1, 2. ¿Wiˈixë Balan tniwinmäˈäyë parë dyajtëgoyëdë Diosë kyäjpn?

KO TUˈUGË jäˈäy tsyoony äjkxmäjtspë, yajxon twinˈixy ti pyëjtäˈägaampy mä ja xyuˈuny parë ja äjkx tmatsët, ta nyejxy mä xëmë yˈäjkxmatsy. Ko tkujëduwë ja xyuˈuny ets tjawë ko të ja äjkx tmatsy, ta tjuuty. Jantsy jotkujk nyayjawëty ko të tpëjtaˈaky mä ja xyuˈuny diˈib mbäät tniminy ja äjkx.

² Duˈun extëmë tyäˈädë äjkxmäjtspë yajxon tˈixy ti yajtuumpy parë äjkx tmatsët, nanduˈun tyuun jyäjtë mä jëmëjt 1473 mä kyajnëm myinyë Kristë. Tuˈugë jäˈäy diˈib xyëˈäjt Balan ojts yajxon twinˈixy ti mëët dyajtëgoyët ja israelitëty diˈibë naty myëjˈijxpajnëdëp ja nax diˈibë Dios tukwandakëdë. Balan duˈunë naty nyayajnaxyëty extëmë Diosë kyugäjxpë, per yëˈë naty tuˈugë jäˈäy diˈib jantsy atsojkp, pes ojts yajmeenymyoˈoy parë nëjx ttuknikäjxpetyë ayoˈon ja israelitëty. Per niˈigyë ojts tkunuˈkxy pesë Jyobaa kyaj tnaˈijxy etsë Balan ttukpëtsëmëdë wyinmäˈäny. Per kom tsyejpy ja myëjuˈuny ta ojts tniwinmayë wiˈix mbäät dyajtëgoy ja israelitëty. Ojts wyinmay ko Dios mbäät këˈëm tˈaxëktunyë kyäjpn pën mëduundëgooyëp. Pääty, ¿ti ojts dyajtuny? Yëˈë ja toˈoxyˈënäˈkë tsujatypyë diˈib tsënääytyëp Moˈap (Números 22:1-7; 31:15, 16; Diˈibʉ Jatanʉp 2:14).

3. ¿Oybyëtsëëm ti ja Balan yajtuun parë ja israelitëty ojts tyëgoytyë?

³ ¿Ojts yˈoybyëtsemy ti ja Balan yajtuun? Ojts, milˈam ja israelitë tyuktëjkëdë ja tsojkën ets tmëttsënääytyë ja toxytyëjkëty diˈib Moˈap. Axtë ojts tˈawdäjnëdë kanäägë dios diˈib ja toxytyëjkëty yˈawdäjttëp, extëm ja dios diˈib  xyëˈäjtypy Baal de Peor diˈib myëjtuundëp ko nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë. Ko duˈun yˈadëtstë ta yajtukumëdoodë, ja yˈoˈktë 24 milë yetyëjk diˈibë naty tëkëyanëdëp mä ja nax diˈibë Dios të tyukwandäˈägëdë. ¡Axëëk jyäjt kyëbajttë! (Números 25:1-9.)

4. ¿Tiko milˈam ja israelitë yajtëgooyëdë ja toxytyëjk?

⁴ ¿Tiko may ja israelitë ojts tyëgoytyë? Yëˈko kyaj naty tnekymyëdattë oy ja jyot kyorasoon. Të naty tmëjagamgaˈaktë Jyobaa ets të naty tjäˈäytyëgoytyë tijaty të tyukmëdunëdë, extëm yaˈˈawäˈätspëtsëëmëdë Ejiptë, yajkääy yaˈukëdë, kyuentˈäjtëdë mä ja lugäärë äänëˈëk tëtsëˈëkpë ets axtë yajjäjtëdë oy mëk mä ja nax diˈibë naty të tyukwandäˈägëdë (Ebreeʉsʉty 3:12). Apostëlë Pääblë jyamyajts wiˈix ja israelitë tyëgooytyë, pääty ojts tkujayë: “Kyaj nmëˈinduˈunëm, extëm yëˈëjëty nimay yˈadëtstë, es yˈoˈktë iˈpx tëgëk mil mä tuˈukpë jeˈeyë xëë” (1 Korintʉ 10:8). *

5, 6. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nijäˈäjëm extëm tyëgooytyë ja israelitëty mä ja nyaxwinyëdë Moˈap?

