1-3. (a) Nĩkĩ kĩveti no kyende kamwana kakyo kethĩwe ke katheu, na kekĩe ngũa nesa? (b) Nĩkĩ Yeova wendaa athaithi make methĩwe me atheu, na nĩ kyaũ kĩtumaa twenda kwĩkala twĩ atheu?

KWASŨANĨA kĩveti kĩkũmbany’a kamwana kakyo kathi vandũ vana. Kĩveti kĩu no kyende kamwana kau kethĩwe ke katheu na kekĩe ngũa nesa, nũndũ nĩkĩsĩ kana ũtheu nĩ wa vata nĩ kana kaikakwatwe nĩ mowau. O na nĩkĩsĩ ũtheu wako nũtonya kũtuma asyai mako manewa ndaĩa kana makavũthw’a.

² Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova, nĩwendaa athũkũmi make methĩwe me atheu, mate na ũvuku o na ũmwe. Ndeto yake yaĩtye ũũ: “Kwa ũla mũtheu ũkeeyonan’ya wĩ mũtheu.” *  (Savuli 18:26) Yeova nũtwendete, na nĩwĩsĩ kana tweethĩwa twĩ atheu nĩtũtethekaa mũno. Ĩngĩ, nĩwendaa mwĩkalĩle witũ twĩ Ngũsĩ syake ũmũtaĩe. Vate nzika ũtheu witũ na mwĩkalĩle witũ mũseo nũtumaa andũ mamũtaĩa Yeova na ĩsyĩtwa yake ĩtheu, vandũ va kwĩthĩwa na kĩvũthya.—Esekieli 36:22; soma 1 Vetelo 2:12.

³ Kũmanya kana Ngai nĩwendaa andũ methĩwe me atheu nĩkũtumaa twenda kwĩkala twĩ atheu. Twendaa mwĩkalĩle witũ ũmũtaĩe nũndũ nĩtũmwendete. O na ĩngĩ, twendaa kwĩkala wendonĩ wake. Ekai ĩndĩ tũsisye maũndũ atatũ makonetye ũtheu, namo nĩ: kĩtumi kya kwĩthĩwa twĩ atheu, kĩla kyonanaw’a nĩ kwĩkala twĩ atheu, na ũndũ tũtonya kũendeea kwĩthĩwa twĩ atheu. Kũkunĩkĩla maũndũ asu nĩkũtonya kũtũtetheesya tũmanye ethĩwa ve maendeeo twaĩlĩte kwĩka, kana vaiĩ.

4, 5. (a) Twĩ na kĩtumi kĩva kĩnene kya kwĩthĩwa twĩ atheu? (b) Syĩndũ ila Yeova woombie syonanasya ata kana we nĩ Ngai mũtheu?

⁴ Nzĩa ĩmwe Yeova ũtũmĩaa kũtũtongoesya nĩ kwa kũtwiĩa ngelekany’o. Nĩkyo kĩtumi Ndeto yake ĩtwĩkĩaa vinya ‘twĩthĩwe tũyĩyĩelekany’a nake.’ (Aeveso 5:1) Kĩtumi kĩla kĩnene kya kwĩthĩwa twĩ atheu nĩ kĩĩ: Yeova, Ngai ũla tũthaithaa, nĩ mũtheu vyũ maũndũnĩ onthe.—Soma Alivai 11:44, 45.

⁵ Syĩndũ ila Yeova woombie nitũtetheeasya kũmanya nzĩa na ndaĩa syake, na ĩmwe ya ndaĩa isu nĩ ũtheu. (Alomi 1:20) Yeova oombie nthĩ yĩthĩwe wĩkalo mũtheu wa andũ, na amyũmbie yĩthĩwe ĩtonya kũthesya nzeve na kĩw’ũ. Tũsamũ tũmwe tũniini na tũtoneka na metho nĩtũalyũlaa ĩko yĩkatw’ĩka syĩndũ itatonya kũete mũisyo. Andũ ma saenzi nĩmatũmĩaa tũsamũ tũmwe ta tũu kũveta mauta ala metĩka ũkanganĩ, na ĩko yĩla yumanaa na andũ kwĩthĩwa meyendete na me na ĩtomo. Nĩ w’o ki kana Ũla ‘watw’ĩkĩthisye nthĩ’ nĩwonaa ũtheu ne ũndũ wa vata. (Yelemia 10:12) O naitũ nĩtwaĩle kũwona wĩ wa vata.

