1, 2. ¿Kʼusitik la snop tspas Balaam sventa chakʼbe svokol li steklumal Jeovae?

LI JTSAKCHOYE jaʼ te chbat yoʼ bu lek chaʼi ta stsakel jtosuk choye. Lek tajmek tstʼujbe li sloʼlaobile, vaʼun tstenbe batel ta ukʼum li yakʼile. Ta jlikele, kʼalal chil ti xnitnun xa likel li yakʼile, chlik snit lokʼel xchiʼuk tslokʼes li xchoye. Stseʼet xa chalbe sba ti toj lek ti kʼusi la stʼuj sventa tsloʼla li choye.

² Veno, li ta sjabilal 1473 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, oy jun vinik ti toj lek la stʼuj kʼuxi chloʼlavane, pe jaʼ noʼox ti maʼuk sventa tsloʼla choye. Balaam sbi, tskʼan tsloʼla yaʼi li steklumal Diose, ti te spasoj skarpanaik ta stenlejaltik Moabe, te xa noʼox ta stsʼak li Albil Balumile. Akʼo mi tskuy sba ta yaj-alkʼop Jeova, jaʼ jun jloʼlavanej ti chpichʼ oʼonta takʼin ti albil chichʼ tojel sventa chchopol kʼopta li j-israeletike. Ilin, yuʼun maʼuk noʼox muʼyuk x-akʼbat spas yuʼun Jeova taje, yuʼun sujat sventa chakʼbe bendision li jteklume. Pe ta skoj ti jaʼ batem ta yoʼonton takʼin li Balaame, muʼyuk bu laj yakʼ sba ta tsalel. La snop ti mi tsʼuj yuʼun ta spasel tsatsal mulil li j-israeletike, chchopol kʼoptaatik yuʼun li Diose. ¿Kʼusi petsʼal la stunes? Jaʼ li kʼupil sba tsebetik ta Moabe (Números 22:1-7; 31:15, 16; Apokalipsis 2:14).

3. ¿Bu to kʼalal tun li spetsʼ Balaame?

³ ¿Mi tun onoʼox li petsʼ taje? Tun, yuʼun ta smilal noʼox tsʼujik xchiʼuk «te lic mulivajicuc xchiʼuquic li tsebetic yuʼun  moabetique». Maʼuk noʼox taje, yuʼun laj yichʼik ta mukʼ li diosetik ta Moabe, ti te skʼoplal li Baal-peore, ibal sba dios sventa alajel, jaʼ xkaltik, sventa li chiʼinejbail ta vayele. Li kastigo ta skoj taje jaʼ ti cham 24 mil viniketik ti te xa noʼox ta stiʼil Albil Balumile. ¡Toj chopol tajmek! (Números 25:1-9.)

4. ¿Kʼu yuʼun tsʼujik ta mulivajel ta smilal noʼox li j-israeletike?

⁴ ¿Kʼusi ta skoj jlomuk ti toj chopol kʼusi kʼot ta pasele? Jaʼ ta skoj ti kʼu yelan yoʼontonik ep j-israeletike. Lik sokuk stalelalik ta skoj ti kʼunkʼun la snamajes sbaik ta stojolal Jeovae, muʼyuk la svules ta sjolik li kʼusi la spas Dios ta stojolalike: pojatik lokʼel ta Ejipto, makʼlinatik ta takixokol balumil, mu kʼusi la snuptanik xchiʼuk lek beiltasatik batel kʼalal to ta Albil Balumil (Evreos 3:12). Li jtakbol Pabloe te-o ta sjol taje, vaʼun xi la stsʼibae: «Mu me xijmulivaj jech kʼuchaʼal mulivajik junantike, yuʼun lajik 23 mil ta jun noʼox kʼakʼal» (1 Korintios 10:8). *

5, 6. ¿Kʼuxi tskoltautik li sloʼilal smul Israel ta stenlejaltik Moabe?

