Skip to content

Skip to table of contents

KAPITULU 9

“Thawani Ojeberuwa!”

“Thawani Ojeberuwa!”

“Paní makalelo enyu otene, alí vimanya dha mwilaboni: ojeberuwa, oraruwa, vidhivi-dhivi, monlelo abure, ojiwa murima na muhaku, oli ekalelo yowebedha dhopaddutxiwa.”​—KOLOSI 3:5.

1, 2. Balaau wethekile dhavi marhe wila avoreye nlogo na Yehova?

NAMATHADDA onodhowa vego vanimuziveletxa. Onfuna ameze nlogo dhahi na oba. Onosakula ñgambo venevo bavokedha emezoya mmanjeni. Mudhidhi muñgonovi musogorhomwa, kabalaya ehiweteya nga-nga-nga, mukwasuya ohipetheya, venevo baweta obaya. Iyene oli wa emwerumweru sabwani onoziwa yawila ñgambo esakulilemi jaderetu.

2 Yaka ya 1473 A.E.C., mulobwana dhahi watxemerhiwa Balaau wela otanaalela ñgambo. Txibarene iyene wafuna athadde nlogo na Mulugu, nthene nasamile va thukuwani ya Mowab, mmaddileni na Elabo Yaroromelihiwe. Balaau wahiloga okala namavuhula wa Yehova, mbwenye iyene wali mulobwana wa nrima waguliwe wila amulumele Izrayel. Txibarene, sabwa ya Yehova omugwaddela, Balaau wawodhile bahi omureeliha Izrayel. Sabwa ya ofunetxa wakela sagwati, Balaau wobuweli wila txino agahimmagelela Mulugu wulumela mwinya nlogo naye, kowiliwa ahinyengetheliwa okosa yothega enddimuwa vaddiddi. Obuwelaga eji, ñgambo yalabihedhi Balaau aali anayana ooddengutxa mirima a Mowab.​—Olebeliwa 22:1-7; 31:15, 16; Ovuhulela 2:14.

3. Marhe a Balaau eeddeleyi deretu mpaka muddidda gani?

3 Ngani, ki ñgambo eji ehilaba? Indde yahilaba na muddidda muñgonovi. Alobwana a Izrayel matxikwi na matxikwi ahija ñgambo eji “ajeya murima na ayana a o Mowab.” Ahifiyedha vina wawebedha amulugu a akudda Mowab, otaganyiheya na Baali wa o Peor wonyakuwa, mulugu wobaala, obe wogonihana. Yodhavoya, Aizrayel 24.000 ahikwa bali-wene mmaddileni na Elabo Yaroromelihiwe. Oddu wali nampaddu munddimuwa vaddiddi!​—Olebeliwa 25:1-9.

4. Sabwa yani matxikwi na matxikwi a Aizraeli amageya va muregani wa ojeberuwa?

4 Txini yathukuleli ofiyedha ntowa nthi? Athu enjene ahirava murima wabure modheela omuthiya Yehova, Mulugu wa ebaribari oddwene wafurulile mu Ejipitu, wajihile bali mwiddeddereni, vina waveleli mothiddeleya bavolowana mwilaboni yaroromelihiwe. (Ahebreu 3:12) Murumiwi Paulo atanaalelaga mwaha obu, ohileba: “Kanivilevele dhojeberuwa nifwaraga dhirile enayámo, avitotelena okwa athu matxikwi 23,000 siku nimodhene.” *​—1 Korinto 10:8.

5, 6. Nipadduwo na othega wa Izrayel Mmuretheni mwa Mowab nikaleli eni nofuneya wa iyo?

5 Muselu wa nlebo na Olebeliwa ohikaana masunziho a makamaka vaddiddi mwa nlogo na Mulugu ovanene, nthene nihaleli ovolowa mwilaboni enddimuwa eroromelihiwe. (1 Korinto 10:11) Motagiha, elabo ejino enzuzumeletxa ogonihana enoladdana na ozuzumela ogonihana wa akudda Mowab a wale mbwenye na muthengo munddimuwa. Noona, kadda yaka Akristu matxikwi na matxikwi anogwela mmararuwoni​—eji ñgambo yakakene yathiddile Aizrayel. (2 Korinto 2:11) Nanda na omutagiha Zimri, wadhowilena muyana wa mukudda Midiya mu sanjarhani mwa Izrayel bavolowana mmusasani mwaye na ovuruvuru, ena mwa abale angumana na nlogo na Mulugu ovanene ahikala nipakelo novirigana mmulogoni mwa Okristu.​—Olebeliwa 25:6, 14; Yuda 4.

