1-2. Waut docht Bieleam sikj ut, om Jehova sien Volkj to schoden?

EEN Fescha jeit no sienen basten Plauz toom feschen. Hee well eene jewesse Sort Fesch locken un doawäajen spekjt hee oppem Angel soont opp, waut dee Sort Fesch jleichen. Een Stootje lota bitt uk aul eena aun, hee trakjt dän rut un freit sikj, daut am daut soo fein jejlekjt haft.

² Lang trigj, en daut Joa 1473 v. o. T., läwd een Maun, waut Bieleam heet. Dee wull uk waut locken, oba daut wieren nich Fesch. Daut wia Gott sien Volkj, waut sikj opp de moabitische Stap loagad, dicht bie daut vesproakne Launt. Wan Bieleam uk väajeef, Jehova sien Profeet to sennen, wia hee doch bloos een jeltjieeja Maun, waut sikj bekjeepen leet, om Gott sien Volkj to veflieekjen. Oba Jehova dreid daut soo, daut dee de Israeliten bloos säajnen must. Nu must Bieleam sikj waut aundret utdenkjen, daut hee sien Jelt kjrieech. Hee wull de Israeliten bat doa brinjen, daut dee eene schwoare Sind bejinjen, wiels dan wudd Jehova dee selfst veflieekjen. Soo brukt Bieleam dan de junge, schmocke Frues von Moab, daut dee de Israeliten sullen en de Sind nenlocken (4. Mose 22:1-7; 31:15-16; Openboarunk 2:14).

3. Woo kjeem daut met Bieleam sienen Plon ut?

³ Jlekjt am daut? Von eene Sied jo. Hee kunn dusende Israeliten locken, met de moabitische Frues Onmoral to begonen. See fungen soogoa aun, dee äare Jetta to deenen, biejlikj dän oppscheiseljen Baal Peor, waut de Aufgott  fa de Fruchtboakjeit wia. Soo kjeem daut dan, daut 24 000 Israeliten omkjeemen, jroz ea see hauden kunt en daut vesproakne Launt nentrakjen. Woo truarich daut doch wia! (4. Mose 25:1-9).

4. Woo kjeem daut, daut dusende Israeliten Onmoral bejinjen?

⁴ Woo wia daut soo wiet jekomen? Väle Israeliten hauden met de Tiet een beeset Hoat jekjräajen. Dee wieren von Jehova aufjekomen, wan hee an uk haud von Ägipten friejemoakt, en de Wiltnis vesorcht un jlekjlich bat aun daut vesproakne Launt jebrocht (Hebräa 3:12). Aun dise Jeschicht docht de Apostel Paulus, aus hee schreef: “Well wie uk nich Huararie driewen, soo aus mank jane eenje deeden, un aun eenem Dach storwen 23.000” (1. Korinta 10:8). *

5-6. Waut lia wie von dän Berecht äwa de Israeliten opp de moabitische Stap?

⁵ Gott sien Volkj es vondoag en biejlikj soone Loag aus de Israeliten bie de moabitische Stap: Dee wieren dicht bie daut vesproakne Launt un wie sent nu dicht bie de vesproakne niee Welt (1. Korinta 10:11). De Moabita wieren no aules bejierich, waut met Jeschlajchtsvekjia to doonen  haud, un en de vondoagsche Welt es daut noch väl oaja. Un jieda Joa moaken dusende Christen dänselwjen Fäla waut de Israeliten don un begonen Onmoral (2. Korinta 2:11). Un daut haft uk en onse Tiet soone en de Vesaumlunk jejäft, waut aundre toom schlajchten veleit haben soo aus Simri don. Dee wia soo driest, daut dee met eene midianitische Fru medden derch daut israelitische Loaga jinkj un dee met no sien Zelt neem (4. Mose 25:6, 14; Judas 4).

⁶ Es die daut kloa, daut du vondoag soo to sajen uk opp de moabitische Stap best un daut de vesproakne niee Welt gaunz dicht bie es? Dan strenj die aun, en Gott siene Leew to bliewen un daut Jeboot notokomen: “Rant wajch von aule Huararie” (1. Korinta 6:18).

7-8. Waut es met Huararie aules jemeent? Waut fa Schoden brinjen väle opp sikj, wan dee Huararie begonen?

