Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

KAPÍTULU 8

Hínsiñetiña gürigia ha harumabaña lun Bungiu

Hínsiñetiña gürigia ha harumabaña lun Bungiu

“Harumatibu hama ha harumabaña.” (SÁLUMU 18:26.)

1-3. a) Ka uagu tachoururei aban úguchuru anhein haruma habéi tisaanigu ani buidu ligía hariawagún? b) Ka uagu labusenra Heowá haruma hamá lubueingu, ani ka adügübei lun haruma wamá?

LUBARAGIÑE láfuridun irahü múnadagiñe, ténitu lúguchu lun anhein agawa lubéi, anhein buidu tubéi ladaüragun ani haruma tuguya. Ladüga subuditi tun mosu lan haruma hamá irahüñü lun buidu lan haweinamudun ani masandirun hagía, subudi tumuti ayanuhatiña lan gürigia hawagu agübürigu luagu ida liña lan harihín hasaanigu.

2 Busenti giñe Heowá, Wáguchi le siélubei, lun haruma hamá lubúeingu. Ariñagatu Bíbülia haruma lan “hama ha harumabaña” (Sálumu 18:26). * Hínsiñetiwa lun Heowá; ani subuditi lun dan lan haruma wamá barüti saragu buiti woun, ani agurabati giñe danme lan harihini gürigia ligaburi hariawagún lani Gefentiña ábame hayanuhan buidu luagu. Chóuruti ánhawa lan óusera buidu ani haruma wagía wíchuguba uéiriguni lun Heowá, ani mayanuhounbei wuriba luagu ni luagu liri le sándubei. (Esekiéli 36:22; aliiha huméi 1 Féduru 2:12).

3 Wasubudiruni hínsiñetiña lan gürigia harumatiña lun Heowá adügati lun wakipurun arumani. Ani busentiwa wíchugun inebesei lun lau ligaburi wawinwandun ladüga hínsiñe lan woun. Busentiwa giñe werederun lidan línsiñehabu súnwandan. Akutiha wamá lubeiti ka lan uagu mosu lubéi haruma wamá, ka lan mini lubéi luma ida luba lan wakipuruni, lugundun líderagubadiwa asubudirei kaba lan idan wasansira.

KA UAGU MÉGEIWA LUBEI ARUMANI

4, 5. a) Ka resun súdinitimati le uágubei mosu lan wakipurun arumani? b) Ida liña larufuduni sun le ladügübei Heowá luagu hínsiñe lan arumani lun?

4 Arufudahati Heowá woun lidan ámuñegueinarügü manera. Aban lídangiñe, lau lani hénpulu. Íbini Bíbülia amisuraha tumutiwa lun ‘wáyeihani’ (Éfesuna 5:1). Heowá, Bungiu le unbei wáhuduragua, harumati ani sánduti, ligía resun le súdinitimabei lun wakipurun arumani (aliiha huméi Fádirigu 11:44, 45).

5 Arihúati haruma lan Heowá luma amu lídangiñe ligaburi dan le wakutihani sun le adüga laalibei (Rómana 1:20). Ru lumuti Heowá Ubóu houn gürigia hábiñeme ani adüga lumuti lau sun le mégeiwabei lun haruma lan. Aranse lumuti lun gayara lan larumadun duna luma garabali. Fui lumuti Ubóu iwiyei luáriua. Furanguti súdini lan arumani lun Le “adügübalin múa” (Heremíasi 10:12). Lunti giñe súdini lan woun.

6, 7. Ida liña lígirun Lilurudun Moisesi furangu mosu lan haruma hamá lubueingu Heowá?

6 Súnwandan lamuriahan Heowá le Wabureme lun haruma hamá lubueingu, ligía amu resun le uágubei mosu lan wakipurun arumani. Lidan Lúrudu le líchugubei Heowá houn ísüraelina súnwandan úara lan arumani luma áhuduraguni. Ani ariñagati Lúrudu ligía mosu lan lagoun fádiri le íñugutimabei bián wéiyaasu lubaragiñe ladügüni luadigimari lidan Luéyuri ferudunawa lan figóu (Fádirigu 16:4, 23, 24). Arufudati giñe mosu lan meha hachibuni sun fádirigu háhabu luma hagudi sagü houdin adagaragüda sákürifisiu lun Heowá (Áfuriduni 30:17-21; 2 Krónikasi 4:6). Ayanuhati meha giñe luagu 70 katei le adügübei lun wiye lan aban gürigia dandu lúgubu kei lidan ligaburi láhuduragun. Dan le wiye lan aban ísüraelina siñati meha ladügün ni kata lidan áhuduraguni lun Bungiu ani anhein ladüga gayarati lafarún hilagubei (Fádirigu 15:31). Sun le amahaduti lagunfuliruni lúrudu lánina arumani kéiburi lagoun luma lachibunun ladaüragun, ábame lafarún o “lagidarún hádangiñe líbirigu” (1 Lúrudu 19:17-20).