⁵ Li yajtunelutik Jeova avie jech tajmek jkʼoplaltik kʼuchaʼal chal ta slivroal Numerose. Yuʼun oyutik xa ta stiʼil jun Albil Balumil, jaʼ noʼox ti mas to mukʼ skʼoplale (1 Korintios 10:11). Oyutik ta jun balumil ti jaʼ noʼox batem ta yoʼontonik chiʼinejbail  ta vayel kʼuchaʼal li jmoabetike, pe jaʼ noʼox ti mas to epe. Jech xtok, li mukʼta petsʼ ti tsʼujik-o li j-israeletike, li mulivajele, jaʼ li petsʼ ti tsjip ta lum ta smilal noʼox yajtsʼaklom Kristo jujun jabile (2 Korintios 2:11). Jech kʼuchaʼal li Zimrie, ti solel mu xkʼexav yikʼoj batel jun jmadian ants ti bu spasoj skarpanaik li j-israeletike, pe maʼuk noʼox taje, yuʼun laj yotes ta skarpana. Jlom ti buchʼutik tstsob sbaik xchiʼuk li steklumal Dios avie, jaʼ jech sokesojbe stalelal ek li tsobobbaile (Números 25:6, 14; Judas 4).

⁶ Xi jakʼbe jbatike: «¿Mi te oyun chkil li ta ‹stenlejaltik Moab› ta jkʼakʼaliltike? ¿Mi xkil xa batel yaʼeluk li matanal ti jmalaoj tajmeke, ti jaʼ li achʼ balumile?». Mi jaʼ jeche, kakʼbetik yipal bu kʼalal xuʼ kuʼuntik sventa te oyutik li ta kʼanelal yuʼun Diose, jchʼuntik li mantal liʼe: «¡Jatavanik lokʼel ta stojolal li mulivajele!» (1 Korintios 6:18).

7, 8. ¿Kʼusi smakoj batel ta Vivlia «li mulivajele», xchiʼuk kʼu yelan tstsobbeik sat li kʼusitik stsʼunojik li buchʼutik chmulivajike?

⁷ Li ta Vivliae, li jpʼel kʼop «mulivajele» (pornéia ta griego kʼope) jaʼ chalbe skʼoplal skotol li buchʼutik chchiʼin sbaik ta vayel ti muʼyuk nupunemik jech kʼuchaʼal chal Skʼop Diose. Te smakojbe skʼoplal li xchiʼinel ta vayel yan krixchano ti maʼuk snup xchiʼile, ti chchiʼin sbaik ta vayel jun vinik xchiʼuk jun ants ti muʼyuk nupunemike o li xchiʼinel ta vayel jun krixchano ti jaʼ yabtel chchon sbae. Ti chixtolanbe sba ta yeik skʼunilik o ti chixtolanbe sba skʼunilik bu chlokʼ yikʼobalik xchiʼuk jun krixchano ti maʼuk snup xchiʼil sbaike o ti tspikulanbe sba skʼunilike. Skotol li kʼusitik laj xa kaltike, te smakojbe skʼoplal xtok mi xchiʼil noʼox sbaik ta vinikal jech tspasike o mi xchiʼil noʼox sbaik ta antsile o mi jaʼ xchiʼuk jkot chonbolome, mulivajel skotol maʼ taje. *

⁸ Lek jamal li kʼusi chal Vivliae: li buchʼutik chmulivajike muʼyuk bu tstaik kuxlejal sbatel osil (1 Korintios 6:9;  Apokalipsis 22:15). Jech xtok, tstaik ep vokolil li avie. Chichʼik lokʼesel ta tsobobbail. Ep ta veltae, maʼuk noʼox chopol chaʼi li sjol yoʼontonike, ti muʼyuk sbalil chaʼi sbaike xchiʼuk ti mu spat yoʼonton yantik ta stojolalike, yuʼun jaʼ chʼ-ayan-o skʼop ta snupunelik xtok, chchiʼin komel yolik ti mu skʼanike, tstaik chamel xchiʼuk xuʼ xchamik-o (kʼelo Galatas 6:7, 8). ¿Mi sta-o van ti jtamtik batel jun be kʼuchaʼal taje, ti chakʼ ep vokolile? Kʼux ta alel, pe jlome muʼyuk tsnopbeik skʼoplal li kʼusitik xuʼ chopol xkʼot ta pasel kʼalal tskʼelik pornografiae, ti jaʼtik slikeb mulivajele.