⁷ Wan de Schreft von “Huararie” (opp Griechisch: pornéia) rät, es doamet aulet Jeschlajchtsläwen jemeent, waut nich tweschen twee Menschen es, dee no de Schreft no befriet sent. Doatoo jehieet de Ehe bräakjen, sikj fa Jelt met wäm veläwen, jeschlajchtlich toopkomen von Onbefriede (uk toom Mul ooda to hinjen) ooda wäm sien Jeschlajcht aunfoten, met dän eena nich befriet es, toom dän oppreizen. Doa es uk met en, wan Mana met Mana un Frues met Frues soont doonen ooda wan wäa soont met een Tia deit. *

⁸ De Schreft sajcht gaunz kloa, daut dee, waut Huararie driewen, ut de Christenvesaumlunk utjeschloten sellen un daut dee nich woaren daut eewje Läwen kjrieen (1. Korinta 6:9; Openboarunk 22:15). Oba daut kaun uk noch aundre Foljen haben, biejlikj daut aundre an nich mea vetruen, daut  dee sikj wieetloos feelen, Trubbel em Ehestaunt haben, een schlajchtet Jewessen, schwanga woaren, onen daut to wellen, sikj Krankheiten oppschlapen ooda soogoa stoawen (läs Galata 6:7-8). Loont sikj daut, sikj en waut nentojäwen, waut soo väl Lieden veuasoaken kaun? Truarich es, daut väle aun aul daut nich mol denkjen, wan dee sikj enne Jefoa brinjen, biejlikj wan dee aunfangen, sikj noaktje Bilda auntokjikjen.

9. Es daut waut schlemmet, noaktje Bilda to kjikjen? Laj daut ut.

⁹ En väle Lenda es bie Bieekjaschachasch, oppem Tellewizhen un aulawäajen em Internet soont to seenen, to läsen ooda to hieren, waut met daut Jeschlajchtsläwen to doonen haft un de Menschen oppreizen saul. Daut kaun veschiednet sennen, biejlikj schwiensche Leeda, een Bilt von eene Persoon, waut sikj oppreizent hanstalt, ooda uk oppscheiselje Onmoral tweschen twee ooda mea Persoonen. Väle talen soone Sachen nich fa schlemm. Oba daut es, wiels wäa noaktje Bilda kjikjt, kaun sikj daut leicht aunwanen, sikj selfst tofrädtostalen. Soo woat de “schentelje Lost” emma jrata. Daut kaun schlieslich bat doa komen, daut eena von sien Velangen besäten es, oppscheiselje Sachen doonen well, Trubbels em Ehestaunt haft ooda daut de Ehe uteneen brakjt (Reema 1:24-27; Efeesa 4:19). * Een Dokta säd, wan Menschen von äa Velangen besäten sent, es daut biejlikj soo aus met Kjräft: “Daut waust un spreet sikj ut. Schia kjeenmol woat daut von veselfst bäta un daut es sea schwoa to behaundlen ooda wajchtodoktren.”

10. Woo kjenn wie dän Gruntsauz ut Jakobus 1:14-15 nokomen? (See uk dän Kausten “ Waut mie de Krauft jeft, daut rajchte to doonen”.)

¹⁰ Daut es soo, aus Jakobus 1:14-15 sajcht: “Een Mensch woat vesocht wan hee von siene ieejne beese Lost metjeräten  woat. Wan de beese Lost sikj ieescht faustjesat haft, woat de Sind jebuaren. Un wan de Sind jedonen es, brinjt see dän Doot.” Wan en ons schlajchte Jedanken oppkomen, mott wie fuaz waut doajäajen doonen. Biejlikj wan oppem Komputa ooda Tellewizhen met eemol schwiensche Bilda väakomen, dan kjikj fuaz wajch ooda switsch om ooda ut. Doo, waut emma doa needich es, om jäajen daut schlajchte Velangen to kjamfen, ea daut soo stoakj woat, daut du nich mea de Kontroll doaräwa hast (läs Matäus 5:29-30).

11. Woo kaun eena bewiesen, daut eena opp Jehova vetrut, wan eena schlajchte Jedanken haft?

¹¹ Jehova kjant ons bäta aus wie selfst. Doawäajen sajcht hee: “Moakt aules en junt doot waut von june sintliche Natua kjemt, de Huararie, Orreinichkjeit, sintelje  Liedenschoften, beese Lost un Jiez” (Kolossa 3:5). Daut es nich emma eefach. Oba ons himlischa Voda steit ons jeduldich un leeftolich bie, wan wie am doano froagen (Psalm 68:20). Wan du aulsoo met eemol schlajchte Jedanken hast, dan bäd fuaz om “jeistliche Krauft” un bemott die, aun waut aundret to denkjen (2. Korinta 4:7; 1. Korinta 9:27; see uk dän Kausten “ Woo kaun eena von eene schlajchte Aunjewanheit looskomen?”).

