Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

CAPÍTULO 8

Limpio nunakunatam Diosqa kuyan

Limpio nunakunatam Diosqa kuyan

“Llapanchö limpio kaqwanqa allim kanki.” (SALMO 18:26.)

1-3. a) ¿Imanirtaq teytakuna y mamakuna wambrankuna limpio kayänanta munayan? b) ¿Imanirtaq Diosnintsik limpio kanantsikta munan, y imanirtaq limpio këta munashwan?

WAYIMPITA manaraq huk wambra yarquptinmi maman alleq rikapan shumaq vestishqa y limpio yarqunanta, ¿imanir? Limpio karqa sano winananta musyar y huk lädopanam nunakuna qachata qanrata rikarqa teytanta y mamanta penqapäyänanta musyar.

2 Tsënöllam hina, noqantsikpis limpio kanantsikta ciëlochö Teytantsik munan. Tsëmi Bibliachöqa animamantsik “llapanchö limpio kaqwanqa” alli kananta (Salmo 18:26). * ¿Imanirtaq Jehová Diosqa kutipëkuryan limpio këpita parlapämantsik? Kikintsikpaq alli kanqanta musyarmi, y rikämaqnintsikkuna Jehoväpita parlayaptinmi. Y noqantsikqa manam Jehová Diosta ni santo shutinta mana alliman churëta munantsiktsu. Tsëpa rantenqa alabëtam munantsik. Tsëmi llapanchö limpio kanantsik (Ezequiel 36:22; leyi 1 Pedru 2:12).

3 ¿Imanirtaq llapanchöpis limpio kashwan? Llapanchö limpio kaqkunataqa Dios Yaya kuyaptin. Hinamampis Jehová Diosnintsikta kuyarmi limpio kawënintsikwan alabëta munantsik. Y Diosnintsikpa kuyakïninchömi imëpis kawakïta munantsik. Tsëmi kanan yachakurishun, imanir limpio kë alläpa alli kanqanta y imanöpis limpio këta. Y kënam yanapamäshun imakunachö más limpio këta sinchikunapaqpis.

¿IMANIRTAQ LIMPIO KËQA ALLÄPA ALLI?

4, 5. a) ¿Imanirtaq alläpa preciso limpio kanantsik? b) ¿Imanötaq kamanqankunachö Diosnintsik rikätsimantsik limpio këta kuyanqanta?

4 Limpio këtaqa Jehová Diosnintsik tukïnöpam yachatsimantsik. Tsëmi Bibliachöqa “Teyta Diospa cuyë wamrancuna [...] peno queta tïrayë” nimantsik (Efesios 5:1). Tsëpenqa, ¿imanirtaq kawënintsikchö qacha qanra këta munashwantsu? Limpio, tsuya, y hutsannaq Diosta adorarninmi (leyi Levítico 11:44, 45).

5 Teyta Dios limpio, tsuya, y hutsannaq kanqantaqa alleq claro rikantsik llapan kamanqanchömi (Romanos 1:20). Tanteanapaq, Jehová Diosqa kë Patsatam kamamushqa kikinlla limpiakäkoqta. Awmi vientopis y yakupis kikinlla limpiakäkunampaqmi kamashqa kayan. Hinamampis mana rikakoq uchusaq kurukunatam kamashqa imëka mana sirveqkunatapis mikuyänampaq y tsënöpana mana qeshyatsikuyänampaq. Tsëchömi rikantsik “Patsa Kamaq” Teytantsikqa imëkapis limpio kananta munanqanta (Jeremías 10:12). ¿Manatsuraq noqantsikpis pëno imëkapis limpio kananta munashwan? Awmi, tsëtam munashwan.

6, 7. ¿Imanötaq Jehová rikätsikorqan leyninkunachö sirveqninkuna imëpis limpio kayänanta?

