1, 2. Balaamu aahũthĩrire njĩra ĩrĩkũ kũheenereria andũ a Jehova?

TA WĨCIRIE ũhoro wa mũtegi wa thamaki. Arathiĩ harĩa endete gũtegera, na arenda gũtega thamaki ya mũthemba mũna. Agathuura kagunyũ karĩa thamaki ĩyo yendete na agaikia ndwano yake maĩ-inĩ. Thutha wa kahinda gatarĩ coho-rĩ, rũrigi rũkegaatha, mũtĩ ũkeyuna, nake akagutha ndwano yake o hamwe na thamaki. Agakena nĩ kũmenya atĩ nĩ ahũthĩra kĩndũ kĩrĩa kĩagĩrĩire gĩa kũheenereria.

² Mwaka wa 1473 Mbere ya Mahinda Maitũ (M.M.M.), mũndũ wetagwo Balaamu nĩ eeciririe mũno kĩrĩa angĩahũthĩrire kũheenereria. No eendaga kũheenereria andũ a Ngai, arĩa maambĩte hema Werũ-inĩ wa Moabi, mũhaka-inĩ wa Bũrũri wa Kĩĩranĩro. Balaamu eetuaga nĩ mũnabii wa Jehova, no kũna aarĩ tu mũndũ mũkoroku ũrĩa warĩhĩtwo nĩguo arume Aisiraeli. No rĩrĩ, nĩ ũndũ wa Jehova kũingĩrĩra-rĩ, Balaamu aahotire tu o kũrathima Aisiraeli. No tondũ nĩ eendaga mũno kũrĩhwo-rĩ, Balaamu eeciririe atĩ hihi nĩ angĩahotire gũtũma Ngai arume andũ ake, angĩkorũo tu nĩ mangĩaheenereirio meke mehia maritũ. Arĩ na muoroto ũcio-rĩ, Balaamu akĩhũthĩra airĩtu athaka a Amoabi kũmaheenereria.—Ndari 22:1-7; 31:15, 16; Kũguũrĩrio 2:14.

3. Mũbango wa Balaamu waarĩ na moimĩrĩro marĩkũ?

³ Hihi mũbango ũcio nĩ warutire wĩra? Na njĩra ĩmwe, ĩĩ. Arũme aingĩ a Isiraeli nĩ maaheenekire na njĩra ya “gũtharania  na airĩtu a Amoabi.” Nginya makĩambĩrĩria gũthathaiya ngai cia Amoabi, o hamwe na ngai ĩ magigi yetagwo Baali ya Peori, ngai ya ũciari, kana ngomanio. Nĩ ũndũ wa ũguo-rĩ, Aisiraeli 24,000 magĩkuĩra o hau mũhaka-inĩ wa Bũrũri wa Kĩĩranĩro. Ũcio waarĩ ũndũ wa kĩeha mũno.—Ndari 25:1-9.

4. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Aisiraeli aingĩ maheeneke na meingĩrie ũtharia-inĩ?

⁴ Ũndũ ũcio wahaanĩkire nĩkĩ? Aisiraeli aingĩ nĩ maagĩire na ngoro njũru na njĩra ya kwĩyeherania na Jehova, Ngai ũrĩa wamakũũrĩte kuuma Misiri, akamahe irio marĩ werũ-inĩ, na akamatongoria amagitĩire o kinya bũrũri wa kĩĩranĩro. (Ahibirania 3:12) Agĩĩcũrania igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio-rĩ, mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “Ningĩ tũtikahũrage maraya, ta ũrĩa andũ acio amwe mekire, nao magĩkĩng’aũka ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ithatũ, o mũthenya ũmwe.” *—1 Akorintho 10:8.

5, 6. Ũhoro wĩgiĩ mehia ma Aisiraeli Werũ-inĩ wa Moabi ũrĩ na ũguni ũrĩkũ harĩ ithuĩ ũmũthĩ?