12. Waut es met daut Hoat jemeent? Wuarom mott wie no daut oppaussen?

¹² De weisa Kjennich Salomo säd: “Moak secha daut du em Hoat weis best, daut es wuaderch dien Läwen kjemt” (Spricha 4:23). Met daut Hoat es jemeent, woo de Mensch ennalich es, aulsoo woo Gott dän aunsitt. Aus een Mensch woat eewich läwen kjennen es doano, woo dän sien Hoat ver Jehova es, un nich, woo Menschen dän aunseenen. Doawäajen mott wie no ons Hoat oppaussen, soo aus de trua Hiob daut deed. Dee haud daut met siene Uagen faust berät, nich no aundre Frues to kjikjen (Hiob 31:1). Krakjt soo docht een Psalmenschriewa. Dee bäd: “Lenkj miene Uagen auf von nuzloose Dinja” (Psalm 119:37).

13. Wäa wia Dina, un waut fa eenen Fäla muak dee?

¹³ Soo aus wie en daut 3. Kapitel en dit Buak jeseenen haben, sent Frind eenem entwäda toom gooden ooda toom schlajchten (Spricha 13:20; läs 1. Korinta 15:33). Daut see wie biejlikj aun daut, waut met Jakob siene Dochta Dina passieed. See wia gottesferchtich oppjetrocken, oba see muak dän Fäla, daut see sikj bie de kanaanitische Mejalen Frind socht. De Kanaanita wieren krakjt soo onmoralisch aus de Moabita (3. Mose 18:6-25). Aus de kanaanitische Mana Dina sagen, dochten see, see wudden dee leicht kjennen opp äare Sied kjrieen. Un Sichem, waut “daut hechste aunjeseenen [wia] en siene Famielje”, docht krakjt soo (1. Mose 34:18-19).

14. Waut fa schlajchte Foljen haud daut, daut Dina sikj de faulsche Frind socht?

 ¹⁴ Secha haud Dina nich em Senn, sikj met Sichem to veläwen, aus see dän bejäajend. Oba aus Sichem ar sach, deed hee eefach daut, waut de mieeschte Kanaanita deeden, wan see een stoakjet Velangen hauden. Wan Dina sikj veleicht uk wäad, “neem hee ar met Jewault . . . un dreef Schaund met ar.” Nohäa veleewd hee sikj aun ar, oba doamet kunn hee daut nich wada gootmoaken (läs 1. Mose 34:1-4). Un nich bloos Dina must doarunja lieden, daut see sikj de faulsche Frind jesocht haud. Doaderch kjeem Schaund opp äare gaunze Famielje un uk väl Trubbel (1. Mose 34:7, 25-31; Galata 6:7-8).

15-16. Woo kjenn wie to woare Weisheit komen? (See doatoo uk dän Kausten “ Bibelvarzh toom nodenkjen”.)

¹⁵ Fa Dina wia daut secha eene strenje Lia. Dee, waut Jehova leewen un dän jehorchen, brucken sikj nich ieescht selfst Trubbel enrieren, om doa waut von to lieren. Dee  sieekjen sikj “weise Menschen” to Frind (Spricha 13:20). Wiels dee no Jehova horchen, kjennen dee “aule goode Wäaj vestonen” un spoaren sikj onneedje Sorjen (Spricha 2:6-9; Psalm 1:1-3).

¹⁶ Gott jeft aul deejanje Weisheit, waut dee werkjlich haben wellen. Wie motten am bloos emma wada doano froagen un pinkjlich sien Wuat studieren un uk de Bieekja,  waut de trua, weisa Kjnajcht rutjeft (Matäus 24:45; Jakobus 1:5). Eena mott uk deemootich sennen un biblischen Rot aunnämen (2. Kjennichs 22:18-19). Jieda eena weet biejlikj, daut wie ons sellen opp Jehova veloten un nich opp ons ieejnet Vestaunt (Spricha 3:5). Oba wan daut mol needich es, daut ons wäa eenen leeftoljen Rot jeft, sent wie dan werkjlich deemootich un nämen dän aun?

