1-3. a) Hikuyini a mamani a ti karatako hi kubasa ka n’wana ni kuhlayiseka ka tinguwana takwe? b) Hikuyini Jehova a lavako lezaku a vakhozeli vakwe va basa, niku xini xi hi kucako a ku lava ku tshama na hi basile?

A MAMANI i longisela mufanyana wakwe lezaku aya wutshanwini go kari. I ti karatela a ku mu hlambisa ni ku mu bohisa tinguwo to hlayiseka ni ti basileko. Wa zi tiva lezaku a basiselelo ngwa lisima wutomini ga nwanana. Wa zi tiva kambe lezaku a kucuwukeka ka mufanyana wakwe ku komba xokari xungetano hi vapswali va yena.

² Jehova, a Dadani wa hina wa le tilweni, i lava lezaku a malanza yakwe ma basa. A Mhaka yakwe yi ngalo: “Ka wakubasa u woneka na u basile.” * (Tisimu 18:26) Jehova wa hi ranza; wa zi tiva lezaku a ku tshama na hi basile za hi vuna nguvu. I rinzela kambe  lezaku hina kota Timboni takwe hi maha lezaku ku wulawuliwa zo saseka hi yena. Hakunene, a kucuwukeka ka hina ku basileko zinwe ni mahanyela ya hina ya ma nene zi ta neha wudzunzo, na ku nga hi xiruko, ka Jehova ni ka vito gakwe go basa. — Ezekieli 36:22; gonza 1 Pedro 2:12.

³ A ku tiva lezaku Nungungulu i ranza vanhu va basileko zi hi kuca a ku tshama na hi basile. Hi lava lezaku a mahanyela ya hina ma neha wudzunzo ka yena hakuva ha mu ranza. Hi lava ku tshama liranzweni lakwe kambe. Makunu a hi kambisiseni a ku hikuyini hi faneleko ku tshama na hi basile, lezi zi lavekako kasi hi basa, niku hi nga tshamisa kuyini na hi basile. A kukambisisa loko ku ta hi vuna a ku tiva zipanze lezi hi faneleko ku zi chukwatisa.

4, 5. a) Hi xihi a xigelo xo sangula xi hi mahako hi lava ku tshama na hi basile? b) A kubasa ka Jehova ku wonekisa kuyini hi ka zivangwa zakwe lezi zi wonekako?

⁴ A yinwe ya tindlela leti Jehova a hi rangelako hi tona xikombiso. Hikwalaho, a Mhaka yakwe ya hi kuca lezaku hi ‘maha vapimanyisi va Nungungulu.’ (Va Le Efesusi 5:1) Lexi hi xona a xigelo xo sangula xi hi mahako hi lava ku tshama na hi basile: Jehova, a Nungungulu loyi hi mu khozelako, i basile ka matlhelo wontlhe. — Gonza Levi 11:44, 45.

⁵ A kubasa ka Jehova, a ku fana ni matshamela ni tindlela takwe to tala, ka woneka hi ka zivangwa zakwe lezi zi wonekako. (Va Le Roma 1:20) A misava yi mahelwe kuva muti wa vanhu wu basileko. Jehova i yimisile milayo ya lezaku a zivangwa zi hi basisela moya zinwe ni mati. A zitsongwatsongwani zo kari zi hunzula chaka giva zilo za zi nene. A titlhari ta siensia ti kari ti tirisa a zo kari za zitsongwatsongwani lezo zi lambileko hi ndlala kasi ku basisa a parafina yi halakileko ni chaka gi vangiwako hi vanhu va makangwa ni likungo. Zi te dlunya lezaku a kubasa i mhaka ya lisima ka ‘muvangi wa misava.’ (Jeremia 10:12) Ku fanele kuva mhaka ya lisima ka hinawu.

6, 7. Xana a Nayo wa Mosi wu khanyisisile kuyini lezaku lava va nga khozela Jehova va wa fanele ku basa?

