Ir al contenido

Ir al índice

TLAMACHTILI 9

“Amo xijchiuakaj tlen ueli ika tlen axinmonamik”

“Amo xijchiuakaj tlen ueli ika tlen axinmonamik”

“Amo xijchiuakaj tlen ueli ika tlen axinmonamik [...]. Amo xijtokilikaj tlen fiero tlen kineki inmotlakayo [...] [yon] tlen eli se pinaualistli. Amo xijnekikaj [intlapij]piasej [...], pampa tlakamej tlen keja nopa kichiuaj, kiueyimatij tlen kipiaj keja eliskia se dios.” (COLOSENSES 3:5.)

1, 2. ¿Tlake kichijki Balaam pampa kinekiyaya ma kintlatsakuiltikaj israeleuanij?

SE KUALI michtlajtlamajketl kimati kanke itstokej nopa michimej tlen kineki kinitskis, yeka kuali kimati tlake kiuikas tlen ika uelis kinitskis. Kema kiita kena kinitskia ika nopa tlamantli tlen kinpaktia michimej, tlauel yolpaki.

2 Ipan xiuitl 1473 kema itstoyaj israeleuanij, se tlakatl katli motokaxtik Balaam, tlen kiijtouayaya eliyaya se tlajtolpanextijketl, nojkia kichijki kej se kuali michtlajtlamajketl, pampa kimatki kenijkatsa kichiuaskia ma kintlatsakuiltikaj toTeotsij itekipanojkauaj ipan tlamayamitl Moab, kema nechka moaxkatiskiaj nopa tlali tlen toTeotsij kinmakaskia. Balaam kiiljuijtoyaj kitlaxtlauiskiaj tlaj kintelchiuaskia israeleuanij. Kema kinekiyaya kintelchiuas, Jehová kichiualtiyaya ma kinteochiua. Maske amo uelki kintelchijki, kitemolik kenijkatsa kinkajkayauaskia pampa kinekiyaya ma kitlaxtlauikaj. Yeka moiljuik tlaj kichiuaskia israeleuanij ma tlajtlakolchiuakaj, Jehová kintlatsakuiltiskia. ¿Tlake kichijki Balaam? Kinkajkayajki ika ichpokamej tlen Moab (Números 22:1-7; 31:15, 16; Apocalipsis 2:14).

3. ¿Kuali kiski tlen kichijki Balaam?

3 ¿Kuali kiski tlen kichijki Balaam? Kena, pampa sekij “pejkej tlen ueli kichiuaj [o motejkej ininuaya] moabitasiuamej”. Nojkia kinueyichijkej teotsitsij, kej Baal Peor, katli eliyaya se ininteotsij tlen tlauel amo kuali, pampa momekatiyayaj iixpa. Yeka, Jehová kinmiktik 24,000 tlakamej kema nechka kalakiskiaj ipan tlali tlen kinmakaskia (Números 25:1-9).

4. ¿Kenke miakej israeleuanij tlajtlakolchijkej ininuaya siuamej?

4 ¿Kenke tlajtlakolchijkej israeleuanij? Pampa moyoliljuijkej tlen amo kuali uan yeka kitlauelkajkej Jehová. Amo kiilnamijkej kenijkatsa Jehová kinpaleuijtoya, kej kema kinkixtik ne Egipto, kema kintlamakak uan kema kuali kinmokuitlauik ipan uaktok tlali (Hebreos 3:12). Yeka apóstol Pablo kiijtok: “Ma axtijchiuakaj tlen ueli ika tlen axtonamik keja sekij inijuantij kichijkej uan toTeko kichijki ma mikikaj veintitrés mil ipan san se tonal” (1 Corintios 10:8). *

5, 6. ¿Kenijkatsa techpaleuia tijmatisej tlen kinpanok israeleuanij kema itstoyaj nechka Moab?

5 Tojuantij nojkia tiitstokej kej itstoyaj israeleuanij, pampa Jehová nechka kichiuas ma tiitstokaj nochipa ipan Tlaltipaktli (1 Corintios 10:11). Ipan ni tonali miakej nojkia san kinekij motekasej ininuaya sekinok kej kichiuayayaj katli itstoyaj Moab. Uan kej kinpanok israeleuanij, sejse xiuitl miakej toikniuaj nojkia tlajtlakolchijtokej (2 Corintios 2:11). Se israelejketl katli motokaxtik Zimri, kiuikak ichaj se ichpokatl tlen euayaya Madián uan panokej israeleuanij ininixpa. Kej kichijki ni tlakatl, sekij amo kuali monejnemiltiaj ipan tlanechikoli uan kichiuaj sekinok toikniuaj nojkia ma tlajtlakolchiuakaj (Números 25:6, 14; Judas 4).

