Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU 8

Nzambi ua Zolo o Athu a Zele

Nzambi ua Zolo o Athu a Zele

‘[Muthu] ua di zelesa, eie u mu londekesa o kuzela kuê.’—JISÁLAMU 18:26.

1-3. (a) Mukonda diahi o mama ua tokala kuijiia se o mon’ê ua tambula kiá o banhu, ni ku ta kizuatu kia zele? (b) Mukonda diahi Jihova ua mesena kuila o jiselevende jê a kale athu a zele, ni ihi i tu bhangesa ku kala tu athu a zele?

O MAMA u pelepalala kiambote mon’ê, phala ku tunda. Muéne o mona kuila, o mona ua tambula kiá o banhu, ni ku ta kizuatu kia zele. Muéne uejiia kuila, o ku di zelesa kima kiambote phala o muthu ku kala ni sauidi iambote. Muéne uejiia ué kuila, o ukexilu ua ku zuata ua mon’ê, ulondekesa o ukexilu ua jitata.

2 Jihova Tata ietu ia diulu, ua mesena kuila o jiselevende jê, a kala athu a zele. O Maka mê a zuela kuila: ‘[Muthu] ua di zelesa, eie u mu londekesa o kuzela kuê.’ * (Jisálamu 18: 26) Jihova ua tu zolo, muéne uejiia kuila ku kala tu athu a zele, kima kiambote phala etu. Muéne ua mesena ué kuila o Jimbangi jê, alondekesa o ukexilu uambote. Mukonda, o ukexilu uetu ua ku di zelesa, u bhana kijingu kua Jihova, ni ku dijina diê dikola.—Izekiiele 36:22; 1 Phetele 2:12.

3 Kuijiia kuila Nzambi ua zolo athu a zele, ki tu bhangesa ku kala tu athu a zele. Etu tua mesena kuila o ukexilu ua muenhu uetu, u bhana kijingu kua muéne, mukonda tua mu zolo. Tua mesena ué ku kala mu henda iê. Tua-nda di longa se mukonda diahi tua tokala ku kala tu athu a zele, ni ihi ia bhingi phala tu kale tu athu a zele, ni kiebhi ki tu tena ku kala tu athu a zele. Ku xinganeka mu milongi íii, kua-nda tu kuatekesa kuijiia, se ukexilu uahi ua iibha, u tua tokala kueha phala tu kale tu athu a zele.

MUKONDA DIAHI TUA TOKALA TU KALA TU ATHU A ZELE?

4, 5. (a) Ihi i tu bhangesa ku kala tu athu a zele? (b) Kiebhi u ku zela kua Jihova tu ku mona mu ibhangelu iê?

4 Jihova u tu longa mu kaxi ka phangu iê. O Maka mê a tu kolokotesa ‘ku kaiela o phangu ia Nzambi’ (Efezo 5:1) Kiki, kiene ki tu bhangesa ku kala tu athu a zele: Jihova Nzambi, muthu ua zele, ukôla mu ukexilu uoso.—Ijila 11:44, 45.

5 O ku zela kua Jihova tu ku mona mu ídifua iê, ni mu ibhangelu iê. (Loma 1:20) O ixi a i bhange phala ku kala kididi kia zele phala o athu ku kala-mu. Kioso Jihova kia bhange o ixi, muéne ua bhange ué o ima i tena ku zelesa o menha, ni ima ioso iene mu ixi. Jihova ua bhange ué ima a ixana microorganismo iene mu kuatekesa o jingijiie ku zelesa o dixidilu dia bhanga athu mu ixi. Kienhiki, o ku zela kima kiambote phala ‘Jihova ua bhange o ixi.’ (Jelemiia 10:12) Kia tokala ku kala ué kima kiambote phala etu.

6, 7. Kiebhi o Kitumu kia Mozé, kia londekesele kuila, o ku zela, a tokalele ku kulondekesa ku abhezi a Nzambi?

