Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI 8

Mɛlɛka Kaala Wanaa Dendu Wa

Mɛlɛka Kaala Wanaa Dendu Wa

“La tosa niko mi la sɔla diondɔɔ Mɛlɛka o hɔl.” —KƆLIŊTIAŊ DIIŊ NDƆƆ 7:​1.

1-3. (a) Le yɛɛ kala chuaa kindiŋ yɛ o nɛi o nɛi niŋ le mi chua ndɔɔ wa o diandaa? (b) Le yɛɛ Chɛhowa yeema yɛ mi buɛiyaa nduaa wa a diandaa? Nduyɛ yɛɛ nyindu yɛ naa le miŋ wa a diandaa?

TE KALA chuaa wa pɛ kɔlaŋ inɛ a chua ndɔɔ, pulɔɔ fɛŋ o pulu ndu. Okoŋ, mbo dovi ndu a nyɛla diandaa laŋ. Kala chuaa hoo sina maa te o bii pɛ chua ndɔɔ nyɛkɛndɛi, o sɔla kɛndiaa. O sina vɛlɛ maa te o dovi pɛ chua ndɔɔ nyɛkɛndɛi, koŋ chuu ndu diola kɛndɛlaŋ.

2 Chɛhowa yeema mi buɛiyaa nduaa wa a diandaa. Diom ndɔɔ dimi aa, “La tosa niko mi la sɔla diondɔɔ Mɛlɛka o hɔl.” * (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 7:​1) Chɛhowa kaala naa. Nduyɛ o sina maa te ŋ wa pɛ a diandaa, koŋ mala naa tau. Chɛhowa yeema mi waŋnda che Seiyaa nduaa a diandaa walaŋ. Te ŋ bii pɛ dialuŋ naŋ a kaa naa nyɛkɛndɛi, koŋ tosa mi Chɛhowa sɔla saŋgalaa. Nduyɛ, diola ndɔla walaŋndaŋ la sɔla tɔɔ wɔɔŋ te.—Isikiaa 36:​22; nuawɔ Pitɛ Tasoo 2:​12.

3 Wanaa diandaa Mɛlɛka kaala ni. Lelaŋ, mɛɛ miŋ kindi kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ miŋ wa a diandaa. Ŋ kaala Mɛlɛka tau. Lelaŋ, ŋ yeema mi nyɛ naŋ cho tosaa wo heelu ndu tɔɔ. Nduyɛ ŋ yeema vɛlɛ miŋ lo o kaala ndɔɔ bɛŋgu. Ŋ yaasiaa wɔ niko le sabu o bɛnda miŋ wa a diandaa wo. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le waa a diandaa nduyɛ, yɛɛ o sim yɛ? Nyɛ naŋ cho hoo hunɔɔ yaasiaa wo cho naa mala miŋ sina fondaŋnda naŋ nɔ miŋ wa a diandaa wa.

LE YƐƐ O BƐNDA YƐ MIŊ WA A DIANDAA?

4, 5. (a) Le sabu yɛɛ kpeekpei naŋ nɔ yɛ miŋ wa a diandaa? (b) Vɛɛ nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ chɔm yɛ kpendekele maa wana diandaa o cho ni?

4 Mɛɛ Chɛhowa chɔm naa hau nɛiyo yɛ cho a taamaselii o kɛsul naa wo ni. Lelaŋ Diom ndɔɔ dimul naa ni aa, “La kindi niko mi la chua kaala ndɔlaŋ.” (Ɛfisiaŋnda 5:​1) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa a diandaa? Sabu tasoo cho ni, Mɛlɛka naŋ piɛiyo o choŋnuŋ o diandaa walaŋ o nɛi o nɛi niŋ.—Nuawɔ Lɛvitikɔɔ 11:​44, 45.

5 Ŋ cha suiliŋnda Chɛhowalaŋ siaama o nyɛm o toosiaa woŋ niŋ. Nduyɛ, ŋ cha vɛlɛ mɛɛ o cho wana diandaa yɛ o nyɛm o toosiaa muŋ ndoŋ niŋ. (Luomaŋnda 1:​20) O toosiaa lɛŋndeŋ le diandaa walaŋ le miŋ wa lechoo. Mɛlɛka toosiaa mɛŋndaŋ a lɛŋndeŋ mɛɛ muŋ pila looku miŋ dindiŋ yɛ. Wanaa sinaa dɛniaa saaluŋ maa dɛluaa pum cho lɛŋ, te yɛɛwɔɔ wa pɛ lɛŋ o tosa miŋ naa wo, a nɔla ma miŋgi ndu o kɛndɛ. Hei kpeekpei chɔm ni maa nyɛ sɔviɔɔ pila diondɔɔ cho wana “toosiaa chieeŋndo hoo” wo o hɔl ni.—Chɛluimaya 10:​12.