⁵ Extëm mä Números tnimaytyaˈagyë israelitëty yajpattë, nanduˈun tyam nyajpatëm, të ja tiempë ttukjäˈty parë nˈaxäjëm ja jembyë jukyˈäjtën diˈibë Dios të xytyukwandakëm (1 Korintʉ 10:11). Tyam nan yëˈëyë jäˈäy wyinmäˈänyˈäjttëbë ijt tsënaaky extëm ja jäˈäyëty diˈib Moˈap, jeˈeyë ko mas oˈktëy yˈadëtsnëdë. Ets duˈun extëm ja israelitëty yëˈë tyäˈädë poky  ojts yajkäˈäjëdë, nan yëˈë tyam milˈamë Dios mëduumbë yajkäˈäjëdëp tuˈuk tuˈugë jëmëjt (2  Korintʉ 2:11). Ets duˈun extëmë Simrii kyaj tsyëˈkë ko tmëdëjkë mä tyëjk tuˈugë kiixy diˈib Madian, nanduˈun tyam näägë Dios mëduumbë yˈadëˈëtstë, yajmäˈttëbë Diosë kyäjpn (Números 25:6, 14; Juudʉs 4).

⁶ Nˈoknayajtëˈëjëm: “¿Jënäämbëts ko nanduˈunëts tyam nyajpääty extëm ko ja israelitëty yajpattë Moˈap? ¿Nˈijxypyëts ko wingon yˈijnë ja jembyë jukyˈäjtën?” Pën duˈun, nˈoktuˈunëmë mëjää ets xëmë nˈijtëm mä Diosë tsyojkën mët ko nmëmëdoˈojëmë tyäˈädë anaˈamën: “Kugaˈaktë ja mëˈinduunk” (1 Korintʉ 6:18).

7, 8. ¿Tijaty yajtijp mä Biiblyë mëˈinduunk, ets tijaty jotmay pyattëp diˈibë duˈumbë tyuunkˈäjttëp?

⁷ Diˈib mä ayuk Biiblyë të yajkäjxnaxy mëˈinduunk (amxan fornicación), yëˈë yˈandijpy ko jäˈäy yˈity tsyëënë extëmë Dios kyaj të ttuknibëjtäägë. Extëm ko jäˈäy tmëttsëënë diˈib kyaj tnyaˈayëty o tnëdoˈoxyëty, o ko tsyëënëdë ets kyaj syëbilpëktë, ets ko tmëttsëënë diˈibë duˈumbë tyimtuunkˈäjtypy. Nan yëˈë yˈandijpy ko jäˈäy nyaytyoˈonxëdë o ttukuyattë ja yetyëjkˈäjtën o tyoxytyëjkˈäjtën, ets ko dyajtundë wiinktsoo ja yetyëjkˈäjtën o tyoxytyëjkˈäjtën extëm ko dyajtëkëdë yˈääjoty o yˈëxkëˈëytsyoo. Ets ko nyaymyëttsëënëdë ak yetyëjk o ak toxytyëjk ets ko tsyëënëdë mëdë jëyujk. *

