Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU 11

‘O Ukaza u Kale Kijingu’

‘O Ukaza u Kale Kijingu’

‘Sanguluka ni muhatu ua unzangala uê.’​—JISABHU 5:18.

1, 2. Ibhuidisu iebhi i tua-nda di longa, ni mukonda diahi?

O KUILA eie ua kazala kiá? Se ua kazala kiá, o ukaza uene mu ku bhekela kisangusangu, inga ua mu dibhana ni maka avulu mu ukaza uê? O kuila eie ni dikaza diê ki muala ni ukamba uambote? O kuila ua mu kolokota ngó mu ukaza uê, sé kisangusangu? Se kiene, nange uene mu luuala mu kuijiia kuila o ukamba uenu, ki uale dingi kála ki ua kexile. Mukonda dia ku kala Kidistá, eie ua mesena kuila o ukaza uê u bhana kijingu kua Jihova, o Nzambi i ua zolo. Mukonda dia kiki, o maka a moneka mu ukaza uê, nange a ku bhangesa ku thandanganha ni ku luuala. Se uene mu bhita mu maka enhá, kana ku banza kuila ki kuala dingi ni kidielelu.

2 Saí makaza avulu m’ukulu, a kexile kumoxi maji ka sangulukile mu ukaza uâ. Maji né kiki, ene a bhange ioso, phala ku kala ni ukamba mu ukaza uâ. Eie uê u tena ku bhanga kiki phala ku kala ni kisangusangu ku ukaza uê. Kiebhi-phe?

ZUKAMA KUA NZAMBI NI KU DIKAZA DIÊ

3, 4. Mukonda diahi o makaza a tena ku di zukama dingi mudiâ, se ene a suína ku zukama dingi kua Nzambi? Bhanga kifika.

3 Eie ni kaza diê, mua-nda di zukama dingi mudienu, se mu suína phala ku zukama dingi kua Nzambi. Mukonda diahi? Tala o kifika kiki: Xinganeka ku mulundu ua di leka bhoxi ua disanzumuna, maji ku thandu dia mulundu uala kala sosa. O diiala uemana bhoxi dia mulundu ku mbandu ia kadilu, o muhatu ku mbandu iéngi ku kiasu bhoxi dia mulundu uenhú, kala muthu ku mbandu iê. O kiiadi kiá a mateka o ku banda o mulundu. Kioso kia mateka o ku banda, kala muthu ua kexile dikanga dia mukuá, ka di zukamene. Maji kioso kia kuata o ku banda o mulundu, phala ku bhixila ku thandu dia mulundu ua di phopheka kála sosa, a kuata o ku di zukama, kioso kia mateka o ku bhixila ku thandu diê. Eie ua mono o njimbu i sangulukisa mu kifika kiki?

4 O nguzu i uene mu bhanga phala ku sidivila Jihova, ia difu ni nguzu i u bhanga phala ku banda o mulundu. Mukonda eie ua zolo Jihova, kia di bhange kála eie ua mu suína, kala muthu ku mbandu iê phala ku banda o mulundu iú. Se eie ni kaza diê, mua di kexidila, nange mua mu banda maji kala muthu ku mbandu iéngi ia mulundu. Ihi ia-nda ku bhita se mu suína ni ku banda ku thandu dia mulundu? Mu kidi, mu dimatekenu kioso ki múia ni ku banda, mua-nda di kexidila mudienu. Kienhiki, kioso ki mu di suínisa phala ku zukama dingi kua Nzambi—kála mua mu banda ku thandu dia mulundu—mua-nda tena ué ku di zukama dingi mudienu. Mu kiki, o ku zukama kua Nzambi, ku kuatekesa phala eie ku zukama kua muadi uê, mba ku muhatu uê. Kiebhi ki u tena ku bhanga kiki?

Kioso ki u belesela o milongi ia Bibidia i suínisa dingi o ukaza

5. (a) Ihi i ua tokala ku bhanga phala ku zukama kua Jihova, ni ku kaza diê? (b) Kiebhi Jihova kiene mu mona o ukaza?

