1-3. (a) Ɛbɛ yɔɔ ɖoyo ñakɩ pana se ɛ-pɩyalʋ ɛwɛɛ cɔnʋʋ nɛ ɛwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ? (b) Ɛbɛ yɔɔ Yehowa sɔɔlaa se ɛ-sɛyaa ɩwɛɛ kele kele? Nɛ ɛbɛ tuzuu-ɖʋ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩwɛɛ kele kele?

ÐOYO nɔɔyʋ ñɔɔzɩ ɛ-pɩyalʋ se powolo ɖoli. Ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛsɔ lɩm camɩyɛ nɛ esuu-i wondu ndʋ tɩwɛ ɖeu yɔ. Ɛnawa se ye pɩɣa ɛwɛ cɩɖɩ cɩɖɩ yɔ, kɛwɛɣnɩ tɔnʋʋ taa alaafɩya. Ɛnawa ɖɔɖɔ se ɛzɩma pɔñɔɔzʋʋ pɩɣa yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩla nɛ pasa yaa patʋʋ ka-lʋlɩyaa.

² Yehowa, ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, ɛsɔɔlaa se ɛ-lɩmɖʋyaa ɩwɛɛ kele kele. Ɛ-Tɔm yɔɔdʋʋ se: “Ŋwɛ kele kele nɛ weyi ɛwɛ kele kele yɔ.” * (Keɣa 17:27) Yehowa  sɔɔlɩ-ɖʋ; ɛnawa se ye ɖɩwɛ kele kele yɔ, pɩwazɩɣ-ɖʋ siŋŋ. Yehowa ñɩnɩɣ ɖɔɖɔ se ɖa ɛ-Aseɣɖe Tɩnaa, ɖɛ-wɛtʋ ɛɖʋ-ɩ hɩɖɛ. Toovenim lɛ, ɖa-cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ nɛ ɖa-lakasɩ kɩbanzɩ yeki nɛ pasa Yehowa nɛ ɛ-hɩɖɛ kiɖeɖee.​—Ezekɩyɛɛlɩ 36:22; kalɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 2:12.

³ Ðɩñakɩ pana se ɖɩwɛɛ kele kele mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɖɩnawa se Ɛsɔ sɔɔlɩ ɛyaa mba pɛwɛ kele kele yɔ. Ðɩñɩnɩɣ se ɖe-wezuu caɣʋ ɛɖʋ-ɩ hɩɖɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩsɔɔlɩ-ɩ. Ðɩsɔɔlaa ɖɔɖɔ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam ɛ-sɔɔlɩm taa. Ye mbʋ, iyele nɛ ɖɩna mbʋ pɩ-yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩwɛɛ kele kele yɔ, mbʋ kele kele wɛʋ kɛnaa yɔ nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩwɛɛ kele kele yɔ. Pɩtɩla pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩna hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa pʋpɔzʋʋ se ɖiwobini ɛzɩdaa kele kele wɛʋ nʋmɔʋ taa yɔ.

4, 5. (a) Lɩmaɣzɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ yɔɔ pʋpɔzaa se ɖɩwɛɛ kele kele? (b) Ɛzɩma tɩyɛ wondu kɩlɩzɩtʋ wɩlɩɣ se Yehowa wɛ kele kele?

⁴ Pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛ kele kele mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɖɩsɛɣ Ɛsɔ weyi ɛwɛ kele kele hɔɔlɩŋ kpeekpe taa yɔ. (Kalɩ Levitiki 11:44, 45) Yehowa maɣmaɣ ha-ɖʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ nɛ Ɛ-Tɔm seɣtiɣ-ɖʋ se: ‘Ðɩñɩnɩ Ɛsɔ kpaɣʋ.’​—Efɛɛzɩ 5:1.

