Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 8

Zambi Kakuzanga Atu Waze Alinanga

Zambi Kakuzanga Atu Waze Alinanga

“Kuli akwa kulinanga kumulisolola uli mukwa kulinanga.”​—SAMU 18:26.

1-3. (a) Mumu liaka umwe mama akusa shindakenyo ngwenyi mwanenyi kanapema nawa kanalinanga? (b) Mumu liaka Yehova anazange hanga tuvumbi twenyi alinange, nawa yika muyitukwasa kulinanga?

UMWE mama kanalulieka kanawa mwanenyi hanga atuhuke. Masa shindakenyo ngwenyi, mwanenyi kasana nawa kazala mazalo apema ni kusoloka kanawa. Aye kananyingika ngwenyi kulinanga chili chuma chilemu chinji ku mwono. Nawa ngwenyi, kupema cha mwana chakuneha vumbi hali yisemi jenyi.

2 Yehova, Tata yetu wa mu malilu, kanazange hanga tuvumbi twenyi alinange. Liji lienyi linambe ngwo: “Kuli akwa kulinanga kumulisolola uli mukwa kulinanga.” * (Samu 18:26) Yehova kakutuzanga, kananyingika ngwenyi kulinanga chili chuma chipema kuli yetu. Nawa kakushimbwila kuli yetu Yela jenyi hanga kulinanga chetu chilingise atu hanga ahanjike yuma yipema hali iye. Chochene, kulinanga chetu ni yitanga yipema muyineha uhaliso, hi sonyi ko hali Yehova ni ha jina lienyi lisandu.​—Ezekiele 36:22; tanga 1 Petulu 2:12.

3 Kunyingika ngwetu Zambi kakuzanga atu waze alinanga, chakutukwasa ni yetu tulinange. Tunazange hanga yitanga ya ku mwono wetu yinehe uhaliso hali iye, mumu twakumuzanga. Nawa tunazange kununga mu zango lienyi. Haliapwila tushimutwinenu mumu liaka twatamba kulinanga, yika chinalumbununa kulinanga nawa kuchi mutuhasa kulinanga. Kushimutwina chino, muchitukwasa kumona nyi kuli yimwe yitanga ku mwono wetu yize twatamba kwalumuna.

MUMU LIAKA TWATAMBA KULINANGA?

4, 5. (a) Mumu liaka twatamba kulinanga? (b) Kuchi kulinanga cha Yehova chinasoloka ku yitangiwa yenyi yize twakumona?

4 Yimwe jila yize Yehova akutusongwelamo, yili kupalikila mu chilweza. Liji lienyi liakututoweza hanga tupwe “akwa kwimbulula Zambi.” (A-Efwesu 5:1) Chitela chitangu cha mumu liaka twatamba kulinanga chili chino: Yehova Zambi yoze twakufuliela iye kalinanga, mutoma, nawa musandu ku yuma yeswe.​—Tanga Ulevi 11:44, 45.

5 Kulinanga cha Yehova chakusoloka ha yuma yize iye atangile, ngwe chize yitanga yenyi yikwo yakusoloka. (A-Roma 1:20) Iye katangile hashi hanga hapwe hapema nawa hanga atu atwameho. Yehova hanalingi hashi ni tungonde waze akupemesa mwiku ni meya. Amwe misangwinya kakukalakala hanga apemese yimwe yuma. Akwa-mana kakuzachisa misangwinya jacho hanga apemese mu yihela muze mwakupwa majilo ni kuchiza luchisa yoze atu akuneha ha mukunda wa kuzo ni chipululu. Kwamba umwenemwene kulinanga chili chilemu chinji kuli yoze “watangile hashi.” (Jeremia 10:12) Nawa chatamba kupwa chilemu kuli yetu.

6, 7. Kuchi Shimbi ja Mose te jakushindakenya ngwo waze akuwayila Yehova te katamba kulinanga?