⁶ A xinwani xigelo xi hi mahako hi lava kutshama na hi basile  hi lezaku Jehova — a Mufumeli wa hina wa Hombe Wuakweni Gontlhe — i lava lezaku a vakhozeli vakwe va basa. Nayweni lowu Jehova a nga nyikile Israeli, a kubasa ni wukhozeli zi wa nga hambani. A Nayo wu wa wula hi kukongoma lezaku ka Siku ga Nzhiho, a mupristi wa hombe i wa fanele ku hlamba makhati mambiri, na ku nga hi khati ginwe. (Levi 16:4, 23, 24) A vapristi lava va nga hi ntirweni va wa fanele ku hlamba mandla ni mikonzo na va nga se nyikela miphahlo ka Jehova. (Eksodusi 30:17-21; 2 Kronekele 4:6) A Nayo wu wa xaxameta a 70 wa tixaka ta kungahlazeki ka miri ni kunyama hi tlhelo ga nayo. Loku a nga hlazekangi, a muIsraeli i wa nga faneli ku hlengela wukhozelini — niku ka zikhati zinwani, i wa fanele kufa. (Levi 15:31) Ni wihi a nga ala ku lanzela a xileletelo xa ku ti basisa, a ku patsa ni ku hlamba miri zinwe ni ku hlaza tinguwo takwe, i wa fanele ku “tsemiwa xikari ka tlhangano.” — Mitsengo 19:17-20.

⁷ Hambu lezi hi nga hanyiko hi Nayo wa Mosi, wona wa hi vuna a ku zwisisa maalakanyo ya Nungungulu xungetano hi mhaka leyi. Zi te dlunya lezaku a Nayo wu wa khanyisa lezaku lava va nga khozela Nungungulu va wa fanele ku basa. Jehova a nga hunzukangi. (Malaki 3:6) A kukhozela ka hina ku nga ta amukeleka ka yena ahandle ka loku ku ‘basile, na ku nga hi na kusoleka.’ (Jakobe 1:27) Hikwalaho, hi fanele ku tiva lezi yena a zi lavako ka hina mhakeni leyi.

8. Xana Jehova i rinzela lezaku hi tshama na hi basile ka matlhelo wahi?

⁸ Lomu ka Biblia, a kubasa zi wula zotala a ku hunza kubasa ka xiviri. A kubasa kuwoneni ka Nungungulu ku khumba matshamela wontlhe ya wutomi ga hina. Jehova i lava lezaku hi tshama na hi basile ka mune wa zipanze-tshinya za kuhanya ka hina — ku nga kubasa hi tlhelo ga moya, ga mahanyela, ga maalakanyo, ni ga miri. A hi kambisiseni lezi zi lavekako ka ginwe ni ginwani ga wona.

9, 10. Zi wula yini a ku tshama na hi basile hi tlhelo ga moya, niku zini lezi a maKristu ya lisine ma zi potsako?

⁹ Kubasa ka moya. Hi magezu matsongwani, a ku tshama na u basile hi tlhelo ga moya zi wula a ku nga patsi a wukhozeli ga lisine  ni ga mawunwa. A xikhati lexi a vaIsraeli va nga suka Babuloni va tlhelela Jerusalema, va wa fanele ku ingisa a xitlharihiso lexi xi pimisilweko xaku: “Humani lomo! Mu nga khumbi ni xilo xinwe xi nga hlazekangiko! . . . ti basiseni!” (Isaya 52:11) A vaIsraeli va wa tlhelela tikweni gabye nguvunguvu kasi ku ya vuxeta a wukhozeli ga Jehova. A wukhozeli lego gi wa fanele ku basa — gi nga nyenyeziswi hi tigonzo, ni mitiro, ni mikhuwo ya wukhongeli ga le Babuloni legi gi rukako Nungungulu.