9. ¿Mi mu kʼusi chopol tspas li pornografia jech kʼuchaʼal chal jlom krixchanoetike? Alo kʼu yuʼun jech chatakʼ.

⁹ Ta epal lumetike, ta buyuk noʼox xvinaj li pornografiae: ti bu chchonik revistaetike, li ta musikaetike, ta television xchiʼuk ta epal miyon ta spajinail Internet. * ¿Mi uni tajimol noʼox van ti mu kʼusi chopol tspas kʼuchaʼal chal yantike? Moʼoj ta melel. Li buchʼutik tskʼelike xuʼ xnopik-o ta yixtolanel skʼunil stukik xchiʼuk xuʼ xlik chʼiuk «ta yoʼontonik li chiʼinejbail ta vayel ti solel muʼyuk spajebe». Ta skoj taje, xuʼ jaʼ xa noʼox batem ta yoʼontonik chiʼinejbail ta vayel, jaʼ xa noʼox tskʼanik li kʼusi toj chopole, ti mu xchap skʼopik xchiʼuk li snup xchiʼilike xchiʼuk ti xuʼ xtuchʼ snupunelik ta registro civil xtoke (Romanos 1:24-27; Efesios 4:19). * Jun krixchano ti chchanbe skʼoplal xpoxtael li buchʼutik jaʼ noʼox batem ta yoʼontonik chiʼinejbail ta vayele chal ti xkoʼolaj la kʼuchaʼal kanser chamel, xi laj yale: «Ta xchʼi xchiʼuk chpuk batel, bateltike mu xa stakʼ bikʼtajesel xchiʼuk vokol ta poxtael».

10. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltasel ta jtatik ta Santiago 1:14 xchiʼuk 15? (Kʼelo li rekuadro « Kʼuxi la jtabe yipal sventa sakuk li jkuxlejale».)

 ¹⁰ Skʼan teuk-o lek ta joltik li kʼusi chal Santiago 1:14 xchiʼuk 15: «Ta jujuntal chichʼik akʼel ta preva kʼalal tijbil yoʼontonik xchiʼuk loʼlabilik ta skoj li kʼusi tskʼan yoʼonton stukike. Jech oxal kʼalal mi laj xa yakʼ yibel li kʼusi tskʼan yoʼontonike, chkʼot ta pasel li mulile, vaʼun mi laj xaʼox yichʼ pasel li mulile, chakʼ lajelal». Sventa mu jechuk xkʼot ta pasele, ¿kʼusi skʼan ta jpastik kʼalal oy kʼusi chopol chtal ta joltike? Skʼan oy kʼusi jpastik ta anil xchiʼuk ti jlokʼes ta joltike. Jech kʼuchaʼal mi laj yil jsatik slokʼol krixchano ti lek xa chakʼ ta ilel sbekʼtale, ¿kʼusi van ta jpastik? Jkʼejtik batel ta anil li jsatike, jtupʼtik li komputadorae, jelbetik skanalil li televisione... Kʼusiuk noʼox jpastik jaʼ noʼox venta ti mu spasutik ta kanal li kʼusi tskʼan jbekʼtaltike (kʼelo Mateo 5:29, 30).