5 O ukexilu uambote ua ku banda o mulundu mu kifika, ku bhinga ku belesela o milongi ia Nzambi, ia lungu ni ukaza i tu sanga mu Bibidia. (Jisálamu 25:4; Izaia 48:17, 18) Xinganeka mu milongi ia bhana poxolo Phaulu, ia lungu ni ukaza. Muéne uambe: ‘O ukaza u kale kijungu.’ (Jihebeleu 13:4) Ihi ilombolola o kizuelu kiki? O kizuelu “kijingu,” kilombolola kima kia uabha kia tokala ku ki bhana valolo, ni kiximanu. Jihova uene mu mona o ukaza kuila kijingu kia dikota—kima kia ku ximana.

UKEXILU UÊ—O KU ZOLA MU KIDI JIHOVA

6. Ihi ilondekesa o milongi ia bhana Phaulu ia lungu ni ukaza, ni mukonda diahi tua tokala ku xinganeka mu milongi íii?

6 Mu kidi, mukonda dia ku kala jiselevende ja Nzambi, enu muejiia kiá kuila o ukaza kima kia ku ximana, mba ki kola. Jihova muéne ua bhange o ukaza. (Tanga Matesu 19:4-6.) Kienhiki, se mua mu bhita ni maka mu ukaza uenu, mu kuijiia ngó kuila o ukaza kijingu, mba ki kola, sumbala ki ki bhangesa o ku di zola, ni ku di xila. Ihi-phe ia-nda mi kuatekesa ku bhanga kiki? Tala mu milongi ia bhana Phaulu ia lungu ni ku bhana kijingu mu ukaza. Muéne ka zuela kuila ‘o ukaza kijingu’; mu veji dia kiki, muéne uambe kuila, ‘o ukaza u kale kijingu.’ Phaulu ka kexile mu zuela ngó, maji ua bhana kitendelesu. * Ku xinganeka mu milongi íii, ia-nda ku kuatekesa ku bandekesa dingi o henda kua di kaza diê. Mukonda diahi tu zuela kiki?

7. (a) Itumu iebhi ia Bibidia i tuene mu belesela ni mukonda diahi? (b) Mbote iahi ijila mu ku belesela o itumu íii?

7 Xinganeka mu itumu ia mukua ia Bibidia, ia lungu ni ku bhanga maxibulu, ni ia ku diongeka phala ku bheza Nzambi. (Matesu 28:19; Jihebeleu 10:24, 25) Nange ku bhonza kiavulu ku belesela o itumu íii. Nange o athu u uene mu bokela ka xikina o milongi i uene mu a tudila, mba uene mu bhuila kiavulu mukonda dia sidivisu iê, kiki kilondekesa kuila kua bhingi ku bhanga nguzu phala kuia mu Iônge. Maji né kiki, uene múia mu boka o njimbu ia Utuminu, ni kuia mu Iônge izuua ioso. Se-ku muthu u tena ku ku fidisa, né muéne Satanaji! Mukonda diahi? Mukonda o henda iê kua Jihova, iene i ku bhangesa ku belesela o itumu iê. (1 Nzuá 5:3) Mbote iahi ijila mu ku bhanga kiki? Kála ki uejiia kiá, o ku boka o njimbu ia utuminu ua Nzambi, ni kuia mu iônge izuua ioso, i ku bhekela ku tululuka kua muxima, ni kisangusangu, mukonda uejiia kuila ua mu bhanga o vondadi ia Nzambi. Kiki, ki ku bhangesa ku kala dingi ni nguzu. (Nehemiia 8:10) Disá diahi di tu di longa?

8, 9. (a) Ihi i ku bhangesa ku belesela o kitumu kia ku bhana kijingu ku ukaza, ni mukonda diahi? (b) Milongi iebhi i tua-nda di longa?

8 Kienhiki, o henda iê ia kidi kua Nzambi, iene i ku bhangesa ku belesela o itumu ia lungu ni ku boka, ni kuia mu iônge, sumbala ni ibhidi, o henda íii kua Jihova, i tena ué ku ku bhangesa ku belesela o kitumu kia Bibidia: kia ‘ku bhana kijingu ku ukaza [uê],’ né muene ki bhonza se bhu moneka maka avulu. (Jihebeleu 13:4; Jisálamu 18:29; Ndongixi 5:4) Jihova u besoala o nguzu ioso i u bhanga phala kuia mu boka, ni kuia mu iônge, muéne ua-nda besoala ué o nguzu i u bhanga phala ku bhana kijingu ku ukaza uê.—1 Tesalonika 1:3; Jihebeleu 6:10.