¹⁰ Inyamutlha, hina kota maKristu ya lisine hi fanele ku ti wonela lezaku hi nga nyenyeziswi hi wukhozeli ga mawunwa. (Gonza 1 Va Le Korinte 10:21.) Hi fanele ku ti wonela nguvu mhakeni leyi hakuva a kucetelo wa wukhongeli ga mawunwa wu hi ranzele. Matikweni yo tala, a zihena, mitiro ni mikhuwo yo hambanahambana zi na ni kuzwanana ni tigonzo ta wukhongeli ga mawunwa, to kota a maalakanyo ya lezaku lomu nzeni ka hina ku na ni nchumu wu nga fiko. (Mutshawuteli 9:5, 6, 10) A maKristu ya lisine ma potsa a mikhuwo yi yelanako ni tigonzo ta wukhongeli ga mawunwa. * Hi nga ta vumela ku kucetelwa hi vanhu hi hambunyeta a milayo ya Biblia xungetano hi wukhozeli gi basileko. — Mitiro 5:29.

11. Xini xi lavekako kasi hi tshama na hi basile mahanyeleni, niku hikuyini zi hi za lisima?

¹¹ Kubasa ka mahanyela. A ku simama na hi basile hi tlhelo ga mahanyela zi patsa ku potsa a wubhayi ga tixaka tontlhe. (Gonza Va Le Efesusi 5:5.) Za lisima a kuva hi tshama na hi basile mahanyeleni. Kota lezi hi to zi wona ka xipimo xi lanzelako xa bhuku legi, kasi ku tshama liranzweni la Nungungulu, hi fanele ku ‘chava wubhayi.’ A zibhayi ni zirembi zi nga ti soliko zi “nga taga a tshomba ya mufumo wa Nungungulu.” (1 Va Le Korinte 6:9, 10, 18) Mahlweni ya Nungungulu, a vanhu lavo va xikari ka lava “va manyala.” Loku va tsika ku tshama na va basile mahanyeleni, a ‘xiavelo xabye xi tava kufa ka wumbiri.’ — Kuvululelwa 21:8.

12, 13. Hi kwihi a kuyelana ku nga kona xikari ka maalakanyo ni zimaho, niku hi nga hlayisisa kuyini a maalakanyo ya hina na ma basile?

¹² Kubasa ka maalakanyo. A maalakanyo ma yisa munhu ka  mitiro. Loku hi tsika maalakanyo ya hava ma aka tihlokweni ni timbilwini ta hina, lokuloku kutani hi kufamba ka xikhati, hi ta maha zilo zi nga hlazekangiko. (Mateu 5:28; 15:18-20) Kanilezi loku hi tata a kupima ka hina hi maalakanyo ma hlazekileko, ni yo basa, hi ta hlayisa mahanyela ma basileko. (Gonza Va Le Filipi 4:8.) Hi nga ma hlayisisa kuyini a maalakanyo ma basileko ke? A xo ranga, hi fanele ku potsa ni xihi xihungato xi nga wa ta nyenyezisa a kupima ka hina. * Tlhatakumbiri, hi nga tata a kupima ka hina hi maalakanyo ma basileko hi ku gonza a Mhaka ya Nungungulu hi kukhanzakanya. — Tisimu 19:8, 9.

¹³ Kasi hi simama liranzweni la Nungungulu, za lisima a kuva hi tshama na hi basile hi tlhelo ga moya, mahanyela, ni maalakanyo. A matshamela lawa ya kubasa ku wulawulwa nguvu hi wona ka zipimo zinwani za bhuku legi. Laha a hi kambisiseni a tshamela ga wumune — kubasa ka miri.

14. Hikuyini a kubasa ka miri ku nga hiko mhaka ya munhu wutsumbu?

¹⁴ A kubasa ka xiviri ku patsa a ku basisa a miri wa hina ni zibya za hina. Xana a kubasa loko i mhaka ya munhu wutsumbu laha ka kuza a nga khatali hi mawonela ya vanwani mhakeni leyo? Lezo hakunene a hi zona lezi a vakhozeli va Jehova va ku wonisako zona. Kota lezi hi sinako hi zi wonile, a kubasa ka miri wa hina ka lisima mahlweni ya Jehova, na ku nga hi ntsena hi lezi zi nga zi nene, kanilezi hi kota ya lezi ku nehako wudzunzo ka yena kambe. Alakanya a mufananiso lowu wu kumbukilweko kusanguleni. A ku wona a nwanana loyi a tshamako na a chakile zi ku maha u ti wutisa hi matshamela ya vapswali vakwe, a hi zona ke? Hi wa nga ta lava lezaku ni nchumu wunwe kucuwukekeni ka hina kutani mahanyeleni ya hina wu neha xiruko ka Dadani wa hina wa le tilweni kutani ku bihisa a mahungu lawa hi ma xumayelako. A Mhaka ya Nungungulu yi ngalo: “A hi khunguvanyisi munhu ha nchumu, kasi a ntiro wa hina wu nga soliwi. Kanilezi ka zilo zontlhe hi ranza ku kombisa lezaku hi malanza  ya Nungungulu.” (2 Va Le Korinte 6:3, 4) Makunu, xana hi nga simamisa kuyini na hi basile mirini?