17. Waut wudd kjennen en eene Famielje oppkomen? Woo kunn een Voda siene Dochta dan halpen, daut rajchte to doonen?

¹⁷ Mol een Biespel: Een Voda sajcht siene Dochta daut auf, met eenen Jung ut de Vesaumlunk auleen to spazieren. De Dochta sajcht: “Oba Pape, vetru jie mie nich? Wie woaren aul nuscht schlajchtet doonen!” De Dochta well secha daut rajchte doonen, wiels see leeft Jehova. Oba wan see auleen met dän Jung toop es, bewiest see dan, daut see “en [Gott siene] Weisheit waundelt”? Rant see von Huararie wajch? Ooda es see soo onväasechtich, daut see “sikj opp sikj selfst velat”? (Spricha 28:26). Secha kjanst du noch mea Gruntsauzen ut de Schreft, waut eenen Voda un siene Dochta en soone Loag halpen kunnen (soo aus dee en Spricha 22:3; Matäus 6:13 un 26:41).

18-19. Woo wort Josef vesocht? Waut deed hee dan?

¹⁸ Dina haud eenen Haulfbrooda, waut Josef heet. Hee leewd Gott un rand von Huararie wajch (1. Mose 30:20-24). Aus Kjint kunn hee daut aul beoobachten, woo daut met siene Sesta utkjeem, wiels see nich väabedocht wia. Joaren lota, aus hee en Ägipten wia un de Fru von sienen Wieet am “Dach fa Dach” beräden wull, sikj met ar doltolajen, docht hee secha aun daut, waut met Dina mol passieet wia. Hee wull uk en Gott siene Leew bliewen. Aul dit holp am, daut rajchte to doonen. Aus een Sklow kunn Josef nich eefach siene Oabeit aufsajen un sikj eenen aundren Wieet sieekjen. Hee must stoakj sennen un seenen,  met dise Loag foadich to woaren. Soo wees Josef Potifar siene Fru emma wada auf un tolatst rand hee von ar wajch (läs 1. Mose 39:7-12).

¹⁹ Haud Josef kunt soo staunthauft bliewen, wan hee dän tietäwa haud äwa dise Fru nojedocht ooda doaräwa, woo daut wudd sennen, sikj to veläwen? Secha nich. Hee jeef sikj nich met orreine Jedanken auf, wiels hee wull Jehova sien Frint bliewen. Doawäajen säd Josef to Potifar siene Fru: “Mien Wieet . . . haft nuscht von mie trigjehoolen buta die. Woo kunn ekj dan bloos soon schlajchtet doonen un jäajen Gott sindjen?” (1. Mose 39:8-9).

20. Woo leet Jehova daut met Josef utkomen?

²⁰ Jehova mott sikj sea jefreit haben, aus hee sach, daut de junga Josef am tru bleef, wan dee uk wiet auf von siene Famielje wia (Spricha 27:11). Lota sorjd Jehova doafäa, daut Josef utem Jefenkjnis rutkunn un äwa gaunz Ägipten aunjestalt wort un uk äwa aulet Ätwoa (1. Mose 41:39-49). Woo woa daut doch es, waut en Psalm 97:10 steit: “Jie, dee jie dän HARN goot sent, stalt junt jäajen daut beese! De Har bewoat siene heilje äare Seelen; hee rat an ut däm beesen siene Henj.”

21. Woo stunt een junga Brooda von Afrika fa sienen Gloowen en?

²¹ Väle von Gott siene Deena vondoag bewiesen uk, daut see sikj jäajen daut beese stalen un daut goode väl  räakjnen (Amos 5:15). Eenen jungen Brooda von Afrika denkjt daut noch goot, woo eene Mejal am gaunz driest aunboot, daut hee sikj met ar veläwen kunn, wan hee ar en de School wudd met een Räakjen halpen. Hee vetalt: “Ekj säd ar fuaz, daut ekj daut nich wudd doonen. Wiels ekj Jehova tru bleef, hab ekj een goodet Jewessen un bruck mie nich fa mie selfst schämen. Daut es daut wieetvolste, waut daut jeft.” Eena kaun sikj veleicht een Stootje aun de Sind erjazen, oba soone korte Freid brinjt jeweenlich väl Lieden met sikj (Hebräa 11:25). Wan wie Jehova jehorchen, brinjt ons daut duarhaufte Freid (Spricha 10:22).

