1-3. (1) ¿Jamüsü sünaʼlaka wanee wayuu anale jee wulere nüsheʼin süchon? (2) ¿Jamüsü keeʼireeka naaʼin Je’waa wulein waya? ¿Jamüshii ayatüinjanaka wulein waya?

SÜPÜLAPÜNAA nujuʼitüin wanee jintüi nipialuʼujee, sünaʼlüin tü niikat noʼoojule, anale jee wulere nüsheʼin. ¿Jamüsü? Shia süka sütüjaain aaʼu wulere nia nnojoleechi ayuulin otta yarüttüle nia, mojeerü sünüiki wayuu süchiki.

² Keeʼireesü naaʼin chi Washi iipünaajachikai wulein na aʼyataashiikana nümüin. Otta nüküjüin wamüin suluʼu tü Wiwüliakat wuleechin nia «nümüin chi wayuu ayatakai wulein» (Salmo 18:26, TNM). * ¿Jamüsü nüchekaka wulein  waya? Shia süka alin waya nüpüla otta nütüjaa aaʼu aneerüin wakuwaʼipa sutuma. Otta wanee shia süka aneerüin sünüiki wayuu nüchiki wulere waya jee mojeerü yarüttüle waya. Nnojotsü wacheküin mojutüin watuma Maleiwa otta tü nünüliakat. Tü wachekakat shia kojutüin nia watuma. Sutuma tia, wuleinjana maʼin waya otta wakuwaʼipa (Ezequiel 36:22; 1 Pedro 2:12).

³ Ayatüinjana wulein waya süka watüjaain saaʼu alin nüpüla Maleiwa na wuleshiikana. Otta müsia, aishi Je’waa wapüla otta kojuteeshi nia watuma süka süpüshuaʼa tü waainjakat. Wanee shia süka ayateein alin nia wapüla. Wekirajaa sünain: ¿jamüsü choʼujaaka wulein waya? ¿Jamaluʼulu wulein waya nuʼupala Maleiwa? ¿Kasa waainjüinjatka süpüla ayatüin wulein waya? Tia, süküjeerü choʼujaale wanoukteʼerüin wakuwaʼipa.

4, 5. (1) ¿Jamüshii wuleinjanaka maʼin waya? (2) ¿Jamüsü shiiʼiyatia sutuma tü nükumajakat Je’waa keeʼireein naaʼin wulein kasa süpüshuaʼa?

⁴ Nikirajüin waya Je’waa süka wainma kasa. Wanee shia sükajee nukuwaʼipa. Müsü tü Wiwüliakat wamüin: ‹Jüshata nukuaippa Maleiwa› (Éfeso 5:1). Sükajee tia, ¿jamüshii wuleinjanaka maʼin waya? Shia süka waʼwaajüin wanee Maleiwa wuleshi (Levítico 11:44, 45).

⁵ Wekirajaale sünain tü nükumajakat Je’waa, shiiʼiyatüin wulein nia otta waneeirua nukuwaʼipa (Roma 1:20). Nükumajüin tü Mmakat, eere kepiain waya. Niʼitaain waneeirua kasa suluʼu choʼujaaka süpüla wulein shia. Niʼitaain sukuwaʼipa tü jouktaikat otta tü wüinkat süpüla wulein shia sümüiwaʼa. Otta müsia, nükumajüin wainma kasa joʼuuchein aʼwulejaka yarüttshii saaʼujee mma. Sutuma tia, neʼitaain naya na atüjüshiikana maʼin süpüla naʼwulejüin palaa suulia yarüttshii oʼyotuuka shiroku otta waneeirua kasa alataka sutuma aneein nakuwaʼipa na wayuukana namüiwaʼa  otta washireein naya. Keeʼireesü naaʼin chi «Kakumalakai tü mmakat» wulein kasa süpüshuaʼa (1 Corinto 10:26). Wayakana washatüinjatü nukuwaʼipa.

6, 7. ¿Kasa naainjüinjatka na aʼyataashiikana nümüin Je’waa süpüla ayatüin wulein naya saashin tü pütchi aapünakat nümüin Moisés?