⁵ Ɛzɩ ɛ-wɛtʋ kɩbandʋ sakɩyɛ yɔ, panaɣ Yehowa kele kele wɛtʋ kaɣlaa e-wondu kɩlɩzɩtʋ taa. (Roma 1:20) Ɛlabɩ tɛtʋ se tɩkɛ ɛyaa ɖɩɣa ŋga ka-taa wɛ cɩɖɩ cɩɖɩ yɔ. Yehowa laba helim nɛ lɩm se pɩlɛɣzɩɣ pɩ-tɩ ɖoŋ ɖoŋ nɛ pɩpɩzɩ pɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ. Tuliŋ nɩɩyɩ ñɛwɛɛ nɛ ɩlakɩ se azuluma wena ɛyaa lakɩ ɛjaɖɛ yɔɔ yɔ, ataakɔnɩ-ɖʋ kaɖɛ. Lɛɣtʋ tɩnaa tɩŋnɩ tuliŋ ɛnɩ ɩ-yɔɔ nɛ pahɩzɩ azuluma sɔsɔna wena ɛyaa labɩ ɛjaɖɛ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa yɔ. Ye mbʋ, cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ cɛyɩ siŋŋ ‘weyi ɛlɩzɩ tɛtʋ’ yɔ, ɛ-ɛzɩdaa. (Yereemii 10:12) Pɩwɛɛ se tɩcɛyɩ ɖɔɖɔ ɖɛ-ɛzɩdaa.

6, 7. Ɛzɩma Moyizi Paɣtʋ wɩlɩɣ se pɩcɛyaa se Yehowa sɛyaa ɩwɛɛ kele kele?

 ⁶ Lɩmaɣzɩyɛ lɛɛɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛ kele kele yɔ, nɖɩ yɔ se Yehowa, ɖe-Wiyaʋ Sɔsɔ pɔzʋʋnɩ ɛ-sɛyaa se pɛwɛɛ kele kele. Paɣtʋ ndʋ Yehowa kaaha Izrayɛɛlɩ piya yɔ, tɩwɩlaɣ se nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛ kele kele wɛʋ nɛ Ɛsɔ sɛtʋ pɛ-hɛkʋ taa. Paɣtʋ tɔŋaɣ se pʋmʋnaa se cɔjɔ sɔsɔ ɛsɔ lɩm tam nabʋlɛ pʋcɔ nɛ ɛlaa kɩlaʋ Kɩwɛɛkɩm Hɩzʋʋ Kɩyakʋ Wiye. (Levitiki 16:4, 23, 24) Pɩɩmʋnaa ɖɔɖɔ se cɔjɔnaa lalaa ɩsaŋ pe-nesi nɛ pɔkɔ pa-naataŋ lɩm pʋcɔ nɛ palaa Yehowa kɩlaŋ. (Egipiti Lɩʋ 30:17-21; 4 Awiya 4:6) Paɣtʋ yɔɔdɩ lakasɩ ndɩ ndɩ ɛzɩ 70 mbʋ yɔ, se nzɩ yekina nɛ ɛyʋ pisiɣ ɛ-tɩ. Izrayɛɛlɩ pɩɣa ŋga kepisi ka-tɩ yɔ, pɩtɩmʋna se kaɖʋ nesi Ɛsɔ sɛtʋ taa. Ɛlɛ, ye katɩña paɣtʋ ndʋ yɔ, pɩkɔŋnɩ-kɛ sɩm. (Levitiki 15:31) Ye nɔɔyʋ ekizaa se ɛɛlakɩ sɔnzɩ nzɩ sikpiziɣ azuluma ɛ-yɔɔ ɛzɩ lɩm sɔʋ yaa tokonaa cɔtʋʋ yɔ, pʋmʋnaa se “palɩzɩ-ɩ samaɣ taa” yaa pakʋ-ɩ.​—Kɩgalʋʋ 19:17-20.

⁷ Paa ɖɩtɩtasɩ wɛʋ Moyizi Paɣtʋ tɛɛ yɔ, paɣtʋ ndʋ tɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtɩlɩ Ɛsɔ lɩmaɣza. Pɩtʋʋ fɛyɩ, Moyizi Paɣtʋ wɩlɩɣ se Ɛsɔ sɔɔlaa se ɛ-sɛyaa ɩwɛɛ kele kele. Yehowa tɩlɛɣzɩ. (Malakiya 3:6) Ye ɖɛ-sɛtʋ ɛfɛyɩ “kele kele” yɔ, ɛɛmʋʋ-tʋ. (Yakubu 1:27) Pɩ-yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩtɩlɩ mbʋ ɛsɔɔlɩ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ.

