1, 2. Na taro cava eda na veivosakitaka, cava na vuna?

O VAKAWATI? Ke vaka kina, o marautaka tiko se vakilai tiko na leqa? Drau se veivolekati tiko ga? O vosota tiko beka na duiyaloyalo ena nomu bula vakawati, o qai sega ni marautaka? Ke vaka kina, o na rairai rarawataka na kena sa vaka me luluqa na ivau ni nomudrau vakawati. Ni o lotu vaKarisito o qai lomani Jiova, o na vinakata me vakalagilagi o koya ena nomu vakawati. O na rairai nuiqawaqawataka qai vakamosia na yalomu na ituvaki o sotava tiko ena gauna qo. Ia kua ni nanuma ni sega ni rawa ni wali.

² Eso na lotu vaKarisito ivakaraitaki vinaka era a sega ni veivolekati tu kei watidra ena dua na gauna. Ia era qai saga mera vaqaqacotaka tale na ivau ni nodra vakawati. O na rawa ni lomavakacegu tale ga ena nomu vakawati. Ena sala cava?

3, 4. Rau na veivolekati vakacava na veiwatini ke rau toro voleka vua na Kalou? Vakatauvatana.

³ O na veivolekati kei watimu ke o toro voleka vua na Kalou. Cava na vuna? Kena ivakaraitaki: Raitayaloyalotaka mada e dua na ulunivanua levu momoto. Dua na tagane e duri tu ena ruku ni ulunivanua ena noca, o yalewa ena ruku ni ulunivanua ena sauca. Erau se veiyawaki ni rau tekivu cabe, ia rau qai veivolekati ni rau sa voleka i cake. E veivakayaloqaqataki vakacava na ivakaraitaki qori?

⁴ Na nomu sasaga mo qaravi Jiova ena kena vinaka duadua, e rawa ni vakatauvatani ina kena sagai me cabeti e dua na ulunivanua. Ni o lomani Jiova, o sa na sasaga sara tiko ga vagumatua. Ke drau sa sega ni veivolekati vakaveiwatini, ena vaka ga nomudrau dui cabeta tiko na ulunivanua mai na rua na yasana. Na cava e yaco ni drau cabe tiko ga? E macala ni drau na veiyawaki toka ni se qai tekivu. Ia ni drau sasaga tiko ga mo drau yaco i delana se ni drau saga vagumatua mo drau toro voleka vua na Kalou, drau sa na veivolekati vakaveiwatini. Io, e bibi mo toro voleka vua na Kalou mo rawa ni qai toro voleka vei kemu isa. Ena rawa vakacava qori?

5. (a) Na cava e bibi me cakava e dua e vakawati me toro voleka kina vei watina vaka kina o Jiova? (b) Cava nona rai o Jiova me baleta na vakawati?

⁵ E bibi mo drau muria vakaveiwatini na ivakasala vakaivolatabu me baleta na vakawati. (Same 25:4; Aisea 48:17, 18) A vakavotuya na yapositolo o Paula e dua na tikina bibi ena nona ivakasala: “Meda rokova kece na vakawati.” (Iperiu 13:4) Na cava e vakaibalebaletaki e keri? Na vosa “rokova” e dusia e dua na ka e raici vakabibi qai talei. Qori sara ga na rai i Jiova me baleta na vakawati.

6. Na cava e vakaraitaka na veitikina e yavolita na ivakasala i Paula me baleta na vakawati, cava e bibi kina me nanumi?

⁶ Ni drau qaravi Jiova, drau sa kila tiko vakaveiwatini ni vakawati e ka talei, e ka tabu tale ga. Ni o Jiova sara ga a tauyavutaka na vakawati. (Wilika Maciu 19:4-6.) Ni leqa tiko nomudrau bula vakawati, me kua wale ga ni uqeti kemudrau mo drau veilomani se veidokai nomudrau kila ni ka dokai na vakawati. Na cava ga ena uqeti kemudrau? Vakasamataka vinaka na ivakamacala i Paula me baleta na veidokai. E sega ni tukuna ga ni “ka dokai na vakawati” ia e kaya “meda rokova kece na vakawati.” Sega ni vakaraitaka tiko e keri o Paula na nona nanuma, ia e veiuqeti tiko ena ka me caka. * Nomu nanuma qori ena uqeti iko mo dokai watimu tale. Cava na vuna?