15, 16. Xana a ku ranza basiselelo zi patsa yini, niku a tinguwo ta hina ti fanele ku tshamisa kuyini ke?

¹⁵ A basiselelo wa hina wa miri ni kucuwukeka ka hina. Hambu lezi a midawuko ni ziyimo za mahanyela zi hambanako ka tiko ginwe ni ginwani, hontlhe ha zi kota ku kuma sabawu ni mati yo enela lezaku hi hlamba hi kukhanzakanya kasi hina ni vana va hina hi basa. A basiselelo wu nene wu patsa ku hlamba mandla hi mati ni sabawu na hi nga sega kutani ku khomakhoma zakuga, anzhako ka ku tirisa xipetso, ni nzhako ka ku hlambisa kutani ku mu cica mipele a nwanana. A ku hlamba mandla hi mati ni sabawu za hi vikela ka mababyi niku hakunene zi ponisa wutomi. Za hi vikela ku thapelwa hi mavirus ni mabakiteriya, hi ndlela leyo zi vuna vanhu a ku potsa mababyi ya kubhululeka. Matikweni lawa a tiyindlu ti nga hiko na zipetso za xilungu, a chaka gi fanele ku kelelwa, khwatsi hi lezi zi nga mahiwa le Israeli wa kale. — Deuteronome 23:12, 13.

 ¹⁶ A tinguwo ta hina tonawu ti fanele ku hlaziwa hi kukhanzakanya lezaku ti basa ni ku cuwukeka. A ku na xilaveko xa lezaku a tinguwo ta muKristu tiva to dura kutani kuva ta moda ya yiswa, kanilezi ti fanele kuva to hlayiseka, ti basileko, ni ti kombisako xichawo. (Gonza 1 Timote 2:9, 10.) Ni kwihi lomu hi nga kona, hi lava lezaku a kucuwukeka ka hina “ku bombisa a gonzo ya Nungungulu a Muhanyisi wa hina.” — Titusi 2:10.

17. Hikuyini a muti wa hina ni lezi zi nga ka wona zi faneleko ku basa ni ku cuwukeka?

¹⁷ Muti wa hina ni lezi zi nga ka wona. Za koteka ku ngha a muti wa hina wu nga hi wo saseka nguvu kutani wu akilweko hi materiali yo dura, kanilezi wu fanele ku basa ni kuva ka matshamela ma nene kala laha a xiyimo xi vumelako. Hi kufanana, loku hi tirisa mova kasi ku famba hi wona mitlhanganweni ni ntirweni wa simu, hi fanele ku maha zontlhe hi zi kotako kasi wu tshama na wu basilenyene, lahandle ni lomu nzeni. Ngha hi nga rivali lezaku a muti wu basileko ni lezi zi nga ka wona zi nyika wukustumunyu ha zoce. Ku nga hi lezo ntsena, hi gonzisa vanhu lezaku Jehova i Nungungulu a basileko, i ta “lovisa lava va onhako misava,” ni lezaku a Mufumo wakwe lokuloku wu ta hunzula misava leyi hi tshamako ka yona yiva paradise. (Kuvululelwa 11:18; Luka 23:43) Hakunene hi lava lezaku a kucuwukeka ka muti wa hina ni lezi zi nga ka wona zi komba vanwani lezaku hambu zalezi hi ranza kubasa, ku nga nchumu wu to zwanana khwatsi ni misava yiswa leyi yi tako.

