Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

MTWE 9

‘Msitile Ndamo sya Msese’

‘Msitile Ndamo sya Msese’

“Myiwulaje sambano yakumbila ya mtima wenu ya cilambo capasi yayili mwa jemanja, mpela cikululu, yausakwa, yakusaka yangalumbana, ni umbombo soni wele wuli yalumo kulambila milungu jine.”​—AKOLOSE 3:5.

1, 2. Ana Balamu ŵatesile cici pakusaka kwatega ŵandu ŵa Yehofa?

MUNDU jwakuloposya somba akwawula kumalo kwakusanonyela kuloposya. Jwalakwe akumanyilila mtundu wa somba syacaloposye. Akuŵika nyambo jakamulana ni mtundu wa somba syakusisakasyo ku cisopo cakwe ni kuciponya m’mesi. Ali ajembeceye mwapanandi, lipalasi likutiŵila m’mesi, kaneko jwakuloposyajo akucuwula cisopoco. Jwalakwe akutanda kusangalala ligongo akumanyilila kuti ŵasagwile nyambo jakuŵajilwa.

2 M’caka ca 1473 B.C.E., jwamlume jwine lina lyakwe Balamu ŵaganisisye ya nyambo jakuti atejele ŵandu ŵa Mlungu. Ŵanduŵa ŵataŵile yitando yawo mu Lilambo lya Mowabu, m’malile gakwinjilila m’Cilambo Cacilanga. Balamu ŵasalaga kuti ali jwakulocesya jwa Yehofa, nambo ŵaliji mundu jwakutunduka juŵamtumile kuti akalwesye Ayisalayeli. Nambope Yehofa paŵajinjilile pa nganiji, Balamu nganakombola kwalwesya Ayisalayeli nambo ŵajaliwe. Pakusaka kupata yaŵasakagayo, Balamu ŵaganisyaga kuti mpaka akombole kumtendekasya Mlungu kwalwesya ŵandu ŵakwe naga jemanjajo ali atesile yakusakala yekulungwa. Kuti akombole kwatega, Balamu ŵaponyisye nyambo, jajaliji acakongwe ŵakukopa ŵa Cimowabu.​—Numeri 22:1-7; 31:15, 16; Ciunukuko 2:14.

3. Ana yaŵatesile Balamu yakwete yakuyicisya yatuli?

3 Ana citega ca Balamuci cakombolece? Elo, yakombolece nambo panandi. Ayisalayeli ŵajinji ŵacalume ŵatanjile “mwakutenda yamsese ni ŵanace ŵacakongwe ŵa Cimowabu.” Ŵayikene pakutanda kulambila milungu Jacimowabu, kupwatikapo mlungu jwakunyalaya lina lyakwe Bala jwa ku Pewoli, jwaŵamlambilaga pakutenda ya kugonana. Ligongo lya yeleyi, Mlungu ŵajonasile Ayisalayeli ŵakwana 24,000 pa malile gakwinjilila m’Cilambo Cacilanga pepo. Yeleyi yaliji yakogoya mnope!​—Numeri 25:1-9.

4. Ana ligongo cici Ayisalayeli ŵajinji ŵagwilile mu citega cakutenda yamsese?

4 Ana Ayisalayeli ŵasimene ni yindu yakogoya mnopeyi ligongo cici? Ligongo ŵajinji ŵatandite kola mtima wakusakala mwakumleka Yehofa, Mlungu juŵakulupwisye jemanjajo ku Iguputo, juŵalisisye yakulya m’cipululu, soni juŵalongolele cenene mpaka m’malile ga m’Cilambo ca Cilanga. (Ahebeli 3:12) Pakusala ya nganiji, ndumetume Paulo ŵalembile kuti: ‘Tukatenda cikululu kapena yamsese mpela muŵatendele ŵane ŵajemanjajo, nipo ŵandu ŵakwana 23,000 ŵawile palisiku limpepe.’ *​—1 Akolinto 10:8.

5, 6. Ana ngani ja kulemwa kwa Ayisalayeli pa Lilambo lya Mowabu jikutujiganya cici lelo jino?