7. (a) Na ivakaro vakaivolatabu cava eda dau muria, cava na vuna? (b) E yaga vakacava noda talairawarawa?

⁷ Vakasamataka mada nomu rai me baleta eso tale na ivakaro vakaivolatabu me vaka na veivakatisaipelitaki kei na tiko ena soqoni. (Maciu 28:19; Iperiu 10:24, 25) Ena ka ni sasaga toka me muri ena so na gauna na ivakaro qori. De ra sega ni via vakarorogo na itaukeinivale se dredre nomu tiko ena soqoni ni sa rui veivakaocai na nomu cakacaka saumi. Ia o vunautaka tiko ga na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou o qai tiko ena gauna kece ni soqoni. Sega ni dua e tarovi iko oka kina o Setani! Na vuna? Nomu lomani Jiova e uqeti iko mo muria nona ivunau. (1 Joni 5:3) Cava na kena yaga? O na lomavakacegu, marau tale ga ke o vakaitavi ena cakacaka vakavunau o qai tiko ena soqoni baleta ni o cakava tiko na loma i Jiova. Qori ena vu ni veivakaukauataki vei iko. (Niemaia 8:10) Cava eda vulica eke?

8, 9. (a) Na cava ena uqeti keda meda doka na vakawati, cava na vuna? (b) Na cava eda na veivosakitaka qo?

⁸ Nomu lomani Jiova ena uqeti iko mo muria na ivakaro me baleta na cakacaka vakavunau kei na sosoqoni vata se mani vakacava na veika dredre o sotava. Ke dredre tale ga ena so na gauna mo muria na ivakaro vakaivolatabu ‘mo rokova na vakawati,’ nomu lomani Jiova ena uqeti iko mo talairawarawa kina. (Iperiu 13:4; Same 18:29; Dauvunau 5:4) Me vaka ga nomu vakalougatataki ni o vakaitavi ena cakacaka vakavunau kei na nomu tiko ena soqoni, o Jiova ena vakalougatataki iko tale ga ke o doka nomu vakawati.—1 Cesalonaika 1:3; Iperiu 6:10.

 ⁹ O na doka vakacava nomu vakawati? Kua ni cakava e dua na ka ena vakavuleqa. Ia saga mo vaqaqacotaka na kemudrau ivau vakaveiwatini.

10, 11. (a) Na ivalavala cava e beci kina na vakawati? (b) Na taro cava mo veivosakitaka kei watimu?

¹⁰ A kaya ena dua na gauna sa oti e dua na yalewa vakawati lotu vaKarisito: “Au kerea vei Jiova na kaukaua meu vosota.” Me vosota na cava? E tomana: “Dau rulaki au o watiqu. De sega ni laurai e yagoqu na mawena, ia e vakamawe tu e lomaqu na vosa mosimosi e dau tauca me vaka ‘O kauta mai na leqa!’ se ‘Sega na betemu!’” Na yalewa vakawati qori e tukuna tiko e dua na ka me kua ni vakawaleni, na tau ni vosa rogorogo ca ena bula vakawati.

¹¹ E rarawataki dina ke rau dau veirulaki na veiwatini lotu vaKarisito, ni dredre me seavu na mosi e salavata mai! E beci na vakawati ke dau veiru e dua vei rau se o rau ruarua. Sa yaco tale tiko ga qo ena nomu vakawati? O na kila na isau ni taro qori ke o tarogi watimu ena yalomalumalumu, “E dau tarai iko vakacava na vosa au tauca?” Ke tukuna ni so na gauna e vakararawataki koya na ka o tukuna, ena daumaka mo veisautaka nomu ivalavala me rawa ni vinaka kina nomudrau veimaliwai.—Kalatia 5:15; wilika Efeso 4:31.