6, 7. Mĩao ya Mose yakindĩlĩĩle ata kana ũtheu waĩ ũndũ wa vata mũno kwa athaithi ma Yeova?

 ⁶ Kĩtumi kĩngĩ kya kwĩthĩwa twĩ atheu nĩ kana Yeova, Mũsumbĩki witũ Mũnene, endaa athaithi make methĩwa me atheu. Mĩao ĩla Yeova wanengete Aisilaeli yoonanĩtye kana ũtheu waĩ wa lasima ũthaithinĩ. Mĩao ĩsu yawetete kana Mũthenya wa Wĩw’anĩthyo, mũthembi mũnene aaĩle kũthamba kelĩ, ĩndĩ ti ĩmwe. (Alivai 16:4, 23, 24) Athembi ala maumĩasya Yeova nthembo maaĩle kũthamba moko na maaũ moo matanamba kwĩka ũu. (Kuma 30:17-21; 2 Mavinda 4:6) Mĩao nĩyawetete maũndũ ta 70 ala maĩ matonya kũvukya mũndũ, kana makatuma ethĩwa ataĩle maũndũnĩ ma ũthaithi. Ethĩwa Mũisilaeli aĩ mũvuku ndaaĩlĩte kwĩka ũndũ ũkonetye ũthaithi, na eeka ũu o esĩ, nĩwaaĩle kũawa. (Alivai 15:31) Mũisilaeli o na wĩva ũla walea kũatĩĩa nzĩa sya kwĩthesya, ila nĩ vamwe na kũthamba na kũvũa ngũa syake, aaĩle kũawa.—Motalo 19:17-20.

⁷ O na kau tũi ungu wa Mĩao ya Mose, Mĩao ĩsu nĩtũtetheeasya kũmanya ũndũ Ngai wonaa maũndũ. Vate nzika, Mĩao ĩsu nĩyakindĩlĩĩle kana ũtheu waĩ ũndũ wa vata mũno kwa ala mamũthaithaa Ngai. Yeova ndaalyũkaa. (Malaki 3:6) Nĩ kana etĩkĩle ũthaithi witũ, no nginya ũthaithi ũsu wĩthĩwe wĩ ‘mũtheu na ũte na ũthũku.’ (Yakovo 1:27) Kwoou, nĩtwaĩle kũmanya kĩla wendaa twĩke ũndũnĩ ũsu.

8. Yeova endaa twĩthĩwe twĩ atheu maũndũnĩ meva?

⁸ Kwosana na Mbivilia, ũtheu wa kĩ-mwĩĩ w’oka tiw’o wonanasya kana twĩ atheu. Nĩ kana twĩthĩwe twĩ atheu methonĩ ma Ngai, no nginya twĩthĩwe twĩ atheu nthĩnĩ wa kĩla ũndũ. Yeova endaa twĩthĩwe twĩ atheu kĩ-veva, kĩ-mwĩkalĩle, kĩ-mosũanĩo, na kĩ-mwĩĩ. Ekai tũneenee kĩla ũmwe katĩ wa maũndũ asu ana ma vata.

9, 10. Kwĩthĩwa twĩ atheu kĩ-veva kwonanasya ata, na Aklĩsto ma w’o mevathanaa na kyaũ?