5 Ngani jakusimanika m’Buku ja Numeriji jikwete majiganyo gakusosekwa mnope kwa ŵandu ŵa Mlungu moŵa agano, ŵele ŵasigele panandi kwinjila m’cilambo ca cilanga cambone mnope. (1 Akolinto 10:11) Mwambone, yindu yamsese yayitupile moŵa agano yikulandana ni ndamo ja ŵandu ŵa Cimowabu ŵakalakala. Nambosoni, caka cilicose Aklistu ŵajinji akusagwila mu citega cakutenda yamsese, yayili nyambo jakulandana ni jajatendekasisye Ayisalayeli kulemwa. (2 Akolinto 2:11) Mwakulandana ni Simili juŵajinjile mwakulilosya yimpepe ni jwamkongwe Jwacimidiyani pa likuga lya Ayisalayeli, ŵandu ŵane ŵakusasongana ni Aklistu, soni atamose Aklistu ŵabatiswe ŵene aŵele yindu yakukuŵasya mumpingo wa Ciklistu.​—Numeri 25:6, 14; Yuda 4.

6 Ana wawojo akusamanyilila kuti ali m’cilambo ca yakutendekwa mpela yayatendekwe pa Lilambo lya Mowabu? Ana akujiwona mbote jawo kuti jili pakuŵandika, jajili cilambo casambano caŵele ali mkucilindilila? Naga akuyiwona m’yoyo, nikuti pakusaka kwendelecela kuŵa m’cinonyelo ca Mlungu, akusosekwa kutenda cilicose campaka akombole pakupikanila maloŵe gakuti: ‘Msitile ndamo sya msese.’​—1 Akolinto 6:18.

Mwalikusawonecela Lilambo lya Mowabu

ANA MSESE ULI CICI?

7, 8. Ana “msese” uli cici, soni ana ŵakusatenda yamsese akusagowola yiŵapandile catuli?

7 Baibulo pakamulicisya masengo maloŵe gakuti “msese” (por·neiʹa m’Cigiliki) jikusagopolela kugonana kwamtundu wuliwose kwakutendekwa kusa kwa liŵasa lyakutaŵigwa mwakamulana ni Malemba. Yeleyi yikusapwatikapo cikululu, uhule, kugonana kwa ŵandu ŵangalombana, kugonana mkamwa, kugonana kumatako, soni kung’andila kuyalo kwa mundu jwine jwanganalombana najo. Yikusapwatikasoni kugonana kwa acalumepe kapena acakongwepe, soni kuyigona yilango. *

8 Panganiji Malemba gakusasala mwangapita mumbali kuti: Wosope ŵakusatenda yamsese ngakusosekwa kuŵa mumpingo wa Ciklistu, soni ngasapocela umi wangamala. (1 Akolinto 6:9; Ciunukuko 22:15) Konjecesya pelepa, jemanjaji akusalagaga ni yakusawusya yejinji, mpela ungakulupililigwasoni, kulityocesya ucimbicimbi, ngakusakamulana ni ŵamkwawo, cikumbumtima cikusalagasya, kola yitumbo yangayijembeceya, kola yilwele, kapenasoni kuwa kwene. (Aŵalanje Agalatia 6:7, 8.) Kuli kuloŵela kutenda yindu yampaka tulaje nayo! Yakutesya canasa yili yakuti ŵane ŵangaganisya ya yeleyi mkanipaŵe pakutenda yindu yampaka yajinjisye muyakusawusyayo. Ndaŵi syejinji yakusawusyayi yikusatanda ni kulolela yakuŵagula.

KULOLELA YAKUŴAGULA KUKUSATENDEKASYA KUTENDA YAMSESE

9. Ana kulolela yakuŵagula kuli kwangawulasya mpela mwakusaŵecetela ŵane? Atagulile.

9 M’yilambo yejinji, yakuŵagula yili yakuwanda mnope m’malo gakusumicisya mabuku, mu nyimbo, pa TV, soni yikusasimanikwa mnope pa Intaneti. * Ana kulolela yakuŵagula kwangali yakusawusya yiliyose mpela mwakusaŵecetela ŵane? Unami welewo! Ŵandu ŵakusanonyela kulolela yakuŵagula mpaka aŵe ŵandu ŵakunonyela kung’andila kuyalo, soni ŵakunonyela ‘kutenda yindu yakutesya sooni kapena kuti kulepela kuligosa ku yindu yamsese,’ yampaka yitendekasye kuti mundu anonyeleje mnope yagonana, asacilileje kugonana mwakulemweceka, akakamulanaga mwiŵasa, kapenasoni kumala kwa ulombola kwene. * (Aloma 1:24-27; Aefeso 4:19) Mundu jwine jwakusiŵakamucisya ŵandu ŵakwete cisyoŵe cakugonana, akusalandanya cisyoŵeci ni ulwele wa kansa. Jwalakwe akusati: “Cisyoŵeci cikusajendelecela kukula. Cangakomboleka kumala jika, soni cili cakusawusya kucimasya.”