12. Ena tawayaga vakacava nona sokalou e dua?

¹² Mo dau qarauna na vosa o cavuta vei watimu ni rawa ni vinaka se vakaleqai kina nomu veiwekani kei Jiova. E tukuna na iVolatabu: “Ke dua e nanuma ni sa qarava tiko na Kalou ena iqaraqaravi e vakadonuya o koya ia e sega ni lewa vinaka na yamena, e vakaisina tiko ga na lomana, e tawayaga tale ga nona lotu.” (Jemesa 1:26) Na vosa o cavuta e dodonu me salavata kei na nomu sokalou. Eso beka era kaya ni sega ni bibi na veika e yaco tiko e vale, bibi ga ke o sa qarava tiko na Kalou. Ia na iVolatabu e vakacala qori. Ke va ya noda nanuma, eda sa vakaisini keda tiko ga, e dodonu me dau kauaitaki na ka e yaco e vale. (Wilika 1 Pita 3:7.) O na rairai maqosa ena so na ka o qai gumatua kina, ia ke o dau vakararawataki watimu ena vosa mosimosi, o sa beca tiko na ituvatuva ni vakawati qai ka wale nomu qaravi Jiova.

13. Ena vakararawataki watina vakacava na kena isa?

¹³ Mera qarauna tale ga na vakawati mera kua ni vakararawataki watidra ena so mada ga na ka lalai. Qo e rua na kena ivakaraitaki: iMatai, dua na yalewa itubutubu le dua e dau qirita e dua na tagane vakawati lotu vaKarisito ena ivavakoso me kere ivakasala vua qai dau balavu nodrau veivosaki. iKarua, e dua na tagane lotu vaKarisito dawai erau dau cakacaka vakavunau vakalevu e veimacawa kei na dua na yalewa vakawati lotu vaKarisito. O rau na vakawati rau tukuni ena ivakaraitaki qo ena rairai vinaka na inaki ni ka rau cakava, ia na cava e nodrau rai na kedrau isa? E kaya e dua na yalewa vakawati e sotava na ituvaki va ya: “E ca vei au niu raici watiqu ni kauaitaka vakalevu e dua tale na taciqu vaKarisito qai levu na gauna e vakayagataka vua. Au nanuma kina ni sega na betequ.”

14. (a) Na cava e vakabibitaki me baleta na vakawati ena Vakatekivu 2:24? (b) Na taro cava meda taroga?

¹⁴ Sa macala ga nira na rarawa eso na vakawati wili kina o koya sa tukuni mai cake ni yaco na ituvaki va ya ena bula vakawati. Era beca na kedra isa na ivakasala vakalou me baleta na vakawati: “Ena biuti tamana . . . kei tinana o tagane, ena kabiti watina.” (Vakatekivu 2:24) Era na dokai ira tiko ga nodra itubutubu na vakawati, ia e bibi cake nodra itavi vakalou vei ira na watidra. O ira na vakawati era lomani ira tale ga na tacidra vakayalo, ia vakalevu sara nodra kauaitaki watidra. Ena yaco na leqa ena vakawati ke sa sivia tale na gauna e vakayagataka e dua e vakawati vua e dua e sega ni watina se rau sa rui veivolekati tale. E vu tale beka ga ni leqa ena nomu vakawati na ituvaki qori? E vinaka mo taroga, ‘Au dau kauaitaki watiqu, au lomani koya, au qai solia vua na gauna e dodonu meu vakayagataka vua?’

15. Me vaka e tukuni ena Maciu 5:28, na cava e rerevaki kina mera vakaraitaka na lotu vaKarisito vakawati vua e dua tale na mataqali veitaleitaki e dodonu ga me vakaraitaki vei watidra?