⁸ Biiblyë yajxon tnimaytyaˈaky ko pënaty axëëk tsënääy jukyˈäjttëp kyaj tˈaxäjëyäˈändë jyukyˈäjtënë winë xëëbë, ets kyaj mbäät nyekyˈittë mä Diosë kyäjpn (1 Korintʉ 6:9; Diˈibʉ Jatanʉp 22:15). Nan pyattëp mëjwiin kajaa amay jotmay. Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj jotkujk nyekynyayjawëdë Dios windum, kyaj wäˈätsë nyiniˈx kyëbäjk tnekyjawëdë, kyaj jyiiky myëguˈuk nyekyˈixëdë extëm ko naty oy yajpääty, mbäät  myaˈatyë tsyënäˈäy jyukyˈäjtën, wyeˈemy uˈunkmëët, nyinaxëdë päˈäm ets axtë yˈooky (Galasyʉ 6:7, 8). Pääty, ¿tiko net naytyukmëtsojkëmë duˈumbë jotmay? Jotmay myëët njënäˈänëm ko mayë jäˈäy kyaj wyinmaytyë pën duˈun wyimbëtsëmët, extëm ko tˈixtë, tmëdowdë o tkäjxtë pornografía.

9. ¿Tëyˈäjtën extëm nääk jyënäˈändë ko pornografia kyaj yˈaxëktuny? Oknimaytyäˈäk.

⁹ Oymyääty tyamë jäˈäy tˈixtë mä rebistë, mä telebisionk, mä internet ets tmëdowdë mä ëy yaˈaxy wiˈixë jäˈäy dyajtundë axëëgë nyiniˈx kyëbäjk o pyëtsëmdë niwäˈäts ëxwäˈäts, (amxan pornografía). * ¿Tëyˈäjtën extëm nääk jyënäˈändë ko kyaj yˈaxëktuny? Kyaj tyëyˈäjtënëty. Pes pënatyë tyäˈädë yˈijxtëp o myëdoodëp mbäät tmëyujy ets këˈëmë nyiniˈx kyëbäjk tton tmatstët, etsë net ttunkˈattë ja “wyinmäˈäny ja tsoytyuˈun mëëtpë”. * Mbäädë net yëˈëyë twinmäˈänyˈäjnë ja ijt tsënaaky, ja tsojkënë axëëkpë ets diˈibë të pyëjknëdë mbäät tmëdattë jotmay ets axtë nyaymyastuˈudëdë (Romanʉs 1:24-27; Éfesʉ 4:19). Tuˈugë jäˈäy diˈib nyiˈëxpëjkëp wiˈix mbäät tpudëkëdë duˈumbë jäˈäy, jyënaˈany ko tyäˈädë jotmay duˈun extëmë kanser “kyaj tyëgoy niˈigyë jyantsy myëjwindëkë, timnäˈäty jeˈeyë tyëgoy ets tsip tsyooybyäädët ets nyiwijët”.

10. ¿Wiˈix mbäät njaygyujkëmë tadë ää ayuk diˈib yajpatp mä Santya̱ˈa̱gʉ 1:14 etsë 15? (Ixë rekuäädrë “ ¿Wiˈixëts ojts nˈaxäjë naybyudëkë parëts nayaˈitëdët wäˈäts?.”)

¹⁰ Nˈokmëdäjtëm xëmë winmäˈänyotyë tyäˈädë ää ayuk diˈib yajnigäjxp mä Santya̱ˈa̱gʉ 1:14 etsë 15: “Jaˈaygyëjxmë jäˈäy pyekytyunäˈändë ko ja yˈatsojkën nyaytyukwinˈëënëdë, es mët ja kyëˈëm tsojkën nyayajtëgoyëty. Ko jäˈäy ttsoktë diˈibë kyaj yˈoyëty, ja myiny ja pojpë; es ko tyäˈädë pojpë  myëjwindëkë ja myiinë ja oˈkën”. Pääty ko mä jot winmäˈäny myinëdë axëëkpë tsojkën, netyë yˈoyëty nyajjëgakëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿ti mbäät nduˈunëm pën ajotkumonë kyëxeˈeky diˈib mbäät dyajminyë axëëkpë tsojkën? Netyë nasˈijxëm wiinktsoo, nyajpiˈtsëmë komputadoorë, nyajtëgäjtsëmë kanal mä telebisionk o nduˈunëm oy tyimtiijëty parë kyaj nˈijxëmë axëkˈäjtën diˈib mbäät xyajtëgoˈoyëm (Matewʉ 5:29, 30).

11. ¿Tijaty mbäät nduˈunëm ko xytyukmiˈinëmë axëëkpë tsojkën?