6 Hina limpio këtaqa munashwan kikin Teyta Diosnintsik limpio kanapaq mandamashqam. Tantearinallapaq, israelïtakunata ley qonqanchömi rikätsikorqan limpio këqa adoracionpaq kanqanta. Tsëmi sacerdötekunapa pushaqnin ishkë kuti bañakunan karqan sacrificiokunapaq animalkuna apayanqanta manaraq altarman apar (Levítico 16:4, 23, 24). Y tsënöllam mandarqan llapan sacerdötekunapis manaraq sacrificiota rurar makinkunata y chakinkunata paqakuyänampaq (Éxodo 30:17-21; 2 Crónicas 4:6). Hina tsë leyninkunachömi qanchis chunka rurëkuna karqan, huk israelïtapa cuerponta y Jehová Diosta servinampaq kaqchö rakchataq rurëkuna. Y tsënö rakchatakärerqa manam Jehová sirveq temploman yëkïta puëdeyaqtsu —kë leykunata mana wiyakur wakin rurëkunawan rakchatakaqtanäqa wanutsiyaqmi— (Levítico 15:31). Tsëmi, leychöqa claro këkaq imallawampis rakchatakärerqa bañakunan y taqshakunan karqan limpio kanampaq, mana tsënö ruraptenqa wanutsiyänanmi karqan (Números 19:17-20).

7 Israelïtakuna limpio kayänampaq Moisés qellqanqan leyninkuna manana kanan tiempopaq kaptimpis, Diosnintsik pensanqanta musyanapaqmi alleq yanapamantsik. Këkunawanqa, Jehová Dios rikätsikorqan adoraqninkuna limpio kayänantam. Pëqa tsënöllam imëpis pensëkan (Malaquías 3:6). Unëpis y kanampis Jehová Diosqa “tsuya y rakchannaq” adoranatam munan (Santiagu 1:27, QKW). Tsëmi kanan tiempo imakunachö limpio kanata mañamanqantsiktapis alleq musyanantsik.

¿IMA NINANTAQ DIOSPA RIKËNINCHÖ LIMPIO KË?

8. ¿Imakunachö limpio kanatataq Jehová munan?

8 Bibliaqa manam cuerpontsik y röpantsik limpio kananllapaqtsu parlan. Sinöqa Diosnintsikpa rikënimpaqqa llapan kawënintsikchömi limpio kanantsik. Awmi, Jehová Diosqa munan: adoracionnintsikchö, rurënintsikchö, pensënintsikchö y llapan rikakoq kaqchö limpio kanatam. Hukllëllapayan kë chuskunta rikärishun.

9, 10. ¿Ima ninantaq adoracionnintsikchö limpio kë, y imakunatataq rurantsiktsu rasumpa cristiänokunaqa?

9 Adoracionnintsikchö limpio. Këqa mana alli religionkunawan mana takukëmi. Yarpärishun, Babiloniachö israelïtakuna esclavo këkäyanqanman. Tsëpita markankuna Jerusalenman kutikorqa, wiyakuyänan karqan kë mandamientotam: “Tsëpita yarqukuyë ama ni ima rakchatapis yatayëtsu, imëpis limpio këkäyë” (Isaías 52:11). Markankunata kutirerqa Jehová munanqannömi adorayänan karqan. Tsëmi adoracionninkuna limpio kanan karqan, y chipyëpam haqiyänan karqan babiloniokunapa costumbrenkunata y yachatsikïninkunatapis.

10 Kanampis, mana alli religionkunapa yachatsikïninkuna adoracionnintsikta mana rakchatämunampaqmi alleq cuidakunantsik (leyi 1 Corintios 10:21). Rurëninkuna y yachatsikïninkunaqa hinantin Patsachömi, tsëmi mana cuidakushqaqa ishkiratsimashwan. Awmi, casi llapan nacionkunachömi tukïläya creenciakuna, —nuna wanuriptin alman yarqurenqanman—, costumbrekuna y fiestakunapis kan (Eclesiastés 9:5, 6, 10). Pero rasumpëpa cristiänokunaqa manam mana alli religionkunapa costumbrenkunawan takukantsiktsu. * Tsëmi Diosnintsikpa leynimpa contran ruranapaq nunakuna imatapis nimashqaqa cäsonantsiktsu (Hechos 5:29).

11. ¿Imakunapitataq witikushwan rurënintsikkunachö limpio kanapaq?

11 Rurënintsikchö limpio. Diosnintsikpa kuyakïninchö imëpis kawëta munarqa, warmipis ollqupis manam llutaqa purikuyanmantsu (leyi Efesios 5:5). Tsëmi cristiänokunaqa wiyakuyänan: “amana warmipis ni ollqupis jucwan jucwan pununacur cacuyenatsu” nishqan mandätota, y tsëtaqa más yachakushun qateqnin capïtulochömi. Y “tseno mana alli ruraq nunaqa Diospa mandaquininman” manam yëkonqatsu mana arrepentikorqa (1 Corintios 6:9, 10, 18). Y Diosnintsikpaqqa alläpa ‘melaneypaqmi’ këkäyan, y mana arrepentikorqa “iskeykaq waniy” nishqantam chaskiyanqa (Apocalipsis 21:8, QKW).