8. Hɔɔlɩŋ weyi taa Yehowa sɔɔlaa se ɖɩwɛɛ kele kele?

⁸ Bibl taa pɔtɔm se ɛyʋ ɛwɛɛ kele kele yɔ, pɩtɩsɩɩnɩ tomnaɣ yɔɔ cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ ɖeke na. Kele kele wɛʋ Ɛsɔ ɛzɩdaa pɔzʋʋ se ɖɩwɛɛ kele kele ɖe-wezuu caɣʋ hɔɔlɩŋ kpeekpe taa. Ɛsɔ ñɩnɩɣ se ɖɩwɛɛ kele kele hɔɔlɩŋ sɔsɔŋ naanza taa. Hɔɔlɩŋ ɛnɩ yɔ: Fezuu taa, wezuu caɣʋ taa, lɩmaɣza taa nɛ tomnaɣ yɔɔ. Yele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ kele kele paa hɔɔlʋʋ ŋgʋ lɛ, kɩ-taa yɔ.

9, 10. Pɔtɔm se ɖɩwɛɛ kele kele fezuu taa, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Nɛ ɛbɛ Krɩstʋ mba toovenim mba ɩɩlakɩ?

 ⁹ Fezuu taa kele kele wɛtʋ. Kɛlɛʋ lɛ, pɔtɔm se ɖɩwɛɛ kele kele fezuu taa yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɖitaasidi cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ taa. Alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ piya kʋyɩ Babilooni se sɩpɩsɩɣ Yerusalɛm yɔ, pɩɩpɔzaa se sɩɖɔ paɣtʋ tʋnɛ tɩ-yɔɔ: “Ɩlɩɩ peeɖe, itaatukuni azuluma pʋyʋ; . . . ɩsɔ lɩm kpɩlɩŋgbɩlɩ.” (Izaayii 52:11) Izrayɛɛlɩ piya kitaɣ sɩ-tɛ se sɩɖaɣnɩ paɣzʋʋ Yehowa sɛtʋ. Pɩfɛyɩ se siyele nɛ Babilooni mba wɩlɩtʋ, pa-lakasɩ nɛ pɔ-sɔnzɩ nzɩ sɩɩɖʋʋ Yehowa hɩɖɛ yɔ, sipisi sɩ-Ɛsɔ sɛtʋ.

¹⁰ Sɔnɔ, pʋpɔzʋʋ se Krɩstʋ mba toovenim mba ɩñaɣ pana nɛ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ taa nabʋyʋ etaapisi-wɛ. (Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ 10:21) Pʋmʋnaa se ɖɩkpa ɖa-tɩ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ tɔyɩ paa le. Ajɛɛ naayɛ taa, sɔnzɩ nɛ mbʋ mbʋ ɛyaa lakɩ yɔ, pɩlɩnɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ wɩlɩtʋ cɔlɔ na. Wɩlɩtʋ ndʋ tɩ-taa natʋyʋ tɔŋ se nabʋyʋ wɛ ɛyʋ taa nɛ pɩɩsɩkɩ kaaʋ. (Eklesɩyastɩ 9:5, 6, 10) Krɩstʋ mba toovenim mba ɩɩlakɩ sɔnzɩ nzɩ sɩlɩnɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ cɔlɔ yɔ. * Paa lalaa ɩñɩkɩɣ ɖɔ-yɔɔ yɔ, ɖiiyeki labʋ mbʋ Bibl pɔzʋʋ-ɖʋ Ɛsɔ sɛtʋ nʋmɔʋ taa yɔ.​—Tʋma Labʋ 5:29.

11. Kele kele wɛʋ wezuu caɣʋ taa tɔbʋʋ lɛ suwe? Nɛ ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩwɛɛ kele kele hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa?

¹¹ Wezuu caɣʋ taa kele kele wɛtʋ. Ye pɔtɔm se ɛyʋ ɛwɛɛ kele kele e-wezuu caɣʋ taa yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ese kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ paa ŋgʋ. (Kalɩ Efɛɛzɩ 5:5) Pɩcɛyɩ siŋŋ se ɖɩwɛɛ kele kele ɖe-wezuu caɣʋ taa. Ɛzɩ ɖɩkɔŋʋʋ naʋ ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa yɔ, ye ɖɩñɩnɩɣ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam Ɛsɔ sɔɔlɩm taa yɔ, pʋpɔzʋʋ se ‘ɖise hatiye.’ Hatiye yaa hayitu laɖaa mba paalɛɣzɩɣ pa-lakasɩ yɔ, paakaɣ “sʋʋ Ɛsɔ Kewiyaɣ taa.” (1 Kɔrɛntɩ 6:9, 10, 18) Ɛsɔ ɛzɩdaa lɛ, pɛkɛ “azuluma tɩnaa.”  Ye patɩñaɣ pana nɛ pɛlɛɣzɩ yɔ, pɩtɛŋnɩ-wɛ nɛ “sɩm nabʋlɛ mbʋ.”​—Natʋ 21:8.