11. Kʼalal oy kʼusitik chopol chtal ta jnopbentike, ¿kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae?

 ¹¹ Li Jeovae toj lek xojtikinutik, pe li voʼotike mu xkojtikin jba jtuktik lek. Jaʼ yuʼun oy srasonal ti xi chalbutike: «Milik li stsʼakbenaltak abekʼtalik ti jaʼ noʼox sventa sba balumile: ta sventa li mulivajele, li kʼusitik ibal sbae, ti oy tajek ta avoʼontonik chachiʼinvanik ta vayele, ti chopol kʼusi tskʼan avoʼontonike xchiʼuk li pichʼ oʼontonal ti jaʼ yichʼel ta mukʼ santoe» (Kolosenses 3:5). Ta melel, mu me toj kʼunuk ti jech ta jpajes jbatike. Pe tskoltautik li Jtotik ta vinajel ti skʼanojutik xchiʼuk ti oy smukʼul yoʼontone (Salmo 68:19). Jaʼ yuʼun, kʼalal oy kʼusi chopol ta jnoptike, mu me xijalijutik ta skʼanbel koltael, jkʼanbetik vokol ti akʼo xakʼbutik «li juʼelal ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe» xchiʼuk kakʼbetik yipal ta snopel yan kʼusitik (2 Korintios 4:7; 1 Korintios 9:27; kʼelo li rekuadro « ¿Kʼuxi xuʼ xkikta li kʼusi chopol nopemun spasele?»).

12. ¿Kʼusi jaʼ li «oʼontonale», xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan ta jchabitik?

¹² Xi chalbutik li pʼijil Salomone: «Li cʼusi tsots scʼoplal ta scotole jaʼ tscʼan chanop lec li cʼusi chaticʼ ta avoʼntone, yuʼun jaʼ te chlic tal li acuxlejale» (Proverbios 4:23). ¿Kʼusi jaʼ li «oʼontonal» ti skʼan ta jchabitike? Jaʼ li kʼusi oy ta yut koʼontontike, ti kʼu kelantik ta sat li Diose. Taje jaʼ li kʼusi tskʼel ta «koʼontontik» li Jeovae, maʼuk li jpat jxokontik ti chkakʼtik ta ilele, yuʼun jaʼ li kʼusi oy ta koʼontontik chakʼ ta ilel mi ta jtatik li kuxlejal sbatel osile. Jaʼ noʼox taje, muʼyuk kʼusi yan. Sventa jchabi li koʼontontike, jchanbetik stalelal li tukʼil Jobe, ti la spas jun trato xchiʼuk sat sventa mu xpichʼetuk xa yoʼonton tskʼel yan antse (Job 31:1). Jkʼopontik Dios jech kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Macbun jsat, mu me jaʼuc jqʼuel li cʼusitic altic ti muʼyuc stue» (Salmo 119:37).

13. ¿Buchʼu jaʼ li Dinae, xchiʼuk kʼu yuʼun bol ti kʼu yelan la stʼuj yamigatake?

¹³ Jech kʼuchaʼal la jkʼeltik ta kapitulo 3, toj tsots ch-abtej ta jtojolaltik li kamigotaktike, xuʼ jaʼ sventa jlekilaltik o sventa jvokoltik (Proverbios 13:20; kʼelo 1 Korintios 15:33). Jaʼ jech chakʼ ta ilel li kʼusi kʼot ta stojolal stseb moltotil Jakob ti Dina sbie. Akʼo  mi lek laj yichʼ chanubtasel ta sbikʼtal, oy kʼusi chopol la spas, ta skoj sbolil laj yamigain tsebetik ta Kanaan, jun jteklum ti lek ojtikinbil ta skoj mulivajel jech kʼuchaʼal Moabe (Levítico 18:6-25). Jaʼ yuʼun kʼalal ch-ilat yuʼun viniketik li Dinae, ¿kʼusi van tsnopik ta stojolal? Tsnopik ti toj kʼun ta loʼlaele. Li Siqueme jaʼ jech la snop, ti «lec ichʼbil ta mucʼ te ta sna li stote» (Génesis 34:18, 19).

