1, 2. ¿Kukwe meden ngwantarita abokän mikai gare jai, aune ñobätä?

MÄTÄ gure metre angwane, ¿mä raba dre niere kukwe yebätä? ¿Tä kä mike juto mäbätä mä raba niere o tä kukwe kri mike mä kisete? ¿Mä ñaka niena ja mäke kwin mä muko ben, o munta ja di ngwen nünankäre jabe akwa ñaka kä jutobiti raba ruin mäi? Ye erere ngwane, ja ñaka niena tare munkwe yebätä ja ruin ngite mäi. Ne madakäre, mä kristiano aune Ngöbö Jehová tare mäkwe yebätä mä törba käikitaikä, akwa ye erere mä ñaka nuainne mä muko ben ye tä mä ngwen töbike aune ja tare nike. Akwa ¡mäkwe ja di ngwan! Kukwe ye ükate raba.

² Nitre kristiano kwati gure ñaka nämene nüne kwin jabe, akwa nengwane tätre kukwe kwin bämike ye nikwe ngwandre törö jai. Erametre, dre nuaindre nünankäre kwin jabe ye namani gare ietre. Mä raba nuainne arato. Akwa: ¿dre nuaindre nünankäre bäri kä jutobiti ni muko yebe?

3, 4. ¿Nitre gure tä ja di ngwen nökrö Ngöbö ken angwane ñobätä tätre nökrö bäri ja ken? Mä raba bämike.

³ Nitre gure tä ja di ngwen nökrö Ngöbö ken angwane, tätre nökrö ja ken arato. Ani bämike. Ngutuä kri tu  krä chi kunkwäre ye ngürebätä ni brare iti aune meri iti tädre. Brare tädre ngutuä ngürebätä kwäräkri aune meri tädre kä kwäräkri, aune tätre mente jabätä. Akwa nibutre näin gwaire mintukwäre. ¿Dre rabai bare? Nändi mintukwäre kwetre angwane jatai nökrö bäri ja ken. ¿Kukwe bämikata ne raba ni dimike ño?

⁴ Ja nire tätebiti ni kristiano tä ja di ngwen Jehová mike täte ye bämikata nändre mintukwäre ngutuäbätä ye kwrere. Erametre mä aune mä muko tä Jehová tarere yebätä munta ja di ngwen nänkäre mintukwäre. Akwa munta mente jabätä angwane, mun iti tä ngutuä kwäräkri aune iti tä kä kwäräkri näin mintukwäre ye kwrere. ¿Munkwe nändi jankunu mintukwäre rabakäre ngutuä yebiti angwane dre rakaikä? Kena mun täi mente jabätä, akwa munkwe ja di ngwain näin mintukwäre o mun rökrai Ngöbö ken angwane, mun täi bäri ja ken. Erametre: ni rökradre Ngöbö ken ye köböire ni täi bäri ni muko ken. Akwa ¿ye nuain raba ño?

5. a) ¿Ño ni raba nökrö bäri kwin Jehová ken aune ni muko ken arato? b) ¿Ja mika gure metre ye tuin ño Jehovai?

⁵ Biblia tä kukwe kwin niere nitre gure kräke ye erere nuaindi kwetre yekwe dimikai “näin mintukwäre” (Salmo 25:4; Isaías 48:17, 18). Apóstol Pablo mikani gare keteiti ye ani mike gare kwin jai: “Mun jökrä käkwe ja mika gure metre ye mikadre ütiäte jai” (Hebreos 13:4, TNM). Ye erere, ja mika gure metre ye tuin Jehovai; jondron ütiäte krubäte ye erere.

6. Pablo blitabare ja mika gure metre yebätä angwane ñobätä kukwe ye niebare kwe yebätä nita ja tötike angwane, ¿kukwe meden tä nüke gare nie, aune ñobätä ütiäte nikwe ngwandre törö jai?