Kamulicisya masengo intaneti pamalo gakuwonecela kukusalosya kuti tukwete lunda

10. Ana mpaka tukamulicisye masengo catuli maloŵe gagali pa lilemba lya Yakobo 1:14, 15? (Alolesoni libokosi pa  peji 101.)

10 Aganicisye ya maloŵe gagali pa lilemba lya Yakobo 1:14, 15, gagakusati: ‘Mundu jwalijose akusalinjidwa ni lisosa lya mtima wakwe lyalikusam’wutila ku ulemwa, nipo likusamgwisya mu ulemwa. Pelepo lisosa lya mundu likusaŵeleka ulemwa. Ulemwa patiwukusilepo ukusaŵeleka ciwa.’ M’yoyo, naga atandite kuganisya yakulemweceka, akusosekwa kutendapo kandu kuti asityosye nganisyosyo mwacitema! Mwambone, naga mwangosi ayiweni yindu yampaka yatendekasye kusaka kugonana, mwacitema akusosekwa kulola kumbali, kusimisya kompyuta, kapenasoni kucenga yakulolela pa TV. Akusosekwa kutenda yiliyose yakomboleka kuti aŵambale kukumbila yakulemweceka, mkanikuyice pakulepela kukuŵambala.​—Aŵalanje Matayo 5:29, 30.

11. Patukulinjilila kuti tumasye kukumbila yakulemweceka, ana mpaka tulosye catuli kuti tukusajegamila kwa Yehofa?

11 Pamagongo gambone, Yehofa jwakusatumanyilila cenene kupunda acimsyewe akusatucondelela kuti: “Myiwulaje sambano yakumbila ya mtima wenu ya cilambo capasi yayili mwa jemanja, mpela cikululu, yausakwa, yakusaka yangalumbana, ni umbombo soni wele wuli yalumo kulambila milungu jine.” (Akolose 3:5) Kusala yisyene, kutenda yeleyi mpaka kuŵe kwakusawusya. Nambope, tukumbucileje kuti tukwete Atati ŵetu ŵakwinani ŵacinonyelo, soni ŵakulitimalika, ŵampaka twaŵende cikamucisyo. (Salimo 68:19) M’yoyo, naga tutandite kuganisya ya yindu yakulemweceka tukusosekwa kum’ŵenda jwalakwe mwacitema. Tuŵendeje ‘macili gekulungwa ga Mlungu,’ soni tulece kuganisya yakulemweceka ni kutanda kuganisya yindu yine yambone.—2 Akolinto 4:7; 1 Akolinto 9:27; alole libokosi lyakuti “ Ana Mpaka Masye Catuli Ndamo Jakusakala?” pa peji 104.

12. Ana “mtima” wetu ukugopolela cici, soni ligongo cici tukusosekwa kuwucenjela?

12 Mundu jwalunda Solomoni ŵalembile kuti: “Awuteteyeje mtima wawo kupunda yine yosope yakusosekwa kuyiteteya, ligongo mwelemo ni mwamukusawumila umi.” (Miyambo 4:23) “Mtima” welewu uli umundu wetu wamkati wawukusalosya mwatuŵelele kusyesyene pameso pa Mlungu. Konjecesya pelepa, kuti Mlungu catupe umi wangamala kapena iyayi, yikwegama mwakusawuwonela jwalakwejo “mtima” wetu basi, ngaŵaga yakusayiwona ŵandu kwetuwe. Nganiji jili jekulungwa. Mundu jwakulupicika Yobu, ŵatesile cilanga, kapena kuti mkamulano ni meso gakwe kuti akamlolecesya mwakulemweceka jwamkongwe. (Yobu 31:1) Yobu ali cisyasyo cambone mnope kwetuwe! Jwamalumbo pakulosya mtima wakulandana ni wa Yobu, ŵapopesile kuti: “Atendekasye meso gangu kuti gakalola yindu yangali mate.”​—Salimo 119:37.