6 Chitela chikwo cha mumu liaka twatamba kulinanga, chili chino, Mwata wetu, kakuzanga hanga waze akumuwayila alinange. Shimbi yize Yehova ahanyine kuli A-Izalele, kulinanga ni uwayilo te jenda chimuwika. Shimbi te yakwamba pundu ngwo, ha Tangwa lia Kuhana Mulambu wa Kufuka Shili, sasendote wa lutwe te katamba kusana kamuwika hanji kaali. (Ulevi 16:4, 23, 24) A sasendote te katamba kusana ku moko shimbu te kanda achilambula chimwe chimuna kuli Yehova. (Kutuhuka 30:17-21; 2 Sango ja Mianangana 4:6) Shimbi te yakutongola yikuma 70 hakutwala ha kulinanga ku mujimba ni ha uwayilo. Nyi umwe Ka-Izalele te malikisa, te kechi kuhasa kulinga chihanda ku uwayilo, kanji-kanji te kakwaaha upatwilo wa kufwa. (Ulevi 15:31) Mweswawo te wakulituna kukaula shimbi jino, ngwe kusana ni kukosa mazalo jenyi, te kakumuteta “hakachi ka chikungulwila.”​—Kwalula 19:17-20.

7 Chipwe ngwe kutushi nawa mushi lia Shimbi ja Mose, nihindu shimbi jacho jakutwaha malinjekela hanga tunyingike chize Zambi akunyonga hakutwala ku chikuma cha kulinanga. Pundu lume, kulinanga te chikuma chilemu chize atamba kukaula waze akuwayila Zambi. Yehova kalumukine. (Malakia 3:6) Uwayilo wetu mba autayize watamba kupwa ‘upema nawa wamwenemwene.’ (Tiangu 1:27) Ha chino, ndo tunyingike yize twatamba kulinga ha chikuma chino.

KULINANGA KU MESO JA ZAMBI YIKA CHINALUMBUNUKA?

8. Ku yikuma yika Yehova anazange hanga tulinange?

8 Mu Mbimbiliya, nyonga lia kulinanga linalumbunuka yuma yinji hi wika ko kulinanga ku mujimba. Kulinanga ku meso ja Zambi chinatale ku yitanga yetu yeswe ya ku mwono wetu. Yehova kanazange hanga tulinange ku yikuma yiwana ya ku mwono wetu ngwe, ku spiritu, ku yitanga, ku manyonga ni ku mujimba. Tushimutwinenu chuma ni chuma hanga tumone chize chinalumbunuka.

9, 10. Yika chinalumbunuka kulinanga ku spiritu nawa yika akwa-Kristu amwenemwene atamba kwehuka?

9 Kulinanga ku spiritu. Kulinanga ku spiritu chinalumbunuka kwehuka kuchinga uwayilo wamwenemwene ni uwayilo wa mahuza. Muze A-Izalele ahichikile Babilonia yafuna mu Yerusaleme, ayo yakaula utowezo uno: “Katukenu! Kanda nukwata ku chuma cha luchisa . . . Katukenumo nulipemese.” (Izaia 52:11) A-Izalele te kanafuna ku maho hanga chitangu te alulieke uwayilo wa Yehova. Uwayilo wacho te watamba kupwa upema, te kuwatambile kupwa ni malongeso, ni yitanga ni ndako ja ulembelo wa Babilonia uze te wakuhona vumbi Zambi.

10 Ni musono nawa, yetu akwa-Kristu amwenemwene, twatamba kulifunga hanga tuhone kupwa ni ndako ja uwayilo wa mahuza. (Tanga 1 A-Korindu 10:21.) Chili chilemu kukeya ha chikuma chino, mumu ulembelo wa mahuza uli kweswako. Mu yifuchi yinji, ndako ni mianda yinji yinende chimuwika ni malongeso a uwayilo wa mahuza, ngwe longeso lize liakwamba ngwo, mutu kali ni chuma chize chakusala ni mwono nyi mafwa. (Chilumbununyi 9:5, 6, 10) Akwa-Kristu amwenemwene kakwehuka mianda yize yakunjila malongeso a mahuza. * Kanda twecha akwetu hanga atushinjile kulinga yuma yize kuyishi kulita ni shimbi ja Mbimbiliya hakutwala ku uwayilo wamwenemwene.​—Yilinga 5:29.

11. Kulinanga ku yitanga yika chinalumbunuka, nawa mumu liaka chili chilemu?

11 Kulinanga ku yitanga. Kulinanga ku yitanga chinalumbunuka kwehuka upangala weswe. (Tanga A-Efwesu 5:5.) Kulinanga ku yitanga chili chuma chilemu chinji. Ngwe chize mutumona mu kapitulu yoze masulaho, mba tununge mu zango lia Zambi twatamba ‘kuchina utanji.’ Waze akulinga utanji chakuhona kulikonyeka “kechi kahinga wanangana wa Zambi.” (1 A-Korindu 6:9, 10, 18) Kumeso ja Zambi ayo kali chimuwika ni “akwa kuzelwokesa.” Nyi manunga ni kupwa akwa luchisa “chihanda cho kumuchikapwa . . . kufwa chamuchiali.”​—Usolwelo 21:8.