12, 13. ¿Imanirtaq mana alli pensë shonquntsikchö winananta munashwantsu? ¿Imaraq yanapamäshun pensënintsik limpio kanampaq?

12 Pensënintsikchö limpio. Imatapis ruranapaqqa pensantsikmi, tsëmi mana allikuna shonquntsikchö winanantaqa munashwantsu, pero imëpis mana alliman pensëkarqa mana alli rurëmanmi ishkishun (Mateo 5:28; 15:18-20). Pero allikunallata yarpakacharqa, allikunallatam rurashun (leyi Filipenses 4:8). ¿Imakunaraq yanapamäshun allikunallata yarpakachänapaq? Pensamientontsikta raqchataq imëka kushikïkunatapis chipyëpam chikinantsik. * Tsëpitapis hina Diosnintsikpa Palabranta yachakurmi alli yarpakachëyoq kashun (Salmo 19:8, 9).

13 Rikanqantsiknömi Diosnintsikpa kuyakïninchö imëpis kawëkänapaqqa adoracionnintsikchö, rurënintsikchö, pensënintsikchö limpio kanantsik. Kë kimampitaqa mastaran yachakushun kë libropa wakin capïtulonkunachö. Pero kananqa alleq rikärishun rikakoq kaqchö limpio këpitam.

¿IMANÖTAQ LLAPAN RIKAKOQ KAQCHÖ LIMPIO KASHWAN?

14. ¿Imanirtaq manam pipis rikapämänantsu imanö kakonqätapis nishwantsu?

14 Alläpa precïsom cuerpontsikta y wayintsiktapis limpio katsinantsik. Manam pipis rikapämänantsu imanöpis kakonqäta niyanmi wakinqa. Pero huk cristiänoqa manam tsënötsu pensanan. Qallananchö rikanqantsiknöpis manam kikintsikllapaqtsu alli, sinöqa rikämaqnintsikkuna Jehoväpita alli parlayänampaqmi. Yarpärishun qallananchö parlanqantsik wambrapaq, imëpis qacha qanra puriptenqa, ¿manatsuraq teytankunapita mana allita pensaratsimashwan? Y noqantsikpis qacha qanra y mana shumaq altsakushqaqa, ¿manatsuraq kamakoq Diosnintsikpaq mana alli parlayanman? Tsëmi yarparänapaq Pablu kënö willamantsik: “Yachatsicuyanqäta mana despresyayänanpaqmi noqacunaqa pitapis ni imachö ofendiyäshaqtsu. Ima rurenïcunachopis shumaq portakurmi, Diospa sirveqnin cayanqäta ricatsicuyä” nishpa (2 Corintios 6:3, 4). Tsëpaqmi rikärishun imakunachö limpio këta tïranapaqpis.

15, 16. ¿Imakunachötaq limpio kashwan y röpantsikpis imanötaq kanman?

15 Cuerpontsik limpio y altsapäkïnintsikpis alli. Mëchö tsëchö tärarpis seguïdom bañakunantsik. Llapantsikpapis manam faltantsu yakuntsik ni jabonnintsik, tsëmi kikintsikpis bañapäkushwan y wambrantsikkunatapis bañatsishwan. Mikunapaq mikïkunata manaraq tsarir, wambrakunapa ayunta o inchananta cambiarirpis y ishpakoq ëwarirpis makintsiktaran paqakunantsik. Tsënö rurëqa, ishpatsikoq qeshyapita y imëka qeshyakunapitapis tsapämantsikmi, y wanïpitapis salvamantsikmi. Täranqantsikchö desagüe o letrina mana kaptenqa unë Israel tiempochö rurayanqannömi tsaki ishpëkunataqa pampanantsik (Deuteronomio 23:12, 13).

16 Tsënöllam hina röpantsiktapis seguido taqshanantsik. Tsëpaqqa manam mushoqraqtsu, ni chaniyoqraqtsu, ni moda röpakunaraqtsu kanan sinöqa limpio, sencillo y normal-llam kanan (leyi 1 Timoteu 2:9, 10). Mëchö tsëchö këkarpis limpio y alli altsapäkushqam kanantsik, tsënöpam “nunacuna musyayanqa salbamaqnintsic Diospa yachatsiquinin imano shumaq cashqanta[pis]” (Titu 2:10).