⁹ Ũtheu wa kĩ-veva. Kwa ũkuvĩ, ethĩwa nĩtũkwenda kwĩthĩwa  twĩ atheu kĩ-veva, tũyaĩle kũvulany’a ũthaithi wa w’o na wa ũvũngũ. Ĩla Aisilaeli maumie Mbaviloni masyokete Yelusaleme, maaĩlĩte kũatĩĩa ũtao ũũ Ngai wamanengie: “Umai ku, mũikakiite kĩndũ kĩvuku; . . . ĩthesyei.” (Isaia 52:11) Kĩtumi kĩnene kya Aisilaeli kũsyoka nthĩ yoo kyaĩ kũtũngĩĩa ũthaithi wa Yeova. Ũthaithi ũsu waaĩle kwĩthĩwa wĩ mũtheu. Ũu nĩ kwasya waaĩle kwĩthĩwa ũte mũvukye nĩ momanyĩsyo, imanyĩo, kana syĩthĩo itamũeteae Ngai ndaĩa, ila syaumanĩte na ndĩni ya Mbaviloni.

¹⁰ Ũmũnthĩ no nginya twĩ Aklĩsto ma w’o twĩsũvĩe tũikavukw’e nĩ ũthaithi wa ũvũngũ. (Soma 1 Akolintho 10:21.) Ũsu nĩ ũndũ wa vata, nũndũ tũthyũlũlũkĩtwe nĩ ndĩni sya ũvũngũ ila itonya kũtwelelũkya. Nthĩ mbingĩ nĩsyĩthĩawa na syĩthĩo, na syĩko ikonanĩtye na momanyĩsyo ma ndĩni sya ũvũngũ. Kwa ngelekany’o, andũ amwe nĩmamanyĩaw’a kana ve kĩndũ kĩ nthĩnĩ witũ kĩla kĩendeeaa kwĩthĩwa thayũ ĩla twakw’a. (Mũtavan’ya 9:5, 6, 10) Aklĩsto ma w’o nĩmevathanaa na syĩthĩo ikonanĩtye na mĩĩkĩĩo ya ndĩni sya ũvũngũ. * Kwoou, tũyaĩle kwĩtĩkĩlya andũ angĩ matũlasimĩthye tũtie myolooto ya Mbivilia ĩũlũ wa ũthaithi ũla mũtheu.—Meko ma Atũmwa 5:29.

11. Nĩ kyaũ kyendekaa nĩ kana twĩthĩwe na mwĩkalĩle mũtheu, na nĩkĩ ũndũ ũsu nĩ wa vata?

¹¹ Mwĩkalĩle mũtheu. Nĩ kana twĩthĩwe na mwĩkalĩle mũtheu, nĩtwaĩle kwĩvathana vyũ na maũndũ onthe makonetye ũlaalai. (Soma Aeveso 5:5.) Nĩ ũndũ wa vata mũno kwitũ kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũtheu. O tondũ tũkwona kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe kya ĩvuku yĩĩ, no nginya ‘tũkĩe ũlaalai’ nĩ kana twĩyĩkalye ene wendonĩ wa Ngai. Ala mekaa ũlaalai na mailea kwĩlila “matikatiĩwa ũsumbĩ wa Ngai.” (1 Akolintho 6:9, 10, 18) Methonĩ ma Ngai, andũ ta asu nĩ katĩ wa ala “mathatasya,” na “kĩanda kyoo kĩkeethĩwa . . . kĩkw’ũ kya kelĩ malea kũalyũka.—Ũvuan’yo 21:8.

12, 13. Ve mũamba mwaũ katĩ wa mosũanĩo na meko maitũ, na tũtonya ata kwĩkala twĩ atheu mosũanĩonĩ maitũ?

 ¹² Mosũanĩo matheu. Meko maumanaa na mosũanĩo. Twaeka mosũanĩo mathũku mekale ilĩkonĩ na ngoonĩ sitũ, ũu no ũtume twĩka maũndũ mavuku. (Mathayo 5:28; 15:18-20) Ĩndĩ twaeka mosũanĩo matheu malike ilĩkonĩ sitũ, no matwĩkĩe vinya tũendeee kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseo. (Soma Avilivi 4:8.) Tũtonya kũendeea kwĩthĩwa na mosũanĩo matheu ata? Ũndũ wa mbee, nĩtwaĩle kwĩvathana na maũndũ ma kwĩtanĩthya ala matonya kũvukya mosũanĩo maitũ. * O na ĩngĩ, tweemanyĩsya Ndeto ya Ngai kĩla ĩvinda, tũkeethĩwa tũtonya kusũsya ilĩko sitũ mosũanĩo maseo.—Savuli 19:8, 9.