DINA ŴASAGWILE MWANGALI LUNDA

13. Ana Dina ŵaliji ŵani, soni ligongo cici kasagule kakwe ka acimjakwe kaliji kangali lunda?

13 Mu Mtwe 3 wa buku ajino twalijiganyisye kuti ŵandu ŵakunguluka nawo mpaka atutendekasye kuti tutendeje yambone kapena yakusakala. (Miyambo 13:20; aŵalanje 1 Akolinto 15:33.) Aganicisye ya Dina, mwanace jwa Yakobo. Atamose kuti acinangolo ŵakwe ŵamjiganyisye cenene kutandila ali mwanace, Dina ŵatesile yindu mwangali lunda mwakwatenda acakongwe ŵa Cikanani kuŵa acimjakwe. Ŵandu ŵa Cikanani ŵakwete ndamo syakusakala mnope mpela ŵandu ŵa Cimowabu. (Levitiko 18:6-25) Acalume ŵa Cikanani, kupwatikapo Sekemu juŵaliji “mundu jwakucimbicika mnope” m’nyumba ja babagwe, ŵam’wonaga Dina kuti ali mundu jwampaka atende najo yakulemweceka.—Genesis 34:18, 19.

14. Ana kasagule ka acimjakwe ka Dina kayikasisye catuli yakusawusya?

14 Kusala yisyene, Dina paŵam’weni Sekemu nganaganisyaga ya kugonana najo. Nambo Sekemu ŵatesile yindu yele ŵandu ŵa Cikanani ŵasyoŵelele kutenda naga akusaka kugonana. Pa ndaŵi jeleji, kwa Dina kuŵambala yeleyi kwaliji kwakusawusya, ligongo Sekemu “ŵamjigele” jwalakwe ni “kumkamulila.” Atamose kuti kaneko Sekemu “ŵamnonyele” Dina, nambo yeleyi nganiyicenga yiŵatesile kwa jwalakwe. (Aŵalanje Genesis 34:1-4.) Nambope, nganaŵa Dina jika juŵalasile ni yakuyicisya ya kumkamulilako. Kasagule kakwe ka acimjakwe katendekasisye kuti liŵasa lyakwe lyosope litende sooni, soni kuti mbili ja liŵasalyo jisakale.—Genesis 34:7, 25-31; Agalatia 6:7, 8.

15, 16. Ana mpaka tupate catuli lunda lusyesyene? (Alolesoni libokosi pa  peji 109.)

15 Naga Dina ŵalijiganyisye pa yayamtendeceleyi, nikuti ŵalijiganyisye mwakupweteka. Ŵandu ŵakusamnonyela, soni kumpikanila Yehofa ngakusosekwa kulijiganya yindu mu litala lyeleli. Jemanjaji akusasagula ‘kwenda ni ŵalunda’ ligongo lyakuti akusapikanila Mlungu. (Miyambo 13:20a) Pakutenda m’yoyo akusaŵa kuti akumanyilila “matala gosope gakutendela yindu yambone,” ni kuŵambala yakusawusya, soni yipwetesi ya mele.​—Miyambo 2:6-9; Salimo 1:1-3.

16 Lunda lwakutyocela kwa Mlungu luli lwangasawusya kulupata kwa ŵandu ŵakulisacilila ni kutendaga yakamulana ni kusacililako. Kuti apate lundalu, akusapopela mwangalecesya, soni kuŵalanga Maloŵe ga Mlungu yimpepe ni mabuku gakusapeleka “kapolo jwakulupicika ni jwalunda.” (Matayo 24:45, NW; Yakobo 1:5) Cindu cine cakusosekwasoni cili kulinandiya kwakukusawonecela pa kusacilila kupikanila camuko ca m’Malemba. (2 Mafumu 22:18, 19) Mwambone, Mklistu mpaka ajiticisye kuti mtima wakwe mpaka uŵe wakulambusya, soni wakusacilila mnope kutenda yakusakala. (Yeremiya 17:9) Nambo naga Mklistujo atesile yindu mwangali lunda mwati akusosekwa kupocela camuko, soni cikamucisyo mwacinonyelo, ana mpaka acipocele mwakulinandiya?