22-23. (a) Kaun een Christ daut wada gootmoaken, wan dee eene groote Sind begonen haft? (b) Wäa kaun deejanje halpen, waut jesindicht haben?

²² Wie aula sent onvolkomen, motten jäajen schlajchte Wenschen kjamfen un ons bemieejen, daut to doonen, waut Gott fa rajcht talt (Reema 7:21-25). Jehova weet daut, un “hee denkjt doaraun, daut wie bloos Stoff sent” (Psalm 103:14). Waut oba, wan een Christ eene groote Sind begonen haft? Kaun dee daut wada gootmoaken? Jo, dee kaun. Veleicht mott dee met de Foljen von siene Sind foadich woaren soo aus Kjennich David. Oba Jehova es emma “reed to vejäwen”, wan wäa siene Sinden bekjant un doaräwa een Leetsennen haft (Psalm 86:5; Jakobus 5:16; läs Spricha 28:13).

²³ Gott haft de Christenvesaumlunk uk “Gowen” jejäft. Daut sent erfoarne Hoads, waut de Breeda halpen kjennen un daut uk wellich doonen (Efeesa 4:8, 11-12; Jakobus 5:14-15). Wan doa wäa jesindicht haft, wellen dee dän halpen, met Jehova wada oppem kloaren to komen, soo daut dee aun Vestentnis toonemt un nich wada en deeselwje Sind felt (Spricha 15:32).

24-25. (a) Woo wia daut bie dän jungen Maun en Spricha 7:6-23 to seenen, daut “dee sien Vestaunt nich brukt”? (b) Woo kjenn wie aun Vestentnis toonämen?

²⁴ De Schreft rät von soone, waut äa Vestaunt nich brucken, un von soone, waut aun Vestentnis toonämen (Spricha 7:7). Waut es doamet jemeent, daut wäa “sien Vestaunt nich brukt”? Daut es wäa, waut noch mau weinich Weisheit un Vestentnis haft, wiels dee em jeisteljen veleicht noch nich soo wiet veraunjekomen es ooda wiels dee Gott noch nich lang deent. Soo aus de junga Maun en Spricha 7:6-23 es dee ea enne Jefoa, eene schwoare Sind to begonen. Wäa oba aun Vestentnis toonämen well, deit pinkjlich bäden, studieet Gott sien Wuat un schauft soo aun sikj selfst. Wan dee uk onvolkomen es, prooft dee Gott doch emma änelja to woaren en daut, waut dee denkjt, waut dee sikj wenscht un no waut dee sträft. Daut es dän selfst toom gooden, wiels “wäa aun Weisheit toonemt, es siene ieejne Seel goot, un . . . finjt daut goode” (Spricha 19:8).

²⁵ Äwalaj mol: “Sie ekj mie gaunz secha, daut daut rajcht es, waut Gott von ons velangt, un daut ons daut toom gooden es?” (Psalm 19:8-11; Jesaja 48:17-18). Waut, wan du die noch nich gaunz secha best? Dan denkj doaräwa no, woo daut utkjemt, wan eena sikj nich aun Gott siene Jebooten helt. Finj selfst ut, “woo goot de HAR es”. Daut kaust du, wan du werkjlich no de Woarheit läfst un äwa soont nodenkjst, waut woa, jerajcht, goot, rein un leeftolich es (Psalm 34:9; Filippa 4:8-9). Soo woat diene Leew fa Gott emma jrata un du woascht emma mea daut leewen, waut hee leeft, un daut haussen, waut hee haust. Josef wia uk mau een Mensch. Woo haud hee dan de Krauft, von Huararie wajchtoranen? Hee haud sikj joarenlank von Jehova formen loten un hee wull Jehova jefaulen. Es daut nich een goodet Väabilt fa ons? (Jesaja 64:7).

26. Om waut jeit daut en de näakjste beid Kapitels?

 ²⁶ Jehova haft de Menschen daut Jeschlajchtsläwen nich jejäft, om äare Fleescheslost notogonen. Hee haft dee daut fa dän Ehestaunt jejäft, daut dee kjennen Kjinja haben un sikj unjarenaunda erjazen (Spricha 5:18). De näakjste beid Kapitels haundlen sikj doavon, woo Gott äwa daut befriede Läwen denkjt.