12, 13. Kulita chika chili ha manyonga ni yitanga, nawa kuchi mutuhasa kulinanga ku manyonga?

12 Kulinanga ku manyonga. Manyonga e akututwala ku yitanga. Nyi twecha hanga manyonga api alitande mu mbunge yetu, ha kupalika cha mashimbu mutuhasa kulinga yuma ya luchisa. (Mateu 5:28; 15:18-20) Alioze nyi twapwa ni manyonga apema, alinanga mutupwa ni yitanga yipema. (Tanga A-Fwilipu 4:8.) Kuchi mutuhasa kupwa ni manyonga apema? Mba tupwe ni manyonga apema twatamba kwehuka yiheho yeswe yize muyihasa kupihisa manyonga jetu. * Twatamba nawa kulilongesa matangwa eswe Liji lia Zambi.​—Samu 19:8, 9.

13 Mba tununge mu zango lia Zambi, chili chilemu kulinanga ku spiritu, ku yitanga ni ku manyonga. Tupitulu akwo a mukanda uno kanahanjika chinji ha chize twatamba kulinanga. Haliapwila tutalenu chikuma chamuchiwana—kulinanga ku mujimba.

KUCHI MUTUHASA KULINANGA KU MUJIMBA?

14. Mumu liaka kulinanga ku mujimba hi chikuma ko chize chinatale wika hali mutu ukawenyi?

14 Kulinanga ku mujimba chinalumbunuka kupemesa mujimba wetu ni ha yihela yize twatwama. Shina chikuma chino chinatale hali mutu ukawenyi, nyi nawa hali atu akwo? Tuvumbi ja Yehova keshi kunyonga chocho. Ngwe chize hitwamona kulu, kulinanga ku mujimba chili chilemu chinji kuli Yehova hi wika ko hanga tutwame kawape, mumu chakusolola Zambi yoze twakuwayila. Achinyonga ha chilweza chize twamona ku uputukilo wa kapitulu yono. Nyi mashimbu eswe muumona umwe mwana kali ni majilo nawa keshi kuzala kanawa, yika munyonga hali yisemi jenyi? Kutwazangile hanga kusoloka chetu hanji kutwama chetu chihone vumbi hanji chipihise sango jize twakwambujola. Liji lia Zambi linambe ngwo: “Kanda tusa chitalingiso nichimwe ha chikuma nichimwe, kuchina atu masaula milimo yetu; alioze mu yuma yeswe tukasolole chinyingi ngwe tuvumbi twa Zambi.” (2 A-Korindu 6:3, 4) Mba kuchi mutuhasa kulinanga ku mujimba?

15, 16. Yika kulinanga ku mujimba chinalumbunuka, nawa kuchi mazalo jetu atamba kupwa?

15 Kulinanga chetu ku mujimba ni mazalo jetu. Chipwe ngwe ndako ni uhashi walisa ku chifuchi ni chifuchi, nihindu kanji-kanji kwakupwa meya ni zapa hanga atu asane mashimbu eswe, hanga tulipemese hamwe ni ana jetu. Ndako ya kulinanga yili, kusana ku moko ni zapa shimbu kanda tulia hanji kululieka kulia, nawa muze mutuya mu kumba, mutukomba mu zuwo ni muze mutukomba mwana. Nyi twalinga chino mutwehuka yikola nawa mutulamwina mwono wetu. Mumu chino chakukinda kupwa ni tututu api, nawa chakukwasa mutu kwehuka yikola ya kulokoka mu jimo. Ku yihela yimwe kuze mazuwo keshi ni kumba, yipi katamba kuyishikila, ngwe chize apwile ni kulinga A-Izalele.​—Shimbi Yamuchiali 23:12, 13.