9 Kiebhi-phe ki u tena ku bhana kijingu ku ukaza uê? Eie ua tokala kueha o ukexilu ua iibha, u tena ku zanga o ukamba uê mu ukaza. Kiki, kilombolola kuila eie ua tokala ku bhanga kima phala ku kolesa dingi o ukamba uê, mu ukaza.

EHA O UZUELELU NI MAUKEXILU, ALONDEKESA O KU KAMBA KU BHANA KIJINGU KU UKAZA

10, 11. (a) Ukexilu uebhi ulondekesa ku kamba ku bhana kijingu ku ukaza? (b) Kibhuidisu kiebhi ki tua tokala o ku bhanga ku dikaza dietu?

10 Saí muhatu Kidistá uambe: “Ngene mu samba kua Jihova, phala ku ngi bhana nguzu phala ku kolokota mu ima i ngene mu dibhana na-iu.” Ku kolokota mukonda diahi? Muéne uambe: “Muadi uami uala ni uzuelelu ua iibha. Ki ngala ni itote ku mukutu, maji o ukexilu uê ua iibha ua ku zuela, kála kiki, ‘Eie ua ngi bhonzo kiavulu!’ ‘Eie kuala ni valolo ia kima!’ Iene mu ngi bhekela itote ku muxima.” O muhatu iú, ua londekesa o maka ijila mu uzuelelu ua iibha mu ukaza.

11 Kima kia iibha ku mona o makaza a Jikidistá ku kala ni ukexilu iú, u tena ku a bhekela itote ku mixima iâ, i bhonza ku i saka! Mu kidi, se mu ukaza muala uzuelelu ua iibha, o ukaza iú ki kijingu kana. Kiebhi ki uala o ukaza ué? Phala kuijiia se kiebhi ki uala o ukaza ué, ua tokala u ebhuidisa ku dikaza diê, “O kuila ngala ni uzuelelu ua iibha u ku bhekela itote ku muxima?” Se o dikaza diê, uene ni itote mukonda dia uzuelelu uê, ua tokala u bhanga ioso phala ku lungulula o ukexilu uê.—Ngalásia 5:15; tanga Efezo 4:31.

12. Kiebhi o ubhezelu ua muthu u tena ku kala sé valolo bhu pholo ia Nzambi?

12 Ejiia-kiu kuila o ukexilu ué ua kuzuela, u tena ku ku bhangesa ku kala ni ukamba ni Jihova, mba ku zanga o ukamba uê. O Bibidia i zuela: ‘Saí muthu ua di fika ku kala mubhezi a Nzambi? Se u kamba ku langa o dimi diê, o ku bheza kuê ki kuala ni valolo, muéne ua mu di nganala mudiê.’ (Tiiaku 1:26) O uzuelelu uê ua tokala u fuama ni ubhezelu uê. O Bibidia, ki i suínisa kuila se o muthu ua mu sidivila Nzambi, ki ki bhange kima ioso ia bhanga, ni ihi ia zuela mu jinzo jâ. Kana ku di nganala mudiê. Tua tokala ku xinganeka mu maka enhá. (Tanga 1 Phetele 3:7.) Né muene se uala ni uhete ua ku bhanga ima, ni ua ku kolokota mu sidivisu ia Nzambi, maji se uzuelelu uê ua iibha ua mu u bhanga mu luelu ku di kaza diê, eie kua mu bhana kijingu ku ukaza, o ubhezelu uê kua Nzambi, ki ua-nda kala ni valolo.

13. Ukexilu uebhi u tena ku bhekela maka mu ukaza?

13 O makaza a tokala ku di langa phala ka di bhekele itote ku muxima. Xinganeka mu ifika íii, iiadi: Mama sé munumi, ua mu sasa o tuana tuê ubheka uê, u xinda kiavulu ku Kidistá ia diiala ua kazala kiá mu kilunga, phala ku mu bhinga kikuatekesu, ene a zuela ithangana iavulu; Phange ia diiala dikudi, u kalakala izuua ioso mu semana mu sidivisu ia kuboka, ni phange ia muhatu Kidistá dikaza. O makaza enhá mu ifika íii, nange a bhanga kiki ni ukexilu uambote; maji kiebhi o kaza diê kia-nda divua? Saí dikaza dia muhatu, uambe: “Ngi divua kia iibha kioso ki ngi mona muadi uami, ku bhita ithangana iavulu mu ku zuela ngó ni phange ia muhatu mu kilunga izuua ioso. Ngi divua kuila eme ki ngala ni valolo.”