⁶ Otta müsia, wuleinjana waya süka nüchuntüin shia Je’waa, chi Aluwataakai waaʼu. Sünain tü pütchi aküjünakat namüin na israeliitakana nükajee Moisés, aküjünüsü wuleinjanain naya süpüla naʼwaajüin Je’waa. Sünainjee tia, piantuainjachi oʼoojuin chi laülaashikai napüleerua na sacerdotekana süpülapünaa naʼajüin wanee mürüt nümüin Je’waa (Levítico 16:4, 23, 24). Münüshii napüshuaʼa na sacerdotekana noʼlojuinjatüin najapü otta nooʼui süpülapünaa naʼajüin wanee kasa nümüin Je’waa (Éxodo 30:17-21; 2 Crónicas 4:6). Aküjünüsü namüin na israeliitakana akaratshi shikii kasa yarüttaka atuma natapaʼa otta tü naainjakat nümüin Je’waa. Yarüttüle naya nnojoishii süpüla naainjüin wanee kasa nümüin, naainjüle shia ouktajana naya (Levítico 15:31). Otta müsia tü pütchi aapünakat nümüin Moisés, süküjüin noʼoojuinjachin otta nüshijaainjatüin nüsheʼin wanee wayuu eeka niʼyarülajaain, nnojorüle müin shia «oʼutünajachi aaʼin naʼakajee na wayuukana» (Números 19:17-20, TNM).

⁷ Mayaapejeʼe nnojoluin waainjüinjatüin maaʼulu tü pütchi aapünakat nümüin Moisés, sükaaliinjüin waya süpüla wayaawatüin tü nüchekakat Maleiwa. Sünain tia, nüküjüin Je’waa choʼujaain maʼin wulein waya süpüla waʼwaajüin nia. Otta nia matüjüinsai aʼwanajawaa nukuwaʼipa (Santiago 1:17). Maʼaka sümaiwa, shia nüchekaka neʼe Maleiwa maaʼulu tü «aʼwaajaa wulesükat otta nnojotka yarüttüin» (Santiago 1:27, TNM). Anasü wekirajaale kasain sünainpünaain maaʼulu.

8. ¿Kasa wuleinjatka wanain naashin Je’waa?

⁸ Nnojotsü süküjüin neʼe tü Wiwüliakat wuleinjatüin watapaʼa. Süpüla nnojoluin yarüttüin waya nuʼupala Maleiwa, süküjüin wamüin wuleinjanain waya sünain süpüshuaʼa tü waainjakat. Nücheküin Je’waa wuleinjanain waya sünain pienchisü kasa: wanoula, wakuwaʼipa, waaʼin otta watapaʼa sümaʼaleʼe wepiapaʼa. Wekirajaa sünain jamaluʼuluin süpüshuaʼa tia.

9, 10. ¿Jamaluʼulu wuleinjatüin wanoula? ¿Kasa nnojotka kanainpünaain waya?

⁹ Wuleinjatü wanoula. Tia maluʼulu nnojoluinjatüin wanaawain wamüin tü shikirajakat tü iküleesia shiimainkat sümaa tü shikirajakat tü nnojotkat shiimain. Soto waaʼin na israeliita püreesakana Babilonia. Noʼunajanapa Jerusalénmüin, oonooinjana sümüin pütchikat tüü: «Jujuʼita yalejee, nnojo jaapaain kasa eeka yarüttüin; [...] ayata wulein jia» (Isaías 52:11, TNM). Oʼunajana noumainpaʼamüin süpüla naʼwaajüin Je’waa nachikuaʼa. Sutuma tia, wuleinjatü tü naainjakat, nnojoluinjatü naainjüin tü nekirajakat, tü naainjakat otta tü nanoulakat na kepiakana Babilonia.

¹⁰ Müshiʼiya waya maaʼulu, eeinjatü waaʼin süpüla nnojoluin shiʼyarülajaain wanoula sutuma tü iküleesia nnojotkat shiimain (1 Corinto 10:20). Tü shikirajakat sainküinsü mma, nnojorüle eein waaʼin yarütteerü wanoula sutuma. Suluʼu wainma mma, tü alawaa ekirajünakat anain —maʼaka saaʼin matüjüin ouktaa tü waaʼinkat— saʼakasü sukuwaʼipa otta tü saainjakat wayuu (Eclesiastés 9:5, 6, 10). Nnojoishii sünainpünaweein waya wanee akuwaʼipaa shikirajaka anain tü iküleesia nnojotkat shiimain. * Sutuma tia, nnojotsü wooʼulaainjatüin mojutüin wamüin tü sümakat tü Wiwüliakat sutuma wapüleeruaanüin aaʼin (Aluwataaushikana 5:29).

11. ¿Jamaluʼulu wuleinjatüin wakuwaʼipa? ¿Jamüsü choʼujaaka maʼin shia?