6, 7. Vɛɛ Sawala Mɛlɛka ke Muuse laŋ la chɔm yɛ maa wanaa piɛi ndu wa nɔ ma wa a diandaa?

6 Sabu cheleŋ naŋ nɔ miŋ wa a diandaa wa cho hoo ni. Chɛhowa yeema mi buɛiyaa nduaa wa a diandaa. Nduyɛ, ndu cho Masaa le chieeŋndo kpou ni. O sawala Mɛlɛka ke Isɔluɛiya laŋ niŋ, mbo dimi maa te wana ve o diandaa le, o chɛl num ma piɛi ndu le. Mi Sawaa dimi maa o Paale Dindiaa leŋ choo, masa wanaa soliaa salaa nɔ mbo puluŋ lediiŋ, o cho le pilɛ le. (Lɛvitikɔɔ 16:​4, 23, 24) Tuupa mi wanaa ndaa sim lachi le salaa solioo o Chɛhowa lo wa soli salaa, a nɔ fɛŋ ma pulu bala ndalaŋ, a peloŋ. (Ɛsɔdɔɔ 30:​17-21; Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 4:​6) Mi Sawaa chɔm sabulaŋ le bɛmbɔɔ 70 la tosa mi waŋndo nɔɔla laŋ. Nduyɛ la tosa waŋndo bɛnda le Mɛlɛka piɛiyo le. Te Isɔluɛinɔɔ ndoo ve o diandaa le, ndaa kuɛ Mɛlɛka piɛiyo pɛ, a ke ndu baala le tosa le. Te Isɔluɛinɔɔ ndoo nɔɔla pɛ nɔɔlaa suu wo o pum, a dii ndu. (Lɛvitikɔɔ 15:​31) Te waŋndo ndoo nɔɔla pɛ, o nɔ mbo puluŋ okoŋ, mbo tɔɔ nyɛla ndɔlaŋ. Te waŋndo ndoo kɛɛ pɛ nyɛ sawaa dimi hoo wo tolɔɔ kɔɔli pɛ, “wana koŋ o nɔ mbo wa o solia kunda Isɔluɛiyaa tuaa tɛɛŋ po.” Koŋ sim ni maa wana koŋ nɔ mbo sɔla diiyɔɔ.—Nɔmbaa 19:​17-20.

7 Mi che bɛɛ naa ŋ cho hau o sawala Mɛlɛka ke Muuse laŋ bɛŋgu le, kɛ hoo mala naa miŋ cha yiyaŋ Mɛlɛkaa o sɔɔŋ pum choo. Sawaa dimi kpendekele maa Chɛhowa yeema mi buɛiyaa nduaa wa a diandaa. Chɛhowa siŋgaŋ te. (Malakai 3:​6) Le mi Mɛlɛka chɛl piɛile naaleŋ, mɛɛ mi le wa le diandaa nduyɛ le “nɔ sɔŋ o sɔŋ te.” (Chemisi 1:​27) Ŋ nɔ niko miŋ sina nyɛ Mɛlɛka yeema naa o ŋdial o hei niŋndo.

LE MIŊ WA A DIANDAA MƐLƐKA O HƆL, YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ TOSA?

8. O nɛila kuɛɛ choo Chɛhowa yeema yɛ miŋ wa a diandaa?

8 Te Baabuiyo soo pɛ a diondɔɔ okɔɔ, o cho ko pulɔŋndo suee le. Le waa a diandaa Mɛlɛka o hɔl, o sim le sɔɔŋ kpou o yoomu naa niŋ. Chɛhowa yeema miŋ wa a diandaa o nɛilaŋ sala hiɔɔlu choo. Laŋ la cho ni, diondɔɔ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, diondɔɔ o kaa niŋ, diondɔɔ o yiyaŋndaŋ niŋ, a diondɔɔ o dialloŋ niŋ. Ŋ yaasiaawɔ niko nɛilaŋ ndaŋ la pilɛŋ pilɛŋ miŋ sina nyɛ o kɛ kɛ fee simndo.