6 Ma timotlajtlanikaj: “¿Nijmati nojkia niitstok kej kema israeleuanij itstoyaj ipan ‘tlamayamitl Moab’? ¿Nijmati nechka nijselis tlen Jehová techtenkauilijtok?”. Tlaj tijmajtokej ni, ma tijchiuakaj kampeka nojua ma techiknelijto toTeotsij uan ma tijneltokakaj ni: “Amo xijchiuakaj tlen ueli ika tlen axinmonamik” (1 Corintios 6:18).

Kej nesi tlamayamitl tlen altepetl Moab

¿TLAKE KIIJTOSNEKI ‘AMO TIJCHIUASEJ TLEN UELI IKA TLEN AXTONAMIK’?

7, 8. ¿Tlake kiijtosneki kema Biblia kiijtoua “amo xijchiuakaj tlen ueli ika tlen axinmonamik”, uan tlake kuesoli kipiaj katli kichiuaj nopa?

7 Ika griego, nopa tlajtoli pornéia motlajtolkuepa ipan Biblia nauatl kej: “Amo xijchiuakaj tlen ueli ika tlen axinmonamik”. Ni kiijtosneki nochi tlen kichiuaj kema se tlakatl moteka ika se siuatl maske amo mosenkajtokej, kema momekatiaj, kema kitlaxtlauiaj se akajya pampa kinekij motekasej iuaya, kema katli amo mosenkajtokej mopipitsouaj uan mochichij kampa amo kinamiki (sexo oral), kema mochiuiliaj miak tlamantli ipan inintsinteno (sexo anal), kema moijitskiaj kampa amo kinamiki, kema se siuatl moteka ika seyok siuatl o se tlakatl ika seyok tlakatl, uan kema mokalakiaj ika se tlapiali. *

8 Biblia kiijtoua katli kichiuaj tlen ueli tlamantli ika tlen amo ininnamik amo uelis itstosej nochipa (1 Corintios 6:9; Apocalipsis 22:15). Tlaj se akajya kichiuas ni, kipias miak kuesoli uan kikixtisej ipan tlanechikoli. Nojkia itlalnamikilis tlauel kiyolkokos, amo kuali kiitasej, mokualanis iuaya isiua o iueue, uelis konepias maske amo kinekiyaya, uan uelis kipias kokolistli tlen ika uelis mikis (xijpoua Gálatas 6:7 uan 8). Amo kinamiki titlaijiyouisej ika ni tlamantli. Miakej amo moiljuiaj kenijkatsa tlauel tlaijiyouisej, yeka peuaj kitlachiliaj nopa pornografía.

NOPA PORNOGRAFÍA KICHIUA MA TITLAJTLAKOLCHIUAKAJ

9. ¿Kenke tlauel amo kuali tijkakisej o tikitasej pornografía?

9 Ipan miak altepemej, nopa pornografía nesi ipan amatlajkuiloli, ipan televisión, ipan Internet, uan miakej nojkia kikakij ipan uikatl. * Ni tlauel amo kuali, pampa katli kikakij o kitlachiliaj pornografía, teipa peuaj momatij moijitskiaj kampa amo kinamiki uan teipa uelis “kichiua[sej] nochi tlen fiero tlen inintlakayo kineki, [maske] se pinaualistli”. Nojkia san kinejnektokej motekasej ininuaya sekinok, moiljuiaj tlen amo kuali uan kemantika kikauaj ininsiua o ininueue pampa tlauel mokualaniaj (Romanos 1:24-27; Efesios 4:19). * Se akajya katli momachtia kenijkatsa uelis kinpaleuisej katli kichiuaj ni, kiijtoua katli san kinejnektokej motekasej ininuaya sekinok, kejuak kipiaj se kokolistli tlen tlauel ouij kipajtisej.