14. ¿Kʼusitik chopol kʼot ta pasel ta skoj li kʼusi muʼyuk lek la snop Dinae?

¹⁴ Ta tsʼakale, li Dinae laj yojtikin li Siqueme. Xuʼ van muʼyuk snopoj chchiʼin ta vayel. Pe li Siqueme jaʼ jech la snop. Jun veltae, kʼalal oy tajmek ta yoʼonton chchiʼinvan ta vayele, jaʼ jech la spas kʼuchaʼal tspasik jutuk mu skotoluk li jkanaanetike: mu sventauk mi tspoj sba li tsebe, «la stsatsal-tsac [xchiʼuk] laj yutsʼinta». Ta tsʼakale «tscʼan chicʼ o» li tsebe, pe taje maʼuk xa chchʼaybe skʼoplal ti la stsatsal tsake (kʼelo Génesis 34:1-4). Pe maʼuk noʼox laj yil svokol li Dinae, yuʼun ti jech muʼyuk lek la stʼuj yamigatake chopol kʼusitik lik kʼotanuk ta pasel ta yutsʼ yalal ti laj yakʼbe svokol xchiʼuk ti muʼyuk xa lek skʼoplalike (Génesis 34:7, 25-31; Galatas 6:7, 8).

15, 16. ¿Kʼuxi ta jtatik li melel pʼijilale? (Kʼelo li rekuadro « Tekstoetik sventa chichʼ nopel».)

 ¹⁵ Xuʼ van oy kʼusi lek la xchan li Dinae, pe toj chopol ti kʼu yelan la xchane. Pe mu persauk jech ta jchantik li voʼotike. Jkʼanojtik li Jeovae, jaʼ yuʼun ta jchʼunbetik li tojobtaseletik chakʼe, ti te skʼoplal ti bu chalbutik ti jaʼuk noʼox «[jchiʼintik] li bochʼotic oy sbijilique» (Proverbios 13:20 sbavokʼal). Mi ta jchʼunbetik-o smantal li Diose, ta me jnaʼtik bu jaʼ li lekil bee, li lekil be ta  sventa «scotol [li] cʼusi lec ta pasel[e]», vaʼun muʼyuk bu ta jtatik ep jvokoltik (Proverbios 2:6-9; Salmo 1:1-3).

¹⁶ Jech ta melel, li Diose chal ti chakʼbe spʼijil skotol li buchʼu tskʼane. Pe sventa ta jtatike, skʼan ta jkʼopontik li Jeovae, jchantik li Vivliae xchiʼuk li vunetik chakʼ li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile (Mateo 24:45; Santiago 1:5). Jech noxtok, skʼan bikʼit xkakʼ jbatik xchiʼuk jchʼamtik li tojobtaseletik chakʼ Skʼop Diose (2 Reyes 22:18, 19). Jnoptik ta sventa taje, toj chopol xchiʼuk chloʼlavan li koʼontontike (Jeremías 17:9). Pe kʼalal skʼan xkichʼtik lek mantal xchiʼuk ti ta slekil yoʼontonik tskoltautike, ¿mi bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk mi ta jchʼamtik o mi chkakʼtik sloʼlautik li koʼontontike?

17. ¿Kʼusi xuʼ snuptanik li jun totil xchiʼuk stsebe, xchiʼuk kʼuxi xuʼ xrasonaj xchiʼuk li stsebe?