¹¹ Ëtsäjtëm kyaj nayˈixyˈäjtëm extëmë Jyobaa xyˈixyˈäjtëm, pääty xyˈanmäˈäyëm: “Ëxmäjtskëxnë jaˈa jëbëkpë, [...] kaˈp jaˈa wiinkpë toˈoxyëjk mëdtuundëgooygyëxëty, kaˈp jaˈa jëbëkpë axëëkpë mduungëxëty, kaˈp jaˈa mniˈkx mgopt tsyojkëny  mnimëdoowëty ajkëxy y jaˈa jëbëk atsojkëny, nan kaˈp jaˈa kumeenyˈadëë mˈatsojkëxëty” (Colosenses 3:5, NTM). Kajaa tsyiptaˈaky parë duˈun nduˈunëm. Per nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa mbäät xypyudëjkëm (Salmo 68:19). Pääty nˈokˈëxtäˈäyëmë nyaybyudëkë tëgok tëgok xytyukmiˈinëmë axëëkpë tsojkën. Nˈokmënuˈkxtakëm parë xymyoˈoyëmë “mëkˈäjtën” diˈib mëjwiin kajaa, ets nˈoktuˈunëmë mëjää parë nyajtëgäjtsëmë winmäˈäny ko xytyukmiˈinëmë axëkˈäjtën. (2 Korintʉ 4:7; 1  Korintʉ 9:27; ixë rekuäädrë mä jyënaˈany: “ ¿Wiˈixëts mbäät nmastuˈutyë axëkˈäjtën?”)

12. ¿Ti yˈandijpyë tadë “jot korasoon”, ets tiko mbäät nguentˈäjtëm?

¹² Yëˈë rey Salomonk ojts jyënaˈany: “Nitii duˈun mbäät ngakuentˈäjtëm extëmë jot korasoon yëˈko japë duˈun tsyoony diˈib mbäät xyajjukyˈäjtëm” (Proverbios 4:23). ¿Ti yˈandijpyë tadë jot korasoon diˈib mbäät nguentˈäjtëm? Yëˈë ti japˈäjtp jodoty winmäˈänyoty, wiˈix njäˈäyˈäjtëm Dios windum. Yëˈë duˈunë jot korasoon diˈibë Jyobaa yˈixaampy parë nëjx xymyoˈoyëm ja jukyˈäjtën winë xëë, kyaj yëˈëjëty wiˈix ngëxëˈkëm nikëjxy këbajky. Pääty jëjpˈam ets nguentˈäjtëmë korasoon, pes mbäät xytyukpatëmë jukyˈäjtënë o mbäädë oˈkën. Nˈokpanëjxëmë yˈijxpajtënë Job, yëˈë ojts dyajtëkë mä jyot wyinmäˈäny parë ninäˈä tkaˈixët tuˈugë toxytyëjk mëdë wiink tsojkën (Job 31:1). Nˈokˈanmäˈäyëmë Dios extëm jyënaˈanyë Salmo 119:37: “Yajjëgaˈaktsë nˈijxënë parë këdiibëtsë nwiin tˈixët diˈib kyaj yˈoyëty”.

13. ¿Pën xyëˈäjt Dina, ets tiko njënäˈänëm ko kyaj yajxon twinˈijxyë myëtnaymyaayëbë?

¹³ Mä kapitulo 3 të nijäˈäjëm ko pënaty mëët naymyaˈayëm mbäät xytyuktuˈunëmë oybyë o axëëkpë (Proverbios 13:20; 1 Korintʉ 15:33). Pes duˈunë Dina jyajty, ja nyëëxë Jakoob (Génesis 34:1). Yëˈë käjxwijë tyääk tyeety mä yeˈky pyejty, per kyaj yajxon twinˈijxyë myëtnaymyaayëbë, yëˈë mëët tyuˈukmujky ja toˈoxyˈënäˈk diˈib tsënääytyëp Kanan mä jäˈäy axëëgë nyiniˈx kyëbäjk dyajtundë, duˈun extëm ja jäˈäyëty diˈib Moˈap  (Levítico 18:6-25). Pääty ja yetyëjkëty diˈib tsënääytyëp Kanan wyinmääytyë ko mbäät pojënë dyajtëgoyë Dina. Etsë Sikem duˈun wyinmääy, oyë naty jyaˈity mëjkumay mä jyëën tyëjk (Génesis 34:18, 19).