Tetajmej moneki kiitasej tlake kitlachiliaj ininkoneuaj ipan Internet

10. ¿Tlake kiijtoua Santiago 1:14 uan 15 amo kinamiki tijchiuasej? (Nojkia xikita recuadro “ ¿Tlake nechpaleuik ma nijchiua tlen kuali?”.)

10 Santiago 1:14 uan 15 kiijtoua: “Nopa tlamantli fiero tlen se tlakatl o se siuatl tlauel kineki kichiuas ipan itlalnamikilis, ya nopa kiyoltilana. Uan pampa tlauel kineki kichiuas tlen fiero, teipa tlajtlakolchiua. Uan tlen tlajtlakolchiua, teipa kipantis mikistli”. Yeka, ¿tlake techpaleuis amo tijchiuasej tlen amo kuali? Moneki amo timoyoliljuijtosej ipan nopa tlamantli. Uan tlaj nesis ipan televisión o ipan Internet tlen tlauel amo kuali, moneki amo tikitasej o nimantsi tijseuisej tlen tijtlachilijtoyaj. Kiampa amo timoyoliljuisej ipan tlen amo kuali tlen kichiuaskia ma titlajtlakolchiuakaj (xijpoua Mateo 5:29 uan 30).

11. Tlaj peuas timoiljuisej tlen amo kuali, ¿kenijkatsa uelis tijnextisej timotemachiaj ipan Jehová?

11 Jehová kimati tlake tijyolmatij, yeka techtlajtolmaka: “Amo xijchiuakaj tlen ueli ika tlen axinmonamik [...]. Amo xijtokilikaj tlen fiero tlen kineki inmotlakayo [...] [yon] tlen eli se pinaualistli. Amo xijnekikaj [intlapij]piasej [...], pampa tlakamej tlen keja nopa kichiuaj, kiueyimatij tlen kipiaj keja eliskia se dios” (Colosenses 3:5). Maske tlauel ouij, kena uelis tijchiuasej pampa Jehová, katli tlauel techiknelia, nochipa techpaleuis (Salmo 68:19). Yeka, kema peuas timoiljuisej ipan tlen amo kuali, moneki timomaijtosej uan tikiljuisej Jehová ma techmaka “ueyi chikaualistli”, uan tijchiuasej kampeka ayokmo timoiljuijtosej ipan nopa tlamantli (2 Corintios 4:7; 1 Corintios 9:27; ipan iamayo 104, xikita nopa recuadro “ ¿Tlake nechpaleuis ma nijkaua tlen nimomajtok nijchiua?”).

12. ¿Tlake kiijtosneki ‘toyolo’, uan kenke moneki tijmokuitlauisej?

12 Tlanauatijketl Salomón kiijtok: “Más ipati [...] tijmokuitlauis moyoltsi [...], pampa [moyolo] kiijtos tlen tijchiuas ipan moyolis” (Proverbios 4:23). ‘Toyolo’ kiijtosneki nochi tlen tijyolmatij uan tlen timoiljuiaj, yeka tlauel moneki tijmokuitlauisej. Jehová amo san kiita tlen sekinok kiitaj, ya kiita nochi tlen tijpiaj ipan ‘toyolo’, pampa kiampa kimatis tlaj kikauas ma tiitstokaj nochipa o amo. Tlaj tijnekij tijmokuitlauisej toyolo, moneki tijchiuasej kej Job, katli mosentlalik amo kitlachilis yon se siuatl yon moiljuis kichiuas miak tlamantli iuaya (Job 31:1). Nojkia ma tikiljuikaj toTeotsij kej kichijki se itekipanojka: “Xinechuejkatlali tlen nochi tlamantli tlen axkuali para axnikixtokas” (Salmo 119:37).

AMO KUALI TLEN KICHIJKI DINA

13. ¿Ajkia elki Dina, uan kenke amo kuali tlen kichijki?

13 Kej tikitakej ipan tlamachtili eyi, katli ininuaya timouikaj uelis kichiuasej ma tijchiuakaj tlen kuali o amo (Proverbios 13:20; xijpoua 1 Corintios 15:33). Kej nopa kipanok Jacob iichpoka, katli motokaxtik Dina. Maske kuali kiiskaltijtoyaj, pejki mouika ininuaya ichpokamej tlen euayayaj Canaán, katli nojkia tlachiuayayaj kej katli itstoyaj ipan altepetl Moab (Levítico 18:6-25). Yeka, kema Dina yauiyaya, tlakamej moiljuiyayaj nojkia ueliskiaj motekasej iuaya. Uan Siquem, “tlen más kipixki tlatlepanitakayotl ika itata iteixmatkauaj”, kej nopa moiljuik (Génesis 34:18, 19).