⁵ Ũhoro ũcio wĩ thĩinĩ wa ibuku rĩa Ndari ũrĩ na morutani maingĩ ma bata harĩ andũ a Ngai ũmũthĩ, arĩa me hakuhĩ mũno kũingĩra bũrũri mwega makĩria wa kĩĩranĩro. (1 Akorintho 10:11) Kwa ngerekano-rĩ, kũiyũra gwa thuti cia  ngomanio thĩinĩ wa thĩ kũhaana o ta ũrĩa kwarĩ thĩinĩ wa Moabi ya tene, no nĩ gũkĩrĩrĩirie. Ningĩ-rĩ, o mwaka Akristiano ngiri nyingĩ nĩ magũaga mũtego-inĩ wa ũtharia, o ta Aisiraeli. (2 Akorintho 2:11) Na o ta ũrĩa Zimuri aarehire mũtumia Mũmidiani kambĩ-inĩ ya Aisiraeli na akĩmũingĩria hema-inĩ yake-rĩ, noguo o na ũmũthĩ, amwe a arĩa manyitanagĩra na andũ a Ngai o na angĩ abatithie mathũkagia arĩa angĩ thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano.—Ndari 25:6, 14; Judasi 4.

⁶ Hihi wee nĩ wĩyonaga ũhaana ta Aisiraeli acio me Werũ-inĩ wa Moabi? Hihi nĩ ũrona kĩheo gĩaku—thĩ njerũ ĩrĩa ũtũire wetereire—kĩrĩ hakuhĩ gũkinya? Akorũo nĩguo-rĩ, gĩĩke o ũrĩa wothe wahota nĩguo ũikarage wendetwo nĩ Ngai na njĩra ya gwathĩkĩra watho ũyũ: “Ũragĩrai ũmaraya [kana ũtharia].”—1 Akorintho 6:18.

7, 8. Kiugo “ũmaraya” (Kĩgiriki, por·neiʹa) kiugĩte atĩa ta ũrĩa kĩhũthĩrĩtwo thĩinĩ wa Bibilia, na arĩa mekaga maũndũ macio magethaga moimĩrĩro marĩkũ?

⁷ Kiugo “ũmaraya” kana ũtharia (Kĩgiriki, por·neiʹa) ta ũrĩa kĩhũthĩrĩtwo thĩinĩ wa Bibilia, kiugaga ngomanio o yothe nja wa kĩhiko kĩrĩa gĩtĩkĩrĩkĩte Kĩĩmandĩko. Nĩ hamwe na ngomanio gatagatĩ-inĩ ka andũ matahikanĩtie, o hamwe na kwarahũra ciĩga cia ũciari cia mũndũ ũkĩhũthĩra kanua, kana kũingĩra mũndũ ũrĩa ũngĩ na thutha, kana kũhaambata ciĩga cia ũciari cia mũndũ mũtahikanĩtie. Ningĩ nĩ hamwe na gũkomania kwa arũme kwa arũme kana atumia kwa atumia o hamwe na gũkoma na nyamũ kana kũhaambata ciĩga cia ũciari cia nyamũ ũrĩ na muoroto mwaganu. *

⁸ Maandĩko moigĩte wega atĩ, arĩa mekaga maũndũ macio matingĩikara thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano na matikona muoyo wa tene na tene. (1 Akorintho 6:9; Kũguũrĩrio 22:15)  Makĩria-rĩ, o na rĩu no merehagĩra mathĩna maingĩ, ta kwĩyagĩra gĩtĩo na kwaga kwĩhokwo, kwagaaga gwa kĩhiko kĩao, thamiri ĩrĩ na ũcuke, kũgĩa nda itarendekana nja ya kĩhiko, mĩrimũ, o na gĩkuũ. (Agalatia 6:7, 8) Hakĩrĩ bata ũrĩkũ wa kwĩingĩria njĩra-inĩ ĩrĩ na mathĩna maingĩ ũguo? Nĩ ũndũ wa kĩeha kuona atĩ, andũ aingĩ matiĩciragia ũhoro wa moimĩrĩro ta macio rĩrĩa moya ikinya rĩa mbere rĩrĩa rĩtũmaga mũndũ eingĩrie mĩtugo-inĩ ĩyo mĩũru—rĩrĩa kaingĩ rĩkoragwo arĩ kwĩrorera kana gũthoma maũndũ ma ũũra-thoni.