¹³ Nĩ kana twĩkale wendonĩ wa Ngai, nĩ ũndũ wa vata kũendeea kwĩthĩwa twĩ atheu kĩ-veva na mwĩkalĩlenĩ, na kwĩthĩwa tũisũanĩa maũndũ matheu. Ũtheu ũla ũkonanĩtye na maũndũ asu nũneeneetwe kwa ũliku ilungunĩ ingĩ sya ĩvuku yĩĩ. Yu no twambe kũkunĩkĩla ũndũ wa kana, naw’o nĩ ũtheu wa kĩ-mwĩĩ.

14. Nĩkĩ ũtheu wa kĩ-mwĩĩ ti ũndũ ũkonetye o mũndũ mwene?

¹⁴ Ũtheu wa kĩ-mwĩĩ nĩ kwĩkalya mĩĩ yitũ yĩ mĩtheu, na mawĩkalo maitũ me matheu. W’o ũtheu ũsu nĩ ũndũ ũkonetye o mũndũ mwene na ũtaĩle kũlikĩlĩĩlwa nĩ andũ angĩ? Ũu ti w’o vaĩle kwĩthĩwa vailyĩ kwa athaithi ma Yeova. O tondũ tũwetie, Yeova nĩwendaa twĩthĩwe twĩ atheu kĩ-mwĩĩ, nũndũ tweethĩwa twĩ atheu nĩtũtethekaa. O na ĩngĩ, ũtheu witũ nĩwonanasya ũndũ Yeova ũilyĩ. Kwasũanĩa ĩla ngelekany’o ĩwetiwe mwambĩĩonĩ. Ĩla woona kana ke ĩko na katekĩĩte ngũa nesa, wĩkũlasya makũlyo maingĩ ĩũlũ wa asyai mako. Tũikwenda sula yitũ kana maũndũ ala twĩkaa mese kũtuma andũ angĩ mavũthya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, kana matume ilĩko syoo syelelũka kuma ũvoonĩ ũla tũtavanasya. Ndeto ya Ngai ĩwetaa atĩĩ: “Mũteũete ũndũ o na wĩva wa ũlulutĩkya, nĩ kana  ũthũkũmi ũũ witũ ndũkawetwe naĩ; ĩndĩ maũndũnĩ onthe nĩtũkwĩĩkĩĩthya, ta athũkũmi ma Ngai.” (2 Akolintho 6:3, 4) Tũtonya ata ĩndĩ kwĩkala twĩ atheu kĩ-mwĩĩ?

15, 16. Nĩ maũndũ meva monanasya ũtheu wa mwĩĩ, na ngũa sitũ syaĩle kwĩthĩwa iilyĩ ata?

¹⁵ Ũtheu wa mwĩĩ na wa ngũa sitũ. O na kau nthĩ syĩthĩawa na andũ me na syĩthĩo na ũkwati wĩ kĩvathũkany’o, kĩla ũmwe witũ ndatonya kwaĩwa vyũ nĩ savunĩ na kĩw’ũ ũtonya kũthamba na kwĩyĩkalya we mwene na syana syake me atheu. Maũndũ amwe tũtonya kwĩka nĩ kana tũendeee kwĩthĩwa twĩ atheu nĩ kũthamba moko na savunĩ twauma kyoonĩ, na mbee wa kũya kana kũkwatanga lĩu. O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũthamba moko ĩtina wa kũthambya mwana kana kũmũvangũla kyoo. Kũthamba moko na savunĩ nĩkũtonya kũtũsiĩanĩa na mowau, o na no kũtangĩĩe thayũ. Kwa ngelekany’o, kũthamba moko no kũsiĩĩe tũsamũ tũla tũetae  mawau tũikanyaĩĩke, na ũu ũitetheesya andũ maikakwatwe nĩ mowau ta kwĩtũũa. Ũndũ ũngĩ nĩ kana, ethĩwa vala mũndũ wĩkalaa vai kyoo, nũseo akavw’ĩka kyoo kyake ĩtina wa kwĩtethya o tondũ Aisilaeli ma tene meekaa.—Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 23:12, 13.