7 Íbini mámaali lan mosu wagunfuliruni Lilurudun Moisesi, íderagua lumutiwa gunfunrandei lisaminan Bungiu. Lidan Lúrudu le, arufuda lumuti Heowá mosu lan haruma hamá lubueingu, ani masansirungili (Malakíasi 3:6). Meresibirun lubéi Heowá wáhuduragun anhein mama lubéi aban “agunfuliruni le harumabei” (Santiagu 1:27). Ítarati, mégeitiwa wasubudiruni ka lan lamuriahabei wámagiñe lidan katei le.

KA MINI LUBÉI ARUMANI LIGIBUGIÑE BUNGIU

8. Ka burí luwuyeri arumani lagurabubei Heowá lun warufuduni?

8 Dan le tayanuhan Bíbülia luagu arumani mámarügüñein luagu laruman úgubu tayanuha, arufudahatu giñe mosu lan haruma wamá lidan sun le wadügübei lun haruma wamá ligibugiñe Bungiu. Agurabati Heowá warufudun gádürü luwuyeri arumani: lidan wáhuduragun, lidan wabagari, lidan le wasaminarubei luma wágubu. Ariha waméi le mini lubéi kada aban.

9, 10. Ka mini lubéi aban áhuduraguni harumati, ani ka burí katei ídounbei mádaragun hamá kristiánugu inarünitiña houngua?

9 Áhuduraguni harumati. Mini lan moun lumuti lan wamigisiruni áhuduraguni le inarüniti luma le mama inarüniti. Dan le háfuridunbei ísüraelina Babilóniagiñe lun hagiribudun Herusaléun mosu meha gaganbadi hamá lun eweridihani le: “Furí humá Babilóniagiñe, maguura humá ni kata le wíyeti, [...] redei humá harumañu” (Isaíasi 52:11). Resun súdinitimati le uágubei hagiribuda hageiroun, lunya hagumeseruni áhuduraguni lun Heowá. Ligía mosu lubéi meha haruma lan háhuduragun luéi arufudahani luma échuni le lídangiñeti hani babilóniana relihión, katei le mínsiñebei lun Bungiu.

10 Uguñe weyu wagía kristiánugu inarünitiña mosu duari wamá luéi wawiyedun lau relihión le mama inarüniti (aliiha huméi 1 Korintuna 10:21). Wéiriti lani relihión efekütu hawagu gürigia ani anhein ua duari wamá gayarati giñe gani lan efekütu wawagu. Arufudahati relihión mama inarünti redei tan uani wínwanñu dan le lounwen gürigia luma burí amu arufudahani charati. Ladüga hafiñen luagu arufudahani burí le, adügatiña lemesi, adagaragüdüni luma ámuñedahani (Apurichihati 9:5, 6, 10). Gama lumoun, kei kristiánugu inarünitiña, mabusenruntiwa gadan lániwa échuni burí le. * Ligía moun lumuti lubéi wígirun lun hadügün amu lun magunfulirun wamani lúrudu le tídanbei Bíbülia luáguti áhuduraguni le harumabei (Adügaü 5:29).

11. Ka mini lubéi laruman ibagari ani ka uagu súdini lubéi?

11 Laruman ibagari. Lun haruma lan wabagari ani redei wagíame lidan línsiñehabu Bungiu mosu wadisedun luéi sun luwuyeri agamariduni le kóntürati luagu lilurudun (aliiha huméi Éfesuna 5:5). Wafurendeiruba lidan le aban kapítulu mosu lan hanurahan kristiánugu luéi ‘agamariduni mamarieidunga’. Ani ha éiguadutiña lidoun figóu le ani masakürihantiña ‘siñabei hebelururun lidoun larúeihan Bungiu’ (1 Korintuna 6:9, 10, 18LBID). “Wéiriti hawiye” gürigia ha ligibugiñe Heowá, ani anhein marumadahan hamá iwiyei le hawariua ‘libiamanba óunweni halagante’ (Arufudúni 21:8TNM).