6 Onoviwoona wamwinya buli Mmuretheni mwa Mowab wa ovanene? Weyo onowodha woona ethuvo yawo​—elabo eswa ejene enjeedheliwa oromana wale vaddiddi​—enfuna odha mohigoneela? Akala onoviwoona, kakosa mpaka apale vanwodha weyo wila okalevi mu okwelani mwa Mulugu modheela ovuruwana nlamulo: “Thawani ojeberuwa.”​—1 Korinto 6:18.

Kañgana kobela ejile ya Murethe wa Mowab

OJEBERUWA TXINI?

7, 8. “Ojeberuwa,” txini nanda abale anjeberuwaya ansinanga dhavi esile dhipopilani?

7 Ninga mulabihedhiwani Mbibiliani, “ojeberuwa” (Egrego, por·neiʹa) onaddana ogonihana wonyakuwa otakulu wa Matelo oofanyeela mowiwanana na Malebo. Enotaganyiheya na olupa matelo, oraruwa, vina ogonihana wa athu ahitelani, ninga vina ogonihana wa omulomoni vina wa omarawoni vina wabasa vyano dha muguwoni dha muthu ohitelani na weyo. Vina onotaganyiheya na merelo akakene na muthu wa yano yakakene ninga vina ogonihana na enama. *

8 Malebo kampothowa: Abale anjeberuwa kanakalevi mmulogoni mwa Okristu nanda kanakele egumi yohimala. (1 Korinto 6:9; Ovuhulela 22:15) Mowenjedha, vina ovanene anoviputhula anya na otuwa nikuluvelo vina oviriha, magudulano a matelo, mubuwelo wa muladdu, yari dhohifuna, maredda, mpaka vina okwa. (Kengesa Galásia 6:7, 8.) Sabwa yani othukula dila ejene enna ntowa ninga nthi? Mokubanyedheya, athu enjene kanubuwela wila musogorho othukulaga tharho yoroma yabure​—wili-wili entaganyiheya na woona foto dha athu bali yovi.

FOTO DHA ATHU BALI YOVI​—JI THARHO YOROMA

9. Woona foto dha athu bali yovi kumputhula, ninga munlogela athu ena? Katapulelamo.

9 Mu dhilabo dhinji, foto dha athu bali yovi dhinowikiwa vego vankapathiwa majornale angulihiwa, mu jiboni, vina mu televizauni, nanda vina dhihidhaala mu Internetini. * Ngani, ki esidha kadhimputhula, ninga munlogela athu ena? Txibarene dhinoputhula! Abale anoona foto dha athu bali yovi podi okala aliba otxatxela vina otanaalela “vikarho . . . [dhogonihana] dhamanyazo,” ejene entota ofunetxa ogonihana, dhifunelo dhovirigana, ohiwanana onddimuwa wa mmateloni, mpaka omwalana. * (Roma 1:24-27; Éfeso 4:19) Namapepesa ofunetxa ogonihana onowiwananiha ofunetxa ogonihana na eredda ya câncer. Iyene ohiloga: “Eredda eji enodhowa yunuwagavi vina emwadheyagavi. Eji kinvola woka, vina enorutxa vaddiddi osasanya wila muthuya avulumuwe.”

Ovolowa mwinternetini vamentoni va athu ena, jili dila ya zelu

10. Na mukalelo gani onfanyeelihu olabihedha nigano ninfanyeya va Tiago 1:14, 15? (Koona vina kaxa “ Mukalelo Ofanyilemi Guru Wila Ddikaane Mweeddelo Wokoddela.”)