9. Hihi kwĩrorera kana gũthoma maũndũ ma ũũra-thoni nĩ ũũru? Taarĩria.

⁹ Thĩinĩ wa mabũrũri maingĩ-rĩ, maũndũ ma ũũra-thoni manĩkagwo barabara-inĩ, makagwetwo nyĩmbo-inĩ na thĩinĩ wa TV, na maiyũrĩte biũ Intaneti-inĩ. * Andũ amwe moigaga atĩ kwĩrorera kana gũthoma maũndũ ta macio ti ũũru, hihi nĩguo? Aca! Arĩa mekaga ũguo-rĩ, no makũrie mũtugo wa gwĩkina na magĩe na “thuti cia maũndũ ma thoni mũno” iria ingĩrehe wĩmenyeria wa ngomanio, merirĩria moru, mathĩna maingĩ kĩhiko-inĩ o na kinya ndigano. * (Aroma 1:24-27; Aefeso 4:19) Mũthuthuria ũmwe aringithanagia kwĩmenyeria ngomanio na mũrimũ wa kansa. Oigire ũũ: “Gũthiaga na mbere gũkũra na gũtherema, gũtithiraga, na nĩ ũndũ mũritũ mũno kũũrigita na kũũhonia.”

10. Tũngĩhũthĩra na njĩra irĩkũ watho ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Jakubu 1:14, 15? (Rora o na ithandũkũ rĩrĩa rĩ  karatathi-inĩ ka 101.)

¹⁰ Ta wĩcirie ũhoro wa ciugo iria ciandĩkĩtwo thĩinĩ wa  Jakubu 1:14, 15, iria ciugaga ũũ: “O mũndũ nĩ kũgerio ageragio hĩndĩ ĩrĩa ekũgucĩrĩrio nĩ merirĩria make moru, akahenererio nĩmo. Namo merirĩria macio maagĩa ihu-rĩ, maciaraga wĩhia: naguo wĩhia wakũra-rĩ, ũgaciara gĩkuũ.” Kwoguo-rĩ, merirĩria moru mangĩingĩra meciria-inĩ maku, meherie o na ihenya! Kwa ngerekano, mbica njũru ĩngĩyumĩria o rĩmwe ũterĩgĩrĩire-rĩ, rora mwena ũngĩ na ihenya, kana ũhorie kompiuta, kana ũcenjie ceceni ya TV. Oya makinya marĩa magĩrĩire nĩgetha wĩtheme gũtoorio nĩ merirĩria moru matanatherema mũno na makũhoote.—Mathayo 5:29, 30.

11. Rĩrĩa tũkũhiũrania na merirĩria moru-rĩ, tũngĩonania atĩa atĩ nĩ twĩhokete Jehova?

¹¹ Jehova nĩ atũĩ wega gũkĩra ũrĩa twĩyũĩ ithuĩ ene na  kwoguo arĩ na gĩtũmi kĩega gĩa gũtwĩra ũũ: “Tuagai ciĩga cianyu iria irĩ gũkũ thĩ ta ikuĩte; nacio nĩ ici, atĩrĩ, ũmaraya, na meciria mathũku, na thuti njũru, na kwĩrirĩria maũndũ moru, na gũcumĩkĩra, nakuo no ũndũ ũmwe na kũinamĩrĩra mĩhianano na kũmĩhoya.” (Akolosai 3:5) Nĩ ma, gwĩka ũguo ti ũndũ mũhũthũ. No rĩrĩ, ririkana atĩ tũrĩ na Ithe witũ wa igũrũ ũrĩ wendo na mũkirĩrĩria ũrĩa tũngĩkaĩra. (Thaburi 68:19) Kwoguo-rĩ, rĩrĩa weciria ũhoro wa maũndũ moru mũhoyage na ihenya agũteithie. Hoya ‘ũhoti ũrĩa mũnene,’ na ũgerie gwĩciria ũhoro wa maũndũ mangĩ.—2 Akorintho 4:7; 1 Akorintho 9:27; rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “ Ingĩhota Gũtiga Atĩa Mũtugo Mũũru?”

12. “Ngoro” iitũ nĩ kĩĩ, na twagĩrĩire kũmĩgitĩra nĩkĩ?