12, 13. Nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga wɛ lɩmaɣza nɛ lakasɩ pɛ-hɛkʋ taa? Nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ kele kele ɖa-lɩmaɣza taa?

¹² Lɩmaɣza taa kele kele wɛtʋ. Mbʋ ɛyʋ maɣzɩɣ yɔ, mbʋ ɛlakɩ. Ye ɖiyeba nɛ lɩmaɣza kɩdɛkɛda sʋʋ ɖa-ñʋʋ taa nɛ ɖa-laŋɩyɛ taa yɔ, wiɖiyi ɖɩkaɣ labʋ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ. (Maatiyee 5:28; 15:18-20) Ɛlɛ, ye ɖɩmaɣzɩɣ mbʋ pɩwɛɛ kele kele pɩ-yɔɔ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩcaɣ wezuu kɩbaŋʋ. (Kalɩ Filiipu 4:8) Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ kele kele ɖa-lɩmaɣza taa? Kajalaɣ lɛ, pɩwɛɛ se ɖise aleɣya wena apɩzɩɣ ala nɛ ɖɩmaɣzɩɣ mbʋ pɩfɛyɩ kele kele yɔ, pɩ-yɔɔ. * Pɩtasɩ lɛ, pʋpɔzʋʋ se ɖɩkpɛlɩkɩɣ Bibl ɖoŋ ɖoŋ nɛ ɖa-lɩmaɣza wɛɛ mbʋ pɩwɛ kele kele yɔ, pɩ-yɔɔ.​—Keɣa 18:8, 9.

¹³ Pʋcɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam Ɛsɔ sɔɔlɩm taa lɛ, pɩcɛyaa se ɖɩwɛɛ kele kele fezuu, wezuu caɣʋ nɛ lɩmaɣza pa-taa. Takayaɣ kanɛ ka-ñʋŋ lɛɛŋ taa, pakaɣ tazʋʋ tɔm tʋnɛ tɩ-taa nɛ pɩkɩlɩ. Ɛlɛ, lɛɛlɛɛyɔ lɛ, yele nɛ ɖɩna hɔɔlʋʋ naanza ŋgʋ, ŋgʋ kɩ-taa pʋpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛ kele kele yɔ. Ŋgʋ lɛ tomnaɣ yɔɔ kele kele wɛtʋ.

14. Ɛbɛ yɔɔ pɩfɛyɩ ɖeu se ɛyʋ ɛtɔ se ye ɛwɛ kele kele yaa ɛfɛyɩ kele kele tomnaɣ yɔɔ yɔ, pɩtɩna nɔɔyʋ?

¹⁴ Ye pɔtɔm se ɖɩwɛ kele kele tomnaɣ yɔɔ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɖo-tomnaɣ nɛ mbʋ ɖɩwɛna yɔ, pɛwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ. Nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛtɔ se paa ɛwɛ cɩɖɩ cɩɖɩ yaa ɛfɛyɩ cɩɖɩ cɩɖɩ yɔ, pɩtɩna lalaa na? Ða Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa ɖɩɩmaɣzɩɣ mbʋ. Ɛzɩ ɖɩɩtɛm yɔɔdʋʋ yɔ, kele kele wɛʋ tomnaɣ yɔɔ, cɛyɩ Yehowa ɛzɩdaa pɩdɩɩfɛyɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩwazɩɣ-ɖʋ  nɛ pɩɖʋʋ-ɩ hɩɖɛ. Ɛzɩ ɖɩɩtɛm yɔɔdʋʋ kiɖe tɛɛ yɔɔ, pɩɣa ŋga kepiyi paa ɛzɩmtaa nɛ kaasuu wondu camɩyɛ yɔ, ŋmaɣzɩɣ se a-cɔlɔ pɩlɩna? Ka-lʋlɩyaa, yaa we? Ðɩtɩsɔɔlɩ se ɖo-wondu suu yaa ɖa-lakasɩ pepisi ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa, ɛ-hɩɖɛ yaa tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ. Bibl tɔŋ se: “Ðɩɩwɩlɩɣ nɔɔyʋ nʋmɔʋ kɩdɛkɛdʋʋ nakʋyʋ, se pataatʋʋ ɖa-tʋmɩyɛ. Ɛlɛ, pɩtɩŋa pɩ-taa, ɖɩlakɩ se pana se ɖɩkɛ Ɛsɔ tɛ lɩmɖʋyaa.” (2 Kɔrɛntɩ 6:3, 4) Ye mbʋ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ kele kele tomnaɣ yɔɔ?

