Skip to content

Skip to table of contents

CHAANDANO 8

Leza Uyanda Bantu Basalala

Leza Uyanda Bantu Basalala

“Kumuntu uusalala ulalibonya mbuli uusalala.”—INTEMBAUZYO 18:26.

1-3. (a) Nkamboonzi mwanakazi nayanda kubaa choonzyo chakuti mwanaakwe mulombe wasamba alimwi uzweete kabotu? (b) Nkamboonzi Jehova nayanda kuti babelesi bakwe bakkale kabasalala, alimwi niinzi chipa kuti tukkale katusalala?

MWANAKAZI uliikuzwatika mwanaakwe mulombe uyanda kuya kuli bumwi busena. Ulaachoonzyo chakuti wasamba alimwi wazwaata munzila iili kabotu. Ulizi kuti busanambi bulayandikana mubuumi bwamwanaakwe. Alimwi ulizi kuti nzila mwanaakwe njabonekaayo iitondeezya mbubabede bazyali bakwe.

2 Jehova, Ndeende wesu wakujulu uyanda kuti babelesi bakwe kabasalala. Jwi lyakwe lyaamba kuti: “Kumuntu uusalala ulalibonya mbuli uusalala.” * (Intembauzyo 18:26) Jehova ulatuyanda alimwi ulizi kuti kukkala katusalala kugwasya ndiswe. Alubo, mbutuli Bakamboni bakwe uyanda kuti tuchite zintu zikonzya kupa kuti bantu bamulemeke. Masimpe, nzila njitubonekaayo ambotulijata zilakonzya kupa bulemu kuli Jehova, kutali kumusampawula akusampawulwa kwazina lyakwe lisalala.—Ezekiele 36:22; bala 1 Petro 2:12.

3 Kuziba kuti Leza uyanda bantu basalala kupa kuti tukkale katusalala. Tuyanda kuti nzila njituponaayo ipe bulemu kuli nguwe nkaambo tulamuyanda. Alubo, tuyanda kukkala katuli muluyando lwakwe. Lino atulange-lange kuti nkamboonzi nitweelede kukkala katusalala, kukkala katusalala kuswaanizyaanzi akuti tweelede kuchitaanzi kuti tukkale katusalala. Kulanga-langa eezi kuyootugwasya kuziba mpotweelede kubelekela.

NKAMBOONZI NITWEELEDE KUKKALA KATUSALALA?

4, 5. (a) Nkaakali kaambo kapati kapa kuti tukkale katusalala? (b) Kusalala kwaJehova kuboneka biyeni muzilenge zyakwe?

4 Imwi nzila Jehova njatusololelaayo nkwiinda mukutupa chikozyano. Jwi lyakwe litusungwaazya kuti tube “basikwiiya ba-Leza.” (BaEfeso 5:1) Kaambo kapati kapa kuti tukkale katusalala nkakuti, Jehova Leza ngutukomba ulasalala muzintu zyoonse.—Bala Levitiko 11:44, 45.

5 Tulakonzya kubona kusalala kwaJehova, bube, anzila zyakwe muzintu nzyaakalenga. (BaRoma 1:20) Nyika yakalengelwa kuti ibe muunzi wabantu uusalala. Jehova wakalenga zyuuka zisalazya muuya ngutuyoya amaanzi ngitubelesya. Tumwi tuuka tusalazya nyika munzila iigambya. Basayensi babelesya tuuka ootu kukusalazya mafuta aatika azimwi zintu zisofwaazya muuya zichitwaa bantu baliyanda abatangala. Chilaantanganana kuti kusalala kulayandikana kuli yooyo “iwakalenga nyika.” (Jeremiya 10:12) Andiswe tweelede kukubona kakuyandikana.

6, 7. Mulawu waMusa wakatondeezya biyeni kuti kusalala kwakali kuyandikana kuli baabo bakali kukomba Jehova?