10 Koona mazu alebiwe va Tiago 1:14, 15, abene anloga dhahi: “Muthu-muthu onehiwa na vidhivi-dhivi dha mmurimani mwaye, dhinimukwekwetha, dhinimugwihedha vamuregani. Dhahene mónlelo abure anobala yothega; yothega eli mmurimani, enobala okwa.” Noona, akala efunelo yabure enovolowa mmusorhoni mwawo, kakosavo elobo mohigoneela wila obuddutxemo! Motagiha, n’ohifuna akala onowoona foto dhintota ekarho ya ogonihana, kañgana mpaddi mwina n’omaguva, obe kamuthimihe komputadoriya, obe katxinja kanali ya televizauya. Kakosa elobo elobovi enfuneya wila orabele ogwela mu efuneloni yonyakuwa ehinathi omwadheya na omaguva ehiwodheyaga wañganeleya nanda bayupemberha!​—Kengesa Mateu 5:29, 30.

11. Nigawanaga na dhifunelo dhabure, nilagihe dhavi yawila ninomukuluvela Yehova?

11 Na mwaha wofanyeela, Oddule onniziwa deretu opitha mukalelo oniviziwehu nanya ononilaga: “Paní makalelo enyu otene, alí vimanya dha mwilaboni: ojeberuwa, oraruwa, vidhivi-dhivi, monlelo abure, ojiwa murima na muhaku, oli ekalelo yowebedha dhopaddutxiwa.” (Kolosi 3:5) Txibarene, okosa eji txino onorutxa. Mbwenye kobuwela, nihikaana Babi wokwela vina wovilela onfanyeelihu omusembezerha. (Masalmo 68:19) Noona dhubuwelo dhabure dhigavolowa mmusorhoni mwawo n’omaguva kanfiyedhe. Kalobelela ‘owodha onddimuwa,’ nanda kavilibihedhe wubuwela dhilobo dhiina.​—2 Korinto 4:7; 1 Korinto 9:27; koona kaxa enloga “ Ddiwodhe Dhavi Onyanyala Emanya Yabure?

12. “Murima” wehu txini, nanda ninfanyeelela eni okoya?

12 Mulobwana wa zelu Salomau ohileba: “Koyá murima wawo, vowi jilobo yamakamaka enna weyo thi nipara na okalawo wawo.” (Gano dh’olelana 4:23) “Murima” wehu ddi iyo mwarimwa, ejile elihu ninga muthu vamentoni va Mulugu. Mowenjedhedha, mukalelo onoona Mulugu “murima” wehu​—othiya ejile enooneyihuna mmentoni mwa athu ena​—eji enothonga akala ninela wakela egumi yohimala obe kaninakele. Kinrutxa. Vina jomaguva. Wila ahimwañgane muyana na mukalelo wonyakuwa, Job wororomeleya wahikosa nipagano obe nlagano na mento aye. (Job 31:1) Eji yotagiha yaderetu vaddiddi wa iyo! Alagihaga moonelo wakakene, wa masalmo ohilobela: “Rabelihaní mento aga dhili maveya.”​—Masalmo 119:37.

OSAKULA WA OZIMORHA WA DINA

13. Dina wali ani, nanda wakaleli eni zimorha mwa wasakula amarho?

13 Ninga moonelihu mu Kapituluni 3, amarho ehu podi onipakela vaddiddi na mukalelo waderetu obe wabure. (Gano dh’olelana 13:20; kengesa 1 Korinto 15:33.) Kobuwela yotagiha ya Dina, mwana bibi Jakobi. Masiki na osunzihiwa waderetu oromana wuhimani, na ozimorha Dina wahikosa omarho na ana ayana a o Kana. Moladdana na akudda Mowab, akudda Kana anziweya okala athu a mweeddelo wonyakuwa. (Onamakutha 18:6-25) Vamentoni va alobwana a o Kana otaganyiheya na Sikém​—“woriheya” mwa anamudhi otene a babe​—Dina wannooneya okala muyana agaziveliwe makani a ogonihana wonyakuwa.​—Wita 34:18, 19.