⁶ Mä aune mä muko tä Ngöbö mike täte angwane, ja mäkäteta ye ütiäte krubäte aune deme ye gare  mun nibu ie, Jehovakwe ükaninte yebätä (ñäkädre Mateo 19:4-6 yebätä). Akwa, kukweta nakainkä jabätä munye angwane, ¿ja mika gure metre mikadre ütiäte ye aibe rabadre gare munye? Munkwe ja taredre aune ja mikadre ütiäte yekäre munkwe kukwe mada ütiäte krubäte nuaindre. ¿Kukwe meden? Mikakäre gare jai, Pablo kukwe niebare ye ani miketa ñärärä. Ñaka niebare kwe: “Ja mika gure metre ye ütiäte”; ñakare aune niebare kwe: “Ja mika gure metre ye mikadre ütiäte jai”. Yebätä, ñaka nämene kukwe niere jerekäbe, ñakare aune nämene nuainmana. * Kukwe ne ngwandre törö jai ye ütiäte,  ñobätä ñan aune tä ni dimike kukwe mada mike gare jai ni muko tarekäre bäri. ¿Ñobätä nita ne niere?

7. a) ¿Nita kukwe meden Bibliabätä mike täte, aune ñobätä? b) ¿Nita kukwe ye mike täte ye köböire dre kwin tä nemen nikwe?

⁷ Ani töbike ken kukwe nebätä. ¿Ni mada tötikadre o ja ükadrekrö gätäbätä Ngöbö mikakäre täte nieta Bibliakwe, ye tuin ño mäi? (Mateo 28:19; Hebreos 10:24, 25). Ruäre ñaka tä nemen nuäre mä kräke, akwa mätä nuainne. Nitre ñaka tö Gobran Ngöbökwe ye kukwe nuai akwa mätä niken kukwe driere. Mä nainte krubäte nüketa sribibätä akwa mätä niken gätäbätä arato. Kukwe tare tä nakainkä mäbätä, akwa yebiti ta mätä kukwe driere aune näin gätäbätä. Kukwe mada o nitre mada ñaka mä ketebätä, Satana ñan raba nuainne arato. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune mätä Jehová tarere ja brukwä tätebiti, ye tä mä töi mike kukwei mike täte (1 Juan 5:3). ¿Mätä kukwe driere aune nemen gätäbätä ye köböire dre kwin tä nemen mäkwe? Ngöbö töita ño ye erere mätä nuainne ye gare mäi, yebätä mä töi tä jäme aune kätä juto mäbätä. Mä töita ye erere ye kätä mä mike bäri dite (Nehemías 8:10). ¿Kukwe kädrieni ye tä dre driere nie?

8, 9. a) ¿Dre käkwe ni töi mikadre ja mika gure metre ye mike ütiäte, aune ñobätä nikwe nuaindre? b) ¿Nibike kukwe meden ketebu mike gare jai ja käne?

⁸ Mikata gare erere, nita Ngöbö tarere ye tä ni töi mike kukwe driere aune ja ükökrö gätäbätä kukwe tare yebiti ta. Ja tare ye arabe rabadre ni töi mike “ja mika gure metre ye mik[e] ütiäte jai” Biblia tä nuainmana ye erere, ñaka rabadre nuäre ni kräke akwa nikwe ja di ngwandre nuainne (Hebreos 13:4,TNM; Salmo 18:29; Eclesiastés 5:4). Nita ja di ngwen kukwe driere aune ja ükökrö gätäbätä yebätä Jehová tä kukwe kwin nuainne ni kräke, ye erere nikwe ja di ngwain ja mika gure metre ye mike  ütiäte angwane, kukwe kwin krubäte nuaindi kwe ni kräke (1 Tesalonicenses 1:3; Hebreos 6:10).

⁹ Akwa, ¿ja mika gure metre ye mikadre ño ütiäte jai? Kena, jondron meden meden raba juen ngwarbe ye ñaka nuaindre, aune ketebukäre, ja di ngwandre mikakäre dite.

10, 11. a) ¿Ja ngwanta ño abokän ñaka tä ja mika gure metre mike ütiäte jire? b) ¿Nikwe kukwe meden ngwandretari ni muko ie?