6 Kamwi kaambo kapa kuti tukkale katusalala nkakuti, Jehova, Mwaami wanyika yoonse, uyanda kuti bakombi bakwe kabasalala. Mumulawu ngwakapede maIsrayeli, kusalala kwakali kuswaanizigwa mubukombi. Alubo, Mulawu wakali kwaamba kuti muBuzuba Bwakumaninsya Milandu, Mupayizi mupati wakeelede kusamba tubili kutali kamwi pe. (Levitiko 16:4, 23, 24) Bapayizi bakali kuchita milimu, bakeelede kusamba kumaboko akumawulu kabatanatuula zipayizyo kuli Jehova. (Kulonga 30:17-21; 2 Makani 4:6) Mulawu wakatondeezya zintu zili 70, zyakali kukonzya kusofwaazya mubili wamuntu naa michito yakali kukonzya kupa kuti abe muntu usofweede. Ikuti muIsrayeli kasofweede, takeelede kutola lubazu muzintu zyabukombi alimwi kuti waleka kuswiilila wakali kukonzya kujayigwa. (Levitiko 15:31) Kufumbwa muntu wakali kukaka kulisalazya naa kusamba mubili wakwe, wakali ‘kutandwa mumbungano.’—Myeelwe 19:17-20.

7 Nikuba kuti tatweendelezegwaa Mulawu waMusa, pesi mulawu ooyu ulatugwasya kuti tubone mbwazibona zintu Leza. Chilaantanganana kuti kusalala kwakali kuyandikana kuli baabo bakali kukomba Leza. Jehova tanachincha pe. (Malaki 3:6) Bukombi bwesu bulakonzya kutambulika kuli Leza ikuti ‘kabusalala alimwi kabutakwe kampenda.’ (Jakobo 1:27) Nkinkaako, tweelede kuziba nchalangilila kuli ndiswe atalaa kaambo aaka.

KUSALALA MUMESO AALEZA KUSWANIZYAANZI?

8. Ntuutuli twaambo Jehova mwalangilila kuti tube bantu basalala?

8 MuBbayibbele, kusalala takwaambi kusalala kwakumubili luzutu pesi kuswaanizya zintu zyoonse nzituchita mubuumi bwesu. Jehova ulangilila kuti tube bantu basalala mutwaambo ootu tune, mubukombi, kukulijata, mumiyeeyo akumubili. Atulange-lange kuti twaambo ootu tuswaanizyaanzi.

9, 10. Kusalala mubukombi kwambaanzi, alimwi maKristu aachoonzyo atantamukaanzi?

9 Kusalala mubukombi. Kusalala mubukombi kwaamba kutaswaanizya bukombi bwakasimpe abwakubeja. Chiindi maIsrayeli naakazwa kuBabuloni kali kubweda kuJerusalemu, akeelede kuswiilila nchenjezyo eeyi yakuti: “Muzwe okuno. Mutaampi cintu niciba cimwi cisofweede . . . Musalale.” (Isaya 52:11) MaIsrayeli akabweeda kumuunzi akaambo kakuti akali kuyanda kubusilizya bukombi bwaJehova. Bukombi oobu bwakeelede kusalala, kabutaswaanizyi njiisyo zitapi bulemu kuli Leza, michito, atunsiya-nsiya twabukombi bwakuBabuloni.

10 Mazubaano, mbotuli maKristu aachoonzyo tweelede kuchenjela kuti tutasofwaazigwi abukombi bwakubeja. (Bala 1 BaKorinto 10:21.) Kuchenjela kulayandikana mukaambo aaka, nkaambo bukombi bwakubeja bulajanika munyika yoonse. Ziyanza zisiyene-siyene, milimu, atunsiya-nsiya munyika zyiingi, zilajatikizigwa munjiisyo zyabukombi bwakubeja, mbuli njiisyo yakuti kuli chintu chisyala kachipona kuti muntu wafwa. (Mukambausi 9:5, 6, 10) MaKristu aachoonzyo taajatikizigwi pe muziyanza ziswaanizigwa mubukombi bwakubeja. * Tatuzumini kwenwaa bamwi bantu kuti tutyole zyeelelo zizwa muBbayibbele atalaa bukombi bwakasimpe.—Incito 5:29.

11. Kusalala kukulijata kuswaanizyaanzi, alimwi nkamboonzi nikuyandikana kuti tukkale katusalala mukaambo aaka?

11 Kusalala kukulijata. Kukkala katusalala kukulijata kuswaanizya kutachita bwaamu. (Bala BaEfeso 5:5.) Kukkala katusalala munzila njitulijataayo kulayandikana. Mbuli mbotutakabone muchaandano chitobela chili mubbuku eeli, kuti tukkale katuli muluyando lwaLeza tweelede ‘kuchija bwaamu.’ Aabo bateempwi akaambo kakuchita bwaamu “tabakoyoovuba Bwami bwaLeza.” (1 BaKorinto 6:9, 10, 18) Mumeso aaLeza bantu bali boobo balabikkilizigwa akati ‘kabasesemyi.’ Ikuti bakachilwa kulijata kabotu “lukono lwabo . . . ndolufu lwabili.”—Ciyubunuzyo 21:8.