12, 13. Ka lánibei wasaminan efekütu lidan le wadügübei, ani kaba íderaguawa akipurei wasaminan harumañu?

12 Laruman saminaü. Kei le súnwandan lubéi hadügüni gürigia le hasaminarubei, ánhawa ígira lun lebelurun saminaü wíyeti lidoun waritagun luma tidoun wanigi, chóuruti wadügüba lan somu katei wíyeti (Matéu 5:28; 15:18-20). Anheinti wabuinchagüda wachügü lau saminaü buiti ani harumati, líderagubadiwa akipura aban igaburi harumati (aliiha huméi Filipuna 4:8). Ida luba wakipuruni wasaminan harumañu? Furumiñe, mosu wadisedun luéi furumiñeguarügü isebáhari le gayarati lawiyeduni wasaminan. * Libiaman, wabuinchagüdüni wasaminan lau katei harumati lau waturiahanu Bíbülia sagü weyu (Sálumu 19:8, 9).

13 Lun werederun lidan línsiñehabu Bungiu, mosu haruma lan wáhuduragun, wabagari luma wasaminan. Akutihóuati ǘrüwa luwuyeri arumani le, lidan amu burí kapítulu tidan líburu to. Guentoti wakutihaali ligadürün: Laruman úgubu.

IDA LUBA NAKIPURAGUN NUNGUA HARUMAÑU?

14. Afuragunguagüda huméi ka lan uagu moun lumuti lubéi hasaminarun kristiánugu mama lan hani amu bísinisi anhein haruma habéi o wiye hamá.

14 Súdiniti lun haruma lan wakipuruni wágubu luma sun le geyegubei wau. Añahein gürigia saminatiña mama lan hani amu bísinisi lira, gama lumoun, moun lumuti hasaminarun kristiánugu ítara. Kei wafurendeiruni furumiñe, busenti Heowá lun haruma wamá lun buidu lan lidin woun, luma lun layanuhóun buidu luagu. Haritagua wamá luagun irahü le uágubei wayanuha lidan furumiñeti párafu: lun hamuga wiye lan súnwandan ani chafitu ladaüragun, ma wasaminaruña hamuga wuriba hawagu lagübürigu? Ítarameme, lun hamuga mabuidun lan wariawagún o ligaburi wawinwandun gayarabei layanuhóun wuriba luagu Wáguchi le siélubei luma luagu uganu le wapurichihabei. Ariñagatu Lererun Bungiu: “Míchutiwa lébuna lachugeragun ni aban, merede láamuga wawadigimari wuriba, busenrügütiwa warufuduni lidan sun katei luagu eseriwidutiña lan lun Bungiu wagía” (2 Korintuna 6:3, 4). Ida lubati gayara lan wakipuragun woungua harumañu?

15, 16. Írida humá fiú igaburi buiti lánina arumani luma ida tuba lan hadaüragun kristiánugu.

15 Laruman úgubu luma ligaburi wariawagún. Meberesenga ka lan wanichigubei o ligaburi awinwanduni lidan fulasu le ñein lubéi waganawa, súnwandan gayara lan wadarirun sabun luma duna lun wagoun sagü weyu, dandu wagía kei wasaanigu. Mosu giñe wachibuni wáhabu lubaragiñe weigin o waguruhan éigini, lárigiñe woudin kumurugu o wasansirunu lagei aban irahü. Wadügüni ítara lesefurubadiwa luéi saragu sandi, kéiburi aburuchuni, ani sefu lumuti wabagari. Anhein ua tubéi kumu o leibaguagüle duna wíyeti lidan fulasu le ñein lubéi weredera buídubei lun wachigin huyu lun wawiyedun lidoun, lárigiñe ábame wámuñachuni kei meha lidan binadu Ísüraeli (2 Lúrudu 23:12, 13).

16 Mosu giñe wachibunu wadaüragun. Mama mosu seru tan ladaüragun aban kristiánu o lídangiñe tan lagumuhóun estaili áfuriduti, harumarügaaru ligía ani gadünama tuguya (aliiha huméi 1 Timotéu 2:9, 10). Sun oura luma lidan sun fulasu, busentiwa buidu lan wariawagún lun larihíniwa “buidu lan arufudahani le luáguti Bungiu le Wasalbaragüle” (Titu 2:10).