¹² Suleimani, ũrĩa waarĩ mũndũ mũũgĩ aandĩkire ũũ: “Makĩria ma wĩgitĩri waku wothe, wĩgitagĩre ngoro, nĩ gũkorũo ihumo cia muoyo nĩ na thĩinĩ wayo irĩ.” (Thimo 4:23) “Ngoro” iitũ nĩ ũrĩa tũhaana na thĩinĩ, ũrĩa Ngai atuonaga. Ningĩ-rĩ, nĩ ũrĩa Ngai onaga “ngoro” ciitũ ihaana—ti ũrĩa andũ matuonaga—ũgaatũma tũheo muoyo wa tene na tene kana twage. Ũguo nĩguo kũrĩ. Ningĩ nĩ ũndũ mũritũ. Ayubu nĩ aarĩkanĩire na maitho make nĩguo ndakanerorere mũirĩtu na njĩra ĩtagĩrĩire. (Ayubu 31:1) Kĩu nĩ kĩonereria kĩega harĩ ithuĩ. Akĩonania mawoni o ta macio-rĩ, mwandĩki wa Thaburi aahoire ũũ: “Hũgũra maitho makwa matige kwĩrorera maũndũ matarĩ ma ma.”—Thaburi 119:37.

13. Dina aarĩ ũũ, na nĩkĩ itua rĩake rĩa arata rĩtaarĩ rĩa ũũgĩ?

¹³ O ta ũrĩa tuonire thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 3, arata aitũ no makorũo na ũgucĩrĩria mũnene harĩ ithuĩ, mwega kana mũũru. (Thimo 13:20; 1 Akorintho 15:33) Ta wĩcirie ũhoro wa Dina, mwarĩ wa Jakubu. (Kĩambĩrĩria 34:1) O na gũtuĩka nĩ aarutĩtwo wega kuuma e mwana-rĩ, nĩ aagire kũhũthĩra ũũgĩ na agĩtuma ũrata na airĩtu a Kanaani. O ta  Amoabi-rĩ, Akanaani maarĩ andũ aganu mũno. (Maũndũ ma Alawii 18:6-25) Maitho-inĩ ma anake a Kanaani o hamwe na Shekemu—ũrĩa waarĩ “mũtĩĩku mũno” wa nyũmba-inĩ ya ithe—Dina onekaga ta angĩka mĩtugo ya waganu o ta airĩtu arĩa angĩ a Kanaani.—Kĩambĩrĩria 34:18, 19.

14. Itua rĩa Dina rĩa arata rĩarehire kĩeha na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁴ No kũhoteke atĩ Dina ndaarĩ na rĩciria rĩa ngomanio rĩrĩa onire Shekemu. No rĩrĩ, Shekemu eekire ũndũ ũrĩa waarĩ wa ndũire harĩ Akanaani aingĩ rĩrĩa thuti ciao cia ngomanio ciarahũrũo. Kũregana na ũndũ ũcio ndagĩka ya mũthia kũngĩarĩ ũndũ wa tũhũ, nĩ ũndũ we nĩ aamũoire “akĩmũnyita na hinya” na “akĩmwagithia gĩtĩo.” Kũroneka atĩ thutha ũcio-rĩ, Shekemu nĩ ‘eendire mũirĩtu ũcio mũno,’ no ũndũ ũcio ndũngĩagarũrire ũrĩa aamwĩkĩte. (Kĩambĩrĩria 34:1-4) Na to Dina wiki tu woonire ũũru nĩ ũndũ ũcio. Itua rĩake rĩa arata nĩ rĩareheire famĩlĩ yao yothe gĩconoko na kĩnyararo.—Kĩambĩrĩria 34:7, 25-31; Agalatia 6:7, 8.

15, 16. Tũngĩgĩa na ũũgĩ wa ma na njĩra ĩrĩkũ? (Rora o na ithandũkũ rĩrĩa rĩrĩ karatathi-inĩ ka 109.)

 ¹⁵ Aakorũo Dina nĩ eerutire ũndũ wa bata-rĩ, eerutire thuutha wa kuona thĩna. Arĩa mendete Jehova na mamwathĩkagĩra-rĩ, to nginya mone thĩna nĩgetha merute. Tondũ nĩ mathikagĩrĩria Ngai-rĩ, mathuuraga ‘gũthiaga thiritũ na andũ arĩa ogĩ.’ (Thimo 13:20a) Nĩ ũndũ ũcio nĩ mahotaga  “gũkũũrana maũndũ marĩa marũngĩrĩru” na magethema ruo o hamwe na mathĩna matarĩ ma o mũhaka.—Thimo 2:6-9; Thaburi 1:1-3.