18. Xana hi nga kombisisa kuyini xichawo hi Salawu ya hina ya Mufumo?

¹⁸ Wutshamu legi hi khozelako ka gona. A liranzo la hina ha Jehova li hi kuca a ku kombisa xichawo hi Salawu ya hina ya Mufumo, yi nga tsinza ga wukhozeli ga lisine lomu xipanzeni. A xikhati lexi a vanhu va vaswa va tako salawini, hi lava lezaku vava ni maalakanyo ma nene hi wutshamu ga hina ga mitlhangano. Hi fanele ku basisa a Salawu ya hina ni ku yi lungisa hi kukhanzakanya kasi yi simama na yi sasekile ni ku koka mahlo. Hi kombisa xichawo hi Salawu ya hina ya Mufumo hi ku maha zontlhe hi zi kotako lezaku yi tshama na yi hlayisekile. I lungelo a ku tirisa a xikhati xa hina hi kuziranza lezaku hi vunetela kubasiseni, ‘kusasiseni ni kuaketeni’ ka wutshamu legi hi khozelako ka gona.  (2 Kronekele 34:10) A matshinya lawa ya milayo ma tira kambe a xikhati lexi hi tlhanganako Salawini ya Mitlhangano ya Hombe kutani ka ginwani wutshamu legi hi mahelako kona mitlhangano ya hombe kutani migotsovanyano.

19. Hi fanele ku potsa yini kasi hi tshama na hi basile mirini, niku xana a Biblia gi hi vunisa kuyini mhakeni leyi?

¹⁹ Kasi ku tshama na hi basile mirini, hi fanele ku potsa a mahanyela ni mitiro yo nyenyeza, yo kota ku dzaha, kunwa nguvu byala, ni ku tirisa mimuri yo lahlisa mapimo handle ka xileletelo xa vadokodela. A Biblia a gi xaxameti wontlhe a mahanyela ni mitiro yontlhe yo nyenyeza leyi yi tatileko tiko nyamutlha, kanilezi gi na ni matshinya ya milayo lawa ma hi vunako a ku tiva lezi Jehova a faneleko ku ngha a ti zwisa zona xungetano hi zilo lezo. Kota lezi hi ma tivako a mawonela ya Jehova mhakeni leyi, a liranzo la hina ha yena la hi kuca a ku maha lezi zi mu tsakisako. A hi kambisiseni a ntlhanu wa matshinya ya milayo ya Biblia.

20, 21. Xana Jehova i lava lezaku hi ti tlhatlha ka mitiro ya lixaka muni, niku hi xihi a xigelo xo zwala hi nga naxo xa kuva hi vumela?

²⁰ “Na hi hi ni zitsumbiso lezi, varanzekako, a hi ti hlazeni kunyenyezeni kontlhe ka miri ni moya, hi mbhelelisa a kubasiswa ka hina a kuchaveni ka Nungungulu.” (2 Va Le Korinte 7:1) Jehova i lava lezaku hi ti tlhatlhisa ka mitiro leyi yi chakisako a miri wa hina ni ku onha a moya wa hina, kutani ntamu lowu wu fumelako kupima ka hina. Hikwalaho, hi fanele ku potsa ni xihi xi mahako munhu ava khumbi ya xona, na xi tiveka lezaku xi na ni ntamu wa ku onha a miri ni kupima ku nene.

²¹ A Biblia ga hi nyika a xigelo xo zwala xa kuva hi ‘ti hlaza kunyenyezeni kontlhe.’ Wona lezaku a papilo ga wumbiri ka va le Korinte 7:1 gi sangulisa lezi: “Na hi hi ni zitsumbiso lezi.” Hi zihi a zitsumbiso lezo? Khwatsi hi lezi zi kumbukilweko ka mavesi ya le mahlweni, Jehova i tsumbisa lezi: “Nzi ta mu amukela. Nzi tava Raru wa nwina.” (2 Va Le Korinte 6:17, 18) Hi nga alakanyela hi mhaka leyi: Jehova i tsumbisa ku ku vikela ni ku ku ranza a ku fana ni lezi a raru a mahako hi n’wana wakwe. Kanilezi Jehova i to tatisa a zitsumbiso lezi ntsena loku wena u potsa a  kunyenyeza ka “miri ni moya.” Makunu, gi wa tava wupumbu ga hombe, a ku tsika mahanyela ni mitiro yo nyenyeza zi ku tsanzekisa a kuva ni kuzwanana loko ka lisima ni ka laha kusuhani na Jehova!