 ¹¹ Wuleinjatü wakuwaʼipa. Tia maluʼulu wayouktüinjatüin tü amaʼüjirawaakat akuwaʼipaa, choʼujaasü maʼin wayouktüin shia süpüla ayatüin alin wapüla Maleiwa (Éfeso 5:5). Maʼaka süküjüin tü ekirajaayakat 9, eeinjatü waaʼin sünain pütchikat tüü: «Jalia jia suulia juʼluwajiraain jukuaippa». Na nnojoliikana ayaawajaain suulia, ‹nnojoleena ekeroluin suluʼumüin nuluwataaya Maleiwa› (1 Corinto 6:9, 10, 18). Na aainjakana tia, naya «na keemakana sünain naʼyarüla» noʼuluʼu Je’waa. Nnojorüle wulein naya ‹ouktaleeinjana› nutuma (Alateetkat Mapeena 21:8, TNM).

12, 13. ¿Kasa eeka süpüla waainjüin sutuma tü jülüjakat waaʼin? ¿Kaseerü akaaliinjaka waya süpüla ayatüin wulein waaʼin?

¹² Wuleinjatü waaʼin. Süka waainjüin tü jülüjakat waaʼin, eesü süpüla waainjüin kasa yarüttüsü wooʼulaale shia suluʼu wekii otta suluʼu waaʼin (Mateo 5:28; 15:18-20). Akatsaʼa, weʼitaale suluʼu wekii kasa anasü jee wulesü, wuleerü wakuwaʼipa (Filipos 4:8). Sünainjee tia, ¿kaseerü akaaliinjaka waya süpüla ayatüin wulein waaʼin? Wayouktüinjatü ashaittaa, anajaa otta aapajaa kasa yarüttaka atuma waaʼin. * Otta müsia, weʼitaainjatü kasa anasü suluʼu sükajee wekirajaain sünain tü Wiwüliakat (Salmo 19:8, 9).

¹³ Maʼaka watüjaaitpain saaʼu, wuleinjatü wanoula, wakuwaʼipa otta waaʼin süpüla ayatüin alin wapüla Maleiwa. Tia, wekirajaa anainrü suluʼu waneeirua ekirajaaya. Akatsaʼa, wekirajaa jooluʼu sünain wuleinjatüin watapaʼa otta wepiapaʼa.

14. «Nnojotsü jamüinjatüin sünüiki wayuu süchiki watapaʼa otta wepiapaʼa», ¿jamüsü nnojotka müinjatüin wanüiki?

¹⁴ Choʼujaasü wulein watapaʼa otta wepiapaʼa. Eeshii eeka nnojoluin jamüinjatüin sünüiki wayuu namüin naashin  süchiki tia. Akatsaʼa, nnojotsü müinjatüin wanüiki. Maʼaka süküjünüin suʼttaiwaʼaya ekirajaayakat tüü, nüchuntüin Je’waa wulein waya süpüla anain wakuwaʼipa otta anain sünüiki wayuu nüchiki. Soto waaʼin chi jintüi aashajaanakai achiki paala: nnojorüle anain jee wulein nüsheʼin, mojeerü sünüiki wayuu süchiki nii, ¿aashimüin? Müshiʼiya wayakana, mojule waʼanaaya otta wakuwaʼipa mojeerü sünüiki wayuu nüchiki chi Washi iipünaajachikai otta süchiki tü wekirajakat anain. Jülüjüinjatü waaʼin waneepia pütchikat tüü: «Suulia mojujain sünüiki wayuu tamüin sünain nnojolüin nanoujain tü taküjakat namüin, taaʼinreein tü anasükat waneepia noʼupala. Anakaja jiyaawatüle saaʼu sünain shiimüin sünain tayain nüchepchiain chi Maleiwakai» (2 Corinto 6:3, 4). Wekirajaa sünain tü wuleinjatkat watuma.

15, 16. ¿Kasa waainjüinjatka süpüla wulein watapaʼa? ¿Jamüinjatü sukuwaʼipa washeʼin?

 ¹⁵ Watapaʼa otta washeʼin. Oʼoojuinjana waya weinshi, jaʼitaina jalain kepiain otta jaralüin wakuwaʼipa miyoʼuka amaa waya. Eesü wamaʼana wüin otta shupuuna süpüla woʼoojuin otta woʼoojirüin wachonnii. Woʼlojuinjatü wajapü süpülapünaa weküin, waapaain wanee eküülü, süchikijee wouunaʼapajüin, washiitüin otta weeʼiratüin nüiche wanee joʼuu. Sükajee tia, nnojoleena ayuulin waya sutuma eʼiijaa otta müsia kateerü woʼu. Nnojorüle wepialuʼu chüʼüpülee ojoitünajatü tü chüʼükat, maʼaka naainjapuʼuin shia na israeliitakana (Deuteronomio 23:12, 13).