17. Asale cisyasyo ca ngani jampaka jipagwe mwiŵasa, soni mwampaka mtati atendele pakumkamucisya mwanace jwakwe.

17 Aganicisye cakutendekwa aci. Tujile kuti mtati ngakusamkunda mwanagwe jwamkongwe kuti ajendeje ni Mklistu jwamlume ali ŵangali jwakwapecesya. Ni mwanace jwamkongweju akuŵeceta kuti: “Nambo baba, nikuti ngakusangulupilila, eti? M’we ngaŵa mkutenda cakulemweceka cilicose!” Jwamkongweju komboleka kumnonyelaga Yehofa, soni kukola lisosa lyambone, nambo ana pelepa nikuti ‘akwenda mwakamulana ni lunda [lwa Mlungu]’? Ana jwalakwe ‘akusitila ndamo sya msese’? Kapena jwalakwe mwakuloŵela “akukulupilila mtima wakwe”? (Miyambo 28:26) Mpaka aganicisyesoni ya malemba gane gampaka gamkamucisye mtatiju pampepe ni mwanace jwakwe kuganicisya cenene ya nganiji.​—Alole Miyambo 22:3; Matayo 6:13; 26:41.

YOSEFE ŴASITISILE NDAMO SYA MSESE

18, 19. Ana Yosefe ŵasimene ni yakusawusya yatuli pa umi wakwe, soni ana ŵatesile cici kuti amalane nayo?

18 Yosefe mlumbugwe Dina, ŵaliji mcanda jwambone juŵanonyelaga Yehofa, soni juŵatisile ndamo ja msese. (Genesis 30:20-24) Ali mwanace, Yosefe ŵayiweni yakuyicisya ya kusagula mwakuloŵela kwa mlumbugwe. Mwangakayicila, kukumbucila yeleyi, soni kusacilila kwa Yosefe kuŵa m’cinonyelo ca Mlungu, kwamkamucisye jwalakwejo paŵaliji ku Iguputo pa ndaŵi jele ŵamkwawo ambuje ŵakwe ŵamnyenjelelaga “lisiku lililyose” kuti agone najo. Nambo ligongo lyakuti Yosefe ŵaliji kapolo, ngamkaniyikomboleka kwamba kuleka masengogo ni kwawulaga. Jwalakwe ŵasosekwaga kulimbana ni cakusawusya celeci mwalunda, soni mwakulimba mtima. Ŵatesile yeleyi mwakwendelecela kumkana ŵamkwakwe Potifala, soni pambesi pakwe ŵamtisile.​—Aŵalanje Genesis 39:7-12.

19 Aganicisye ayi: Yikaŵe kuti Yosefe ŵamkumbilaga jwamkongwejo kapena ŵakwete cisyoŵe cakuganicisya mnope yakugonana, ana akakombwele kwendelecela kuŵa jwagoloka? Ngamkaniyikomboleka atapanandi. M’malo mwakuganicisya mnope yindu yakulemweceka, Yosefe ŵawuwonaga unasi wakwe ni Yehofa kuŵa wakusosekwa mnope. Yeleyi yawonecele mnope pa maloŵe gaŵasasile kwa ŵamkwawo Potifala kuti: “Ambuje ŵangu . . . pangali ciŵandekasisye une kucitendela masengo akaŵe ŵalakwe, ligongo ali ŵamkwawo. Sambano mpaka yikombolece uli kuti une ndende cindu cangalumbana mpela celeci, ni kumlemwecesya Mlungu?”​—Genesis 39:8, 9.

20. Ana Yehofa ŵamkamucisye catuli Yosefe?

20 Aganicisye mwaŵasangalalalile Yehofa paŵam’wonaga mcandaju, Yosefe, ali mkwendelecela kuŵa jwagoloka kwa Mlungu lisiku lililyose atamose kuti ŵaliji kwajika. (Miyambo 27:11) Mkupita kwa ndaŵi, Yehofa ŵatendekasisye kuti Yosefe akopoce mu ukayidi, nikuŵa nduna jekulungwa ja mu Iguputo, soni jwakusonganganya yakulya m’cilamboco. (Genesis 41:39-49) Yeleyi yikulosya kuti maloŵe ga pa Salimo 97:10 gali gasyesyene. Lilembali likusati: “Jemanja ŵamkumnonyela Yehofa, m’ŵenganeje naco cakusakala. Jwalakwejo akusunga umi wa ŵandu ŵakusiŵanonyela; Akwakulupusya m’miyala mwa ŵakusakala.”