¹⁶ Ũũgĩ kuuma kwĩ Ngai nĩ wonagwo nĩ andũ arĩa othe mawĩriragĩria na makonania ũguo na njĩra ya gũthiĩ na mbere kũhoya na kwĩruta Kiugo kĩa Ngai na mabuku marĩa maheanagwo nĩ ngombo ĩrĩa ĩĩhokekete na njũgĩ. (Mathayo 24:45; Jakubu 1:5) Ningĩ ũndũ ũngĩ wa bata nĩ kwĩnyihia, kũrĩa kuonanagio na njĩra ya gũkorũo twĩhaarĩirie gwathĩkĩra ũtaaro wa Kĩĩmandĩko. (2 Athamaki 22:18, 19) Kwa ngerekano-rĩ, Mũkristiano no etĩkanie na Bibilia atĩ ngoro ya mũndũ nĩ ĩheenanagia na ĩgathugunda maũndũ mooru. (Jeremia 17:9) No rĩrĩ, rĩrĩa areka ũndũ ũtarĩ wa ũũgĩ-rĩ, hihi nĩ enyihagia na agetĩkĩra ũteithio na ũtaaro mũna?

17. Taarĩria ũndũ ũngĩoneka thĩinĩ wa famĩlĩ, na wonanie ũrĩa mũthuri angĩteithia mwarĩ igũrũ rĩa ũndũ ũcio.

¹⁷ Ta wĩcirie ũhoro wa mũthuri ũrĩ na mũirĩtu mũnene. Ithe wa mũirĩtu ndangĩtĩkĩria mũirĩtu wake na mwanake Mũkristiano mathiĩ magaceere marĩ oiki. Mũirĩtu no orie ũũ: “Kaĩ Baba ũtaranjĩĩhoka? Tũtigwĩka ũndũ mũũru!” Mũirĩtu ũcio no akorũo nĩ endete Jehova na arĩ na muoroto mwega, no rĩrĩ, hihi nĩ ‘aretwara na ũũgĩ wa [ũngai]’? Hihi nĩ ‘arorĩra ũmaraya kana ũtharia’? Kana ‘arehoka ngoro yake mwene’ na njĩra ya ũrimũ? (Thimo 28:26) No wĩcirie ũhoro wa mawatho mangĩ marĩa mangĩteithia mũthuri ta ũcio na mwarĩ magĩĩcũrania ũndũ-inĩ ũcio.—Rora Thimo 22:3; Mathayo 6:13; 26:41.

18, 19. Jusufu aacemanirie na igerio rĩrĩkũ ũtũũro-inĩ wake, na aahiũranirie narĩo atĩa?

¹⁸ Mwanake mũnyinyi weendete Ngai na worĩire ũtharia aarĩ Jusufu, mũrũ wa ithe na Dina. (Kĩambĩrĩria 30:20-24) E mũnini-rĩ, Jusufu nĩ eyoneire moimĩrĩro ma itua rĩũru rĩa mwarĩ wa ithe. Hatarĩ nganja-rĩ, kũririkana maũndũ macio o hamwe na wendi wake wa gũikara endetwo nĩ Ngai, nĩ kwagitĩire Jusufu thutha-inĩ e Misiri rĩrĩa mũtumia wa mũnene  wake aageragia kũmũheenereria “mũthenya o mũthenya.” Arĩ ngombo-rĩ, ndangĩahotire gũtiga wĩra na athiĩ. No nginya angĩahiũranirie na ũndũ ũcio na njĩra ya ũũgĩ na arĩ na ũmĩrĩru. Eekire ũguo na njĩra ya kũregana hingo ciothe na ũrĩa mũtumia wa Potifa aamwĩraga na mũthia-inĩ kũmũũrĩra.—Kĩambĩrĩria 39:7-12.

¹⁹ Ta wĩcirie ũndũ ũyũ: Korũo Jusufu nĩ eeciragia mũno ũhoro wa mũtumia ũcio kana aarĩ na mũtugo wa gwĩciria ũhoro wa ngomanio-rĩ, hihi nĩ angĩahotire kũrũmia wĩkindĩru wake? No akorũo ndangĩahotire. Ithenya rĩa gwĩciria ũhoro wa maũndũ mooru-rĩ, Jusufu nĩ onaga ũkuruhanu wake na Jehova ũrĩ wa bata mũno, na ũndũ ũcio nĩ wonekire wega harĩ ciugo iria eeraga mũtumia wa Potifa. Amwĩraga ũũ: “Mwathi wakwa . . . gũtirĩ kĩndũ o na kĩ andigĩrĩirie tiga o wee wiki, nĩ ũndũ wĩ mũtumia wake; kaĩ ingĩkĩhota atĩa gwĩka ũndũ ta ũcio mũnene ũguo wa waganu, o na njĩhie Ngai?”—Kĩambĩrĩria 39:7-13.