9, 10. Diondɔɔ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, yɛɛ o sim yɛ? Nduyɛ, yɛɛ Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ yɛ ma tosa a wou bala ndalaŋ o piɛile lachoowaleŋ niŋ te?

9 Diondɔɔ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Hoo sim ni maa ŋ nɔ miŋ muuliaŋ piɛile lachoowaleŋ a le tonyaleŋ te. Teleŋ Isɔluɛiya wa faŋaŋndo Babilɔŋ le miiŋgoo Chulusɛlɛm ndo, mi Chɛhowa dimul nda le ma tol sawaa hoo kɔɔli. Ndu cho ni, “La fula Babiloŋ. . . . La pilaŋ nyɛ o nyɛ cho o nɔɔlɛi Mɛlɛka o hɔlte. . . . La wa wanaa [diandaa, NW] Mɛlɛka o hɔl.” (Aisaya 52:​11) Le piɛile Chɛhowaleŋ miŋgioo Isɔluɛiya ndaa miiŋgu Chulusɛlɛm ni. Nduyɛ, ndaa nɔ ma muuliaŋ ndeŋ a piɛile lachoowaleŋ te. Pɛɛkula lachoowala wa o piɛile Babilɔŋ ndeŋ niŋndeŋ ni, kaala ndaa tosa leniŋ ndaŋ ni, a naamula wa leniŋ ndaŋ kpou, ndoo yeema laŋ o piɛile ndɔleŋ niŋ te.

10 Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ hau ma wa yekeŋ yɔŋii nda luei balaŋ o naamula piɛile lachoowaleŋ niŋ. (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:​21.) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa yekeŋ? Kanifuule, naamulaŋ o piɛile lachoowaleŋ niŋ la cho naa la balaa silɔ. Le taamaseliiyo, o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ, a laalaŋ maa te waŋndo vi pɛ, nyɔɔ pum cho ndu niŋ, o vi le. (Ikilisiaatii 9:​5, 6, 10) Lelaŋ waŋnda apum tosa naamu pee tɛɛŋgaa, kulei yauwo, a sɔɔŋ cheleŋndoŋ ni. Kɛ kɛsiŋ o kɔl maa o piɛile lachoowaleŋ niŋ pɛɛkulaŋ ndaŋ la fula ni. Naamu kɛ kɛ chiɛɛliaŋ pɛ a laalaŋnda cho o piɛile lachoowaleŋ niŋndeŋ, Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ ma wou ba leniŋ kposoŋ te. * Ŋ chɛl nuŋ mi waŋnda hiŋ naa hɔlla okoŋ, miŋ mal piɛile tonyale naa ŋ pɛɛku o Baabuiyo niŋndo le.—Walta Wanaa Chiisuaa 5:​29.

11. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le waa a diandaa o kaa niŋ? Nduyɛ, le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ wa a diandaa o kaa niŋ?

11 Diondɔɔ o kaa niŋ. Diondɔɔ o kaa niŋ cho ni maa, mɛɛ miŋ faŋaŋ kaa o kaa suundɛi kɔɔli. (Nuawɔ Ɛfisiaŋnda 5:​5.) O cho bɔɔ suɛi kɛndɛ le miŋ wa a diandaa o kaa niŋ. Te ŋ yeema pɛ miŋ lo o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu, ŋ nɔ miŋ luɛi ba o “suundaa” niŋ kposoŋ te. Hei naŋ cho hunɔɔ pɛɛku o buŋgɛi cho lachi ve niŋ ni. Wanaa kɛɛ kpoŋ le kaa suundɛiyo malɔɔ wa, “nda kpou, o pilɛ bɛɛ luei o Masale Mɛlɛkaleŋ niŋ te.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:​9, 10, 18) Mɛlɛka o hɔl, waŋnda haa a cho “wanaa tosa sɔɔŋ nɔɔlɛiyoŋ nda” tɛɛŋ. Te a siŋgaŋ ma miiŋgu o kaa diandaa choo le, a cho hunɔɔ “piɔm diiŋ ndɔɔ” sɔla.—Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 21:​8.