15, 16. Pɔtɔm se ɖɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Nɛ ɛzɩma pʋpɔzʋʋ se ɖo-tokonaa ɩwɛɛ?

¹⁵ Ðo-tomnaɣ yɔɔ cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ nɛ ɛzɩma ɖɩñɔɔzʋʋ ɖa-tɩ yɔ. Toovenim taa lɛ, paa ɛjaɖɛ nɖɩ lɛ, ɖɩ nɛ ɖɩ-sɔnzɩ nɛ ɖi-wezuu caɣʋ. Nɛ paa ajɛɛ naayɛ taa, wezuu caɣʋ ɛwɛ kaɖɛ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ fɔɔfɔɔ nɛ lɩm nɛ ɖa nɛ ɖe-piya  ɖɩsɔʋ ɖoŋ ɖoŋ. Ye ɖɩlɩ awayɩ yaa pɩɣa esobaa nɛ ɖɩñɔɔzɩ-kɛ nɛ pɩtɛ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩsaŋ ɖe-nesi nɛ fɔɔfɔɔ camɩyɛ pʋcɔ ɖitukuni tɔɔnaɣ. Ye ɖɩsaŋɩɣ ɖe-nesi nɛ fɔɔfɔɔ yɔ, pɩyakɩ ɖa-ñʋʋ nɛ kʋdɔmɩŋ nɩɩyɩ ɩɩkpaɣ-ɖʋ ɛzɩ kahʋyaɣ yɔ. Ye mbʋ nesi saŋʋʋ kandɩyɩɣ ɖɔ-yɔɔ. Ye ɖɩfɛyɩnɩ awayɩ ɖɩlɩyɛ yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se ɖihuyi pɔʋ, nɛ ɖɩtɛŋ lɛ, ɖihuuzi pɩ-yɔɔ ɛzɩ Izrayɛɛlɩ piya kaalakɩɣ yɔ.​—Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 23:13, 14.

¹⁶ Pʋpɔzʋʋ ɖɔɖɔ se ɖɩcɔtʋʋ ɖo-wondu nɛ tɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ nɛ tɩwɛɛ cɔnʋʋ. Pɩtɩcɛyɩ se wondu ndʋ Krɩstʋ tʋ suu yɔ, tɩwɛɛ liidiye yaa tɩkɛ kɩfatʋ; pʋmʋnaa se tɩwɛɛ camɩyɛ, tɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ ɛlɛ pataacanɩ-tʋ nɛ pɩɖɛlɩsɩ niye. (Kalɩ 1 Timootee 2:9, 10) Paa le ɖɩtɩɩwɛɛ yɔ, ɖɩsɔɔlaa se ɖa-tɩ ñɔɔzʋʋ ɩɖʋ “hɩɖɛ Ɛsɔ ɖa-ñʋʋ Yaɖʋ.”​—Tiiti 2:10.

17. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖa-ɖɩɣa nɛ mbʋ ɖɩwɛna yɔ, pɛwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ nɛ pɩwɛɛ cɔnʋʋ?