20. Jehova aaingĩrĩire maũndũ ma Jusufu na njĩra ĩrĩkũ?

²⁰ Ta wĩcirie ũhoro wa gĩkeno kĩrĩa Jehova aaiguaga rĩrĩa onaga Jusufu mwanake ũcio mũnyinyi, arĩ kũraihu na famĩlĩ yao, akĩrũmia wĩkindĩru wake mũthenya o mũthenya. (Thimo 27:11) Thutha-inĩ-rĩ, Jehova nĩ aingĩrĩire maũndũ na Jusufu akĩrekererio kuuma korokoro-inĩ, o na ningĩ agĩtuwo mũnene na mũrũgamĩrĩri wa irio bũrũri-inĩ wa Misiri. (Kĩambĩrĩria 41:39-49) Ciugo ici cia Thaburi 97:10 nĩ cia ma  biũ: “Inyuĩ endi Jehova, thũũrai ũũru o gũthũũra: arĩa marĩ ũiguano nake, nĩagitagĩra mĩoyo yao; gũteithũra nĩamateithũraga moko-inĩ ma arĩa aaganu.”

21. Mũrũ ũmwe mũnyinyi wa Ithe witũ kuuma Afrika onanirie wĩkindĩru wake na njĩra irĩkũ?

²¹ O na ũmũthĩ-rĩ, ndungata nyingĩ cia Ngai nĩ cionanagia atĩ nĩ ‘ithũire ũũru, na nĩ ciendaga gwĩka wega.’ (Amosi 5:15) Mũrũ ũmwe mũnyinyi wa Ithe witũ kuuma bũrũri ũmwe wa Afrika nĩ aririkanaga mũirĩtu ũmwe maathomaga nake ũrĩa wamwĩrĩte atĩ angĩmuonia kĩgeranio kĩa mathabu nĩ megũkoma nake. Oigire ũũ: “Nĩ ndaregire na ihenya ũndũ ũcio. Nĩ ũndũ wa kũrũmia wĩkindĩru wakwa-rĩ, nĩ ndũũrĩtie gĩtĩo gĩakwa kĩrĩa kĩrĩ bata mũno gũkĩra thahabu na betha.” Nĩ ma, mehia no mahe mũndũ ‘gĩkeno kĩa ihinda,’ no mĩago ta ĩyo ya kahinda kanini kaingĩ ĩrehaga ruo rũnene. (Ahibirania 11:25) Ningĩ-rĩ, maũndũ macio nĩ ma tũhũ makĩringithanio na gĩkeno kĩrĩa gĩa gũtũũra, kĩrĩa kiumanaga na gwathĩkĩra Jehova.—Thimo 10:22.

22, 23. (a) Mũkristiano angĩka ihĩtia iritũ-rĩ, harĩ na mwĩhoko ũrĩkũ? (b) Mũndũ mwĩhia angĩheo ũteithio ũrĩkũ?

²² Nĩ ũndũ wa gũkorũo tũtarĩ akinyanĩru-rĩ, ithuothe nĩ tũgeragia kũhũũrana na merirĩria moru ma mwĩrĩ na tũkageria gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire maitho-inĩ ma Ngai. (Aroma 7:21-25) Jehova nĩ oĩ ũndũ ũcio, “nĩaririkanaga atĩ ithuĩ tũrĩ o rũkũngũ.” (Thaburi 103:14) No rĩrĩ, mahinda mangĩ, Mũkristiano no eke ihĩtia iritũ. Hihi nĩ harĩ mwĩhoko angĩka rĩhia ta rĩu? Ĩĩ nĩ harĩ! Hatarĩ nganja-rĩ, mũndũ ta ũcio no akorũo na moimĩrĩro marĩ na ruo, o ta Mũthamaki Daudi. No ningĩ-rĩ, Ngai aikaraga ‘ehaarĩirie kuohera’ arĩa maahera biũ na ‘moimbũra’ mehia mao.—Thaburi 86:5; Jakubu 5:16; Thimo 28:13.