21. Ana mcanda jwine jwa Ciklistu ku Africa jwalosisye catuli kulimba mtima?

21 Lelo jinosoni ŵakutumicila ŵa Mlungu akusalosya kuti ‘akusaciŵenga cacili cakusakala ni kucinonyelaga cacili cambone.’ (Amosi 5:15) Mcanda jwine jwa Ciklistu ku Africa jwasasile kuti msikana jwine jwaŵalijiganyaga najo sukulu jwam’ŵendile kuti amkamucisye mayeso ga masamu, pacamkamucisyepo cakagone najo mpela malipilo gakwe. Mklistuju jwasasile kuti: “Namkanile jwamkongweju ndaŵi jijojo. Pakusaka kuŵa jwagoloka, sunjile ucimbicimbi wangu, wawuli cindu capenani mnope kupunda golidi ni silifa.” Kusala yisyene, kutenda yindu yakulemwa mpaka kumtendekasye mundu “kusangalala kwandaŵi japanandi,” nambo yakuyicisya yakwe yikusaŵa yakusawusya mnope. (Ahebeli 11:25) Konjecesya pelepa, kusangalala kweleku kuli kwangali mate pakukulandanya ni kusangalala kwangamala kwakusapata ŵandu ligongo lyakumpikanila Yehofa.​—Miyambo 10:22.

APOCELE CIKAMUCISYO CAKUTYOCELA KWA MLUNGU JWACANASA

22, 23. (a) Ana Mklistu patesile cakulemweceka cekulungwa nikuti basi jwangalisoni cembeceyo cambone? (b) Ana pana cikamucisyo capi kwa jwatesile cakulemweceka?

22 Pakuŵa tuli ŵangali umlama, wosope yikusatulema kugomeka kukumbila yakulemweceka yacilu, soni kutenda yakuŵajilwa pameso pa Mlungu. (Aloma 7:21-25) Yehofa akusamanyilila yeleyi, soni “akusakumbucila kuti tuli luwundu.” (Salimo 103:14) Nambo ndaŵi sine Mklistu mpaka atende cakulemweceka cekulungwa. Ana nikuti basi jwalakwe jwangalisoni cembeceyo cambone? Iyayi! Yili yisyene kuti jwalakwe mpaka alaje ni yakuyicisya ya yakulemweceka yaŵatesile, mpela muyaŵelelesoni ni Mwenye Daudi. Nambope atamose kuti mpaka alaje, Mlungu ali ‘jwakoseka kukulucila’ ŵandu ŵakulitendela canasa, soni ‘ŵakusasala yakulemwa yawo pelanga.’​—Salimo 86:5; Yakobo 5:16; aŵalanje Miyambo 28:13.

23 Konjecesya pelepa, Mlungu mwacinonyelo apelece mumpingo wa Ciklistu “mituka” mwa acalume, ŵali ŵakucinga ŵakomangale mwausimu, ŵakuŵajilwa, soni ŵakusasacilila kutukamucisya. (Aefeso 4:8, 12; Yakobo 5:14, 15) Lisosa lyawo lili kukamucisya jwakulemwa kuti akolesoni unasi wambone ni Mlungu, soni “aŵe ni mtima walunda” kuti akasawilisyasoni yakulemwayo.​—Miyambo 15:32.

“AŴE NI MTIMA WALUNDA”

24, 25. (a) Ana mcanda jwamkolasile pa Miyambo 7:6-23 akulosya catuli kuti ŵakwete “mtima wangali lunda”? (b) Ana tutendeje cici kuti tukole “mtima wa lunda”?