¹⁷ Ða-ɖɩɣa nɛ ɖa-ñɩm lɛɛbʋ. Paa ñɩm wondu ɩfɛyɩ ɖa-ɖɩɣa taa yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩla mbʋ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩñɔɔzɩ-kɛ nɛ kɛwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ. Mbʋ ɖɔɖɔ ye ɖɩkpakɩɣ lɔɔɖɩyɛ yaa kpokpo nɛ ɖiwokini kediɣzisi yaa tɔm susuu yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ wondu ndʋ tɩ-taa nɛ tɩ-wayɩ wɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ. Ðɩtaasɔɔ kpa se ye ɖa-ɖɩɣa nɛ ɖo-wondu lɛɛtʋ pɛwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ yɔ, pɩlɩzɩɣ aseɣɖe. Ðɩwɩlɩɣ ɛyaa se Yehowa kɛ Ɛsɔ weyi ɛwɛ kele kele yɔ, se ɛkaɣ “kʋ mba paba wɛɛkɩɣ kedeŋa yɔ”, nɛ piileɖiɣ lɛ e-Kewiyaɣ kaɣ labʋ nɛ tɛtʋ pɩsɩ paradisuu. (Natʋ 11:18, ABT; Luka 23:43) Ye mbʋ, pɩwɛɛ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-ɖɩɣa nɛ ɖo-wondu lɛɛtʋ camɩyɛ nɛ pɩwɩlɩ lalaa se ɖɩsɔɔlaa se ɖɩwɛ cɩɖɩ cɩɖɩ ɛzɩ mba pakaɣ caɣʋ wezuu ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa yɔ.

18. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩñaŋ Kewiyaɣ Kpaaŋ?

¹⁸ Lone nɖɩ ɖɩ-taa ɖɩsɛɣ Ɛsɔ yɔ. Sɔɔlɩm mbʋ ɖɩsɔɔlɩnɩ Yehowa yɔ pɩ-yɔɔ lɛ, ɖɩñaŋ ɖe-Kewiyaɣ Kpaaŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kɩkɛ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ lone ɖe-egeetiye taa. Ðɩñɩnɩɣ se kpaaŋ ɛkɛdɩnɩ agɔma mba pɔkɔŋ ɖe-kediɣzisi yɔ. Kpaaŋ taa hazʋʋ nɛ kɩñɔɔzʋʋ ɖoŋ ɖoŋ yekina nɛ kpaaŋ wɛɛ ca mɩyɛ nɛ kɩwɛɛ cɔnʋʋ. Ðɩwɩlɩɣ se ɖɩñaŋ Kewiyaɣ Kpaaŋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñakɩ pana se ɖɩñɔɔzɩ-kʋ nɛ kɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ yɔ. Pɩkɛnɩ-ɖʋ waɖɛ se ɖɩkpaɣ ɖa-alɩwaatʋ nɛ ‘ɖɩñɔɔzɩ nɛ ɖɩɖaɣnɩ mbʋ pɩcamaa’, Kewiyaɣ Kpaaŋ yɔɔ yɔ. (4 Awiya 34:10) Ðɩñɔɔzʋʋ ɖɔɖɔ Kigbeɣluu Kpaamɩŋ yaa lona wena a-taa ɖɩlakɩ kigbeɣluu yɔ.

19. Ye ɖɩcaɣ se ɖɩwɛɛ kele kele tomnaɣ yɔɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖise? Nɛ ɛzɩma tɩyɛ Bibl sɩɣnɩ-ɖʋ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa?

¹⁹ Pʋcɔ nɛ ɖɩwɛ kele kele tomnaɣ yɔɔ lɛ, pʋmʋnaa se ɖikizi wɛtʋ nɛ lakasɩ nzɩ sipisiɣ tomnaɣ yɔ, ɛzɩ sɩgaa ñɔʋ, sʋlʋm kpaŋʋʋ, kɔɔ wena ɖɔkɔtɔ nɔɔyʋ tɩma-yɛ nɛ apɩzɩɣ nɛ awɛɛkɩ ɖa-lɩmaɣza yɔ, a-ñɔʋ. Bibl tɩyaa azuluma wɛtʋ nɛ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nzɩ sɩtɔyɩ sɔnɔ yɔ, sɩ-tɩŋa sɩ-hɩla. Ɛlɛ, kɩyɔɔdʋʋ paɣtʋ kila wena asɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ Yehowa lɩmaɣza yɔ, a-tɔm. Ðɩtɩlɩ Yehowa lɩmaɣza, pɩ-yɔɔ ɖɩñɩnɩɣ se sɔɔlɩm etuzi-ɖʋ nɛ ɖɩla mbʋ ɛsɔɔlaa nɛ ɛ-taa labɩnɩ-ɖʋ leleŋ. Lɛɛlɛɛyɔ, yele nɛ ɖɩtazɩ Bibl paɣtʋ kila kagbanzɩ taa.