²³ Makĩria ma ũguo-rĩ, thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano, Ngai nĩ ‘aheete andũ iheo.’ “Iheo” icio nĩ arĩithi agima kĩĩroho arĩa magĩrĩire na mehaarĩirie gũteithia. (Aefeso 4:8, 12; Jakubu 5:14, 15) Muoroto wao nĩ gũteithĩrĩria ũrĩa wĩhĩtie  nĩgetha acokerere ũkuruhanu wake na Ngai na ‘agĩage na wĩcirio’ nĩgetha ndagacokere ihĩtia rĩu.—Thimo 15:32.

24, 25. (a) Kĩmwana kĩrĩa kĩgwetetwo thĩinĩ wa Thimo 7:6-23 kĩonanagia atĩa atĩ ‘gĩtiarĩ na wĩcirio’? (b) ‘Tũngĩgĩa na wĩcirio’ na njĩra ĩrĩkũ?

²⁴ Bibilia nĩ yaragia ũhoro wa andũ ‘matarĩ na wĩcirio’ na angĩ ‘magĩaga na wĩcirio.’ (Thimo 7:7) Nĩ ũndũ wa kwaga kũgimara kĩĩroho na gũkorũo atatungatĩire Ngai kwa ihinda iraya-rĩ, mũndũ ‘ũtarĩ na wĩcirio’ no aage ũmenyo na aage gũtua itua rĩega. O ta mũndũ ũrĩa mwĩthĩ ũtaarĩirio thĩinĩ wa Thimo 7:6-23, nĩ ũhũthũ mũno mũndũ ta ũcio akĩgwa mehia-inĩ maritũ. No rĩrĩ, arĩa ‘magĩaga na wĩcirio’ nĩ marũmbũyagia na ũritũ mũndũ wa na thĩinĩ na njĩra ya kũhoya na gũthoma Kiugo kĩa Ngai o mũthenya. Nĩ ageragia o ũrĩa wothe angĩhota o na atarĩ mũkinyanĩru gũtigĩrĩra atĩ meciria make, merirĩria, mwerekera, na mĩoroto yake ũtũũro-inĩ nĩ ĩratwarana na wendi wa Ngai. Kwoguo-rĩ, nĩ ‘athondekaga ngoro yake mwene,’ na nĩ ‘arĩonaga wega.’—Thimo 19:8.

²⁵ Ta wĩyũrie ũũ: ‘Hihi nĩ ngoragwo na ma biũ atĩ ithimi cia Ngai nĩ cio ciagĩrĩire? Nĩ njĩtĩkĩtie biũ atĩ gũciathĩkĩra nĩ kũrehaga gĩkeno kĩnene?’ (Thaburi 19:7-10; Isaia 48:17, 18) Ũngĩkorũo na nganja o na hanini-rĩ, geria gũciniina. Wĩcirie ũhoro wa moimĩrĩro moru ma kwaga gwathĩkĩra mawatho ma Ngai. Makĩria ma ũguo-rĩ, ‘cama wone atĩ Jehova nĩ mwega’ na njĩra ya gũtũũra kũringana na Bibilia na kũiyũria meciria maku maũndũ mega—marĩa ma ma, matĩĩku, matheru, mangĩendeka na maagĩrĩru. (Thaburi 34:8; Afilipi 4:8, 9) No ũkorũo na ma atĩ, o ũrĩa ũgwĩka ũguo-rĩ, noguo ũkwenda Ngai mũno, wende kĩrĩa endete, na ũthũũre kĩrĩa athũire. Jusufu ndaarĩ mũndũ mũkinyanĩru. No rĩrĩ, nĩ aahotire ‘kũũrĩra ũtharia’ tondũ nĩ aarekire Jehova amũrute kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, amũhe wĩcirio. O nawe ĩkaga o ũguo.—Isaia 64:8.

26. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa bata ũkwarĩrĩrio thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

²⁶ Ngai ndoombire ciĩga ciitũ cia ũciari irĩ cia gũthaakĩrũo,  no nĩ cia gũtũhotithia gũciarana na gũkenera ũkuruhanu mũnene thĩinĩ wa kĩhiko. (Thimo 5:18) Mawoni ma Ngai megiĩ kĩhikanio nĩ mekwarĩrĩrio thĩinĩ wa icunjĩ ici igĩrĩ ĩrũmĩrĩire.