6 O kima kia mukuá ki tu bhangesa ku kala tu athu a zele, o kuijiia kuila Jihova, o Ngana ia Ngongo, ua mesena kuila o abhezi iê, a kale athu a zele. Mu Kitumu kia bhana Jihova ku akua Izalaiele, ua a londekesele kuila o ku zela, ni ubhezelu, e-nda kumoxi. Kála kia londekesele o Kitumu, mu Kizuua kia ku bhana o sata, o mukunji ua dikota, ka tokalele ku zóua veji imoxi ngó, maji veji jiiadi ku kizuua. (Ijila 16:4, 23, 24) Ande dia ku bhana sata kua Jihova, o akunji oso a tokalele ku sukula o maku ni inama. (Makatukilu 30:17-21; 2 Tilunda 4:6) O Kitumu kia londekesele kuila kua kexile 70 a maukexilu a ufusa. Se o mukua Izalaiele u bhanga ufusa, ka tokalele ku bhanga kikalakalu mu ubhezelu ua Nzambi—se ua ki bhangele, a tokalele ku mu jibha. (Ijila 15:31) Muthu uoso-uoso ua ditunine ku belesela o Kitumu, kála o ku sukula o mukutu uê, ni ku sukula o izuatu iê, a tokalele ‘ku mu jibha mu kaxi ka kilunga.’—Dialuilu 19:17-20.

7 Sumbala ki tua mu kaiela dingi o Kitumu kia Mozé, ki tu kuatekesa kuijiia ihi ia banza Nzambi, ia lungu ni maka enhá. O Kitumu kia londekesele kuila, o ku zela, a tokalele ku kulondekesa ku abhezi a Nzambi. Jihova ka lunguluka. (Malakiia 3:6) Nzambi u xikina ngó o ubhezelu uetu, se tu mu bheza mu ukexilu ‘ua zele.’ (Tiiaku 1:27) Tua tokala kuijiia ihi ia mesena Nzambi ko kuetu, ia lungu ni maka enhá.

IHI IA BHINGI PHALA O MUTHU KU ZELA BHU PHOLO IA NZAMBI

8. Maukexilu ahi a mesena Jihova kuila tu kale tu athu a zele?

8 Mu Bibidia, o ku zela ki kulombolola ngó, ku zelesa o mukutu. Ku kala muthu ua zele bhu pholo ia Nzambi, kulombolola ku zela mu ukexilu uoso ua muenhu uetu. Jihova ua mesena kuila tu kala tu athu a zele mu maukexilu a uana—o ku zela mu nzumbi, o ku zela kua muxima, o ku zela kua kilunji, ni ku zela kua mukutu. Tua-nda di longa ihi ilombolola o maukexilu a uana enhá.

9, 10. Ihi ilombolola ku zela mu nzumbi, ni ihi ia tokala o kueha o Jikidistá ja kidi?

9 Ku zela mu nzumbi. Ki tua tokala kufunga o ubhezelu ua kidi ni ilongesu ia makutu. Kioso akua Izalaiele kia tundu mu mbanza ia Babilonha, phala kuia mu mbanza ia Jeluzaleme, ene a tokalele ku belesela o kitumu kiki: “Sondolokenu-bhu, kana kubabata kima kia ufusa; . . . di-zelesienu enu oso.” (Izaia 52:11) O akua Izalaiele exile múia mu ixi iâ, phala ku iudika dingi o ubhezelu uâ, kua Jihova. O ubhezelu iú, ua tokalele ku zela, ka tokalele ku ufunga ni ilongesu ia makutu ki ilondekesa ku xila Nzambi, ni maukexilu ni ibhangelu ia iibhila Nzambi, ia tundu mu ngeleja ia Babilonha.