17. ¿Imanirtaq limpiota katsishwan wayintsikta y imëka kapamanqantsiktapis?

17 Wayintsik y imëkantsikpis limpio. Puëdenqantsikmannömi wayintsikta alli wayi kaptin o tsukllalla kaptimpis limpiota katsinantsik alli rikakunampaq. Tsënöllam cärrontsik kaptimpis limpiota katsinantsik y manam qonqanantsiktsu rurimpa limpiëtapis reunionpaq y willapäkoq apana kaptinnäqa. Rasumpëpaqa llapan kapamanqantsiktam limpiota katsinantsik, tsënöpam rikätsikushun Diospa sirveqnin kanqantsikta. Y Jehová Diosqa, qacha y qanra këta chikirnin “cay munduta mana allita rurarnin ushacätsigcunata, ushacätsina[ntam]” nunakunata yachatsintsik (Apocalipsis 11:18, Señor Jesucristopa Alli Willacuynin Conchucos Quechua — Norte; Lucas 23:43). Kë llapanta rurarmi rikätsikushun alleqna yachakonqantsikta shamoq tiempochö shumaq patsachö kawanapaq.

Llapan rikakoq kaqchö limpio këqa, cuerpontsik y imëkantsikpis limpiom kanan ninanmi

18. ¿Imanötaq Ëllukäna Wayita respetanqantsikta rikätsikuntsik?

18 Jehoväpa testïgonkuna Ëllukäyänan Wayipis limpio. Kë sitiotaqa alläpam respetantsik tsëchö Diosnintsikta adorar. Imëpis shumaq y limpio këkänantam munantsik, shamoqkunapis limpiota rikarnin yachakuyänampaq. Tsëpaqqa imanöpis limpianapaq nimanqantsikkunatam qatinantsik. Tsënö yanapakurqa Jehová Diosta adoranqantsik wayita kuyanqantsiktam rikätsikuntsik. Y tsënö “altsapakur y churapakorqa” alläpam kushikuntsik (2 Crónicas 34:10). Hina tsënöllam rurantsik asamblea ruranantsik sitiokunatapis.

CUERPONTSIK RAKCHATAQPITAQA WITIKUSHUN

19. ¿Imakunatataq rurashwantsu cuerpontsikta mana raqchatänapaq y ima consëjokunatataq qomantsik Biblia tsëkunapita witikunapaq?

19 ¿Imakunatataq rurashwantsu? Cuerpontsikta rakchataq rurëkunapitam witikushwan. Tsëmi cigärrota shoquntsiktsu, alläpa licorkunata upuntsiktsu, ni llutallaqa ima hampitapis upuntsiktsu. Bibliachöqa manam cuerpontsikta rakchataq llapan viciokunapaqtsu parlan, pero willakïninkunawanmi musyatsimantsik Jehová imanir rakchatanö rikanqantapis. Kananqa Jehová Diospa pitsqa consëjonkunata rikärishun, Diosnintsikta kuyarnin wiyakunapaq tsënöpa kuyakïninchö imëpis kawëkanapaq.

20, 21. ¿Imakunapita witikunapaqtaq Jehová nimantsik, y imanir?

20 “Tsaymi cuyay waugecuna y panicuna, Dios Yaya wamrancuna canapag äniycämashgaga limpiu shonguyog canapag, llapan jutsa ruraycunapita witicushun. Tsaynölla cuerpuntsicpawan shonguntsicpa yarpaynin jutsakunataga amana rurashuntsu, sinöga Dios Yayapita mantsacur jutsannag shumag cawacushun.” (2 Corintios 7:1, Señor Jesucristopa Alli Willacuynin Conchucos Quechua — Norte.) Kë texto nenqannömi, Jehová Diosqa munantsu ‘cuerpuntsic’ rakchataq rurëkunata ruranata. Tsëmi cuerpontsikta y pensënintsikta rakchataq rurëkunapitaqa chipyëpa witikunantsik.