12, 13. Vɛɛ yiyaŋnda naalaŋ la chiɛɛliaŋ yɛ a sɔɔŋ naŋ tosa woŋ? Nduyɛ, vɛɛ naŋ tiu yɛ ba miŋ lo a diandaa o yiyaŋndaŋ niŋ?

12 Diondɔɔ o yiyaŋndaŋ niŋ. Nyɛ ŋ yiyaŋ a ndu okɔɔ wo ŋ tosa ni. Te ŋ wa pɛ yiyaŋndo o sɔɔŋ nɔɔlɛiyoŋ choo, nduyɛ, mi yiyaŋ koŋ hiou naa o kɔl kɔɔli, o cho naa nyindɔɔ miŋ luei ba o kaa nɔɔlɛiyo niŋ. (Maatiu 5:​28; 15:​18-20) Kɛ te ŋ wa pɛ yiyaŋndo lɔɔlɔɔ a sɔɔŋ kɛndɔŋ okɔɔ, o mala naa miŋ lo o kaa kɛndɔɔ choo. (Nuawɔ Filipiaŋnda 4:​8.) Vɛɛ naŋ tiu yɛ ba miŋ lo a diandaa o yiyaŋndaŋ niŋ? Nɛiyo o pilɛ cho ni, ŋ nɔ miŋ kpeeŋaŋ yelelaŋ kɛ kɛ nɔɔliaa yiyaŋnda naalaŋ. * Le handɔɔ lechoo, ŋ nɔla vɛlɛ miŋ handu yiyaŋnda naalaŋ o sɔɔŋ walaŋndoŋ choo te ŋ wa pɛ Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo lɔɔlɔɔ.—Sam 19:​8, 9.

13 Le miŋ lo o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu, mɛɛ miŋ kindi kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ, miŋ wa a diandaa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, o kaa niŋ, a o yiyaŋndaŋ niŋ. Diondɔɔ laŋ ndaŋ la cho la tɛɛsiaa vɛ vɛ o buŋgaŋ cho lachi o yauwo hoo niŋndoŋ. Ŋ yaasiaawɔ niko nyɛ diondɔɔ hiɔɔlu ndɔɔ simndo. Ndu cho ni, diondɔɔ o dialloŋ niŋ.

YƐƐ CHO YƐ DIONDƆƆ O DIALLOŊ NIŊ?

14. Le yɛɛ ŋ nɔ miŋ dimi maa I diondu I diandu le, o cho buulaŋ wana le?

14 Diondɔɔ o dialloŋ niŋ cho ni, ŋ nɔ miŋ faŋaŋ nyɛ o nyɛ nɔɔliaa dialuŋ naŋ kɔɔli. Nduyɛ, miŋ kɛsi vɛlɛ fonda naa o  diandaa. Baa ŋ nɔ pa miŋ dimi maa I diondu I diandu le o cho buulaŋ wana le? O kpeekpei niŋ, wanaa cho Chɛhowa piɛiyo wa nɔ ma yiyaŋ lende le. A mɛɛ naŋ pɛɛku niŋ yɛ, Chɛhowa pila kɛsɛ yeema naa ni miŋ wa a diandaa. O cho ko le mɛɛ o bɛnda le naapila yɛ le, kɛ le mɛɛ o huŋ a saŋgalaa o Chɛhowa lo yɛ. Yiyaŋndɔ vɛlɛ a taamaselii naŋ tuu o kandɔŋndo wo. Te o yɔŋ pɛ ma wa chuaambɔ pɔmbɔɔ chɔɔ lɔɔlɔɔ o nɔɔlɛi, vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a wanaa velu ndu wa? Ŋ yeema mi chuɛɛnɔŋ naa ke Finya naa o choo choo niŋ tɔɔ wɔɔŋndo le. Nduyɛ, ŋ yeema vɛlɛ mi chuɛɛnɔŋ naa faŋa waŋnda hɔlla o yooŋgu kɛndɛ naŋ dimi a Mɛlɛka okɔɔ wo le. Diom Mɛlɛkaa dimi aa, “Nyɛ o nyɛ nɔla mbo kuuna waŋndo laalaŋndo, naa ŋ tosa ndu le. Kani fuule, ŋ yeema mi wana che sɔŋndo bɛɛ o wali naa ŋ cho hoo wo niŋ te. O cho yeemɛi nɛi yo ndu cho ni maa mi waŋnda sina o nyɛ o nyɛ niŋ naa ŋ cho tosaa maa buɛiyaa Mɛlɛkaa naa ŋ cho ni.” (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:​3, 4) Vɛɛ naŋ lo yɛ niko a diandaa o dialloŋ niŋ?