¹⁷ Jnoptik avaʼi liʼe: li jun totile mu xakʼ akʼo xlokʼ xchiʼuk jun kerem yajtsʼaklom Kristo li stsebe, jaʼ noʼox mi oy buchʼu chbat chiʼinatikuke. Xi tstakʼ li tsebe: «Pe ¿mi muʼyuk apatoj avoʼonton ta jtojolal, tot? ¡Muʼyuk kʼusi chopol ta jpaskutik!». Ta melel, li tsebe skʼanoj li Jeovae xchiʼuk tskʼan tspas li kʼusi leke, pe ¿mi xuʼ xkaltik ti «tstunes lec sbijil» xchiʼuk ti yakal «[chjatav] lokʼel ta stojolal li mulivajele»? ¿O mi ta jnoptik ti ta sbolil «xuʼ noʼox yuʼun stuc chaʼye», jaʼ xkaltik, ti spatoj noʼox yoʼonton ta stuke? (Proverbios 28:26.) Jech xtok, chtal van ta joltik yan beiltaseletik ti tskolta li totile sventa xrasonaj xchiʼuk stseb ta sventa taje (kʼelo xtok Proverbios 22:3; Mateo 6:13; 26:41).

18, 19. ¿Kʼusi prevail la snuptan li Josee, xchiʼuk kʼusi la spas sventa stsal yuʼun?

¹⁸ Oy jun kerem ti toj lek ta chanbel stalelale, ti skʼanoj Diose xchiʼuk ti jatav ta stojolal li mulivajele. Jaʼ li Josee, xchaʼmuk Dina, ti jmoj stotike (Génesis 30:20-24). Kʼalal bikʼit toʼoxe, laj yil li kʼusitik chopol kʼot ta pasel ta skoj sbolil li xvixe. Ta melel, ti snaʼoj taje xchiʼuk ti jpʼel ta yoʼonton tskʼan teuk-o oy li ta kʼanelal yuʼun Diose, jaʼ pojat-o ta mas jelavel kʼalal mosoinat ta Ejipto xchiʼuk ti «scotol cʼacʼal» tskʼan chchiʼinat ta vayel yuʼun li yajnil yajvale. Ta skoj ti jaʼ jun mosoe, mu stakʼ xikta  li yabtel sbainoje xchiʼuk ti xlokʼ batele. Muʼyuk kʼusi yan xuʼ spas, jaʼ noʼox tsots laj yakʼ yoʼonton xchiʼuk ti oyuk spʼijil sventa stsal li svokole. Jaʼ jech la spas, skotol kʼakʼal muʼyuk la spas li kʼusi tskʼan li ants taje, ta slajeb une, persa jatav lokʼel ta stojolal (kʼelo Génesis 39:7-12).

¹⁹ Jnoptik jlikeluk avaʼi: ¿mi tukʼ-o van yoʼonton laj yakʼ sba jechuk ti skotoluk kʼakʼal te xnopnun ta stojolal li antse o ti tsnop ti yakal xa chchiʼin ta vayele? Muʼyuk xkuch yuʼun ti jechuke. Li Josee maʼuk noʼox laj yakʼ persa muʼyuk tsnop li kʼusitik chopole, yuʼun toj ep sbalil laj yil xtok ti kʼu yelan chil sbaik xchiʼuk li Jeovae. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel kʼalal xi laj yalbe li yajnil Potifare: «Li cajvale yacʼojbun jventain scotol [...] jaʼ xa noʼox muʼyuc jventainojot li voʼote yuʼun yajnilot. Jech ¿cʼu yuʼun ta jpas li cʼusi toj chopole, xchiʼuc ti jaʼ sventa ta jta o jmul ta stojol Diose?» (Génesis 39:8, 9).

20. ¿Kʼusi la spas Jeova ta stojolal li Josee?

²⁰ ¡Nopo avaʼi kʼu to yelan muyubaj Jeova kʼalal laj yil ti tukʼ-o yoʼonton skotol kʼakʼal li Josee, akʼo mi nom oy ta stojolal li yutsʼ yalale! (Proverbios 27:11.) Tikʼat ta chukel ta tsʼakal li Josee, pe jaʼ la skʼel Jeova ti akʼo xkol lokʼele xchiʼuk pas ta bankilal jtunel xchiʼuk ta jkʼel veʼliletik ta sjunul yosilal Egipto (Génesis 41:39-49). Li kʼusi echʼ ta xkuxlejale jaʼ chakʼ ta ilel li kʼusi chal Salmo 97:10: «Li Mucʼul Diose jaʼ tscʼan li bochʼo tscontrainic cʼusitic chopole; jaʼ chchabi lec li bochʼotic jun yoʼntonic ta stojole; tscolta loqʼuel ta scʼob li chopol cristianoetique».

21. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel jun kerem ta slumal África ti tukʼ yoʼonton ta stojolal li beiltaseletik xchʼunoje?

 ²¹ Jech kʼuchaʼal li Josee, li avie ta smilal noʼox yajtsʼaklomtak Kristo chchʼunik li mantal liʼe: «¡Contrainic li cʼusitic chopole! ¡Jaʼ cʼanic li cʼusi leque!» (Amós 5:15). Jech kʼuchaʼal liʼe, jun kerem ta slumal Africae muʼyuk la xkʼexlal albat yuʼun jun xchiʼil ta chanun ti xuʼ la xchiʼin sbaik ta vayel ti mi chakʼbe li stakʼobil s-eksamenik ta matematikae. Xi laj yal li kereme: «Laj kalbe ta melel ti moʼoje. Kʼalal tukʼ laj kakʼ jba ta stojolal li beiltaseletik jchʼunoje, oy-o jbalil laj kaʼi jba, ti jaʼ mas oy sbalil ta stojolal skotol li oro ta balumile». Melel onoʼox ti xuʼ van ‹jkʼupintik kʼuk sjalil li mulile›, pe jaʼ noʼox chakʼ jvokoltik (Evreos 11:25). Jech noxtok, mi jsetʼuk xkoʼolaj xchiʼuk li muyubajel sbatel osil ta jtatik mi ta jchʼunbetik smantal li Jeovae (Proverbios 10:22).

22, 23. 1) ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti mu yuʼunuk chʼabal xpoxil li buchʼu spasoj tsots smule? 2) ¿Kʼusi koltael oy ta stojolal li buchʼu spasoj smule?

²² Ta skoj ti jpasmulilutik jkotoltike, skʼan xkakʼ kipaltik sventa jtsaltik li kʼusitik chopol ta jkʼantike xchiʼuk ti jpastik li kʼusi tskʼanbutik Diose (Romanos 7:21-25). Taje snaʼoj li Jeovae, yuʼun «snaʼ ti lum achʼelutic noʼoxe» (Salmo 103:14). Pe ¿mi oy ta jpastik jun tsatsal mulil une? ¿Mi muʼyuk xa xpoxil? Oy. Melel onoʼox ti xuʼ van xkil ep jvokoltik jech kʼuchaʼal la sta li ajvalil Davide. Akʼo mi jech, li Diose oy onoʼox ta yoʼonton «ta [xchʼay] mulil» mi ta jsutes koʼontontike xchiʼuk mi jamal chkal li jmultike (Salmo 86:5, Ch; Santiago 5:16; kʼelo Proverbios 28:13).

²³ Jech noxtok, li ta tsobobbaile oy koltael ti yakʼoj ta slekil yoʼonton li Jeovae: «Laj yakʼ viniketik jech kʼuchaʼal matanal», jchabichijetik ti lek yijik ta mantal ti chapalik sventa tskoltautike xchiʼuk ti oy ta yoʼontonike (Efesios 4:8, 12; Santiago 5:14, 15). Mi jpasoj jmultike, tskoltautik sventa stsatsub ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk Diose xchiʼuk sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik jtosuk ti kʼusi tskoltautik sventa mu xijtsʼuj yan veltae. ¿Kʼusi  taje? Jaʼ ‹ti ta jta jpʼijiltike› (Proverbios 15:32). ¿Kʼuxi chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltasel taje?

24, 25. 1) ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel li kerem ta Proverbios 7:6 kʼalal ta 23 ti «muʼyuc sbijile»? 2) ¿Kʼuxi xuʼ ‹xijpʼijub›?