¹⁰ Mekera, meri kukwebätä käkwe kukwe ne niebare: “Tita ja di kärere Jehovai kä ngwankäre nüke jai”. ¿Kä ngwankäre nüke jai drebätä? Niara arabe kätä mike gare: “Ti muko tä ñäke tare tie. Kuso träin ñaka tibätä, akwa tita bren krubäte, ñobätä ñan aune käre ti muko tä niere tie: ‘Ti nibira nainte mä käne’ o ‘Mäbrä ñaka ütiäte jire chi’”. Ja ngwai kukwe niebare nebiti kukwe ñaka kwin nuainta mikani gare kwe: nitre gure tätre kukwe tare niere muko ie.

¹¹ ¡Nitre kristiano gure tätre ñäke tare muko kwe yebe jai, ye tare krubäte aune kukwe ye ñaka nuäre käi kwitadrekä jabiti! Erametre nire nire tä ñäke käre tare jai ne kwrere ye ñaka nüne kwin muko kwe yebe. Akwa, ¿dre nie raba mäbätä? Mikakäre gare jai, mäkwe kukwe ne ngwantari töi bobrebiti mä muko ie: “¿Tita kukwe niere mäi ye tä mate ño mäbätä?”. Tä mate tarebätä niedre kwe mäi angwane, mäkwe ja töi mika biare ja töi kwitakäre (Gálatas 5:15; ñäkädre Efesios 4:31 yebätä).

12. ¿Nita Ngöbö mike täte ye ñokänti ñaka raba nemen ütiäte jire chi?

¹² Nikwe ñäkädre tare ni muko yei angwane nikwe ñaka ja mäkäi kwin Jehovabe ye nikwe ngwandre törö  jai. Kukwe Ngöbökwe tä niere: “Mun ruäre tä nekete Ngöbö Kukweibtä ruen munye, akwa mun kada nekete ñakare blitare [...], munta ja ngökö au amne kukwe btä munta nekete ye abko tä nebe ngwarbe” (Santiago 1:26). Nita dre dre niere ye ñaka ütiäte Ngöbö mikakäre täte ye ni ñaka rabadre nütüre. Biblia tä niere erere, nita Ngöbö mike täte nita nütüre jabätä, yebätä dre dre nakainkä ni gwirete ye ñaka ütiäte ni ñaka rabadre nütüre. Nikwe ñaka ja ngökadre: kukwe ye ütiäte krubäte (ñäkädre 1 Pedro 3:7 yebätä). Ni ruäre raba sribire krubäte aune kwin konkrekasionte. Akwa rabadre ñäke tare ja gwirete angwane, ñaka tä ja mika gure metre mike ütiäte jai, aune tä Ngöbö mike täte ye rabai ngwarbe, o ñaka rabai ütiäte jire chi Ngöbö kräke.

13. ¿Kukwe medenbiti arato ni kristiano raba muko kwe ngwen ja tare nike?

¹³ Kukwe tare ruäre nuainta akwa ñaka metre ta yebiti nitre gure metre rabadre ja ngübarebiti arato. Bämikata ketebu ani mike gare jai. Ja ngwai tä monsotre ngübare kaibe käkwe ja di kärädre ni rüne konkrekasionte ie, ja mräkä ye tädre käre blite raire ben celular yete. Ketebukäre, ja ngwai muko tärä ye tädre niken bämän kratire kratire kukwe driere ja mräkä kaibe yebe. Ni rüne aune ja ngwai muko tärä ye tä nuainne töi kwinbiti; akwa, ¿niaratre muko yei ja rabadre ruin ño? Ye erere namani bare ja ngwai itibätä käkwe niebare: “Ti muko tä kä denkä krubäte jai ti eteba konkrekasionte kräke ye tä ti mike ulire krubäte. Ti ñaka ütiäte kräke tä nemen ruin tie”.

14. a) Génesis 2:24 tä mike gare erere, ¿kukwe meden tä nuaindre ni brare aune meri gure yei? b) ¿Nitre gure rabadre kukwe meden ngwentari jai?