15, 16. Le miŋ wa a diandaa yesu yesu, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa tosaa? Nduyɛ, vɛɛ nyɛla naala chuɛɛnaŋndaŋ la nɔ yɛ mi la wa?

15 Mɛɛ naŋ dindi dialuŋ naŋ yɛ a mɛɛ naŋ chuɛɛnuŋ yɛ. Mi che bɛɛ ŋ nɔ naamulaŋ yɛ yɛ, nduyɛ nyɛsɔlaa cho a hiyaŋndaŋ o lelɛŋ o lelɛŋ niŋ, kɛ a koŋ kpou ŋ tiuba miŋ sɔla mɛŋndaŋ a sɛŋndaŋ le mi naapila a chuauwaa naa puluŋ. I wa maa kaa num le ma wa lɔɔlɔɔ o diandaa yesu yesu. Tuupa ma saa nyɛdiaa a ba le dioo, pulu fɛŋ balaŋ a sɛŋndaŋ. Te a chii vɛlɛ pɛ yondoniŋndo, a pulu balaŋ a sɛŋndaŋ. Te chɛlɛkpɔɔ sol pɛ ma siŋga ndu nyɛlaŋ lekɔɔ, a pulu vɛlɛ balaŋ a sɛŋndaŋ. Balaŋ pulɔɔ a sɛŋndaŋ mala naa miŋ kpakpala naalaŋ lapum, mɛɛ sɔɔndiaŋndo cho naa yɛ. Nduyɛ, o tosa vɛlɛ miŋ wa kɛndiaa. O lɛŋnde ipum niŋ, a nɔ naa kuaa yondoniŋnda chiɛiniŋ. Nduyɛ te a chii pɛ, a nɔ naa yondoniŋ koŋ keeku mbo kuɛ o sooŋndo niŋnda. Lɛŋnde ipum yɛ, a nɔ chiɛila suu waa naa le. Sooŋndo nda tuau ni le kɔlaŋ yondoo niŋ. Lende ko Isɔluɛiya ndaa tosa sindɛ ni.—Ditɔnɔmii 23:​12, 13.

16 Nyɛla naŋ chuɛɛnuŋ ndaŋ bɛɛ, ŋ nɔ miŋ wa laŋ tɔɔ lɔɔlɔɔ le mi la wa la diandaa. Hoo tosa te ŋ fula dɔɔ pɛ, nyɔɔ hɛnaŋ waŋnda. Naa Kilisiɔŋnda, o cho naa maa mɛɛ miŋ pendu nyɛla baa kala, kɛlɛŋgaa niŋ te suula sɛnɛila fula laŋ te. Kɛ nyɛla naalaŋ la nɔ mi la wa la diandaa. (Nuawɔ Timoti Tasoo 2:​9, 10.) Ba o ba naŋ wa pɛ, ŋ yeema miŋ fula a kɛndɛ le miŋ “hiŋ a tɔɔ kɛndɔɔ o pɛɛku naŋ cho hoo waŋnda wo choo o cho hoo a Mɛlɛka piŋi naa wo o kɔɔ wo.”—Taitɔɔ 2:​10.