10 Lelu, kiene kimoxi ué, o Jikidistá ja kidi a tokala ku di langa phala ka a nganale ku ilongesu ia makutu. (1 Kolindo 10:21) Tua tokala ku di langa mu maka enhá, mukonda o ilongesu ia makutu iala mu maukexilu avulu. Mu jixi javulu, kuene ima iavulu ia bhanga o athu ia lungu ni ilongesu ia makutu, kála o kuzuela kuila, saí kima ku mukutu uetu ki kala ni muenhu kioso kiafuá o muthu. (Ndongixi 9:5, 6, 10) O Jikidistá ja kidi, a dituna o ilongesu ia lungu ni jingeleja ja makutu. * Ki tua-nda kuehela kuila o kijijidiku kia athu, ki tu bhangesa kueha ku kumbidila o itumu ia Bibidia ia lungu ni ku zelesa o ubhezelu uetu.—Ikalakalu 5:29.

11. O ku zela kua muxima kua bhingi ihi, ni mukonda diahi tua tokala ku kala ni ku zela kua muxima?

11 Ku zela kua muxima. Phala o muthu ku zela mu ukexilu uoso, ua tokala kueha o ukexilu uoso ua ufusa, ni ua undumbu. (Efezo 5:5) Tua tokala ku kala ni ku zela kua muxima. Kála ki tua-nda di longa mu kibatulu 9, phala tu kale mu henda ia Nzambi, tua tokala ku “lenga o undumbu.” O athu a bhanga o undumbu sé ku diela, “ka tena ku bhingana mu Utuminu ua Nzambi.” (1 Kolindo 6:9, 10, 18) O athu enhá, “a bhanga isunji” bhu pholo ia Nzambi. Se ene ka diela o ituxi iâ, “o mbandu iâ . . . kuène o kúfua kua kaiadi.”—Dijingunuinu 21:8.

12, 13. Ihi i tuamba ia lungu ni ibanzelu, ni ibhangelu, ni kiebhi ki tu tena ku kala ni ku zela kua kilunji?

12 Ku zela kua kilunji. Tu bhanga o ima i tu banza. Se tu izalesa o kilunji kietu ni ibanzelu ia xidi ku muxima uetu, ia-nda tu bhangesa ku bhanga ima ia iibha. (Matesu 5:28; 15:18-20) Maji se tu izalesa o kilunji kietu ni ixinganeku ia zele, tua-nda kala ni ukexilu uambote ku muenhu uetu. (Filipe 4:8) Kiebhi ki tu tena ku kala ni ku zela kua kilunji? Tua tokala kueha o itonokenu ia iibha, i tena ku xidisa o kilunji kietu. * Mu kiki, tu tena ku izalesa o ibanzelu ietu, mu ku di longa o Maka a Nzambi.—Jisálamu 19:8, 9.

13 Phala tu kale mu henda ia Nzambi, tua tokala ku zela mu ukexilu ua nzumbi, ku zela kua muxima, ni ku zela kua kilunji. Tua-nda di longa dingi o maukexilu enhá, mu ibatulu ia mukuá ia divulu didi. Tua-nda di longa kindala o ukexilu ua ka uana—o ku zela kua mukutu.

KIEBHI KI TU TENA KU ZELESA O MUKUTU UETU?