20, 21. Lakasɩ nzɩ Yehowa tɩsɔɔlɩ se ɖɩla? Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩñamɩ-ɩ?

²⁰ “Kɩhɛyʋʋ tɔm ndʋ peheyi-ɖʋ yɔ, tɩ-yɔɔ lɛ koobiya kʋsɔɔlaa ɖɩñalɩ ɖo-tomnaɣ yɔɔ azuluma nɛ lɩm cɩɖɩ cɩɖɩ nɛ ɖɩtɛzɩ ɖeu Kɩbaɣlʋ ñamtʋ taa.” (2 Kɔrɛntɩ 7:1) Yehowa sɔɔlaa se ɖiposi ɖa-tɩ nɛ lakasɩ nzɩ sipisiɣ tomnaɣ nɛ sɩwɛɛkɩɣ ɛyʋ fezuu yaa ɛ-lɩmaɣza yɔ. Pɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se ɖikizi mbʋ mbʋ ɛyaa lakɩ nɛ pɩmalɩɣnɩ-wɛ, ɛlɛ panawa se pɩkɔŋnɩ tomnaɣ nɛ lɩmaɣza taa kʋdɔmɩŋ yɔ.

²¹ Bibl yɔɔdɩ mbʋ pɩ-yɔɔ pɩcɛyaa se “ɖɩñalɩ ɖo-tomnaɣ yɔɔ azuluma nɛ lɩm cɩɖɩ cɩɖɩ yɔ.” Papaɣzɩ 2 Kɔrɛntɩ 7:1 se: “Kɩhɛyʋʋ tɔm ndʋ peheyiɣ-ɖʋ yɔ, tɩ-yɔɔ lɛ.” Kɩhɛyʋʋ tɔm ndʋ peheyi-ɖʋ? Kalɩtʋ ndʋ tɩɖɛwa yɔ, tɩ-taa Yehowa tɔm se: “Mankaɣ-mɩ mʋʋ. Mankaɣ-mɩ kɛʋ Caa.” (2 Kɔrɛntɩ 6:17, 18) Maɣzɩ nɛ ŋna. Yehowa heyiɣ-ŋ se ɛnʋ huuzuu  ñɔ-yɔɔ nɛ ɛsɔɔlɩ-ŋ ɛzɩ caja weyi ɛcɔŋnɩ e-piya yɔɔ yɔ. Ɛlɛ pʋcɔ nɛ Yehowa la mbʋ lɛ, pʋmʋnaa se ɖikizi mbʋ pipisiɣ tomnaɣ nɛ lɩmaɣza yɔ. Ye ɖiyeba nɛ wɛtʋ nɛ lakasɩ nzɩ sɩfɛyɩ kele kele yɔ, sɩwɛɛkɩ ɖa nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ yɔ, pɩlakɩ pʋtɔdɩyɛ kpem.

22-25. Bibl paɣtʋ kila wena pɩzɩɣ nɛ asɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖise azuluma lakasɩ?

²² “Sɔɔlɩ [Yehowa] ñɛ-Ɛsɔ nɛ ña-laŋɩyɛ pilim, nɛ ñe-ciyam pilim nɛ ña-maɣzɩm pilim.” (Maatiyee 22:37) Yesu tɔm se paɣtʋ kpeekpe taa lɛ, paɣtʋ ndʋ tɩkɩlɩna. (Maatiyee 22:38) Yehowa mʋnaa se ɖɩsɔɔlɩ-ɩ mbʋ. Ye ɖɩsɔɔlɩ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ, ɖe-ciyam nɛ ɖa-lɩmaɣza pilim yɔ, ɖɩɩlakɩ lakasɩ nzɩ sɩpɩzɩɣ nɛ siyele nɛ ɖɩsɩ lɔŋ yaa sɩwɛɛkɩ ñʋʋ taa maɣzɩm mbʋ Ɛsɔ ha-ɖʋ yɔ.