17. Le yɛɛ o bɛnda yɛ mi chiɛila naalaŋ a nyɛm naŋ nɔ woŋ wa ŋ diandaa?

17 Chiɛi naa vɛlɛ a nyɛm naŋ nɔ woŋ. Chiɛila naalaŋ lapum la cho chiɛila baa kala le. Kɛ a koŋ kpou, la nɔ mi la wa la diandaa leniŋ nyɛkɛndɛi vɛlɛ a o bɛɛ. Hoo tosa te waŋndo luɛi dɔɔ pɛ leniŋ nyɔɔ hɛnaŋ ndu. Nduyɛ, te ŋ nɔ vɛlɛ pɛ nyɛ nyaanaŋndo, ndu bɛɛ o bɛnda miŋ wa ndu dindioo teleŋ o teleŋ. Kɛsiŋ o kɔl maa te chiɛila naalaŋ a nyɛm naŋ nɔ woŋ wa pɛ ŋ diandaa, o tosa mi Mɛlɛka naŋ cho piɛiyo wo sɔla tɔɔ kɛndɔɔ. O fulawɔ bɛɛ o koŋ kɔɔli, lɔɔlɔɔ ŋ cho keiyo waŋnda dimullo maa Mɛlɛka diandaa Chɛhowa cho ni. Nduyɛ maa, o cho hunɔɔ tɛɛmbuu wanaa cho chieeŋndo hoo tɛɛmbuu wo wa. Miŋ dimul nda vɛlɛ maa, Masale ndɔleŋ le cho suŋ hunɔɔ lɛŋndeŋ ndeŋ miŋgi kpele hɛnɛkiɔɔ. (Luku 23:​43, NW; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 11:​18) Le hei, ŋ yeema mi chiɛila naalaŋ a nyɛm naŋ nɔ woŋ chɔm waŋnda maa suŋ suŋ bɛɛ, kaala naalaŋ la chɔm maa ŋ cho wanaa diandaa. Nduyɛ, kaala suu waa naa la mala naa miŋ bɛnda le challe o chieeŋ sɛnɛi cho hunɔɔ wo niŋ.

Diondɔɔ o dialloŋ niŋ cho ni, ŋ nɔ miŋ faŋaŋ nyɛ o nyɛ nɔɔliaa dialuŋ naŋ kɔɔli. Nduyɛ, miŋ kɛsi vɛlɛ fonda naa o diandaa

18. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ bɛɛleŋ le Toŋgo leMasa naa?

18 Fondaŋ naa lepiɛiyo. Te ŋ nɔ pɛ kaalaa le Chɛhowa, koŋ tosa miŋ ke Toŋgo naa leMasa bɛɛleŋ, fondaŋ naŋ piɛi ndu wo. Te wanaa sɛnɛiya hiŋ pɛ o toŋgo naa leMasa niŋ, ŋ yeema mi nyɔɔ hɛnaŋ nda tau. Le hei, ŋ nɔ miŋ toosiaa Toŋgo naa leMasa, nduyɛ, o nɔ mbo wa o diandaa lɔɔlɔɔ. Hoo tosa mi waŋnda nɔ yeemɛi le luɛiyɔɔ leniŋ. Le chɔmndo maa ŋ nɔ bɛɛleŋ le Toŋgo leMasa naa, ŋ kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le mbo wa o diandaa nduyɛ te waŋndo nua dɔɔ pɛ nyɔɔ hɛnaŋ ndu. Lelaŋ, o bɛnda miŋ sɔɔŋguu balaŋ le fondaŋ naa lepiɛiyo dindioo a ndu toosiaa. (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 34:​10) Nyɛ pilɛ koŋ kpe naŋ nɔ miŋ tosa a Toŋgo Bɔŋaŋ Bɛndoo ni.

LE MIŊ LO O DIONDƆƆ CHOO, MƐƐ MIŊ MAL KAALA NƆƆLƐILAŊ A SƆƆŊ WƆƆŊNDOŊ

19. Le miŋ wa a diandaa o dialloŋ niŋ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? Vɛɛ Baabuiyo mala yɛ naa le hei tosaa?

19 Le miŋ wa a diandaa o dialloŋ niŋ, mɛɛ miŋ faŋaŋ nyɛ o nyɛ nɔɔliaa dialuŋ naŋ kɔɔli. Ŋ pum cho muŋ ni. Sikɛɛtiiyo a taaŋ wɔɔŋndo kolɔɔ, muɛiyaŋ kolɔɔ bɛɛ tambɛiyo, a kooma wana chua a ve o numpila niŋ te waŋ. O cho a kaala nɔɔlɛila cho o chieeŋndo niŋndaŋ okɔɔ kpou le Baabuiyo soo le. Kɛ o mala naa miŋ sina yiyaŋ Chɛhowaa o sɔɔŋ pum choo. Ŋ nɔ kaalaa le Chɛhowa. Te ŋ sina yɛ pɛ mɛɛ o yiyaŋ o sɔɔŋ pum choo yɛ, kaala naŋ nɔ koŋ le ndu wo nyindu naa miŋ tosa nyɛ o hɛnaŋndo. Ŋ yaasiaa wɔ niko sɔɔŋ sala ŋuɛɛnu o Baabuiyo niŋ.