14. Omarho wasakulile Dina watotile dhavi ntowa?

14 Ninga munooneyelani Dina mmooneliye Sikém kannamo yubuwelo ya ogonihana. Mbwenye Sikém wakosile ejile yoona akudda Kana okala yobaaliwana agakaana efunelo ya ogonihana. Okoodda wa Dina kuwathiddile mpirha, sabwani Sikém “omwiya,” nanda “odhowa ogonana.” Enkala ninga musogorhomwa “murima waye [Sikém] wathiddeya” na Dina, mbwenye eji kiyatxinjile ejile yakoseliwe Dina na Sikém. (Kengesa Wita 34:1-4.) Nanda na eji kaali Dina yeka woonile goi. Omarho wasakuliliye wahitota mapadduwo adheelina murala waye wotene ntowa nobeddeya.​—Wita 34:7, 25-31; Galásia 6:7, 8.

15, 16. Niwodhe dhavi ogumela zelu yatxibarene? (Koona vina kaxa “ Malebo Anfanyeela Otanaaleliwa.”)

15 Akala Dina wahisunzavo nsunzo na makamaka, wasunzile na mukalelo wabure vaddiddi. Abale animukwela vina animwiwelela Yehova kanfanyeela osunza nsunzo na egumi na mukalelo wabure. Sabwa yawila anonvuruwana Mulugu, anosakula ‘weedda naziwetxi.’ (Gano dh’olelana 13:20a) Vina anofiyedha ononelamo “eli yapama” nanda barabela makathamiho oohifanyeela na opawa.​—Gano dh’olelana 2:6-9; Masalmo 1:1-3.

16 Zelu ya Mulugu eli vamentoni va otene abale anfuna vina abale ankosa mowiwanana na ofuna oku modheela odidela olobela vina osunzaga Nzu na Mulugu vina manivuru amperhekiwa na gatha ya mudhari wororomeleya. (Mateu 24:45; Tiago 1:5) Vina ya makamakaya ku oviyeviha, ejene enooneyana muthu onfuna wiwelela magano a Malebo. (2 Amwene 22:18, 19) Motagiha, Mukristu txino onorumeela magano awila murima waye podi onyengetha vina ohilageya. (Jeremiya 17:9) Mbwenye agavolowa mmukaleloni ohinlabihedhiye mubuwelo waderetu, onoviyeviha kakamwe wila arumeele nlago vina nikamihedho nokwela nohipothowa?

17. Kalogamo nipadduwo ninwodha opadduwa va muralani, nanda kalagiha mukalelo onfanyeela babiya otanaalela na mwanaye.

17 Katanaalela yopadduwa eji. Babi kanimuthiya mwanaye wa muyana obudduwa woka na mwana mulobwana wa Mukristu. Mwana muyanaya wakula: “Ngani Babani, kamunddiroromela? Kaninkosa elobo yabure!” Mwanamuyana oddu txino onomukwela Yehova nanda dhifunelo dhaye saderetu vaddiddi, masiki dhaene ‘onoweeddana zelu ya Mulugu’? ‘Onothawa ojeberuwa’? Obe ‘onororomela murima waye’ na ozimorha? (Gano dh’olelana 28:26) Txino weyo podi wubuwela magano mena abene agamukamihile babi oddu na mwanaye wa muyana otanaalela mwahaya.​—Koona Gano dh’olelana 22:3; Mateu 6:13; 26:41.

JOSÉ WAHITHAWA OJEBERUWA

18, 19. Nnyengetho gani napadduwile mwigumini mwa José, nanda iyene wakosile dhavi na nnyengethona?

18 Muzombwe waderetu vaddiddi oddwene wamukwela Mulugu nanda bathawa ojeberuwa wali José, mbali wa Dina. (Wita 30:20-24) Ovenya omwana waye, José wahoona na mento aye misapo dha otuwa mirugu wa murogori waye. Mohaganyedha mapadduwo aba, ninga vina efunelo ya José okalavi mu okwelani mwa Mulugu, wahimbarela vyaka dha musogorho wiJipitu mwadhi nabuye vatamelileye ommeza ‘masiku otene.’ Txibarene, vowi mudhari José kagafanyeeli othiya mabasa aye nanda badhowa! Iyene wanfanyeela weeddiha mwahaya na mukalelo wa zelu vina oliba murima. José wakosile eji modheela omukoodda wili-wili mwadhi Putifar nanda omagomelowa modheela omurudha bathawa.​—Kengesa Wita 39:7-12.

