yés Ane lipém ngéda di mboñ biliya inyu tééda yo loñge. Hala a yé bisai i ti ngéda yés inyu yoñ ngaba i ‘tibil ni lédés’ homa di mbéghene Djob. (2 Miñañ 34:10) Nlélém jam won di mboñ inyu makoda makeñi, to ibale ma ntagbene i ndap makoda makeñi, to homa numpe.

19. Inyu tééda bésbomede mapubi i pes minsôn, kii di nlama keñgle, lelaa Bibel i nhôla bés i boñ hala?

¹⁹ Inyu tééda bésbomede mapubi i pes minsôn, i mbéda le di keñgle maboñog ni bilem bi nyega, kiki bo liôt siga, bo lihiuwa, bo i gwélél bee bi gwé hibañga, bi yumhak boña ibabé le dokta nyen a ntilna bés gwo. Bibel i nsima bé maboñog ni bilem bi nyega ni bi mahindi gwobisôna bi bi mbôña i len ini. Ndi i gwé matiñ ma nhôla bés i yi lelaa Yéhôva a ntehe mintén mi mam mi. Kiki di nyi mahoñol ma Yéhôva mu mam ma, gwéha i ntinde bés i niñ nya i nkônha nye maséé. Di wan matiñ ma Bibel matan.

20, 21. Yéhôva a nsômbôl le di tjél bimbe bilem, imbe njom ikeñi di gwé i nôgôl nye?

²⁰ “Lakii di gwé makak mana, wee di pubus béhbomede ni mam momasôna ma nkééhe [nhindis] bés minsôn ni mbuu, ndi di yônôs pubha yés inyu woñi Nyambe.” (2 Korintô 7:1) Yéhôva a nsômbôl le maboñog mo ki mo ma hindis bañ nyuu yés to mahoñol més. Jon di nlama keñgle maboñog ma nyilha bés minkol kayélé hiki ngéda, ngôñ i yé bés le di boñog ndigi mo ni mo, ndi ki le ma nla kônôs nyuu yés tole boña wés.

²¹ Bibel i nti njom ikeñi inyuki di nlama “pubus béhbomede ni mam momasôna ma” nhindis. 2 Korintô 7:1 a mbôdôl ni bini bibuk le: “Lakii di gwé makak mana.” Mambe makak? I minlôñ mi mbôk ha, mi nkal le Yéhôva a mbôn le: “M’a leege bé . . . M’a ba bé Isoñ.” (2 Korintô 6:17, 18) Hoñol ki: Yéhôva a mbôn le a ga sôñ bés, ni gwés  bés kiki isañ man a ntôñ lok yé tole ngond yé. Ndi Yéhôva a ga yônôs mimbônga mini ndigi ibale di nkeñgle mam ma nla hindis bés i “minsôn ni mbuu.” Hala a ga ba bijôñ ngandak le di nwas lem tole liboñog li nyega jo ki jo le li kéñ bés njel i bana maada malam ni Yéhôva.

22-25. Mambe matiñ ma Bibel ma nla hôla bés i keñgle maboñog ni bilem bi nyega?

²² “U gwéhék Nwet le Nyambe woñ ni ñem woñ wonsôna, ni nom yoñ yosôna, ni mahoñol moñ momasôna.” (Matéô 22:37) Inyu Yésu, litiñ lini jon li yé likeñi ni li bisu. (Matéô 22:38) Yéhôva a kôli le di gwés nye hala. Inyu gwés nye ni ñem wés, ni nom yés, ni mahoñol més momasôna, di nlama tjél maboñog ma nhubus niñ yés tole ma mpuñgul boña Djob a bi ti bés.

²³ “[Yéhova] a nti [bôt] bobasôna niñ, ni nhébék, ni gwom gwobisôna.” (Minson mi baôma 17:24, 25) Niñ i yé likébla li Djob. Di ngwés nwet a bi ti bés niñ, jon di ndiihe likébla jé. Di ntjél hiki lem ni liboñog li nla ôbôs mbôô wés, inyule di nyi le i bana maboñog ma li yé diyana dikeñi inyu likébla li niñ.​—Tjémbi 36:10.

²⁴ “W’a gwés mut woñ libôg kiki wemede.” (Matéô 22:39) Bilem ni maboñog ma nyega ma ntihba bé ndigi nwet a mboñ mo, ndi yak bet bobasôna ba yé nye ipañ. Kiki hihéga, hiida hi mut a ñôt siga hi yé béba inyu bet ba yé nye ipañ. Nwet a mboñ mut wé libôg béba hala, a mbôk mbén i Djob i i nkal le di nlama gwés mut wés libôg. A ntembee ibale a nkal le a ngwés Djob.​—1 Yôhanes 4:20, 21.

²⁵ “Bigdaha bo le ba suhus bomede isi baane, ni bôt ba gwé kunde i ane, ba bak manôgla.” (Titô 3:1) Ikété ngandak biloñ, mbén i nsôña i bana tole i gwélél hibañga. Bañga bikristen i nlama noñ mbén kayéle i ngwélél bé hibañga, i gwé bé ki to hio.​—Rôma 13:1.

26. (a) Kii di nlama boñ inyu tééda bésbomede ikété gwéha Nyambe? (b) Inyuki litééda bésbomede mapubi i mis ma Djob li yé niñ ilam kiyaga?

 ²⁶ Inyu tééda bésbomede ikété gwéha Nyambe, di nlama ndugi tééda bésbomede mapubi, ha ikété njel yada tole manjel ima bé, ndi ikété manjel momasôna di ntip pôdôl. Hala a ta bé jam li ntomb i tjôô maboñog ni bilem bi nyega, to i gwel bésbomede le di témb bañ mu. Ndi di nla boñ hala. * Ni maliga, niñ ilam ipe i nloo ini, i ta bé; inyule Yéhôva a niiga ndigi bés inyu loñge yés. (Añ Yésaya 48:17.) Jam li nloo momasôna li yé le, ibale di ntééda bésbomede mapubi, di ga ba maséé inyule bilem gwés bi ga ti i Djob di ngwés lipém. I boñ hala li ga tééda bés ikété gwéha yé.