20, 21. Sɔɔŋ suu kuɛɛ Chɛhowa yeema yɛ naa miŋ faŋaŋ kɔɔli? Nduyɛ le sabu sɔvɛ yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa hei?

20 “Chaaŋaa niaa kaalaa, mɛɛ Mɛlɛka o chuel naa buŋgaŋ muŋ yɛ, la tosa niko mi la sɔla dindioo Mɛlɛka o hɔl. Koŋ cho ni maa, nyɛ o nyɛ tosa mi dialluŋ wana chioo a nyina ndɔɔ ŋ simnuŋ nyɛ nɔɔlɛi Mɛlɛka o hɔl, la mal muŋ waŋ waŋ. Nduyɛ, haaa mi ŋ nɔ siooŋii Mɛlɛkɛi, la ŋ vaŋnuŋ maa wanaa cho a yɔŋgaŋ kpou o Mɛlɛka lo.” (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 7:​1) Nyɛ o nyɛ nɔɔliaa yiyaŋnda naalaŋ, a nyɛ o nyɛ nɔɔliaa dialuŋ naŋ, Chɛhowa yeema naa miŋ mal muŋ waŋ waŋ. Lelaŋ, nyɛm tosa pɛ mi yiyaŋnda naalaŋ la lakasiaŋ, nduyɛ miŋ tɛɛmbuu dialuŋ naŋ, ŋ nɔ miŋ faŋaŋ muŋ kɔɔli.

21 Baabuiyo pel naa kpendekele le sabu naŋ nɔ miŋ faŋaŋ nyɛ tosa mi dialuŋ naŋ nɔɔla woŋ kɔɔli. Kɛsiŋ o kɔl nyɛ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 7:​1 dimi wo. Mbo dimi aa, “mɛɛ Mɛlɛka o chuel naa buŋgaŋ muŋ yɛ.” Buŋgaŋ yɛɛ Mɛlɛka chuel lɛ naa? Mi Chɛhowa dimi o Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:​17, 18 niŋ aa, “Te la tosa lende pɛ, I chɛl nya, la va wanaa ni. O koŋ kɔɔli, mi I va finya nya.” Yiyaŋndɔ o hei choo. Chɛhowa dimi maa a cho wa mial ndɔ, okoŋ, mbo manda num, nduyɛ maa, o cho num kaala mɛɛ mɛɛ finyaa kaala chua ndɔɔ naa yɛ. Kɛ le mi Chɛhowa tosa nyɛ o dimi hoo wo, mɛɛ ma faŋaŋ nyɛ o nyɛ tosa mi “dialuŋ wana chioo a nyina ndɔɔ ŋ nɔɔla” wo kɔɔli. O wa bɔɔ i diɔm le chɛlɔɔ mi nyɛm nɔɔlɛi waa naa kelu chaŋyɛi numnde nya Chɛhowa tɛɛŋ.

22-25. Bolii Baabuii kuɛɛ mala yɛ naa miŋ faŋaŋ niilula wɔɔŋndaŋ kɔɔli?

22 “Kaala Masanɔɔ o cho Mɛlɛka ŋ piɛiyo wo nyɛ kɛndɛ kɛndɛi. Kaala ndu a kɔl numndo kpou, nduyɛ, ma wa yiyaŋndo a ndu okɔɔ teleŋ o teleŋ fee.” (Maatiu 22:​37) Chiisu dimi maa sawaa hoo hiou sawalaŋ kpede ni. (Maatiu 22:​38) Chɛhowa bɛnda mbo sɔla kaala waa ndoo naa o ba. Le ndu kaalaa a kɔl naa, yoomuma naŋ, vɛlɛ a yiyaŋnda naalaŋ kpou, mɛɛ miŋ faŋaŋ niilula tɛɛmbuu yoomu naa, a la dɔɔniaa kɔl kalula naalaŋ ndaŋ kɔɔli.

23 “Mɛlɛka ndu ke waŋnda chieeya kpede yoomoo a nyɛ o nyɛ fee ni.” (Walta Wanaa Chiisuaa 17:​24, 25) Mɛlɛka ke naa yoomoo ni. Nduyɛ, ŋ kaala Mɛlɛka ke naa hoo ndu wo. Lelaŋ, ŋ yeema miŋ chɔm bɛɛleŋ le yoomu o ke naa hoo wo. Le hei, kaa o kaa tɛɛmbuu kɛndiaa naa, ŋ nɔ miŋ wou ba leniŋ kposoŋ te. Kanifuule, ŋ sina maa kaala wɔɔŋnda waa naa la chɔm lebɛɛ pesiŋ le yoomoo le.—Walta Wanaa Chiisuaa 17:​28.