14. Mukonda diahi o ku zela ki maka a muthu umoxi ngó?

14 O ku zela kua mukutu, ki ku bhingi ngó, ku zelesa o mukutu uetu, maji ku bhinga ué o ku zelesa o izuatu ietu, ni dibhata dietu, ni ima ioso ia tu kondoloka. O kuila o ku zela maka a muthu umoxi ngó, mba ua athu oso? Mu kidi, o abhezi a Jihova kala ni kibanzelu kiki. Kála ki tua di longo kiá, o ku zela kuetu kua mukutu, kima kia beta-kota phala Jihova, ki phala o mbote ietu ngó, maji mukonda o ima i tu bhanga ku muenhu uetu, ilondekesa o Nzambi i tua mu bheza. Xinganeka mu kifika ki tua di longo ku dimatekenu. Xinganeka o mona ua xidi izuua ioso, ihi i ueji banza ia lungu ni jitata jê? Ki tu mesena kuila o ukexilu uetu ua ku zela u bhangesa o athu kuzuela kia iibha kua Tata ietu ia diulu, mba ku bhangesa athu, ku kamba ku bhana valolo ku njimbu ia Nzambi. O Maka a Nzambi a zuela kuila: ‘Kana ku bhanga kima kioso-kioso ki bhangesa mukuenu ku dibhala, phala o [ukunji] uetu ki u kale ni malebhu. Inda-phe tu idikisa mu ima ioso kuila tuala tu [akunji a] Nzambi.’ (2 Kolindo 6:3, 4) Kiebhi ki tu tena ku zelesa o mukutu uetu?

15, 16. Ihi ia bhingi ku ukexilu ua ku zela, ni kiebhi kia tokala ku kala o izuatu ietu?

15 O ku zela, ni ukexilu uetu ua ku zuata. Sumbala o ukexilu ua ixi imoxi, ki ua difu ni ukexilu ua ixi ia mukua, maji né kiki tu tena ku kala ni menha, ni nzabá, phala ku di zelesa izuua ioso, ki kale ué o tuana tuetu. Tua tokala ku sukula o maku ande dia kúdia, ande dia ku pelepalala o kudia, ni kioso ki tu tunda mu inzo ia dixidilu. Ku sukula o maku ni nzabá, ku tena ku fidisa o mauhaxi, ni ku tu bhulula. O ukexilu iú, u kuatekesa o athu ku kamba ku kala ni mauhaxi ijila ku ibamba a ixana bactérias, i kuatekesa ué o athu ku kamba ku kuata o kabhualala. Se bhu kala mabhata, sé inzo ia dixidilu, a tokala ku kanda dikungu, kála kia kexile mu bhanga akua Izalaiele.—Matendelelu 23:12, 13.

16 Tua tokala ku sukula ué o izuatu ietu izuua ioso, phala tu kale tu athu a zele. O Jikidistá ka bhingi ku ta izuatu ia te kalo, maji a tokala ku ta izuatu ia fuama. (1 Timote 2:9, 10) Kididi kuoso-kuoso ku tu kala, o izuatu ietu ia tokala, ‘i fuamese o ulongelu ua Nzambi, o Mubhuludi uetu.’—Tito 2:10.

17. Mukonda diahi o dibhata dietu, ni ima ioso ia tu kondoloka, ia tokala i zela?

17 O dibhata dietu, ni ima ioso ia tu kondoloka. Né muene se o dibhata dietu ki dia iuka, diene dia tokala di zela, ni ima ioso iala-mu. Kiene kimoxi ué, se tuala ni dikalu di tu ambata mu iônge, ni mu sidivisu ia kuboka, tua tokala ku di sukula kiambote. Ki tua tokala ku jimba kuila o ku zelesa o dibhata dietu, ni ima ioso ia tu kondoloka, ku bhangesa athu kuzuela kiambote o Nzambi i tua mu bheza. Mukonda etu tuene mu longa o athu kuila Jihova, Nzambi ia zele, muéne ua-nda ‘buika oso ene mu buikisa o ixi,’ kuila o Utuminu uê ua-nda bhanga o ixi palaízu. (Dijingunuinu 11:18; Luka 23:43) Mu kidi, etu enioso tua mesena kuila o dibhata dietu, ni ima ioso i tuala na-iu, ilondekesa ku athu kuila tuala ni ukexilu ua ku zela, ua-nda londekesa o athu ku mundu uobhe.