17. Ka uagu lunti lubéi haruma lan wakipurunu waban luma sun wemegen?

17 Waban luma amu wemegen. Según wadariragun woungua, mosu haruma lan wakipurunu waban, dandu anhein buidu tubéi ani gíbeti tila kei anhein ñǘraü tubéi ani míbeti tila. Mosu giñe haruma tan wakarün dandu bóugudigiñe kei múnadagiñe, dántima le yusu wamanu lun woudin lidoun adamuridaguni o lidoun apurichihani. Le linarün katei, lunti haruma lan sun wemegen, lugundun ítara hayanuhaba gürigia buidu luagu Bungiu. Ani arufudahatiwa houn gürigia hínsiñeti lan arumani lun Heowá ani ‘lagünrinchagubaña lan ha agünrinchagubalin ubóu’, layusurubei lan giñe Larúeihan lun ladügüni ubóu paraísume (Arufudúni 11:18; Lúkasi 23:43TNM). Ligíati, lunti lubéi larihíniwa lidan ligaburi wóunigirunu waban luma líbiri wemegen warufuduñein lan arumani le lunbei ñein lan lidan iseri ubóu.

Lun haruma wamá, mosu haruma lan wágubu luma wemegen

18. Ida liña warufudun inebesei tuagu Luban wadamuridagun?

18 Luban wadamuridagun. Ínsiñeni le wasandirubei luagu Heowá, ínchaha lumutiwa lun warufudun inebesei luagu fulasu le ñein lubéi wáhuduragua lun. Busentiwa lun haruma tan súnwandan ani buidu ligíame tariawagún dan le hachülürün gürigia bisidawa. Lun wakipurunu buidu súnwandan, lunti wasigirun aban programa lun tarumadahóun ani aransehóua ligía le mégeiti tuagu. Dan le wídehan lidan wadagimanu burí le, arufudatiwa aban ínsiñeni le inarüniti tuagu lúbanana áhuduraguni inarüniti. Le linarün katei, lunti warihini “taransehóun” kei aban lubuidun chansi lúmagiñe Heowá (2 Krónikasi 34:10). Huuti giñe inarüni méiniti le dan le wasaminarun luagun fulasu le ñein lubéi ladügǘwa adamurini.

DISE WAMÁ LUÉI SUN ÉCHUNI LE AWIYEDUTIWA

19. Ka lunbei madügün wamani luéi wawiyeduni wágubu, ani ka adundehani tíchugubei Bíbülia woun?

19 Lun haruma wamá, mosu giñe wadisedun luéi furumiñeguarügü igaburi le gayarati lawiyeduni wágubu, kéiburi agumulahani, átaguni, watun arani le adügüti lun wéchudun luagu o le adügüti dañu lun wasaminan dan le mama lan surusia íchigei woun. Inarüni míridun tani Bíbülia liri kada bisiu le komunbei ubouagu uguñe weyu, gama lumoun anihein inarüni méiniti tidan le íderagubadiwa asubudirei ka lan uagu iyereegu lubéi lun Heowá. Guentó, wariha seingü inarüni méiniti le wabusenrubei wasigirun ladüga línsiñe Bungiu woun ani ladügüba lun gunda lan wau.

20, 21. Ka lagübüri échuni uéibei labusenra Heowá lun wadisedun, ani ka resun líchugubei woun lun wadügüni?

20 “Niduheñu hínsiñetiña nun, kei le ibiha wamaali lubéi füramasei le, lunti wachibuni sun luwuyeri iwiyei wawariua, dandu luéi wágubu kei luéi wasaminan. Áfaagua wamá lun sandu wamá sunsuinagubei ligibugiñe Bungiu lau lueirin inebesei le wawagubei lun.” (2 Korintuna 7:1TNM.) Busenti Heowá wadisedun luéi furumiñeguarügü katei le awiyeduti “wágubu” luma “wasaminan”. Ligía madügün wabéi ni kata le adügüti lun siñá lan wawinwandun sin ligía ani adüga ligía dañu lun wátuadi.