12, 13. Nkuukuli kweendelana kuliwo akati kazintu nzituyeeya anzituchita, alimwi kujana twakkala biyeni katuyeeya zintu zili kabotu?

12 Kusalala mumiyeeyo. Nzituyeeya nzizyo nzituchita. Ikuti miyeeyo mibi yakkalilila mumiyeeyo yesu, tulakonzya kuchita zintu zibi. (Matayo 5:28; 15:18-20) Pesi kuti twakkala katuyeeya zintu zili kabotu, tulakonzya kuchita zintu zili kabotu chiindi choonse. (Bala BaFilipi 4:8.) Kujana twakkala biyeni katusalala mumiyeeyo? Kwiinda mukutantamuka kufumbwa zyakulikondelezya zikonzya kunyongania miyeeyo yesu. * Kuyungizya waawo, tulakonzya kubaa miyeeyo iili kabotu kwiinda mukubala Jwi lyaLeza chiindi choonse.—Intembauzyo 19:8, 9.

13 Ikuti tukkale katuli muluyando lwaLeza, kulayandikana kuti tukkale katusalala mubukombi, mukulijata amumiyeeyo. Zimwi zyaandano zili mubbuku eeli zyaambuula zyiingi atalaa twaambo ootu twakusalala. Lino atulange-lange kaambo kane, kusalala kumubili.

KUJANA TWAKKALA BIYENI KATUSALALA KUMUBILI?

14. Nkamboonzi kusalala kumubili nokutali nkani yakulisalila?

14 Kusalala kumubili kuswaanizya kusamba mibili yesu akusalazya mpotukkala. Muntu weelede kulisalila na kuti uyanda kukkala kasalala munzila eeyi? Peepe, takweelede kuba oobo kubakombi baJehova. Mbuli mbukwaambwa kale, Jehova uyanda kuti katusalala kumubili kutali kuti kugwasye ndiswe luzutu pesi kuti kupe bulemu kulinguwe. Yeeya atalaa chikozyano chaambwa kumatalikilo aachaandano eechi. Ikuti kubona mwana kalaa doti chiindi choonse, zipa kuti ulibuzye kuti bazyali bakwe bali biyeni choonzyo. Tatuyandi kufumbwa chintu chilaatalaa mbotuboneka naa mbotupona kuti chisampawule Ndeende wesu wakujulu naa kuti chuubaansye mulumbe ngotukambawuka. Jwi lyaLeza lyaamba kuti: “Swebo tatubiki imfumpu niiba yomwe munzila yamuntu, kuti milimo yesu itasampauki, pele muzintu zyoonse tulatondezya kuti tuli basimilimo benibeni ba-Leza.” (2 BaKorinto 6:3, 4) Nkinkaako, kujana twakkala biyeni katusalala kumubili?

15, 16. Busanambi buswaanizyaanzi, alimwi zigogo zyesu zyeelede kuba biyeni?

15 Busanambi bwesu ambotuboneka. Nikuba kuti ziyanza abukkale zilasiyana munyika imwi ayimwi, tulakonzya kujana maanzi ansipa zyakuti tusambe akuti bana besu bakkale kababoneka kabotu. Busanambi buswaanizya kusamba kumaboko katubelesya nsipa chiindi nituyanda kulya naa kujata chakulya, nitwazwaa kubelesya chimbuzi, nitwazwaa kuchincha mwana tebela naa kusanzya mwana. Kusamba maboko katubelesya maanzi ansipa kulakonzya kutukwabilila kumalwazi alimwi kulakonzya kubamba buumi bwesu. Alubo, zilakonzya kutukwabilila kuti tutatabukilwi tuzunda naa tuuka tweeta malwazi amwida. Munyika kuli maanda atakwe zimbuzi, doti lilakonzya kusyidilwa munyika mbuli mbukwakali kuchitwa kuchiindi chamaIsrayeli.—Deuteronomo 23:12, 13.