²³ “[Yehowa] haɣ pɩtɩŋa wezuu nɛ fezuu nɛ wondu kpeekpe.” (Tʋma Labʋ 17:24, 25) Wezuu kɛ kʋjɔʋ ŋgʋ kɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ. Ðɩsɔɔlɩ Weyi ɛha-ɖʋ wezuu yɔ, pɩ-yɔɔ kɩwɛ ñɩm ɖɛ-ɛzɩdaa. Ðiseɣ lakasɩ nzɩ sɩpɩzɩɣ nɛ sɩkɔnɩ kaɖɛ ɖe-wezuu yɔɔ yɔ, sɩ-tɩŋa. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩnawa se ye ɖɩlakɩ lakasɩ nzɩ yɔ, pɩwɩlɩɣ se wezuu ŋgʋ Ɛsɔ ha-ɖʋ yɔ, kɩfɛyɩ ñɩm ɖɛ-ɛzɩdaa.​—Keɣa 35:10.

²⁴ “Sɔɔlɩ ño-koobu ɛzɩ ña-maɣmaɣ yɔ.” (Maatiyee 22:39) Ðoŋ ɖoŋ lɛ, pɩtɩkɛ weyi ɛlakɩ lakasɩ nzɩ sɩfɛyɩ ɖeu yɔ, e-ɖeke pɩkɔŋnɩ kaɖɛ, ɛlɛ pɩkɔŋnɩ kaɖɛ ɛ-cɔlɔ ñɩma ɖɔɖɔ. Sɩgaa ñɔsɩ kɔŋnɩ kaɖɛ mba pɛwɛ sɩgaa ñɔyʋ cɔlɔ nɛ paañɔʋ sɩgaa yɔ. Ye nɔɔyʋ lakasɩ ɩkɔŋnɩ kaɖɛ ɛ-cɔlɔ ñɩma yɔ, ɛɛɖɔŋ Ɛsɔ paɣtʋ ndʋ tɩyɔɔdʋʋ se ɖɩsɔɔlɩ ɖo-koobiya yɔ, tɩ-yɔɔ. Ɛwɩlɩɣ ɖɔɖɔ se ɛtɩsɔɔlɩ Ɛsɔ.​—1 Yohanɛɛsɩ 4:20, 21.

²⁵ “Pɩwɛnɩ [Krɩstʋ mba se] poluzi pa-tɩ nɛ sɔsaa nɛ ñʋndɩnaa nɛ paña.” (Tiiti 3:1) Ajɛɛ sakɩyɛ taa, paɣtʋ ɛɛhaɣ ɛyaa nʋmɔʋ se pɛwɛɛna yaa pɔñɔɔ tabakʋʋyaɣ. Krɩstʋ mba toovenim mba ɩɩlakɩ tʋmɩyɛ nɛ kɔɔ kɩdɛkɛda wena paɣtʋ tɩha nʋmɔʋ se awɛɛ ɛyʋ cɔlɔ yɔ.​—Roma 13:1.

26. (a) Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla pʋcɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam Ɛsɔ sɔɔlɩm taa? (b) Ɛbɛ yɔɔ pɩkɛ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ ye ɛyʋ ɛwɛɛ kele kele Ɛsɔ ɛzɩdaa yɔ?

 ²⁶ Pʋcɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam Ɛsɔ sɔɔlɩm taa lɛ, pɩtɩkɛ hɔɔlʋʋ kʋyʋmʋʋ yaa hɔɔlɩŋ naalɛ taa pɩwɛɛ se ɖɩwɛ kele kele, ɛlɛ hɔɔlɩŋ kpeekpe taa. Paa pɩfɛyɩ kɛlɛʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖiyele lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nzɩ sipisiɣ ɛyʋ yɔ. * Toovenim lɛ, pɩkɛ wezuu caɣʋ kɩbaŋʋ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Yehowa wɩlɩɣ-ɖʋ lɔŋ se pɩwazɩ ɖa-maɣmaɣ na. (Kalɩ Izaayii 48:17) Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ye ɖɩwɛ kele kele yɔ, pɩɖʋʋ Ɛsɔ weyi ɖɩsɔɔlaa yɔ hɩɖɛ nɛ pɩkɛnɩ-ɖʋ taa leleŋ. Piyeki ɖɔɖɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam ɛ-sɔɔlɩm taa.