O ku zela, ku bhinga ku zelesa o mukutu uetu ni ima ioso ia tu kondoloka

18. Kiebhi ki tu londekesa kuila tua mu xila o Kididi kietu kia Kubheza?

18 O kididi kietu kia kubheza. O henda ietu kua Jihova, ia tokala ku tu kuatekesa ku xila o Kididi kietu kia Kubheza, o kididi kia ubhezelu ua kidi. Kioso ki bhu moneka muthu, kene mu diongeka ni etu, tua mesena kuila muéne u zuela kiambote kia lungu ni kididi kietu kia kubheza. Ku zelesa o kididi kietu, ni ku ki iudika, kima kiambote phala ku bhana kijingu kua Jihova. Tu tena kulondekesa kuila tua mu xila o Kididi kietu kia Kubheza, kioso ki tu ki zelesa. Ujitu ua dikota kioso ki tu kuatekesa o ku ‘zelesa ni ku iudika’ o kididi kietu kia kubheza. (2 Tilunda 34:10) O kitumu kiki, kia tokala ué ku ki kumbidila kioso ki tuia mu kiônge kionene, ni mu iônge ia makota.

TUEHE-NU O MAUKEXILU A IIBHA NI IFUA IA BOLO

19. Phala ku zelesa o mukutu uetu, maukexilu ahi u tua tokala kueha, ni kiebhi o Bibidia i tena ku tu kuatekesa kuijiia kiambote o maka enhá?

19 Phala ku zelesa o mukutu uetu, tua tokala kueha o maukexilu a iibha ni ifua ia bolo, kála o ku xibha o makanha, o uhôlua, ni ima ia mukuá dingi ia iibha i thandanganhesa o kilunji kietu. O Bibidia ki ilombolola o maukexilu oso a iibha, ni ifua ia bolo iene mu bhanga athu mu izuua ietu, maji i bhana milongi i tu kuatekesa kuijiia se ihi i banza Jihova ia lungu ni ima íii. Se tu tendela kiambote ihi i banza Jihova, o henda ietu kua muéne i tu bhangesa ku bhanga o ima i mu uabhela. Tua-nda di longa itumu itanu ia Bibidia.

20, 21. Jihova ua mesena kuila tu eha maukexilu ahi, ni mukonda diahi tua tokala ku xikina o kitumu kiki?

20 “Enu akuetu, o ikanenu ioso ien’iii ia tu tokala etu-ene. Tu d’ixikienu, ni tu bhue o ufusa uoso ua xitu ni ua nzumbi, ni tu zubhe o kuzela, tu kale mù xila Nzambi.” (2 Kolindo 7:1) Jihova ua mesena kuila tu ehela o maukexilu a iibha, a xidisa o mukutu uetu, ni ukexilu uetu mu nzumbi. Kienhiki, tua tokala kueha o maukexilu a iibha, a tena ku xidisa o mukutu uetu, ni kilunji kietu.

21 O Bibidia i tu bhana milongi i tu kuatekesa ku ‘di zelesa ni ku xisa o ufusa uoso.’ Xinganeka mu izuelu i tu sanga mu divulu dia 2 Kolindo 7:1, diambe: “Enu akuetu, o ikanenu ioso ien’iii ia tu tokala etu-ene.” Ikanenu iahi? Kála ki tua tange kiá mu jivelusu, Jihova ua kanena: “Eme nda ngi mi tambulule. Ngi mi kale ngi tata ienu.” (2 Kolindo 6:17, 18) Xinganeka ngó! Jihova ua ku kanena o ku langa, ni ku kuzola, kála o tata kia zola mon’ê. Maji Jihova ua-nda kumbidila ngó o ki kanenu kiki, se eie u eha o ‘ku xidisa o mukutu ni ima ia bolo.’ Kienhiki, kutobha kuehela kuila o maukexilu a iibha, a ku fidisa ku kala ni ukamba ua kidi ni Jihova!

22-25. Kitumu kiebhi kia Bibidia ki tu kuatekesa kueha o ifua ia bolo ni ibhangelu ia iibha?