¹⁶ Washijaʼawalinjatü washeʼin. Nnojotsü choʼujaain shiainjatüin wanee kuluulu kojutüsü maʼin otta joutka maʼin sünain wayuu, tü choʼujaakat shia wuleinjatüin otta anainjatüin shia (1 Timoteo 2:9, 10). Wuleeshii waya, aneesü waʼanaaya eepünaale waya otta kasale waainjüin ‹süpüla kapülain saaʼin wayuu tü wekirajakat, tü nüchikikat chi Maleiwa Oʼtteʼerüikai› (Tito 2:10).

17. ¿Jamüsü wuleinjatka otta anainjatka wepiapaʼa sümaa tü kasa wamaʼanakat?

¹⁷ Wepiapaʼa otta kasa eeka wamaʼanain. Wuleinjatü wepiapaʼa, jaʼitairü wainmain jee nnojorüle kasa wamaʼana. Otta müsia, wuleinjatü weʼejena woʼunaka aka sünain outkajawaa otta sünain aküjaa pütchi. Wuleinjatü süpüshuaʼa tü eekat wamaʼana. Sutuma tia, aneerü pütchi nüchiki chi Maleiwa waʼwaajakai. Süka wekirajüin wayuu sünain anain nümüin Je’waa wulere wanee wayuu, najaʼttirüinjana «na amojujakana tü mmakat» otta paraiisüinjatü shia sutuma Nuluwataaya (Alateetkat Mapeena 11:18, TNM; Lucas 23:43). Wulere watuma maaʼulu wepiapaʼa otta tü wamaʼanakat, weeʼiyatüin waainjeerüin shia suluʼu tü paraiisükat.

18. ¿Kasa waainjüinjatka kojutüle wamüin tü Piichi outkajaaleekat?

¹⁸ Piichi outkajaalee. Kojutüsü maʼin wamüin tia piichikat süka waʼwaajüin suluʼu chi Maleiwa aikai maʼin wapüla. Wacheküin wulein shia waneepia otta anain nanüiki süchiki  na antakana suluʼu. Süpüla tia, oʼlojunajatü otta akumajünajatü tü amojujaakat sünain. Waʼyataajiraale sünain tia, weeʼiyatüin kojutüin wamüin tü piichi waʼwaajakat aluʼu chi Maleiwa wuleshikai. Anasü maʼin aʼwulejaa, «akumajaa otta anoukteʼeraa» tia piichikat (2 Crónicas 34:10, TNM). Müinjatia watuma tü piichikat eere waainjüin wanee outkajawaa miyoʼu.

19. ¿Kasa nnojoluinjatka kanainpünaain waya süpüla nnojoluin yarüttüin weʼiruku? ¿Kasa süküjaka tü Wiwüliakat süchiki tia?

¹⁹ ¿Kasa amaa wuleinjatka wanain? Wuleinjatü weʼiruku, waainjüin tia wayouktüle süpüshuaʼa tü yarüttakat atuma shia. Makalaka nnojoluin sünainpünaain waya akamüjaa, sülataleein asüüshi otta asaa wunuʼu nnojotka nuluwataalain wanee tottoolu, kiʼraka anain otta maaʼinka atuma wayuu. Nnojotsü süküjüin tü Wiwüliakat süpüshuaʼa tü kasa mojusü kiʼrakat anain wayuu maaʼulu, akatsaʼa süküjüin wamüin pütchi wayaawataka atuma jamüin yarüttaka otta nülerajaka shia Je’waa. Wekirajaa sünain jaʼraisü pütchi waainjüinjatka süka alin wapüla Maleiwa otta talateechika atuma nia wamaa.

20, 21. ¿Kasa wayouktüinjatka naashin Je’waa? ¿Jamüsü waainjüinjatka shia?

²⁰ ‹Süka pansaain nünüiki Maleiwa wamüin, wooʼulaa suulia tü yarüttakat atuma waaʼin otta wakuwaʼipa [weʼiruku].› (2 Corinto 7:1.) Maʼaka wekirajaaitpain, nücheküin Je’waa wayouktüin tü yarüttakat atuma ‹wakuwaʼipa (weʼiruku)› otta «waaʼin». Sutuma tia, nnojoishii waya sünainpünaain süpüshuaʼa tü kasa mojusü kiʼrakat anain, ayuuika otta mamainnaka atuma wayuu.