 ¹⁵ E rivarivabitaki ke dua na lotu vaKarisito vakawati e sa dau lai kauaitaka tale vakasivia e dua e sega ni kena isa. Ka ni rarawa ni so era veivinakati kei na dua e sega ni watidra ni sa sivia tale nodrau veivolekati. (Maciu 5:28) Era vakayacora sara na ivalavala e beci kina na vakawati. Meda veivosakitaka mada na ka e tukuna o Paula me baleta na tikina qo.

16. Na cava na ivakasala i Paula me baleta na vakawati?

¹⁶ Ni veivakasalataki oti ga o Paula “meda rokova kece na vakawati,” e kaya tale: “me kua . . . ni vakadukadukalitaki na imocemoce ni vakawati, ni na lewai ira na dau veiyacovi tawadodonu kei ira na veibutakoci na Kalou.” (Iperiu 13:4) E vakayagataka o Paula na vosa “imocemoce ni vakawati” me dusia na veiyacovi. E sega ni “vakadukadukalitaki” na nodrau veiyacovi e rua erau vakamau, ia e savasava. Era muria gona na lotu vaKarisito na ivakasala: “Mo marautaka mada ga na yalewa o vakawatitaka mai na gauna o se cauravou kina.”—Vosa Vakaibalebale 5:18.

17. (a) Cava me kua ni muria kina na lotu vaKarisito na rai ni vuravura me baleta na veibutakoci? (b) Eda na vakatotomuri Jope vakacava?

¹⁷ O ira na veiyacovi kei ira e sega ni watidra era beca na lawa savasava i Jiova. Levu nikua era vakadonuya na veibutakoci. Ia me kua ni va ya nodra rai na lotu vaKarisito. Era kila ni “na lewai ira na dau veiyacovi tawadodonu kei ira na veibutakoci na Kalou,” sega ni tamata. (Iperiu 10:31; 12:29) Era na muria ga na lotu vaKarisito na rai i Jiova me baleta na veibutakoci. (Wilika Roma 12:9.) Nanuma na vosa i Jope na peteriaki: “Au sa veiyalayalati oti kei na mataqu.” (Jope 31:1) Mera kua ni coriti tale ga ena veibutakoci na lotu vaKarisito, era na qarauna na ka era raica ra qai sega ni domona e dua e sega ni watidra.—Raica na iKuri “Rai Vakaivolatabu me Baleta na Veisere kei na Veibiu.”

18. (a) Cava na rai i Jiova me baleta na veibutakoci? (b) Erau tautauvata vakacava na veibutakoci kei na qaravi matakau?

¹⁸ Na cava na rai i Jiova me baleta na veibutakoci? A vakatakilai na nona rai ena Lawa a soli vei Mosese. E Isireli, na veibutakoci kei na qaravi matakau erau okati vata kei na so tale na ivalavala e kena itotogi na mate. (Vunau ni Soro 20:2, 10) Erau tautauvata vakacava na veibutakoci kei na qaravi matakau? Na Isireli e qaravi matakau e beca nona veiyalayalati kei Jiova. O koya tale ga e veibutakoci e beca nona veidinadinati kei watina. E veivakaisini ruarua na ka rau cakava. (Lako Yani 19:5, 6; Vakarua 5:9; wilika Malakai 2:14.) O Jiova na Kalou daudina qai nuitaki, e okati rau qori me rau tamata ca.—Same 33:4.

19. Na cava me cata kina e dua na veibutakoci, cava na vuna?

¹⁹ Eda sa sega ni vauci ena Lawa a soli vei Mosese. Ia eda na cata na veibutakoci nida kila ni a okati me cala bibi e Isireli makawa. Cava na vuna? Kena ivakatautauvata: O na curu beka ina dua na valenilotu, tekiduru, qai masuta na ivakatakarakara? O na kaya ‘Sega!’ Ena veisau beka na lomamu ke soli vei iko e dua na iwase ni ilavo levu? O na sauma tale ‘Sega!’ Na lotu vaKarisito dina e cata na qaravi matakau ni vakacudrui Jiova. Ena vakasama vata qori, ena cata tale ga na veibutakoci se mani vakacava sara nona temaki—ni sega ni via vakararawataki watina kei Jiova. (Same 51:1, 4; Kolosa 3:5) Meda kua sara ga ni cakava e dua na ka ena vakamarautaki Setani ia e beci kina o Jiova kei na ituvatuva dokai ni vakawati..