14. ¿Tlake panok pampa Dina mouikak ininuaya ichpokamej canaáneuanij?

14 Maske uelis Dina amo kinekiyaya motekas iuaya Siquem, nopa telpokatl kena kinekiyaya. Se tonali Siquem tlauel kinejki motekas iuaya uan “[kichiualtik] Dina ma moteka iuaya uan kipinaualtik”. Nelia tlauel amo kuali tlen kichiuilik maske teipa “nelia kiixtokak uan kiiknelik” (xijpoua Génesis 34:1-4). Ni kipanok pampa mouikayaya ininuaya ichpokamej canaáneuanij, uan amo san ya tlaijiyouik, nojkia ichampoyouaj kipixkej miak kuesoli (Génesis 34:7, 25-31; Gálatas 6:7, 8).

15, 16. ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij tijpiasej tlalnamikilistli? (Xikita nopa recuadro “ Textos tlen nojkia techpaleuis”.)

15 Tlen kipanok Dina uelis kichijki ma motlalnamikti. Tojuantij amo moneki techpanos nopa. Tlauel tikikneliaj Jehová, yeka tijneltokaj tlen techtlajtolmaka, kej kema techiljuia ma timouikakaj “ininuaya tlen tlalnamikij” (Proverbios 13:20). Tlaj nochipa tijneltokasej, uelis “tijtlapejpenis[ej] nopa ojtli tlen más kuali” uan kiampa amo titlaijiyouisej (Proverbios 2:6-9; Salmo 1:1-3).

16 Tlaj tijnekij Jehová ma techmaka tlalnamikilistli, moneki timomaijtosej, timomachtisej Biblia uan tijpouasej amatlajkuiloli tlen techmaka nopa tlalnamijkatlatekipanojketl (Mateo 24:45; Santiago 1:5). Nojkia moneki amo timoueyimatisej uan tijneltokasej tlen Biblia techtlajtolmaka (2 Reyes 22:18, 19). Nochi tojuantij tijmatij toyolo techkajkayaua (Jeremías 17:9). Yeka, ¿tlake tijchiuaskiaj tlaj se akajya techtlajtolmakaskia? ¿Tijtlakakilisej tlen techiljuia uan amo timoueyimatisej o tijkauasej ma techkajkayaua toyolo?

17. ¿Kenijkatsa se tetaj uelis kitlalnamiktis iichpoka?

17 Ximoiljui se tetaj amo kikaua iichpoka ma yaui iselti iuaya se toikni telpokatl. Iichpoka kiiljuia: “Notata, amo kenijki ximoiljui, ¡tojuantij amo tleno tijchiuasej!”. Maske nopa ichpokatl kiiknelia Jehová uan amo kineki kichiuas tlen amo kuali, ¿tikijtoskiaj nelia ‘tlalnamiki’ uan amo kineki ‘kichiuas tlen ueli tlamantli ika tlen axinamik’? ¿O timoiljuiskiaj san “motemachia ipan yajaya iselti”? (Proverbios 28:26.) ¿Tikilnamiki sekinok textos tlen ika se tetaj uelis kipaleuis iichpoka? (Xikita Proverbios 22:3; Mateo 6:13 uan 26:41.)

JOSÉ AMO KINEJKI KICHIUAS TLEN AMO KUALI

18, 19. ¿Tlake kipanok José ipan altepetl Egipto, uan tlake kichijki?

18 José, katli eliyaya Dina itepotsikni, tlauel kiikneliyaya Jehová uan amo kema kinejki kichiuas tlen amo kuali (Génesis 30:20-24). Kema eliyaya okichpil kiitak tlen kipanok iikni Dina. Inoj kipaleuik amo kichiuas tlen amo kuali kema tlatekipanouayaya ipan altepetl Egipto, pampa “mojmostla” iteko isiua kiiljuiyaya ma moteka iuaya. José amo ueliyaya kisteuas pampa san eliyaya se tlatekipanojketl, yeka mosentlalik amo kichiuas tlen amo kuali. Se tonali kema nopa siuatl kinekiyaya motekas iuaya, José mochololtik (xijpoua Génesis 39:7-12).