14. ¿Wiˈix jyajty kyëbejtyë Dina ko yajxon tkawinˈijxyë myëtnaymyaayëbë?

¹⁴ Ko tiempë nyajxy ta Dina tˈixyˈajtyë Sikem, mbäät kyaj tyimwinmääy tmëttsëënët. Perë Sikem winmääy duˈun, pes tuˈugë xëë ko tyuktëjkë ja tsojkën parë tmëttsëënëyaˈany, ta yˈadëtsy extëmxyëp ojts yˈadëˈëtstë ja myëgugäjpn. Ojts tmatsy ja Dina ets aguanë tmëttsënääy, pääty kyaj nyekytsyobaty oy ok ojts tjatsojknë, pes axëëgë naty të yˈadëˈëtsy (Génesis 34:1-4). Ko Dina yajxon tkawinˈijxyë myëtnaymyaayëbë kyaj yëˈë naytyuˈuk axëëk jyajty, nanduˈunën ja fyamilyë dyajnäjxyë jäj jëmuˈumën etsë ayoˈon tsoytyuˈun (Génesis 34:7, 25-31; Galasyʉ 6:7, 8).

15, 16. ¿Wiˈix mbäädë Dios xymyoˈoyëmë wijyˈäjtën? (Ixë rekuäädrë “ Tekstë diˈib mbäät xyajwinmäˈäyëm.”)

¹⁵ Ko ja Dina jyajty axëëk, waˈan jaanëm tpejkyë kuentë ko  ojxyëp nyaygyuentˈatyëty. Ëtsäjtëm kyaj tiko nanduˈun axëëk njäjtëm parë nbëjkëmë kuentë diˈibën oy, kom ntsojkëmë Jyobaa ta nmëmëdoˈojëmë kyäjxwijën extëm ko xyˈanmäˈäyëm ets “[njëdijtëm] mëdë jäˈäyëtyë kuwijypyë” (Proverbios 13:20). Pën nmëmëdoˈojëm xëmë Jyobaa, ta nijäˈäjëm diˈibë nëˈë tuˈu oy, ets kyaj nëgoo nbatëmë amay jotmay (Proverbios 2:6-9; Salmo 1:1-3).

 ¹⁶ Dios myoobyë wijyˈäjtënë pënaty amdoojëp, pääty parë xymyoˈoyëm tsojkëp nuˈkxtakëm, nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets ngäjxëmë ëxpëjkpajtën diˈib yajpëtseembyë tuumbë diˈib kuwijy (Matewʉ 24:45; Santya̱ˈa̱gʉ 1:5). Nan tsojkëp nˈijtëm tudaˈaky ets nˈaxäjëmë käjxwijën diˈib miimp mä Biiblyë (2 Reyes 22:18, 19). Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë Dios mëduumbë nyijäˈäp ko tëyˈäjtën extëm jyënaˈanyë Jeremías 17:9: “Nitii duˈun kyawinˈëëny extëmë korasoon, ets ninëˈën kyamaˈxtuky”. Per ko net tpäätyë jotmay mä kyaj yajxon tijaty ttuny, ¿ijtpë net tudaˈaky parë tˈaxäjë käjxwijën etsë naybyudëkë?

17. ¿Ti jotmay mbäät tpääty tuˈugë uˈunkteety mëdë nyëëx, ets wiˈix mbäät ttukjaygyukë?