20. Na cava e yaco ena so na vakawati? Vakatauvatana.

²⁰ Me ikuri ni nomu cata na ivalavala e beci kina na vakawati, na cava o rawa ni cakava mo dokai watimu tale kina? Raitayaloyalotaka mada ni ituvatuva ni vakawati e vaka na vale. Vakasamataka tale ga na veika era vaka na iukuuku e rairai vinaka kina na vale qori, vaka na vosa vinaka kei na ivalavala e vakaraitaka na veinanumi kei na veidokai. Ke drau veivolekati, nomudrau vakawati ena vaka na vale e rairai vinaka qai taleitaki me gadivi ena vuku ni kena iukuuku. Era na yali vakamalua na iukuuku qori ke seavu nomudrau veilomani, nomudrau vakawati ena vaka ga na vale e vakavucesa na raica ni sega ni ukutaki. Ia ni o muria na ivakaro ni Kalou mo ‘rokova na vakawati,’ o na saga mo vakavinakataka na ituvaki qori. E dau yaga na vakavinakataki ni dua na ka e talei se mareqeti. Ena caka vakacava qori? E kaya na Vosa ni Kalou: “Na vuku ga e tara kina na vale, kei na yalomatua e vakataudeitaka. Na kilaka e oso kina na kena rumu ena veimataqali iyau mareqeti qai talei.” (Vosa Vakaibalebale 24:3, 4) Vakasamataka mada na kena yaga ena vakawati na vosa qori.

21. Ena vaqaqacotaki vakacava na ivau ni vakawati? (Raica tale ga na kato “ Ena Vaqaqacotaki Vakacava na iVau ni Vakawati?”)

²¹ Na vakabauta e dei, na loloma dina, kei na rerevaka na Kalou e okati vata kei na iyau talei ena kune ena vuvale mamarau. (Vosa Vakaibalebale 15:16, 17; 1 Pita 1:7) Ena dei na vakawati ena vuku ni veika talei qori. Ia ena tawani vakacava na veika talei ena veiloqi e tukuni ena vosa vakaibalebale? “Na kilaka.” Io, na bulataki ni kilaka ena iVolatabu ena veisautaka na ivakarau ni rai, ena uqeti rau na veiwatini me rau veilomani tale. (Roma 12:2; Filipai 1:9) Nomudrau dau dabe vata vakaveiwatini mo drau veivosakitaka e dua na tikina mai na iVolatabu, me vaka na tikinivolatabu e veisiga, se dua na iulutaga vakaivolatabu me baleta na vakawati mai Na Vale ni Vakatawa se Yadra! e vaka ga nomudrau vakaraica toka e dua na iukuuku ena rairai vinaka kina na vale. Kena uqeti kemudrau nomudrau lomani Jiova me bulataki ena nomudrau vakawati na ivakasala drau veivosakitaka, e vaka ga na kau ni iukuuku ina rumu ni nomu vale. E rawa ni vakasukai tale mai ena nomudrau vakawati na veika totoka drau dau marautaka tu e liu.

22. Ena vakamarautaki keda vakacava noda saga meda vaqaqacotaka na ivau ni vakawati?

²² Ena taura toka na gauna mera qai vakalesui yadudua mai ena vakawati na veika era vaka na iukuuku. Ia ke o cakava nomu itavi, ena vakamarautaki iko nomu kila ni o muria tiko na ivakaro vakaivolatabu: “Ni dau liu ena nomuni veirokorokovi.” (Roma 12:10; Same 147:11) Koya e bibi sara, o na tiko ga ena loloma ni Kalou ke o saga vagumatua mo doka nomu vakawati.