¹⁶ Ngũa sitũ nasyo nĩsyaĩle kũvũwa kĩla ĩvinda nĩ kana syĩthĩwe syĩ ntheu na syĩ sya kwendeesya. Ti lasima ngũa sya Mũklĩsto syĩthĩwe syĩ sya thooa mũnene kana ne ila sya mĩtũkĩ vyũ, ĩndĩ nĩsyaĩle kwĩthĩwa syĩ ntheu, iilyĩ nesa, na iyonany’a ndaĩa. (Soma 1 Timotheo 2:9, 10.) O na ethĩwa twĩ va, twĩenda ũndũ tũkwonekana ‘kwanakavye ũmanyĩsyo wa Ngai, Mũtangĩĩi waitũ.’—Tito 2:10.

17. Nĩkĩ mĩsyĩ na syĩndũ sitũ syaĩle kwĩthĩwa syĩ ntheu na syĩ sya kwendeesya?

¹⁷ Mĩsyĩ yitũ na syĩndũ sitũ. Nyũmba yitũ no yĩthĩwe ĩtakĩtwe na syĩndũ sya thooa mũnene, ĩndĩ nĩyaĩle kwĩthĩwa yĩ ntheu na yĩ mbanakavye nesa kwosana na ũtonyi witũ. O na syĩndũ ingĩ ila twĩ nasyo syaĩle kwĩthĩwa syĩ ntheu. Kwa ngelekany’o, mĩvuko yitũ ya mavuku yaĩle kwĩthĩwa yĩ mĩtheu, na mũno mũno ethĩwa nĩtũmĩtũmĩaa maũmbanonĩ kana ũtavany’anĩ. Tũyaĩle kũlwa kana mũsyĩ mũtheu na syĩndũ ntheu syĩthĩawa ne ũkũsĩ. Na ũu wĩosana na ũndũ tũmanyĩasya andũ kana Yeova nĩ Ngai mũtheu, na ‘akamananga ala manangaa nthĩ,’ na o mĩtũkĩ, Ũsumbĩ wake ũitw’ĩkĩthya nthĩ ĩno vandũ vaseo va kwĩkala. (Ũvuan’yo 11:18; Luka 23:43) Vate nzika, twĩenda ũndũ mĩsyĩ na syĩndũ sitũ iilyĩ syonany’e kana o na yu no tũendeee kwĩmanyĩsya kwĩthĩwa twĩ atheu nĩ kana twaĩle kũlika nthĩ ĩsu nzeo.

18. Tũtonya kwonany’a ata kana nĩtũnengete ndaĩa Nyũmba yitũ ya Ũsumbĩ?

¹⁸ Vala tũthaithĩaa. Nũndũ ithyĩ nĩtũmwendete Yeova, nĩtwendaa kũnenga ndaĩa Nyũmba yitũ ya Ũsumbĩ, nũndũ noyo yĩ yoka ũtũinĩ ĩtũmĩawa kwondũ wa ũthaithi ũla wa w’o. Twĩenda ĩla andũ eũ mooka Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ, mendeew’e nĩyo. Kũmĩthambya na kũmĩsũvĩa kĩla ĩvinda nĩ ũndũ wa vata nĩ kana yĩthĩwe yĩ ya kwendeesya. Twonanasya  nĩtũnengete ndaĩa Nyũmba yitũ ya Ũsumbĩ kwa kũtata ũndũ tũtonya tũmĩsũvĩe. Nĩ ũndũ mũseo kũtũmĩa ĩvinda yitũ nĩ kana tũtetheesye kũmĩthambya, o vamwe na ‘kũmĩseũvya na kũmĩtũngĩĩa.’ (2 Mavinda 34:10) Myolooto ĩsu nĩtũtongoeasya ĩla twĩ Nyũmbanĩ ya Maũmbano Manene, kana ĩla twĩ vandũ vangĩ vekĩawa maũmbano manene.