21 Hina kë textochöqa nimantsikmi, imanir tsë rakchatäkoq rurëkunapita witikunapaq. Rikanqantsiknömi 2 Corintios 7:1 nishqan textoqa kënö qallan “Dios Yaya wamrancuna canapag äniycämashgaga” nishpa. Y tsëtam willamantsik qepan kaq versïculokuna “Papäniquicunam cashaq; qamcunanam tsurïcuna cayanqui” nishpa (2 Corintios 6:17, 18). ¡Imanö shumaqmi këqa! Huk kuyakoq teyta wambranta kuyaqnö kuyamänapaqmi änimantsik. Pero tsëpaqqa imëka rakcha rurëpitam witikunantsik. Pasëpa mana allim kanman viciorëkurlla Teyta Dioswan alli kënintsikta rakchatëqa.

22-25. ¿Bibliachö ima consëjokunataq yanapamantsik viciokunaman mana ishkinapaq?

22 “Teyta Diosniquita cuyanqui llapan shonqiquiwan, llapan boluntaniquiwan y llapan yacheniquiwan.” (Mateo 22:37.) Kë mandamiento llapampitapis más preciso kanqantam Jesusqa yachatsikorqan (Mateo 22:38). Awmi, Jehová Diosnintsiktaqa llapan shonquntsikwan, y llapan kawënintsikwanmi kuyanantsik. Y tsëpaqqa, kawënintsikta y llapan yarpënintsikta rakchataq imëka mana allitapis manam ruranantsiktsu.

23 “[Jehová Diosqa] imecatapis qomarnintsicmi yanapamantsic y cawenintsicpis qomantsic.” (Hechos 17:24, 25.) Kawëta Diosnintsik qaramashqantsik kaptinmi, alläpa respetanantsik. Tsëmi, kawënintsik malograq imëka mana alli rurëkunatapis rurantsiktsu. Mana allikunata rurarqa Diosnintsik qomanqantsik kawëta mana respetëkanqantsiktam rikätsikushwan (Salmo 36:9).

24 “Nuna mayiquita cuyanqui quiquiquitano.” (Mateo 22:39.) Huk vicioyoq nunaqa manam kikimpa kawëninllatatsu dañëkan, sinöqa pëwan täraqkunapatawan y lädonchö kaqkunapatawanmi. Yarpakurkushun, huk nuna cigärrota nunakuna rurinchö shoquptenqa llapan tsëchö këkaqkunam tsë qoshñita shoquriyan. Tsënö ruraq nunaqa manam Diosnintsik nuna mayikita kikikitanö kuyanki nishqan mandätota cumplikantsu (1 Juan 4:20, 21).

25 ‘Nasioncho mandacoqta y marcacunacho autoridacunata cäsucur cawacuyë.’ (Titu 3:1.) Wakin markakunachöqa gobiernokuna prohibinmi drögakunata katsiyänanta y mikuyänantapis, imanö kaptimpis cristiänokunaqa manam katsintsiktsu ni mikuntsiktsu (Romanos 13:1).

26. a) ¿Imataraq rurashwan Diosnintsikpa kuyakïninchö imëpis kawëkänapaq? b) ¿Imanirtaq Diosnintsikpa rikënimpaq limpio kawakïnöqa manam imapis kantsu nishwan?

26 Diosnintsikpa kuyakïninchö imëpis kawëkänapaqqa manam wakin wakinllachötsu limpio kanantsik, sinöqa llapan kawënintsikchö y rurënintsikchömi limpio kanantsik. Ima viciopis haqiqa manam fäciltsu kanman y hasta yapëpis ishkirishwanmi tsë vicioman, pero shonquntsikpita patsë haqita munarqa rurashwanmi. * Limpio kawakïnöqa manam imapis kantsu. Y Jehová Diosnintsikqa imatapis willapämantsik kikintsikpa biennintsikpaqmi (leyi Isaías 48:17). Hinamampis, kuyamaqnintsik y kuyanqantsik Diosta adoranqantsikta rikätsikurmi, alläpa kushikuntsik.

^ par. 2 Bibliata qellqayanqan idiömachö “limpio” këpaq parlarqa, manam qanra qacha këllapaqtsu parlan, sinöqa llapan rurënintsikchö y adoracionnintsikchöpis limpio këpaqmi masqa parlan.

^ par. 26 Rikë “ ¿Alli kaqta ruranällapaqku sinchikü?” nishqan recuadrota y “ Diospaqqa manam imapis sasatsu” nishqan recuadrotapis.

^ par. 67 Kë shutinqa cambiashqam.