¹⁴ Ja ngwai yei ja ruin ulire krubäte ye nüke gare nie. Ye erere arato, kukwe ütiäte Ngöböta niere nitre gure ie, ye muko tä mike ngwarbe jai angwane jata nemen  ruin ulire krubäte ietre: “Ni brare käkwe ja mikadre gure angwane, rikadre nüne jenena meri kwebe, ñan nünandre mda ketatibe rünbe btä meyebe kwe” (Génesis 2:24, Jändrän Kena). ¿Nire käkwe ja mäkädrete ye ngwane ñaka rabadrera rün aune meye ngübare ye ai gärätä texto nekänti? Ñakare. Ye ngwane ja käne, rabadre ja töi mike käne muko kwe yebätä meden gärätä. Ye erere arato ja mräkätre konkrekasionte ye tare krubäte kwe, akwa rabadre muko kwe ye mike bäri käne jai. Yebätä, rabadre kä denkä krubäte jai ja mräkätre ye kräke o rabadre blite jäme krubäte bentre, metrere ñaka brare ja erebe o merire ja erebe, ye ngwane ñaka nünain kwin kwetre jabe ja gwirete. Mäkwe ngwantari jai: “¿Kukwe ye erere tä nakainkä nunbätä ye aibätä nun ñaka nüne kwin jabe ja gwirete? ¿Tita kä denkä jai ti muko kräke, blitakäre ben aune tarekäre niara tä ribere ye erere?”.

15. Mateo 5:28 tä mike gare erere, ¿ñobätä nitre kristiano brare o merire gure ñaka ja töi mikadre krubäte ni brare o meri mada dimikabätä?

¹⁵ Ne madakäre, ni brare gure ja töi mikadre krubäte meri mada dimikabätä o meri gure ja töi mikadre krubäte ni brare mada dimikabätä aune tädre blite jäme krubäte ben angwane, raba ja mike kukwe kri te. Kukwe ye ñaka nuaindre, akwa nitre kristiano ruäre ja ngwanina ye erere aune yebätä töita nemen krubäte meri o ni brare madabätä (Mateo 5:28). Ruäre ngwane, kukwe ye köböite tätre jondron blo nuainne aune yebiti tätre ja mika gure metre ye mike ñaka ütiäte. Apóstol Pablo dre niebare kukwe nebätä ani mike gare jai.

16. ¿Pablo blitabare ja mika gure metre yebätä angwane kukwe meden niebare mada kwe?

¹⁶ “Ja mika gure metre ye mikadre ütiäte jai” niebare  Pablokwe, ye bitikäre kukwe mada niebare kwe, “munkwe nüna erametre mun muko ben, ñobätä ñan aune nitre ñaka gure metre nemen jabe aune nitre tärä gure metre akwa tä nemen ni madabe yebe Ngöbökwe kukwe ükaite” (Hebreos 13:4, TNM). Texto nekänti “nüna[ndre] erametre [ni] muko ben” nieta ye abokän ni nemen jabe kwärikwäri ye gärätä. Nitre gure “nüna[ndre]  erametre muko ben” o tädre kwin ja mika gure yebiti, yekäre rabadre nemen muko kwe ye aibe ben, Ngöbökwe kukwe niebare ne ererebätä: “Kä ngwen juto jabätä mä muko mäkwe yebe” (Proverbios 5:18).

17. a) ¿Nitre tärä gure metre akwa tä nemen ni madabe ye tuin kwin nitre kä nebätä ie, akwa ñobätä nikwe ñaka ja töi mikadre ye erere? b) ¿Ni raba ja ngwen ño Job erere?