24 Baibulo jikusaŵeceta ya ŵandu “ŵangali lunda,” soni ya ŵandu ŵa “mtima walunda.” (Miyambo 7:7) Mundu jwine mpaka aŵe ‘jwangali lunda,’ ni kumlemaga kusagula yindu mwakuŵajilwa ligongo lyakuti ali jwangakomangala mwausimu, soni nganatumicila Mlungu kwandaŵi jelewu. Mundu jweleju mpaka atende yakulemweceka yekulungwa mwangasawusya, mpela muŵatendele mcanda jwamkolasile pa lilemba lya Miyambo 7:6-23. Nambo mundu jwa “mtima walunda” akusawungunya mwawuŵelele umundu wakwe wamkati mwakupopela, soni kulijiganya Maloŵe ga Mlungu ndaŵi syosope. Soni jwalakwe atamose kuti ali jwangali umlama akusalinjilila mwampaka akombolele kola nganisyo, yakumbila, soni lisosa yakamulana ni Mlungu. M’yoyo jwalakwe akusaŵa kuti “akuwunonyela umi wakwe,” soni “cacipata yambone.”​—Miyambo 19:8.

25 Aliwusye kuti: ‘Ana ngusasimicisya kuti malamusi ga Mlungu gali gambone? Ana ngusakulupilila kuti kupikanila malamusiga kukusatendekasya mundu kuŵa jwakusangalala mnope?’ (Salimo 19:7-10; Yesaya 48:17, 18) Naga akukayicila yeleyi atamose panandi, amasye nganisyo syelesyo. Aganicisyeje mwakusokoka ya yakuyicisya yayikusapagwa ligongo lyakulepela kukuya malamusi ga Mlungu. Konjecesya pelepa, “apasye, kuti alole kuti Yehofa ali jwambone.” Atendeje yeleyi mwakutama mwakamulana ni usyesyene, soni aganisyeje ya yindu yakuwona, yakucimbicikwa, yakulungama, yayiswela, yakunonyelasya, ni yaucimbicimbi. (Salimo 34:8; Afilipi 4:8, 9) Mwangakayicila, pakuganicisya mnope ya yindu yeleyi, ni pacamnonyeleje mnope Mlungu, kunonyela yakusayinonyela, soni kuyiŵenga yakusayiŵenga. Yosefe nganaŵa jwamlama. Nambope ŵapakombwele ‘kusitila ndamo sya msese’ ligongo lyakuti kwa yaka yejinji ŵakundile kuti Yehofa amgumbe, soni ŵasacililaga kutenda yakumsangalasya. Yeleyisoni mpaka yikombolece kwa wawojo.​—Yesaya 64:8.

26. Ana mitwe jiŵili jakuyicisya cijisale ya ngani jakusosekwa japi?

26 Mkupanganya jwetu ŵapangenyisye yiŵalo yakuŵelecela ngaŵa kuti yiŵe mpela yakung’andila, nambo kuti tukomboleceje kuŵeleka ŵanace, soni kuti ŵalombane asangalaleje ni kugonana. (Miyambo 5:18) M’mitwe jiŵili jakuyicisya cijisale mwakusawuwonela Mlungu ulombela.

^ ndime 4 Ciŵalanjilo ca ŵandu ŵaŵawile cacikusimanikwa mu buku ja m’Baibulo ja Numeri mwangakayicila cili ca acalume “ŵakulongolela” ŵakwana 1,000 ŵaŵawulajigwe ni ŵakulamula, soni ŵandu ŵane ŵaŵawulajigwe ni Yehofa.​—Numeri 25:4, 5.

^ ndime 7 Kuti amanyilile yejinji pakwamba ya kagopolele ka maloŵe gakuti yindu yausakwa, soni yitendo yakutesya sooni, alole Nsanja ya Olonda ja Ciceŵa ja July 15, 2006 pa mtwe wakuti “Mafunso Ochokera kwa Owerenga” jakuwandisya ŵa Mboni sya Yehofa.

^ ndime 9 Maloŵe gakuti “yakuŵagula” gatukamulicisye masengo pelepa gakusagopolela cilicose mpela ciwulili, yakulemba, fidiyo, kapenasoni maloŵe yampaka yimtendekasye mundu kusaka kugonana. Yeleyi mpaka yiŵe yiwulili ya mundu yampaka yimtendekasye mundu kuganisya yakugonana kapena mafidiyo gakulosya ŵandu ali mkugonana.

^ ndime 9 Kuti amanyilile yampaka yimkamucisye mundu kuleka kung’andila kuyalo, alole Yakonjecesya, pa mapeji 218 mpaka 219.