²¹ Sünain pütchikat tia, süküjüin tü Wiwüliakat jamüin «[wuleinjanaka waya] suulia tü yarüttakat atüma» waya. Müsü suʼttiajee 2 Corinto 7:1: ‹Süka pansaain nünüiki Maleiwa wamüin›. ¿Jarat tü nünüiki pansaakat wamüin? Shia tü nümakat süpülapünaa pütchikat tia: «Kamaneejeechi  taya jümüin. Jiyaawateechi aaʼu sünain tayain Jüshin» (2 Corinto 6:17, 18). ¡Anakatche maʼin tia! Nüküjüin Je’waa naaʼinmajüinjanain waya maʼaka wanee wayuu aaʼinmajaka nüchonnii. Akatsaʼa, nüchuntüin wamüin wayouktüinjatüin ‹tü yarüttakat atuma waaʼin otta wakuwaʼipa (weʼiruku)›. Nnojotsü anain wooʼulaale suulia aleewaa nümaa Je’waa sutuma wanee kasa mojusü yarüttaka nümüin otta kiʼraka anain wayuu.

22-25. ¿Jarat tü pütchi nümakat Je’waa akaaliinjeenaka waya süpüla nnojoluin waainjüin tü kasa mojusü kiʼrakat anain wayuu?

²² «[Je’waa], chi Pümaleiwasekai, anashi aire püpüla waneepia süka süpüshua paaʼin. Anashi jülüjüle paaʼin Maleiwa waneepia.» (Mateo 22:37.) Naashin Jesús, pütchikat tia alanaʼaleesia sünainjee tü waneeirua nuluwataakat anain Maleiwa (Mateo 22:38). Sutuma tia, alinjachi wapüla Je’waa süka süpüshuaʼa waaʼin. Süpüla tia, wayouktüinjatü tü ouktakat otta tü mamainnakat atuma wayuu.

²³ ‹Nia Je’waa aapaka wamüin kataa oʼu, jouktai wasanatka otta kasa süpüshuaʼa.› (Aluwataaushikana 17:24, 25.) Kojutüshaatasü wamüin tü kataakat oʼuu süka nüsülajalain shia Maleiwa. Makalaka wayouktüin wanee kasa ayuuika atuma waya. Nnojorüle waainjüin tia, weeʼiyatüin mojutüin wamüin tü kataakat oʼuu (Aluwataaushikana 17:28).

²⁴ «Anasü aire püpüla wayuu süpüshua maa aka alin pia püpülajiraa.» (Mateo 22:39.) Chi kiʼrakai sünain kasa mojusü, mojusü nukuwaʼipa otta nakuwaʼipa na waneeinnua nutuma. Maʼaka naaʼin chi akamüjüi kaitakai atuma nainma sünainmüin wayuu. Eeka naainjüin tia nnojoishi oonooin sümüin tü nuluwataakat anain Maleiwa, alinjanain nüpüla na waneeinnua otta niiʼiyatüin maalin Maleiwa nüpüla (1 Juan 4:20, 21).

²⁵ «Jüüjüüinjanain naya namüin na sülaülashiikana mma.» (Tito 3:1.) Suluʼu wainma mma mojusü kamaʼanaa otta akamüjaa yüi otta kokaiina, makalaka nnojoluin waainjüin tia (Roma 13:1).

26. (1) ¿Kasa waainjüinjatka süpüla ayatüin alin wapüla Maleiwa? (2) ¿Jamüsü nnojotka kasain wanaapünaain sümaa wulein wakuwaʼipa nuʼupala Maleiwa?

 ²⁶ Süpüla ayatüin alin wapüla Maleiwa nnojotsü shiainjatüin wulein neʼe süpüshi tü waainjakat, wuleinjatü süpüshuaʼa. Shiimain kapüleein ooʼulawaa wanee kasa mojusü kiʼraka anain wayuu otta nnojoluin saainjünüin piantua, akatsaʼa eesü süpüla suuʼulaanüin. * Nnojotsü kasain wanaapünaain sümaa wulein wakuwaʼipa. Nüchuntüle shia Je’waa shia süka anainjatüin wakuwaʼipa sutuma (Isaías 48:17). Otta süka wulein süpüshuaʼa tü waainjakat, aneerü sünüiki wayuu nüchiki chi Maleiwa aikai maʼin wapüla otta aika maʼin apüla waya.