19. Nĩ kana twĩkale twĩ atheu kĩ-mwĩĩ, twaĩle kwĩvathana na kyaũ, na Mbivilia ĩtũtetheeasya ata ũndũnĩ ũsu?

¹⁹ Nĩ kana twĩkale twĩ atheu kĩ-mwĩĩ, no nginya twĩvathane na imanyĩo ila ivukasya, ta kũnyw’a sikala, kũnyw’a ũkĩ vate kĩthimo, kũtanyuka mĩlaa, na kũtũmĩa ndawa tũtaandĩkĩwe nĩ ndakĩtalĩ, ila itonya kũtũmila. Mbivilia ndĩwetete ĩmwe kwa ĩmwe imanyĩo na syĩndũ syonthe ivukasya ila itũmĩawa ũmũnthĩ, ĩndĩ yĩ na myolooto ĩtũtetheeasya kũmanya mawoni ma Yeova ĩũlũ wa maũndũ ta asu. Na nũndũ nĩtwĩsĩ mawoni make, nĩtũtataa kwĩka maũndũ ala wĩtĩkĩlaa. Twĩkaa ũu nũndũ nĩtũmwendete. Ekai twone myolooto ĩtano yĩ Maandĩkonĩ.

20, 21. Yeova endaa twĩvathane na imanyĩo syĩva, na ve kĩtumi kĩva kĩseo kya kwĩka ũu?

²⁰ ‘Kwondũ wa kwĩthĩwa twĩ na matho aa, endwa, twĩthesye ene ũvuku w’onthe wa mwĩĩ na wa ngoo [kana, veva], tũkĩanĩsya ũtheu nthĩnĩ wa kũmũkĩa Ngai.’ (2 Akolintho 7:1) Yeova endaa twĩvathane na imanyĩo ila ivukasya mĩĩ yitũ na kwananga veva witũ. Veva ũsu nĩ mosũanĩo kana mawoni maitũ. Kwoou, no nginya twĩvathane na imanyĩo ila itonya kũthũkya mĩĩ yitũ na mosũanĩo maitũ.

²¹ Mbivilia nĩtũnengete kĩtumi kĩseo kya ‘kwĩthesya ene ũvuku w’onthe.’ Sisya wone kana ĩandĩko ya 2 Akolintho 7:1 yambĩĩe na ndeto ii: “Kwondũ wa kwĩthĩwa twĩ na matho aa.” Nĩ matho meva asu? O tondũ kĩlungu kya thanthatũ kĩithela kĩkwonany’a, Yeova athanĩte ũũ: “Nakwa ngamwosa, na ngeethĩwa ĩthe wenyu.” (2 Akolintho 6:17, 18) Kwasũanĩa Yeova akwathĩte kũũsũvĩa na kũkwenda o ũndũ ĩthe  wĩthĩawa endete mwana wake kana mwĩĩtu wake. Ĩndĩ Yeova akeanĩsya mawatho asu ethĩwa ũkeevathana vyũ na maũndũ ala mavukasya ‘mwĩĩ na veva.’ Kwoou, wĩthĩwa wĩ ũndũ wa ũtumanu ta kĩ kũeka imanyĩo mbuku syanange ngwatanĩo ta ĩsu ya vata na ndũmu, ĩla twĩthĩawa nayo vamwe na Yeova!

22-25. Nĩ myolooto yĩva ya Maandĩko ĩtonya kũtũtetheesya kwĩvathana na imanyĩo ila mbuku?