22-25. Hi wahi a matshinya ya milayo ya Biblia ma hi vunako a ku potsa mahanyela ni mitiro yi nga hlazekangiko?

²² ‘U ta ranza Jehova Nungungulu wa wena hi mbilu ya wena yontlhe, ni muhefemulo wa wena wontlhe, ni kupima ka wena kontlhe.’ (Mateu 22:37) Jesu i lo hambanyisa a nayo lowu ni yinwani aku ngalo hi wona wa hombe ka yontlhe. (Mateu 22:38) Jehova wa ringanelwa hi ku ranziswa lezo hi hina. Kasi hi mu ranza hi mbilu ya hina yontlhe, muhefemulo, ni kupima ka hina kontlhe, hi fanele ku potsa a mitiro leyi yi nga wa ta komisa a wutomi ga hina kutani ku pfhupelisa a kupimisisa ka hina loku hi nyikilweko hi Nungungulu.

²³ ‘Jehova i nyika wutomi vontlhe, ni kuhefemula, ni zilo zontlhe.’ (Mitiro 17:24, 25) A wutomi xinyikiwo xi tako hi ka Nungungulu. Hina ha mu ranza a Munyiki loyi, hikwalaho hi lava ku kombisa xichawo hi xinyikiwo lexi. Hi potsa a mahanyela ni mitiro yontlhe yi zi kotako ku vanga mhango wutomini ga hina, hakuva ha zi tiva lezaku a mitiro leyo a yi kombisi xichawo ne ni xitsongwani hi xinyikiwo xa wutomi. — Tisimu 36:9.

²⁴ ‘U ta ranza muakelane wa wena kota lezi u ti ranzako wena.’ (Mateu 22:39) A mahanyela ni mitiro yi nga hlazekangiko a zi tali ku neha khombo ntsena ka loyi a zi mahako kanilezi zi neha khombo ni ka lava va nga kusuhani naye. Hi xikombiso, lava va tshamako kusuhani ni munhu a dzahako va nga nehelwa khombo hi musi wakwe. A munhu loyi a mahelako kubiha lava va nga kusuhani naye i hambunyeta a nayo wa Nungungulu wa ku ranza muakelane. Wa ti kaneta kambe loku a alakanya lezaku wa mu ranza Nungungulu. — 1 Johani 4:20, 21.

²⁵ “Va alakanyise lezaku va ti koramisa ka tihosi, ni ka vafumeli.” (Titusi 3:1) Matikweni yo tala, a ku welela kutani ku tirisa a mimuri yo lahlisa mapimo ku hambunyeta nayo. Kota maKristu ya lisine, a hi weleli kutani ku tirisa mimuri yo lahlisa mapimo yi beletelwako hi nayo. — Va Le Roma 13:1.

26. a) Xini hi faneleko ku maha kasi hi tshama liranzweni la Nungungulu? b) Hikuyini a ku tshama na hi basile kuwoneni ka Nungungulu ku hi mahanyela ya chukwana?

 ²⁶ Kasi ku simama liranzweni la Nungungulu hi fanele ku tshama na hi basile, na ku nga hi ka matlhelo matsongwani kanilezi ka matlhelo wontlhe. A ku tsika a mahanyela ni mitiro yo nyenyeza zi nga ha karata, kanilezi za koteka. * Hakunene, lawo hi wona ma nga mahanyela ya chukwana, hakuva Jehova xontlhe xikhati i hi gonzisa lezi zi hi vunako. (Gonza Isaya 48:17.) A xa lisima ka zontlhe hi lezaku hi ku tshama na hi basile, hi kuma a kuxalala loku ku tako hi kota ya ku tiva lezaku ha neha wudzunzo ka Nungungulu loyi hi mu ranzako, niku hi ku maha loko, hi tshama liranzweni lakwe.