16 Twatamba nawa kukosa mazalo mashimbu eswe, hanga tusoloke kanawa. Mazalo a mukwa-Kristu kafupiwile kupwa a ndando yinji hanji waze anafwambuka haliapwila, alioze katamba kupwa apema nawa alita. (Tanga 1 Timoteu 2:9, 10.) Chipwe ngwe twatwama kweswako nihindu kulinanga chetu chatamba kuwahisa “longeso lia Zambi Chilamwina chetu ha yuma yeswe.”​—Titu 2:10.

17. Mumu liaka zuwo lietu ni yikumba yetu twatamba kuyipemesa?

17 Zuwo lietu ni yikumba yetu. Chipwe ngwe zuwo lietu hi lia mbongo jinji ko, nihindu twatamba kulipemesa ni kulilulieka kanawa. Chizechene nawa, nyi tuli ni mashinyi twatamba kwapemesa kanawa muchima ni haze. Kanda tuvulama ngwetu kupemesa zuwo lietu ni yikumba yetu chakuhana ushindakenyo upema. Mumu twakulongesa kuli atu ngwetu, Yehova kali Zambi walinanga nawa iye ‘makonona waze akwonona hashi ‛nawa kwasala hakeheʼ hanga wanangana wenyi upwise hashi heswe paraisu. (Usolwelo 11:18; Luka 23:43) Kashika, tunazange hanga zuwo lietu ni yeswe yize tuli nayo yisolole kuli akwetu ngwo chipwe haliapwila tuli ni ndako ya kulinanga yize yinalite ni chifuchi chaha muze mutukatwama.

Kulinanga ku mujimba chinalumbunuka kupemesa mujimba wetu ni yikumba yetu

18. Kuchi mutuhasa kuvumbika Zuwo lietu lia Wanangana?

18 Ku yihela yetu ya uwayilo. Zango lietu muli Yehova liakutukolweza kuvumbika Zuwo lietu lia Wanangana, lize lili chihela chetu cha uwayilo wamwenemwene. Tunazange hanga eswe waze maya ku kukunguluka apwe ni manyonga alita hakutwala ku chihela chize twakulikungulwila. Mba Zuwo lietu lia Wanangana lipwe chihela chipema, twatamba kulilulieka ni kulipemesa matangwa eswe. Nawa mutusolola ngwetu twakuvumbika Zuwo lietu lia Wanangana ni twalinga yeswe yize mutuhasa hanga tulipemese. Chili chipema kulihana hanga tukwase kupemesa ni “kutungulula” yihela yetu ya uwayilo. (2 Sango ja Mianangana 34:10) Mutuhasa kukaula nawa shimbi yacho muze mutukunguluka mu yihela yetu ya kukunguluka cha mbonge ni cha mambonge hanji yihela yikwo.

TWEHUKENU NDAKO NI YITANGA YA LUCHISA

19. Yika twatamba kwehuka hanga tulinange ku mujimba, nawa kuchi Mbimbiliya yakutukwasa?

19 Mba tulinange ku mujimba twatamba kwehuka ndako ni yitanga ya luchisa ngwe, kunwa makanya, kuzengewa ni yitumbo yize muyihasa kupihisa mutwe wetu. Mbimbiliya kuyishi kusolola pundu ndako ni yitanga yeswe yaluchisa yize yinasoloka ha matangwa jetu, alioze muli shimbi jize mujihasa kutukwasa kunyingika nyonga lia Yehova hakutwala ku yuma yacho. Nyi twanyingika nyonga lia Yehova, zango lietu muli iye mulitukolweza kulinga yuma yize akutayiza. Tushimutwinenu yikuma ya Yisoneko yitano.

20, 21. Yitanga yika yize Yehova anazange hanga twehuke, nawa mumu liaka?

20 “Kashika se yilakenyo yino tuli nayo, akwetu a zango, tulipemesenu ku luchisa mweswe wa musunya ni spiritu, tukamanunune usandu ni woma kumeso ja Zambi.” (2 A-Korindu 7:1) Yehova kanazange hanga twehuke ndako jeswe jize jakupihisa mujimba, spiritu hanji yitanga yetu. Kashika, twatamba kwehuka ndako jize jakupihisa mujimba ni manyonga jetu.