²² ‘Mwende Mwĩaĩi Ngai waku na ngoo yaku yonthe, na thayũ waku w’onthe, na kĩlĩko kyaku kyonthe.’ (Mathayo 22:37) Yesũ aisye kana ũsu nĩw’o mwĩao ũla mũnene katĩ wa yonthe. (Mathayo 22:38) Ithyĩ nĩtwaĩle kũmwenda Yeova kwa nzĩa ĩsu. Nĩ kana tũmwende Ngai na ngoo yitũ yonthe, thayũ witũ w’onthe, na kĩlĩko kitũ kyonthe, no nginya twĩvathane na imanyĩo ila itonya kũkuvĩvya thayũ witũ, kana ikananga ũtonyi ũla ũtũnengete wa kũtũmĩa kĩlĩko.

²³ ‘Yeova nĩwe ũnengae onthe thayũ, na mĩthũmũ, na syĩndũ syonthe.’ (Meko ma Atũmwa 17:24, 25) Thayũ nĩ mũthĩnzĩo kuma kwa Ngai, na nũndũ nĩtũmwendete e Mũnengani wa thayũ, nĩtũũnengae ndaĩa mũthĩnzĩo ũsu. Kwoou, nĩtwaĩle kwĩvathana na imanyĩo syonthe ila itonya kũtuma tũwaa, nũndũ nĩtwĩsĩ kana kwĩthĩwa na imanyĩo ta isu kwonanasya tũinengete thayũ ndaĩa o na vanini.—Savuli 36:9.

²⁴ ‘Mwende mũtũi waku o tondũ wĩyendete.’ (Mathayo 22:39) Mavinda maingĩ, imanyĩo mbuku niũmĩasya mũndũ ũla wĩthĩawa nasyo, o vamwe na ala me vakuvĩ nake. Kwa ngelekany’o, syũki ya sikala ĩkũnyuwa nĩ mũndũ ũngĩ no yĩmathũe ala matanyusaa. Mũndũ ũla ũmaũmĩasya ala me vakuvĩ nake ethĩawa aitũla mwĩao wa Ngai ũla waĩtye tũmwende mũtũi witũ. O na ĩngĩ ethĩawa aikengana ĩla ũkwasya nũmwendete Ngai.—1 Yoana 4:20, 21.

²⁵ ‘Malilikan’ye kwĩnyivĩasya anene, na ala me na ũkũmũ, na kũmew’a.’ (Tito 3:1) Nthĩ mbingĩ nivatanĩte kũtũmĩa, kana kwĩthĩwa na syĩndũ sya kũmila ta vangi. Kwoou, ithyĩ Aklĩsto ma w’o tũyaĩle kwĩthĩwa na syĩndũ ta isu kana kũitũmĩa.—Alomi 13:1.

26. (a) Twaĩle kwĩka ata nĩ kana twĩyĩkalye ene wendonĩ wa Ngai? (b) Nĩkĩ kwĩkala twĩ atheu methonĩ ma Ngai nĩw’o mwĩkalĩle ũla mũseo vyũ?

 ²⁶ Nĩ kana twĩyĩkalye ene wendonĩ wa Ngai, no nginya twĩthĩwe twĩ atheu maũndũnĩ onthe, ĩndĩ ti o ũndũnĩ ũmwe kana elĩ. Ti ũndũ wĩ laisi kwĩvathana na maũndũ ala mavukasya, ĩndĩ ũsu nĩ ũndũ ũtonyeka. * Vate nzika, kwĩyĩkalya twĩ atheu maũndũnĩ onthe nĩw’o mwĩkalĩle ũla mũseo vyũ, nũndũ ĩvinda yonthe Yeova atũmanyĩasya nĩ kana tũtetheke. (Soma Isaia 48:17.) O na ĩngĩ, kwĩyĩkalya twĩ atheu nĩkũtumaa twĩw’a twĩ eanĩe nũndũ nĩtwĩsĩ kana kwĩka ũu nĩkũmũeteae ndaĩa Yeova, Ngai ũla tũmwendete, na kũituma twĩkala wendonĩ wake.