¹⁷ Nitre tärä gure metre akwa tä nemen ni madabe ye tä ja mike ngite krubäte kukwe ükaninte Ngöbökwe ye rüere. Nitre kwati ie kukwe ye nemen tuin kwin, akwa ni kristiano metre ñaka ja töi mike nitre ye erere. “Nitre ñaka gure metre nemen jabe aune nitre tärä gure metre akwa tä nemen ni madabe”, yebe ni kä tibienbätä ñan ai kukwe ükaite, ñakare aune Ngöbökwe kukwe ükaite bentre (Hebreos 10:31; 12:29). Yebätä, Jehovakwe kukwe ükaninte ye nita mike ütiäte jai (ñäkädre Romanos 12:9 yebätä). Job kukwe niebare ne ngwandre törö jai: ‘Tikwe kukwe ükaninte ti okwä yebe’ (Job 31:1). Erametre, nikwe ja töi mikadre kwatibe ñaka nikren meri o ni brare madabätä ja töi mikakäre nemen ben, ñakare aune ni töi tädre ni muko ye aibebätä. Ye erere nita ja kriemike ne kwe ni ñaka rabadre ni madabe jire (apéndice, “¿Biblia tä dre niere ja tuanmetreta aune ja diankata mento yebätä?” ye mikadre ñärärä).

18. a) ¿Nitre tärä gure metre akwa tä nemen ni madabe ye tuin ño Jehovai? b) ¿Nitre tärä gure metre tä nemen ni madabe aune ngöbö ngwarbe mikadre täte ye drebätä tuin ja erebe?

¹⁸ ¿Nitre tärä gure metre akwa tä nemen ni madabe ye tuin ño Jehovai? Kukwe biani kwe Moisés ie yebiti raba nüke gare nie, ñobätä ñan aune nitre Israel gure metre akwa nämene nemen ni madabe o nämene ngöbö ngwarbe mike täte ye murie keta nämene (Levítico 20:2, 10). ¿Drebätä kukwe ketebu käme ye nämene tuin ja erebe? Kukwe ketebu ye nämene kukwe ükaninte ye mike ngwarbe: nitre nämene ngöbö ngwarbe  mike täte ye ngwane Jehovakwe kukwe ükaninte bentre ye mika nämene ngwarbe kwetre jai, aune nitre gure metre nämene nemen ni madabe ye nämene kukwe ükaninte ja mika gure metre kräke ye mike ngwarbe. Kukwe ketebu yebiti kukwe käme nuain nämene ja muko rüere aune Ngöbö rüere arato (Éxodo 19:5, 6; Deuteronomio 5:9; ñäkädre Malaquías 2:14 yebätä). * Yebätä, kukwe ye nämene tuin käme Ngöbö Jehová töi metre aune blitaka metre yei (Salmo 33:4).

19. ¿Dre käkwe ni dimikai ne kwe ni töi ñaka rabadre jire chi rababätä ni madabe, aune ñobätä?

¹⁹ Nitre Israel ye erere ni kristiano ñaka niena Kukwe biani Moisés ie ye mike täte. Akwa, nitre tärä gure metre tä nemen ni madabe ye ñäkäi nämene kukwe yebiti ye ngwandre törö jai ye ütiäte. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune yekwe ni töi mikai kwatibe ñaka kukwe ye nuainne. Ani bämike. ¿Mä raba niken iglesiate aune ja mike ngukodokwäbiti orare jondron üai sribebare ngöböre yei? Mäkwe “¡ñakare!” niedre kwatibe. ¿Aune ngwian käbämikadre krubäte mäi nuainkäre ngwane? “¡Ti ñaka raba nuainne!”, niedre drekebe ngwarbe mäkwe. Ye erere, jondron üai sribeta ngöböre ye mikadre täte  Jehová mikakäre ngwarbe jai ye tuin käme krubäte ni kristiano metre ie. Ye erere arato, kukwe ruäre raba ni töi mike nemen ni madabe ja mikakäre ngite Ngöbö rüere aune ni muko rüere, ye nikwe diandrekä ja töite aune mikadre tuin käme krubäte jai (Salmo 51:1, 4; Colosenses 3:5). Ni ñaka tö kä ngwain juto jire chi Satanabätä aune ni ñaka tö Jehová mikai ngwarbe jai bätä kukwe ükaninte nitre gure metre kräke ye mikai ngwarbe jai arato.

20. ¿Dre dre namanina bare nitre ja mäkäninte ruäre yebätä? Mä raba bämike.