19 Katanaalela: Kowiliwa José wannimurohedha muyana obe wubuweletxa ogonihana, agahiwodha wimelavi? Txino kagawodhile-wene. Vamburoni va otanaalelaga dhitanaalelo dhothega, José weka thima wandana waye na Yehova, okwene wooneya mmazuni aye ampangaga mwadhi Putifar. José ohiloga: “Nyuwo muziwa wi nabuyaga . . . kaddikoddihile elowene, ohili nyuwo muli mwadhiye. Ddinwodha dhavi wira elobo ninga eji, yothabwetxa otakala, ddimuddawelaga Mulugu?”​—Wita 39:8, 9.

20. Yehova osaddulile dhavi mwaha wewanana na José?

20 Katanaalela txino mukalelo wahagalalile Yehova amoonaga muzombwe José, oddayi na murala waye, bathiddeelivi wimela waye siku na siku. (Gano dh’olelana 27:11) Musogorhomwa, Yehova ohisaddula mwahaya mpaka José ohikalela ofuguleliwavi mu kambura mbwenye vina ofiyedha okala primeiro ministro vina mwañganeli dhoja mu Ejipitu! (Wita 41:39-49) Mazu a Masalmo 97:10 ba ebaribari: “Nabuya onowakwela anrabela obure, onowakoya aniwanana na iyene, onowavuna mmadani mwa amwiddani awa”!

21. Mbali dhahi wa muzombwe mwilaboni ya mu Afrika olagihile dhavi oliba murima na mweeddelo?

21 Mwakakene ddabuno, adhari enjene a Mulugu anolagiha wila ‘anotxinuwana obure nanda anoweeddana opama.’ (Amós 5:15) Mbali dhahi wa muzombwe mwilaboni ya mu Afrika onowubuwela wila siku nimodha munyaskola mukwaye wa muyana, na murima wotene wahivivahedha ogona na mbali oddu komukamiha mudhidhi wa porova ya matematika. Mbali oddu onologa: “Venevo ddihikoodda mvahoya. Modheela wimelavi, ddihikoyavi ethomo yaga vina oviriha, esene dhili thima vaddiddi opitha nddarhama na parata.” Txibarene, dabi txino podi ovaha “ojavo nsaka niñgonovi,” mbwenye ojavo oku oñgono wili-wili onotota opa onddimuwa. (Ahebreu 11:25) Vina, ojavo oku kayo elobo ogaladdanihiwa na osanzaya wogoneela okwene onda sabwa ya omwiwelela Yehova.​—Gano dh’olelana 10:22.

KARUMEELA NIKAMIHEDHO NINDA WA MULUGU WA THAGARAGA

22, 23. (a) Akala Mukristu onokosa yothega enddimuwa, sabwa yani mukalelo waye kayo wohikaana njeedhelo? (b) Nikamihedho gani niliwo wa namathega?

22 Sabwa ya okala oohakwana, notene ninokukuthuwadha wila nirune dhifunelo dha maningo nanda nikose eli yaderetu vamentoni va Mulugu. (Roma 7:21-25) Ejiya Yehova onoziwa “kandduwala wi nili mathaka.” (Masalmo 103:14) Mudhidhi mwina, txibarene, Mukristu txino onokosa yothega enddimuwa. Mukalelo wayeya kunna njeedhelo? Txibarene ohikaana! Txibarene, muthegi oddu podi osinanga misapo dhowawa, ninga mwakoseli Mwene Davidi. Masiki na ejene, mudhidhi wotene Mulugu ‘ddwanthebwa’ na abale ‘animbwekela’ dhothega dhawa na murima wotxinuwa.​—Masalmo 86:5; Tiago 5:16; kengesa Gano dh’olelana 28:13.

23 Vina, na thagaraga Mulugu ohinivaha mulogo wa Okristu na ‘mivaho dha athu’​—akumbuzi owarala a omuyani abene ali oofanyeelela vina anfuna okamiha. (Éfeso 4:8, 12; Tiago 5:14, 15) Anofuna omukamiha namathega ovenyihedha omarho waye na Mulugu vina, na mazu a aziwi, ‘apure wiwananeyana’ wila ahiyelele yothegaya.​—Gano dh’olelana 15:32.