21 Lídanmeme bérusu le, rutu Bíbülia aban resun buiti lun “wachibuni sun luwuyeri iwiyei wawariua”. Ariñagati 2 Korintuna 7:1: “Kei le ibiha wamaali lubéi füramasei le”. Ka luwuyeri füramasei? Le ladügübei Heowá lidan bérusu burí le lubaragiñebei: “Ábame neresibirunün, ábame aban nan úguchili hun” (2 Korintuna 6:17, 18). Saminarügü humá: füramaseti Heowá lóunigirubadiwa lan lau ínsiñeni le aubei lóunigirei aban úguchili liráü. Gama lumoun, lagunfulirubei Heowá füramasei le ánheingubeirügü ‘wachiba sun luwuyeri iwiyei wawariua’. Lǘlühali wau ánhawa ígira lun weferidiruni wamadagua luma Heowá luagu somu bisiu le iyereegubei lun.

22-25. Ka burí inarüni méiniti tídangiñeti Bíbülia lunbei líderaguniwa lun méiguadun wamá lidoun somu bisiu?

22 “Hínsiñela Babureme le Bubungiute bun tau sun banigi, tau sun buani luma lau sun bisaminan.” (Matéu 22:37.) Afuranguagüdati Hesusu ligía lan gumadi súdinitimabei lídangiñe súngubei (Matéu 22:38). Garichati Heowá lun hínsiñe lan woun tau sun wanigi, wawani luma wasaminan. Ani lun wadügüni, mosu wadisedun luéi sun igaburi le achatiruti lidura wabagari o le adügüti dañu lun wasaminan.

23 “[Heowá] guánarügü íchugubei ibagari luma garabali, luma sun katei woun.” (Adügaü 17:24, 25.) Inebeti ibagari woun ladüga aban lan idewesei lúmagiñeti Bungiu le hínsiñebei woun. Ligía wadisedunbei luéi furumiñeguarügü échuni le wuribati lun wátuadi. Anhein madügün wamá ítara, warufuduña mineben lan ibagari woun (Sálumu 36:9).

24 “Hínsiñe hamá bíbirigu bun kei bínsiñegua bungua.” (Matéu 22:39.) Libe-agei dan, gürigia ha gánibaña somu bisiu mámarügüñein houngua hadüga dañu, adügatiña giñe houn ha geyegubaña hau. Kéiburi ha gagumulahadibaña, adügatiña dañu houn amu lau lugumulelin hasigaarun. Le óuseruti ítara, dürügua lumuti lilurudun Bungiu le ariñagubei lun hínsiñe lan líbiri lun ani arufudati giñe mínsiñe lan Bungiu lun (1 Huan 4:20, 21).

25 “Lunti [...] hagunfulirun hama gumadimatiña luma hama lúrudugu.” (Titu 3:1.) Kei kóntüra lubéi lilurudun saragu ageiraü luagu layusurún düroga, mayusurun hamuti kristiánugu inarünitiña (Rómana 13:1).

26. a) Ka lunbei wadügüni lun werederun lidan línsiñehabu Bungiu? b) Ka uagu gayara lubéi wariñagun ua lan ni kata buítimati luéi wakipurun arumani ligibugiñe Bungiu?

26 Lun werederun lidan línsiñehabu Bungiu, úati buídurügü lan haruma wamá lidan fiú katei, mosu haruma wamá lidan sun wabagari. Inarüni hénrengu lan ligirún somu bisiu ani lun méiguadunya wamá lidoun, gama lumoun, gayarati wadügüni. * Úati katei buítimati luéi aban ibagari harumati. Anhein Heowá lubéi amuriahabalin wama, lunti wabuidun guánarügü (aliiha huméi Isaíasi 48:17). Ruti ugundani woun wasubudiruni adüga wamá lun layanuhóun buidu luagu Bungiu le hínsiñebei woun ani hínsiñe wagía lun.

^ par. 2 Lidan iñeñein le ídanbei tabürüdǘwa Bíbülia furumiñe, anihein meha dan layusurún dimurei ‘harumati’ lun layanuhóun luagu laruman úgubu, ani anihein giñe dan layusurún lun layanuhóun luagu laruman ibagari o láhudurawagun lun Bungiu lau arumani.

^ par. 12 Afuranguagüda lumuti kapítulu 6 tidan líburu to, ida luba lan wanúadahan isebáhari harumati.

^ par. 67 Sánsiwati iri.