21 Mbimbiliya yinatwehe chikuma chilemu cha mumu liaka twatamba ‘kulipemesa ku luchisa mweswe wa musunya.’ Mukanda wa 2 A-Korindu 7:1 unaputuka ni maliji akwamba ngwo: “Kashika se yilakenyo yino tuli nayo.” Yilakenyo yika? Ngwe chize twamona ha versu yikwo, Yehova kanalakenya ngwenyi: “mungukanutambula. Mungupwa kuli yenu Tatenu.” (2 A-Korindu 6:17, 18) Achinyonga kama! Yehova kanalakenya kutufunga ni kutuzanga ngwe chize chisemi akuzanga ana jenyi. Alioze, Yehova makamanununa wika maliji wano nyi twehuka luchisa wa ku “musunya ni spiritu.” Kashika, mutupwa yihepuke nyi twecha yitanga yeswayo ya luchisa yitukwike kupwa ni usepa upema ni Yehova!

22-25. Shimbi jika ja Mbimbiliya mujihasa kutukwasa kwehuka yitanga ni ndako ja luchisa?

22 “Ukazange Mwene Zambi ye ni mbunge ye yeswe, ni mwono we weswe, ni kunyonga che cheswe.” (Mateu 22:37) Yesu kambile ngwenyi lino lie liji linene lia shimbi. (Mateu 22:38) Yehova katela zango lietu. Mba tumuzange ni mbunge yeswe, mwono weswe nawa ni manyonga eswe, twatamba kwehuka ndako jize mujihasa kupihisa mwono, ni manyonga jetu waze Zambi hanatwehe.

23 [Yehova] iye mwene kakuhana kuli eswe mwono, ni mwiku, ni yuma yeswe.” (Yilinga 17:24, 25) Mwono uli chawana cha Zambi. Twakuzanga Mwenya mwono, kashika tunazange kuvumbika chawana chacho. Twatamba kwehuka ndako ni mianda yeswayo yize muyihasa kutulinga upi, mumu tunanyingika ngwetu yoze wakulinga yuma yino keshi kuvumbika chawana cha mwono.​—Samu 36:9.

24 ‘Ukazange mwenyembo we ngwe chize wakulizanga yena mwene.’ (Mateu 22:39) Yitanga ya luchisa kanji-kanji kuyishi kupinjisa wika yetwene, chipwe waze ali hamwe ni yetu. Chakutalilho, atu waze keshi kunwa makanya mahasa kuyiza ha kupwa hamwe ni waze akwaanwa. Eswe waze akulinga akwo upi kakwehuka shimbi ya Zambi yize yakwamba ngwo ukazange mwenyembo we. Nawa chakusolola ngwo keshi kuzanga Zambi.​—1 Yoano 4:20, 21.

25 “Ukaewulwise kuzeyela kuli mianangana, ni akwa kuyula, akononoke, akapwe ni mbunge ya kulinga yitanga yeswe yipema.” (Titu 3:1) Mu yifuchi yinji, chili chipi kunwa makanya. Yetu akwa-Kristu kutwatambile kupwa ni makanya chipwe kwaanwa.—A-Roma 13:1.

26. (a) Mba tununge mu zango lia Zambi, yika twatamba kulinga? (b) Mumu liaka kulinanga ku meso ja Zambi chili chipema ku mwono wetu?

26 Mba tupwe mu zango lia Zambi twatamba kulinanga ku yuma yeswe hi ku chuma chimuwika ko. Kwecha ndako ni mianda yino ya luchisa muchihasa kupwa chikalu, alioze muchihasa kulingiwa. * Kukushi jila yikwo ku mwono yipema ngwe ya Yehova, mumu yuma yize iye akulongesa mashimbu eswe yakukwasa kutwama kanawa. (Tanga Izaia 48:17.) Kuhiana yeswe ai, nyi twalinanga mutupwa ni chiseke ku mbunge ha kunyingika ngwetu tunalemesa Zambi yoze twakuzanga. Chino muchitukwasa nawa kununga mu zango lia Zambi.

^ kax. 2 Liji lize analumbununa “kulinanga” mashimbu akwo liakulumbunuka kulinanga ku mujimba, alioze kanji-kanji kakulizachisa nawa ku kulinanga ku ufulielo.

^ kax. 10 Tala Kapitulu 13 wa mukanda uno, hakutwala ku yimwe yiheho ni mianda yize akwa-Kristu atamba kwehuka.

^ kax. 12 Kapitulu 6 wa mukanda uno kanahanjika ha chize mutuhasa kusakula yiheho yipema.

^ kax. 67 Jina liapwa kwalumuna.