²⁰ Erametre, nikwe ja di ngwandre ñaka kukwe käme nuainne ni muko rüere ja mikakäre bäri ütiäte jai kwärikwäri ye ñan aibe ngörä. ¿Dre mada nuaindre? Kukwe ngwantarita ne mikakäre gare, ani ja mäkäteta ye bämike ju yebätä. Nitre gure tä kukwe nuäre niere jai aune jondron mada kwin nuainne ja mikakäre ütiäte kwärikwäri, ye ani bämike jondron bä nuäre mikata gwita kä mikakäre bä nuäre ye kwrere. Munta ja tarere angwane, jondron bä nuäre mikata ja gwirete ye kwrere mun täi nüne kwin jabe. Akwa ja ñaka rabadrera tare munkwe angwane, jondron bä nuäre tä kite nekä gwita, biti ñaka tärä nemen ye kwrere mun ñaka rabaira nüne kwin jabe. Mätä “gure metre ye [mä tö] mika[i] ütiäte” Ngöböta nuainmana ye erere. ¿Mä raba nuainne ño? Kukwe Ngöbökwe tä mike gare: “Kukwe gare nie yebiti ju sribeta, aune töbikata kwin yebiti ükateta bäri dite. Aune kukwe gare nie erere nuainta ye köböire jondron jökrä bä nuäre aune ütiäte ükateta gwi jai” (Proverbios 24:3, 4). Nitre gure metre raba kukwe ne nuainne ño ye ani kädriere.

21. ¿Ni ja mäkäninte ye raba nüne ño bäri kwin jabe? (Recuadro “ ¿Tikwe dre nuaindre nünankäre bäri kwin ti muko ben?” ye mikadre ñärärä arato.)

 ²¹ ‘Jondron jökrä bä nuäre’ tä nitre mike nüne kä jutobiti jabe ja gwirete ye abokän ja tareta erametre, Ngöbö jürä ngwanta jabätä aune tödekata metre (Proverbios 15:16, 17; 1 Pedro 1:7). Kukwe ne tä nitre ja mäkäninte mike nüne kwin jabe. Akwa ¿Proverbios 24:4 tä niere “jondron [...] bä nuäre” ye mikata ño ja gwirete nü gare mäi? “Kukwe gare nie” erere nuainta ye köböire. Ye medenbätä, kukwe Bibliabätä gare nie aune erere nuainta ye ngwane, ye tä ni töi kwite aune ni dimike ja tarere bäri (Romanos 12:2; Filipenses 1:9). Yebätä, mäkwe kä diandrekä jai blitakäre mä muko ben, ja tötikakäre Bibliabätä, texto dianinkä köbö kwatire kwatire kräke o täräkwata Ni Mikaka Mokre bätä ¡Despertad! tä kukwe mike gare nitre gure ie, yebätä munkwe ja tötikadre angwane, “jondron [...] bä nuäre” meden mun raba mike ja gwirete ye rabai gare munye. Jehová tare munkwe ye käkwe mun dimikai aune mun töi mikai kukwe nemen gare munye ye erere nuainne mun muko yebe, ye abokän jondron bä nuäre ükateta “gwi jai” ye erere mä tädi nuainne. Ye köböire mun nämene nüne kwin kena jabe ye erere mun rabaita nüne jabe.

22. ¿Ni gure metre ie kukwe ribeta nünankäre kwin ni muko ben ye erere nikwe ja di ngwain nuainne angwane ja rabai ruin ño nie?

²² Jondron bä nuäre jökrä ye ükadreteta täte ye ñaka nuain raba drekebe ngwarbe. Akwa ni kristiano itire itire ie dre dre tä nuaindre ye erere ja di ngwain nuainne kwe angwane, kä rabai juto krubätebätä: ja mikadre ütiäte kwärikwäri nieta Bibliakwe ye erere tä ja töi mike nuainne käne yebätä (Romanos 12:10; Salmo 147:11). Aune metrere, tä ja di ngwen ja mika gure metre ye mike ütiäte jai yekwe dimikai Ngöbö tarere jankunu.