19 Ximoiljui: ¿tlake panotoskia tlaj José nochipa kiilnamiktoskia nopa siuatl uan moiljuijtoskia kichiuas tlen amo kuali iuaya? Uelis tlajtlakolchijtoskia. José amo kinejki moyoliljuis ipan tlamantli tlen amo kuali pampa tlauel kipatiitayaya kuali mouikas iuaya Jehová. Yeka kiiljuik Potifar isiua: “Moueue kikajtok nomako nochi tlen kipia [...]. San ika ta axnijpia tlanauatili pampa tiisiua. Uajka, ¿kejatsa uelis nitlajtlakolchiuas ika toTeko Dios uan mouaya nijchiuas se tlamantli tlen tlauel fiero?” (Génesis 39:8, 9).

20. ¿Kenijkatsa Jehová kipaleuik José?

20 ¡Jehová tlauel yolpajki kema kiitak José nochipa kichijki tlen kuali maske ichampoyouaj uejka itstoyaj! (Proverbios 27:11.) Teipa, maske José kitsajkej, Jehová kichijki ma kikixtikaj uan ma kitekitlalikaj ipan altepetl Egipto (Génesis 41:39-49). Tlen kipanok kinextia nelia tlen kiijtoua Salmo 97:10: “ToTeko kiniknelia nochi tlen kikokoliaj tlen axkuali. Kinmokuitlauia itlakauaj uan kinchololtia ininmako tlaixpanojkatlakamej”.

21. ¿Tlake kichijki se telpokatl kampa momachtiyaya?

21 Kej José, miakej toikniuaj kineltokaj ni tlanauatili: “Axtleno xijpiakaj ika tlen axkuali. Xikiknelikaj tlen kuali” (Amós 5:15). Ya nopa kichijki se toikni. Kampa momachtiyaya, se ichpokatl kiiljuik tlaj kipaleuiskia kema momachtiskiaj matemáticas, uajka kikauaskia ma moteka iuaya. Nopa toikni amo kinejki kichiuas nopa pampa tlauel kipatiita kuali itstos iixpa toTeotsij, uan kuali kiyolmati pampa kineltokak tlen kiijtoua Biblia. Maske uelis ‘timopakilismakasej ika tlajtlakoli san se tlalochtli’, teipa tijpiasej miak kuesoli (Hebreos 11:25). Tlaj tijneltokasej Jehová, amo san se “tlalochtli” tiyolpakisej, pampa ya kichiuas nochipa ma tiitstokaj ika pakilistli (Proverbios 10:22).

TOTEOTSIJ KATLI TECHIKNELIA TECHPALEUIA

22, 23. 1) ¿Kenke amo kinamiki timoiljuisej ayokmo techtlapojpoljuis toTeotsij tlaj titlajtlakolchijtokej? 2) ¿Ajkia inijuantij uelis kipaleuisej katli tlajtlakolchijtok?

22 Nochi titlajtlakolchiuanij, yeka moneki tijchiuasej kampeka tijchiuasej tlen toTeotsij kineki uan amo tlen amo kuali (Romanos 7:21-25). “ToTeko [Jehová] kimati [...] san tielij tlaltejpoktli.” (Salmo 103:14.) Uajka, ¿tlake panos tlaj titlajtlakolchiuasej? ¿Ayokmo techtlapojpoljuisej? Maske titlaijiyouisej kej tlanauatijketl David, toTeotsij “mokualtlalijtok para [tech]tlapojpoljuis” tlaj timoyolkuepasej uan tlaj tikijtosej “tlachke tlaixpanoli [tij]chijtokej” (Salmo 86:5; Santiago 5:16; xijpoua Proverbios 28:13).

23 Jehová nojkia kichiua ma techpaleuikaj ipan tlanechikoli, yeka kintekimakatok tlakamej (Efesios 4:8, 12; Santiago 5:14, 15). Tlaj titlajtlakolchijtokej, inijuantij techpaleuisej kuali ma timouikakaj iuaya toTeotsij uan ma ‘tijmachilikaj miak tlamantli’, kiampa ayokmo titlajtlakolchiuasej (Proverbios 15:32). Ma tikitakaj tlake kiijtosneki ‘tijmachilisej miak tlamantli’.