16 Tweelede kukkala katuwacha zigogo zyesu kuti ziboneke munzila iilikabotu. Tazyaambi kuti maKristu ayelede kuzwaata zigogo zidula naa zili mufashoni, pesi zyeelede kuboneka kabotu, kazitakwe doti alimwi kazilaa bulemu. (Bala 1 Timoteo 2:9, 10.) Kufumbwa nkotubede tuyanda kuti nzila njotubonekaayo ‘ilemeke muziyaanza zyoonse lwiisyo lwaLeza Mufutuli wesu.’—Tito 2:10.

17. Nkamboonzi myuunzi yesu azintu nzitubelesya nozyeelede kusalala akuboneka kabotu?

17 Muunzi wesu azintu nzitulaazyo. Muunzi wesu ulakonzya kuti tugambyi pe, pesi weelede kukkala kuusalala alimwi kuboneka kabotu kweendelanaa zyiimo zyesu. Nchimwi biyo, ikuti katwendaa moota kumiswaangano naa kukukambawuka, tweelede kuchita nzitukonzya kuti moota yesu iikkale kiisalala mukati aanze. Tutalubi kuti muunzi wesu azintu nzitubelesya zipa bukamboni atalaa Leza ngotukomba. Tuyiisya bantu kuti Jehova nguLeza uusalala alimwi kuti “uyoonyonyoona aabo banyonyoona nyika,” akuti lino-lino Bwaami bwakwe buyoochincha nyika yesu kuti ibe paradayizi. (Ciyubunuzyo 11:18; Luka 23:43) Chachoonzyo, tuyanda kuti myuunzi yesu azintu nzitubelesya ziboneke kuli bamwi kuti tubelekela kusalala kweendelanaa nyika mpya iibola.

Kusalala kumubili kuswaanizya kusamba mibili yesu akusalazya mpotukkala

18. Kujana twatondeezya biyeni kuti tuliilemeka Ng’anda yaBwaami?

18 Busena bwesu bwakukombela. Kuyanda Jehova kupa kuti tulemeke Ng’anda yaBwaami, nkotukombela Leza wakasimpe. Tuyanda kuti bantu basika kuNg’anda yaBwaami babotelelwaa busena bwesu bwakukombela. Kwiisalazya akwiibamba kabotu kulayandikana kuti ikkale kiiboneka kabotu. Tutondeezya kulemeka Ng’anda yaBwaami kwiinda mukuchita zyoonse nzyotukonzya kuti ikkale kiili muchiimo chili kabotu. Nchoolwe kulisungula kuti tugwasye kusalazya, ‘kumamika akuyumya’ aawo mpotukombela. (2 Makani 34:10) Tweelede kuchita oobo akumasena ngituchitila miswaangano mipati.

KULISALAZYA KUMICHITO IISOFWAAZYA

19. Niinzi nzitweelede kutantamuka kuti tukkale katusalala kumubili, alimwi Bbayibbele litugwasya biyeni mukaambo aaka?

19 Kuti tukkale katusalala kumumibili tweelede kutantamuka michito iili mbuli kufwepa, kukolwa amisamu iikola naa inyongania mizeezo. Bbayibbele talikwe mundando wamichito yoonse isesemya iliwo mazubaano, pesi lilamalayilile atondeezya mbwalimvwa Jehova atalaa michito eeyi. Akaambo kakuti tulizi kuti Leza ulimvwa biyeni kujatikizya zintu eezi, kumuyanda kuyopa kuti tuchite zintu zimubotezya. Atulange-lange njiisyo zili musanu zizwa mumagwalo.

20, 21. Njiili michito mibi Jehova njayanda kuti twiitantamuke, alimwi nkaakali kaambo kapa kuti tuchite oobo?

20 “Mbuli mbutujisi zisyomezyo ezi, atulisonzole busofwaazi boonse nibuba bwamubili nibuba bwamoyo, atulondole busalazi bwesu cakuyooowa Leza.” (2 BaKorinto 7:1) Jehova uyanda kuti tutantamuke michito iikonzya kusofwaazya mibili yesu, myoyo yesu na miyeeyo yesu. Tweelede kutantamuka ziyanza zyakubelesya misamu iikola iikonzya kunyongania buumi bwesu amiyeeyo yesu.