¹⁷ Nˈokpawinmäˈäyëmë tyäˈädë ijxpajtën: Tuˈugë uˈunkteety kyaj tkupeky etsë nyëëx nyaybyäädëdët jeˈeyë nimajtsk mët tuˈugë mixy diˈib nanduˈun Dios mëduump. Mbäät ja nyëëx yˈanëˈëmxëty: “Per tatë kyajts ti axëkˈäjtënë ndunäˈäny, pes tyapëtsë njot nwinmäˈäny”. Tyäˈädë kiixy mbäät mëk ttsekyë Jyobaa ets yajxon tijaty ttunäˈäny. Per, ¿mbäät njënäˈänëm ko jyantsy myëdäjtypyë wijyˈäjtën ets ko jyantsy kyugekypy ja “mëˈinduunk”? ¿O mbäät nwinmäˈäyëm ko yëˈë tyuumpy wiˈix ja jyot kyorasoon yˈanëˈëmxëty? (Proverbios 28:26.) Mbäät myiny mä winmäˈäny kanäägë tekstë diˈib mbäät pyudëkëty ja uˈunkteety ets tˈixët wiˈix ttukjaygyukët ja nyëëx (ixë Proverbios 22:3; Matewʉ 6:13; 26:41).

18, 19. ¿Ti jotmayë Josee ojts tpääty, ets ti tyuun?

¹⁸ Tuˈugë mixy diˈib mëk tsyojkë Dios ets ojts tkugeˈegyë mëˈinduunk yëˈë Josee, diˈibë Dina kyuˈutsyˈäjt (Génesis 30:20-24). Josee të naty këˈëm tˈixy ko jantsy axëëk wyimbëtsemy ko ja tsyëˈë kyajapˈäjtyë jyot wyinmäˈäny. Ko tyäˈädë tmëdäjty wyinmäˈänyoty ets ko yˈitany xëmë mä ja Diosë tsyojkën, yëˈë diˈib ojts pyudëkëty ko ja Potifaarë nyëdoˈoxy jabom jabom ojts jyayajtëgoyaˈanyëty. Kom juyë naty yajmëdaty Ejiptë parë yajtuumbëˈaty kyaj mbäät pojënë tmastuˈuty ja tyuunk ets nyëjxnët. Pääty tsojkëbë naty tmëdatët ja  wijyˈäjtën ets amëk jotmëk twinguwäˈägët ja jotmay. Kyaj tnaˈijxy ets ja toxytyëjk tyuktunëdët ti naty tsyejpy, ets ok, ta axtë ojts tkugeˈeky (Génesis 39:7-12).

¹⁹ Nˈokpawinmäˈäyëmë tyäˈädë: ¿Ojxyëbë Josee nyayaˈityëty mëk koxyëp twinmäˈänyˈajty ja toxytyëjk ets tjantsy pyawinmääy wiˈix mëët yˈit tsyëënët? Kyajxyëp. Josee kyaj dyajtëjkë mä jyot wyinmäˈäny ja axëkˈäjtën, myëjjäˈäbë naty ko jantsy oy yˈity mëdë Jyobaa ets kyaj tmëdëgoyany. Duˈun ojts tnigajxy ko tˈanmääy ja Potifaarë nyëdoˈoxy: “Yëˈë nwintsënëts käˈäbëts ti xytyukmëwindukˈookye mijtsyë tëy käˈäb mëbäät nmëmääy nmëdäjy, jaˈko mijts mdoxytyëjkˈatyë e duˈun, ¿wiˈixëts ko ëxëëkpë ndunëty ets nmëbokytyunëtyës yëˈë Dios?” (Génesis 39:8, 9, MNM).

20. ¿Wiˈixë Jyobaa tpudëjkë Josee?

²⁰ ¡Jyobaa jantsy jotkujk nyayjäˈäjë ko Josee mëk nyayaˈijtë tuˈuk tuˈugë xëë nyaxy, oyë naty jagam yajpääty mä fyamilyë! (Proverbios 27:11.) Ok, ta Josee yajpëjtaky pujxndëgoty, per ta Jyobaa yaˈˈawäˈätspëtsëëmë ets pyudëjkë parë yajkutujkënymyooy extëmë myëmajtskpë anaˈambë jap Ejiptë ets tniwintsënˈatët ja jeˈxy peky diˈibë naty mukäämp (Génesis 41:39-49). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko tëyˈäjtën extëm jyënaˈanyë Salmo 97:10: “Pënaty tsyojktëbë Jyobaa, axëkˈix diˈibë axëëk. Yëˈë kyuentˈäjtypyë jyukyˈäjtënë pënaty kyaj myastuˈudëdë; ets dyaˈˈawäˈätspëtsemy mä axëkjäˈäy”.