22 “Zola [Jihova], Nzambi iê, ni muxima ué uoso, ni muenhu ué uoso, ni kilunji kié kioso.” (Matesu 22:37) Jezú uambe kuila, o kijila kiki, kiene kia beta-kota, mu kaxi ka ijila ioso. (Matesu 22:38) Jihova kia mu fuama ku tambula o henda ietu. Phala tu mu zole ni muxima uoso, ni muenhu uetu uoso, ni kilunji kietu kioso, tua tokala kueha o maukexilu a iibha, a tena ku tu bhangesa kufuá, mba ku thandanganhesa o kitongoluelu kietu kia tu bhana Nzambi.

23 [Jihova], u bhana oso o kukola o muenhu ni kubhuima, ni kumona ima ioso.” (Ikalakalu 17:24, 25) O muenhu ujitu ua Nzambi. Mukonda tua zolo o Mubhani ua muenhu, tua mesena ku xila o ujitu iú. Tu eha o maukexilu a iibha, i tu bhanga kia iibha ku sauidi ietu, mukonda tuejiia kuila oso a bhanga o ima íii, kene mu xila o ujitu ua muenhu.—Jisálamu 36:9.

24 “Zola mukuetu kala ki ua di zola eie-muène.” (Matesu 22:39) O ifua ia bolo ni maukexilu a iibha, ka bhange ngó kia iibha ku muthu ua bhanga, maji a bhanga ué kia iibha ku athu engi a mu kondoloka. Mu kifika, o muthu u xibha makanha, u tena ué ku kala kiluezu ku athu kene mu xibha makanha mukonda dia dixi dia makanha, se a kala kumoxi. O muthu u bhanga kia iibha ku athu a mu kondoloka, ua mu xibhaka o kitumu kia Nzambi, kia lungu ni ku zola akuenu. O muthu u kala ni kifua kiki, ka tena ku zuela kuila ua zolo Nzambi.—1 Nzuá 4:20, 21.

25 “Athu a lembalese kuma, a di tume ni jixefe ni jingana ji tumina.” (Tito 3:1) Saí jixi, o kúnua o milongo jidroga, se ki tua mu kata, kituxi kia dikota kála kilondekesa o kitumu kia ixi ienioió. Etu tu Jikidistá ja kidi, ki tuene mu nua né ku kala ni milongo jidroga ku mabhata metu.—Loma 13:1.

26. (a) Phala tu kale mu henda ia Nzambi, ihi i tua tokala ku bhanga? (b) Mukonda diahi o ku kala tu athu a zele bhu pholo ia Nzambi, kiene o kima kia beta-kota ku muenhu?

26 Phala tu kala mu henda ia Nzambi, tua tokala ku kala tu athu a zele mu ukexilu uoso ua muenhu uetu. Kua bhingi nguzu phala kueha o ifua ia bolo ni ibhangelu ia iibha, maji ki i bhonzo ku i xisa. * Mukonda Jihova u tu longa phala o mbote ietu. (Tanga Izaia 48:17.) O kima kia beta-kota, ki tu kuatekesa ku kala tu athu a zele, o kuijiia kuila o ukexilu iú, u bhana kijingu kua Nzambi i tua zolo, ni ku kala mu henda iê.

^ kax. 2 O kizuelu mu Hebalaiku “ku di zelesa” ki kilombolola ngó, ku zelesa o mukutu uetu, maji kua bhingi ué ku zelesa o muxima uetu, ni ku di zelesa mu nzumbi.

^ kax. 10 O kizuelu mu Hebalaiku “ku di zelesa” ki kilombolola ngó, ku zelesa o mukutu uetu, maji kua bhingi ué ku zelesa o muxima uetu, ni ku di zelesa mu nzumbi.

^ kax. 12 O Kibatulu 6 kia divulu didi, kia tu londekesa se itonokenu iebhi i tua tokala ku sola.

^ kax. 67 O dijina a di lungulula.