21 Bbayibbele litwaambila kaambo kapati kapa kuti ‘tulisonzole kubusofwaazi boonse.’ Bona kuti lugwalo lwa 2 BaKorinto 7:1 lutalikaa majwi aakuti: “Mbuli mbutujisi zisyomezyo ezi.” Nziizili zisyomezyo eezyo? Mbuli mbukwaambwa mumavesi alaajulu, Jehova usyomezya kuti: “Nenzoomutambula, nzomubeda mbuli Usowanu.” (2 BaKorinto 6:17, 18) Kochiyeeya buyo: Jehova usyomezya kukukwabilila akukuyanda mbuli mbwachita wisi kumwanaakwe. Pesi Jehova uyoozuzikizya zisyomezyo eezi kuti watantamuka zintu zikonzya kusofwaazya ‘mubili nikuba moyo.’ Mbufuba-fuba kuzumizya michito iisesemya kuti imane buzolwani buyandikana mbotulabo aJehova!

22-25. Ngaali malayilile aazwa muBbayibbele aakonzya kutugwasya kuti tutantamuke michito mibi?

22 Yanda Leza Jehova wako amoyo wako woonse, amoya wako woonse, amumiyeeyo yako yoonse.” (Matayo 22:37) Jesu wakaamba kuti ooyu ngunguwo mulawu mupati kwiinda yoonse. (Matayo 22:38) Nchachoonzyo kuti tweelede kumuyanda munzila iili boobu Jehova. Kuti tumuyande amoyo wesu woonse, amoya wesu woonse amiyeeyo yesu yoonse, tweelede kutantamuka michito ikonzya kufwinsya buumi bwesu naa ikonzya kupa kuti tutayeeyi kabotu.

23 “Nkaambo [Jehova] ngonguwe mwini nguubapa boonse buumi, amuuya, azintu zyoonse.” (Incito 17:24, 25) Buumi nchipo chizwa kuli Leza. Tulamuyanda Sikutupa chipo eecho, nkinkaako tweelede kuchilemeka. Tutantamuka kufwumbwa ziyanza zikonzya kusofwaazya mibili yesu akaambo kakuti tulizi kuti michito iili boobu itondeezya kutalemeka chipo chabuumi.—Intembauzyo 36:9.

24 “Yanda mweenzinyoko mbuli mboliyanda omwini.” (Matayo 22:39) Chiindi chiingi, michito mibi tiinyonganyi sikwiiichita luzutu pesi abaabo balaa fwiifwi anguwe. Muchikozyano, busi bugwisigwaa sikufwepa bulakonzya kuchisya batafwepi. Muntu uuchisya bantu balaa fwiifwi anguwe utyola mulawu waLeza wakuyanda mweenzinyina. Alubo unooli ulikubeja kuti kati ulamuyanda Leza.—1 Johane 4:20, 21.

25 “Kobayeezya kuti kabanga kabalitesya kubabetesi akubami, kabacita coonse ncobaambilwa kulimbabo.” (Tito 3:1) Munyika zyiingi, kubaa misamu iikola naa kwiibelesya nkutyola mulawu. Mbutuli maKristu aachoonzyo, tatukwe alimwi tatubelesi misamu iikola iitazumizigwi amulawu.—BaRoma 13:1.

26. (a) Niinzi nzitweelede kuchita kuti tukkale katuli muluyando lwaLeza? (b) Nkamboonzi kukkala katusalala mumeso aaLeza nikuyandikana loko mubuumi?

26 Kuti tukkale katuli muluyando lwaLeza, tweelede kukkala katusalala kutali muchintu chimwi pesi muzintu zyoonse nzituchita. Tachili chuuba pe kukaka naa kuleka michito mibi iisofwaazya pesi chilakonzeka. * Masimpe, Jehova utuyiisya nzila mbotu loko iikonzya kutugwasya chiindi choonse. (Bala Isaya 48:17.) Chintu chipati nchakuti, ikuti twakkala katusalala tulakonzya kubotelwa kuziba kuti tupa bulemu kuli Leza ngutuyanda akuti tuyookkala katuli muluyando lwakwe.

^ par 2 Bbala lyachiHebrayo litii “kusalala” chimwi chiindi lyaamba kusalala kumubili pesi kapati kusalala kukulijata naa kubukombi.

^ par 10 Kuti ujane bupanduluzi kujatikizya mapobwe atunsiya-nsiya tweelede kutantamukwaa maKristu aachoonzyo, langa Chaandano 13 chabbuku eeli.

^ par 26 Langa kabbokesi kati “ Ndileezya Na Amanguzu Aangu Woonse Kuchita Zintu Zibotu?” alimwi akabbokesi kalaajulu katii “ Zintu Zyoonse Zilakonzeka Kuli Leza.”

^ par 67 Zina lyakachinchwa.