‘KAKAANA MALAGO’

24, 25. (a) Muzombwe olebiwe va Gano dh’olelana 7:6-23 onlagiha dhavi yawila ‘kanna malago’? (b) Niwodhe dhavi ‘okaana malago’?

24 Bibilia onowaloga athu ‘ootuwa malago’ vina abale ‘ampura wiwananeyana.’ (Gano dh’olelana 7:7) Sabwa ya ohiwarala omuyani vina otuwa malago mmabasani a Mulugu, muthu ‘ohinna malago’ podi orameyeliwa ozinddiyela vina wañgananiha waderetu. Ninga muzombwe ologiwe va Gano dh’olelana 7:6-23, txino n’ohirutxa podi ogwela mu dabini enddimuwa. Txibarene, ‘oddule onna’ malago onopepesa deretu ejile eliye mwari modheela olobelelaga nsunzo na Nzu na Mulugu. Nanda ogoneela wa mmukaleloni mwaye mohakwana, onowiwananiha dhubuwelo dhaye, dhifunelo, mewelo vina dhinfuniye ofanya mwigumini na ejile enrumeela Mulugu. Vina ‘onokwela muzimu waye,’ obe onovireeliha, vina ‘onela ofwanya gari.’​—Gano dh’olelana 19:8NM.

25 Kavivuze: ‘Ddihikaana ebaribari yawila magano a Mulugu bonyaala? Ddinororomela yawila othiddeela magano aba onodhana osanzaya onddimuwa?’ (Masalmo 19:7-10; Izaiya 48:17, 18) Akala ohikaana muna waganyedha, katamela osasanyedha. Katanaalela dhodhavo dha opwaza malamulo a Mulugu. Vina, ‘pima, onowoona oziva wa murima wa Nabuya’ modheela okalagawo na ebaribari vina odhaaliha mobuwelo awo dhitanaalelo dhaderetu, dhilobo dhili dha ebaribari, dhowakwana, dhokoddela, dha thima, vina dhonyaala. (Masalmo 34:8; Filipi 4:8, 9) Weyo podi okaana ebaribari yawila venevo vankositxiwe dhaene, panawaralitxiwe omukwela Mulugu, okwela ejile enkweliye vina widda ejile eniddiye. José kaali wowakwana. Na dhaenevi, iyene wahiwodha ‘othawa ojeberuwa’ sabwani wahimuthiya Yehova omuba mwari mwa vyaka dhinjidhene, afunaga omuhagalaliha. Yakakene yupadduwele.​—Izaiya 64:8.

26. Mutoma gani wa makamaka onfuna osekeserhiwa vasogorho?

26 Muthanddi wehu, vyano dhehu kasasanyeli okala dhovegena dha onihagalaliha bahi, mbwenye wila dhiniwodhihe obaala vina ojavo ofiyedhana wa mmateloni. (Gano dh’olelana 5:18) Mukalelo onoona Mulugu matelo onela osekeserhiwa mmakapituluni meeli andawo.

^ par. 4 Muthengo othwanyutxiwe va nleboni na Olebeliwa onotaganyihavo na “anddimuwa . . . a nlogo” apiwe na anamathonga, txino aba aahifiyedha muthengo wa alobwana 1.000, vina abale apiwe na mwinyene Yehova.​—Olebeliwa 25:4, 5.

^ par. 7 Wila osekeserhe mutapulelo wa onyakuwa vina mweeddelo wonyakuwa, koona “Perguntas dos Leitores” mu A Sentinela na 15 ya Julho 2006, nilebiwe na Anamoona a Yehova.

^ par. 9 “Foto dha athu bali yovi,” ninga mulabihedhiwani apano, dhinaddana mooneyelo wa fotodha, dholebiwa obe dha lizu na dhitagano dhiparhapatheliwe otota ekarho ya ogonihana. Foto dha athu bali yovi txino podi okala foto ya muthu onooneyana makalelo a ogonihana wonyakuwa vaddiddi, vari va athu eeli obe athu enjene.

^ par. 9 Otxatxela onosekeserhiwa mu Yowenjedha “Kapemberha Otxatxela.”