21. ¿Wiˈix dyaˈijxë tuˈugë mixy diˈib tsënaapy Africa ko nayaˈijtëp wäˈäts?

 ²¹ Tyam nan milˈamë Dios mëduumbë tmëmëdowdë tyäˈädë anaˈamën: “Axëkˈixtë diˈib axëëk ets tsoktë diˈibë duˈun oy” (Amós 5:15). Tuˈugë mixy diˈib Africa jyënaˈany ko tuˈugë kiixy diˈib mëët yˈeskuelëˈaty ojts yˈanëˈëmxëty ko myëttsëënëyaˈanyëty pën pyudëjkëp mä ja yˈeksamen ttundë. Tyäˈädë mixy jyënaˈany: “Netyëts nˈanmääy ko kyaj. Pes kots nmëmëdoyë Jyobaa yˈanaˈamën yëˈëts xypyudëjkëp parëts nayjawëdët wäˈäts, ets yëˈëts diˈib niˈigyë nyajtsobatypy”. Ko tuˈugë jäˈäy pyokytyuny jeˈeyë “tuk tsojk pekyoty xyon[daˈaky]”, pojënë nyaxyë tsyojkën, pes ok ta tyukminyëtyë jotmay (Ebreeʉsʉty 11:25). Tyäˈädë xondakën ninëˈën kyakijxyë mëdë jotkujkˈäjtën diˈib xëmë nmëdäjtëm ko nmëmëdoˈojëmë Jyobaa (Proverbios 10:22).

22, 23. 1) Pën tuˈugë Dios mëduumbë të pyokytyuny, ¿tiko kyaj mbäät njënäˈänëm ko kyaj ti mbäät nyekyyajtuny? 2) ¿Ti naybyudëkë mbäät yajmoˈoy pën të pyokytyuny?

²² Niˈamukë nyajpatëm pokyjyaˈay, pääty tsojkëp nduˈunëmë mëjää parë nmëmadakëmë axëëkpë tsojkën ets nduˈunëm diˈibë Dios yˈoyˈixëp (Romanʉs 7:21-25). Jyobaa nyijäˈäp wiˈix nyajpatëm pes “jyamyejtsypy ko naxway naxpuˈxm ëtsäjtëm” (Salmo 103:14). Per näˈäty mbäät tuˈugë Dios mëduumbë tyuundëgoy mëjwiin kajaa, ¿mbäät njënäˈänëm ko kyaj ti mbäät nyekyyajtuny? Kyaj. Mbäät ja pokyjyaˈay axëëk jyaty extëmë Dabit jyajty, per pën jodëmbijtp ets myayajtsypyë poky, Jyobaa xëmë yˈity “listë ets xypyokymyaˈkxäˈänëm” (Salmo 86:5; Proverbios 28:13; Santya̱ˈa̱gʉ 5:16).

²³ Jyobaa nan xymyoˈoyëmë naybyudëkë mä naymyujkën, yëˈë “të tnayakyë yetyëjkëty” o mëjjäˈäytyëjk diˈib ijttëp listë ets xypyudëkëyäˈänëm (Efesios 4:8, 12, NM; Santya̱ˈa̱gʉ 5:14, 15). Pën të nbokytyuˈunëm, mbäät xypyudëjkëm ets jatëgok oy nˈijtëm mëdë Dios, ets nmëdäjtëmë jot winmäˈäny parë këdiibë jatëgok ngäˈäjëm mä poky (Proverbios 15:32).

24, 25. 1) Ja mixy diˈib yajmaytyakp mä Proverbios 7:6-23, ¿wiˈix dyaˈijxë ko kyaj jyapëtyë “jyot wyinmäˈäny”? Oknimaytyäˈäk. 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nmëdäjtëmë jot winmäˈäny?