²⁴ Li Vivliae chalbe skʼoplal li krixchano ti «muʼyuc sbijile» xchiʼuk li krixchano ti ‹tsta spʼijile› (Proverbios 7:7). ¿Buchʼu li krixchano ti «muʼyuc sbijile»? Jaʼ li buchʼu bol noʼoxe, ti mu xtojob ta skʼelel kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol ta skoj van ti muʼyuk yij ta mantale o ta skoj ti muʼyuk chanem li ta yabtel Diose. Jaʼ yuʼun, mu vokoluk tstsʼuj ta tsatsal mulil, jech kʼuchaʼal li kerem ti albil skʼoplal ta Proverbios 7:6 kʼalal ta 23. Pe ¿buchʼu jaʼ li krixchano ti ‹tsta spʼijile›? Jaʼ li buchʼu tsnop kʼu yelan yoʼontone, jaʼ yuʼun tspas orasion kʼalal chchanilan Skʼop Diose. Ta skoj ti jpasmulile chakʼbe yipal ti bu kʼalal xuʼ yuʼun sventa lek chil Jeova li kʼusitik tsnope, li kʼusitik tskʼane, li kʼusitik oy ta yoʼontone xchiʼuk li kʼusitik tskʼan tstae. Jaʼ jech chakʼ ta ilel ti «ta xcʼuxubin sba» stuke —jaʼ xkaltik, ti yakal tspas kʼusi lek ta sventa stuke— xchiʼuk ti tskʼan tsta «slequilal[e]» (Proverbios 19:8).

²⁵ Lek ti xi jakʼbe jbatike: «¿Mi jpatoj tajmek koʼonton ti jaʼ mas lek li smantaltak Diose xchiʼuk ti jaʼ ta jta-o mas muyubajel mi ta jchʼune?» (Salmo 19:7-10; Isaías 48:17, 18). ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy kʼusi mu xkaʼibetik lek smelolale? Jnoptik kʼusitik chkʼot ta jtojolaltik mi mu jchʼunbetik smantaltak Diose. Kʼalal ta jkuxlebintik li kʼusi melele xchiʼuk ti jaʼ chkakʼ ‹ta koʼontontik skotol li kʼusitik melele, li kʼusitik tukʼe, li kʼusitik sakik skʼoplale, li kʼusitik tstij oʼontonal sventa xijkʼanvane xchiʼuk li lekil talelale›, jaʼ me te ‹chkiltik-o xchiʼuk ta jpastik preva ti toj lek yoʼonton li Jeovae› (Salmo 34:8; Filipenses 4:8, 9). Mi mas to chkakʼbetik yipale, mas me chchʼi li kʼanel kuʼuntik ta stojolale, mas me ta jkʼantik li kʼusitik skʼanoje xchiʼuk mas me ta jpʼajtik li kʼusitik tspʼaje. Jvules ta joltik ti jaʼ jun krixchano kʼuchaʼal voʼotik li Josee, pe «[jatav] lokʼel ta stojolal li mulivajele». ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun laj yakʼ sba ta patel kʼuchaʼal pʼin ta stojolal Jeova ti kʼu sjalil kuxie xchiʼuk laj yakʼ stsatsubtasbat yoʼonton. Jaʼ jech skʼan jpastik ek (Isaías 64:8).

26. ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel ti toj tsots skʼoplale?

 ²⁶ Mu me jchʼay ta joltik ti maʼuk ixtolal o ti sventa noʼox xichʼ kʼupinel li jkʼuniltike. Yuʼun jaʼ yakʼoj Jeova sventa chil-o yalab xnichʼnabik li buchʼutik nupunemike xchiʼuk ti skʼupin sbaike (Proverbios 5:18). Li ta chib kapitulo chtale te ta jkʼeltik kʼu yelan chil Dios li nupunele.