24 “Kaala chaaŋ num wanachioo mɛɛ ŋ kaala numpila yɛ.” (Maatiu 22:​39, NW) Te o yɔŋ pɛ mi waŋndo luei balaŋ o kaa wɔɔŋndo niŋ, o cho ko ndupila le kaa wɔɔŋ koŋ paaliaŋ te. Kɛ wanaa balu ndu wa bɛɛ, mi kaa koŋ pala nda. Le taamaseliiyo, te waŋndo wa pɛ sikɛɛtiiyo kolɔɔ faŋgaa tɛɛŋ, mi kumii o wa keŋ solioo ve yɔŋul chaanda tau. Nduyɛ, wana o wana yɔŋul pɛ chaaŋ ndɔ wanachioo, mɛɛ o tɛɛmbuu sawa Mɛlɛka dɔu maa naŋ kaala chaaŋ naa wanachioo wo. Nduyɛ, te wana koŋ lɔɔnuŋ pɛ ibuŋ maa o kaala Mɛlɛka, mɛɛ choola fondo laŋ fuu o dimi laŋ ni.—Chɔŋ Tasoo 4:​20, 21.

25 “Hiou lachi a chaaŋaa num aa laalaŋnda loonɔŋndo le ma tuei wanaa cho lɛŋndeŋ bolleŋ nda diom nyɛ kɛndɛ kɛndɛ.” (Taitɔɔ 3:​1, NW) O lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ, sawaa cho maa wana o wana nɔ mbo nɔ taaŋ wɔɔŋndo le, kɛlɛŋgaa niŋ te, mbo kol ndu. Kooma tosa waŋndo ve o ndupila niŋ te waŋ bɛɛ, o kɛsiŋ maŋ o ba le. Te o nɔ nyɔɔŋ muŋ pɛ o ba, mɛɛ o tɛɛmbuu sawaa. Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ ma soliŋ nyɔɔŋ muŋ kpeku le.—Luomaŋnda 13:​1, NW.

26. (a) Le miŋ lo o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? (b) Le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ le waa a diandaa Mɛlɛka o hɔl?

26 Le miŋ lo o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu, ŋ nɔ miŋ wa a diandaa o nɛi o nɛi niŋ, o cho ko o nɛi pilɛ choo suee le. Mi che bɛɛ naa i cho suɛi bɛɛŋ bɛɛŋ le kaala wɔɔŋndaŋ faŋaŋndo kɔɔli le, kɛ a koŋ kpou, ŋ tiuba. * Wana dimi isɔɔ a tonya, nɛi sɔviɔɔ pila cho hoo le naa ni. Kanifuule, le tɔnɔ naa Chɛhowa pɛɛku naa ni. (Nuawɔ Aisaya 48:​17.) O hiou kpou wo, te ŋ wa pɛ a diandaa walaŋ, o chɔm maa ŋ cho Mɛlɛka naŋ kaala wo tuulaa. Nduyɛ hoo ke naa kɔl hiniaa. Mɛɛ o hei niŋ, ŋ tiuba miŋ lo o kaala ndɔɔ bɛŋgu.

^ pɛl. 2 O Kilikiiye niŋ, te a dimi pɛ aa “diondɔɔ,” o cho ko pulɔŋndo le. Kɛ o sim vɛlɛ diondɔɔ o kaa niŋ, a o Mɛlɛka piɛiyo niŋ.

^ pɛl. 12 Buŋgɛi 6 o yauwo hoo niŋ chɔm naa mɛɛ wana hɛli yelelaŋnda kɛndɛlaŋ yɛ.

^ pɛl. 26 Tofa kɔfulaŋ ndaŋ. Hoo cho o peele 94. Suɛi lebolle aa, “ I Kindi Kindiŋ pa le o Kɛndɔɔ Tosaa?” A hoo o peeleŋ ndeŋ choo suɛi lebolle aa, “ Mɛlɛka Ndu Nɔla Mbo Tosa Nyɛ o Nyɛ.”

^ pɛl. 67 O chua niŋ diola cheleŋ.