²⁴ Biiblyë majtsk pekyë jäˈäy tmaytyaˈaky, tuˈuk “diˈib kyaj jyapëtyë jyot wyinmäˈäny” ets jatuˈuk “diˈib tapë jyot wyinmäˈäny” (Proverbios 7:7). ¿Pën yajmaytyakp “diˈib kyaj jyapëtyë jyot wyinmäˈäny”? Yëˈë diˈib kyaj tmëwinmäˈänybyaaty diˈib oy ets diˈib axëëk, diˈib kyaj yajxon dyajtunyë jyot wyinmäˈäny, ets mbäät duˈun yajpääty mët ko kyaj dyajkëktëkë yˈëxpëjkënë mä Diosë yˈAyuk o mët ko kyajnëm jeky Dios mëduny. Pääty pojënë pyokytyuny extëm ja mixy diˈib yajmaytyakp mä Proverbios 7:6-23. Per diˈib “tapë jyot wyinmäˈäny” myëmääy myëdajpy wiˈix jyaˈayˈaty jyodoty wyinmäˈänyoty, pääty tˈëxpekyë Diosë yˈAyuk ets xëmë tmënuˈkxtaˈagyë Dios parë pyudëkëdët. Ets oy pyokyjyaˈayëty, tyuumbyë mëjää parë Dios ttukjotkëdäˈägët ti wyinmaapy, ti tsyojkënyëˈajtypy ets ti tyuumpy. Duˈuntsoo dyaˈixyëty ko “naytsyojkëp këˈëm”, ets ko “pyää[daambyë] oybyë” (Proverbios 19:8).

²⁵ Pääty nˈoknayajtëˈëjëm: ¿Ijtpëts seguurë ko Jyobaa yˈanaˈamën yëˈë diˈib niˈigyë oy? ¿Njantsy myëbejkypyëts ko nbäädëbëts mëjwiin kajaa jotkujkˈäjtën pën nguytyuumbyëts? (Salmo 19:7-10; Isaías 48:17, 18). Pën kyaj nˈijtëm seguurë, nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix wyimbëtsëmët ko ngamëmëdoˈojëmë Diosë yˈanaˈamën. Ets nan nˈokˈijxëm “ko Jyobaa oyjyaˈayëˈë”, mët ko njukyˈäjtëm extëm ja tëyˈäjtën jyënaˈany ets nyajtuktujkëm ja jot winmäˈäny mëdë oyˈäjtën, tëyˈäjtën, wäˈätsˈäjtën ets mët tukëˈëyë diˈibë oybyëtsëëmp ets yaˈoynyigäjxp (Salmo 34:8; Filipʉs 4:8, 9). Mbäät nˈijtëm seguurë ko pën nduˈunëm duˈun, ta niˈigyë myëjwindëkët ja tsojkën mä Dios ets nduˈunëm tijaty tsyejpy ets nˈaxëkˈijxëm tijaty yëˈë yˈaxëkˈijxypy. Nˈokjamyajtsëmë Josee, kyaj mët ko wyäˈäts jäˈäyëty tkugeky ja mëˈinduunk, yëˈë duˈun mët ko ojts tnasˈixë etsë Jyobaa xëmë tyuˈumoˈoyëdët ets ttuuny tijatyë Dios tsyejpy. Ëtsäjtëm nanduˈun mbäät nduˈunëm (Isaías 64:8).

26. ¿Ti diˈib nˈaknijawëyäˈänëm?

 ²⁶ Jyobaa kyaj të dyajkojˈyë jäˈäyë nyax nyiˈkx parë jeˈeyë tsojkënë nyaymyoˈoyëdët o ttukuyatët, yëˈë duˈun parë jäˈäy diˈib të pyeky tsyëën jyukyˈattët ets tpäättët ja yˈuˈunk yˈënäˈk (Proverbios 5:18). Mä kapitulo 10 etsë 11 nijawëyäˈänëm wiˈixë Dios tˈixyë pëjk ukën.