¿KENIJKATSA UELIS ‘TIJMACHILISEJ MIAK TLAMANTLI’?

24, 25. 1) Kej kiijtoua Proverbios 7:6-23, ¿kenke nopa telpokatl eliyaya “uiuitik”? 2) ¿Kenijkatsa uelis ‘tijmachilisej miak tlamantli’?

24 Biblia kiijtoua tlake kichiua se akajya “tlen uiuitik” uan seyok tlen “kimachili[a] miak tlamantli” (Proverbios 7:7). ¿Kenke kiijtoua “uiuitik”? Pampa amo kuali tlalnamiki, amo kuali tlaneltoka o pampa uelis amo uejkajtok kitekipanoua toTeotsij. Yeka, kej kiijtoua Proverbios 7:6-23, ueliskia tlajtlakolchiuas kej kipanok nopa telpokatl “tlen uiuitik”. ¿Uan tlake kichiua katli “kimachili[a] miak tlamantli”? Kichiua kampeka kuali itstos iixpa toTeotsij, yeka nochipa momachtia Biblia uan momaijtoua. Uan maske tlajtlakole, kichiua kampeka kiyolpakiltis toTeotsij ika nochi tlen moiljuia, tlen kiyolmati uan ika tlen kineki kichiuas ipan inemilis. Kiampa kinextia “moiknelia” uan kineki ma ‘kisa kuali nochi tlen kichiuas’ (Proverbios 19:8).

25 Ma timotlajtlanikaj: “¿Nijmati tlen toTeotsij technauatia ya nopa nechpaleuis uan kichiuas ma niyolpaki tlaj nijneltokas?” (Salmo 19:7-10; Isaías 48:17, 18). Tlaj timoiljuiskiaj amo techpaleuia tlen Jehová technauatia, uajka moneki timoiljuisej tlake panoskia tlaj ayokmo tijneltokasej Jehová itlanauatiljuaj. Moneki ma ‘tijyejyekokaj toTeko uan ma tikitakaj melauak kuali iyolo’. Tijnextisej tijchiuaj ni tlaj timonejnemiltiaj kej Jehová kineki uan tlaj timoiljuiaj san ipan tlamantli tlen tepaleuia, tlen kuali, uan tlen nochi kuali kiitaj (Salmo 34:8; Filipenses 4:8, 9). Tlaj tijchiuasej kampeka tijneltokasej toTeotsij, uajka tlauel tikiknelisej uan tijkualankaitasej tlen kikualankaita. Ma tikilnamiktokaj José, ya amo ‘kichijki tlen ueli ika tlen axinamik’ pampa kikajki Jehová ma kiyakana. ¡Nojkia kej nopa ma tijchiuakaj! (Isaías 64:8.)

26. ¿Tlake tikitasej ipan sekinok tlamachtili?

26 Uajka, amo kinamiki tijchiuasej tlen amo kuali ika totlakayo. Jehová kichijtok katli mosenkajtokej ma kinpiakaj ininkoneuaj uan ma yolpakikaj kema itstokej sansejko (Proverbios 5:18). Ipan sekinok tlamachtili tikitasej kenijkatsa kineki Jehová ma itstokaj.

^ párr. 4 Ipan pilamochtsi Números kiijtoua mijkej 24,000 pampa kisansejkotilia nopa mil tlakamej tlen tlayakananij kinmiktijkej ika tlen Jehová kinmiktik (Números 24:4, 5).

^ párr. 7 Ipan “Preguntas de los lectores” ipan La Atalaya, julio 15, xiuitl 2006, tlen kichijtokej Jehová itlajtoltemakauaj, moixtoma tlake kiijtosneki kema se akajya kichiua tlen tlauel tepinajti uan tlen tlauel sokiyo.

^ párr. 9 Nopa pornografía kiijtosneki kema nesij maseualmej xolomej o kema nesij kenijkatsa motekaj uan san tlemach kichiuaj. Nesij ipan tlaixkopinkayomej, ipan amatlajkuiloli uan ipan sekinok tlamantli, uan ni kichiua ma timoyoliljuikaj tlen amo kuali.

^ párr. 9 Ipan sekinok tlamachtili “¿Kenke amo kuali moijitskisej kampa amo kinamiki?”, moixtoma kenke amo kuali moijitskisej kampa amo kinamiki.