14. (a) Kikalakalu kiahi kiala na-kiu o makaza kála kilondekesa o divulu dia Dimatekenu 2:24? (b) Kibhuidisu kiebhi ki tua tokala ku di bhanga?

14 Tuejiia kuila o makaza a dibhana ni maka enhá, ni a mukuá dingi, ene mu kala ni ndolo ku muxima. O makaza kála iâ, kene mu belesela o kitumu kia Nzambi, kiambe: ‘O diiala u xa tat’â ni mam’â, u naminina kua muhatu’ê.’ (Dimatekenu 2:24) Tuijiia kuila oso a kazala a tokala hanji ku xila o jitata jâ, ni ku zola o jiphange mu kilunga; maji Nzambi ua mesena kuila o kikalakalu kia dianga ku makaza, o ku langa o kaza diê ni ku mu xila. Kienhiki, o Jikidistá a kazala kiá, kioso kia bhita ithangana iavulu ni jiphange, mba a kala ni ukamba uavulu ni dikudi, o ukexilu iú u bheka maka mu ukaza. O kuila uala ni maka enhá mu ukaza uê? Dibhudise: ‘O kuila ngene mu bhana ithangana iavulu ku kaza diami, ni ku mu londekesa kuila nga mu zolo kiavulu?’

15. Kala kiambe o divulu dia Matesu 5:28, mukonda diahi o Jikidistá a kazala, ka tokala ku kala ni ukamba uavulu ni muhatu, mba diiala dikudi?

15 O Jikidistá a kazala, ala ni ukamba uavulu ni phange ua muhatu, mba ua diiala dikudi, a mu di ta mu iluezu. Mukonda saí makaza Kidistá a mateka ku zola dikudi ua diiala, mba ua muhatu, mukonda dia ku kala ni ukamba uavulu. (Matesu 5:28) O ukexilu iú, ulondekesa ku kamba ku xila o ukaza. Xinganeke mu izuelu ia poxolo Phaulu ia lungu ni maka enhá.

‘O MALA NI AHATUA KAZALA, A KALE JIFIIELE MUDIÂ’

16. Kitumu kiebhi kia bhana Phaulu kia lungu ni ukaza?

16 Kioso Phaulu kia zuela kuila ‘o ukaza u kale kijingu,’ muéne uambe dingi kuila: ‘O mala ni ahatu a kazala a kale jifiiele mudiâ. Kuma Nzambi ua-nda fundisa o jindumbu ni akuâ jiphánda.’ (Jihebeleu 13:4) Phaulu ua zuela o ‘ufiiele mu ukaza,’ phala kulondekesa o ku dizeka diiala ni muhatu. O ku dizeka kuâ ngó, mu ukaza. Kienhiki, o Jikidistá a tokala ku belesela o izuelu íii: ‘Sanguluka ni muhatu ua unzangala uê.’—Jisabhu 5:18.

17. (a) Mukonda diahi, o Jikidistá ka xikina ukexilu ua athu ua lungu ni ku ta phánda? (b) Kiebhi ki tu tena ku kaiela o phangu ia Jobe?

17 O athu ene mu dizeka maji ki makaza, ene mu xibhaka o ijila ia bhana Nzambi, ia lungu ni ukaza. Saí athu, ene mu mona kuila o ukexilu ua ku ta jiphánda ukexilu uambote. Sumbala athu avulu a xikina o ukexilu iú ua iibha, maji o Jikidistá a tokala ku dituna o ukexilu iú ua iibha. Mukonda ene ejiia kuila, ‘Nzambi ua-nda fundisa o jindumbu ni akuâ jiphánda.’ (Jihebeleu 10:31; 12:29) Kienhiki, o Jikidistá ja kidi, a mona o ukexilu iú, kála kiene mu u mona Jihova. (Tanga Loma 12:9.) Ene a xinganeka mu izuelu ia Jobe, kioso kiambe: “Nga te kikutu ni mesu mami.” (Jobe 31:1) Phala ka te jiphánda, o Jikidistá ja kidi, a langa kiambote o mesu mâ, phala ka tale ni mesu a ku mesena ku ta jiphánda ni muthu iú.—Tanga o Kibandekesu, mu jimbandu ja 219-221.

18. (a) Kiebhi Jihova kia mona o ukexilu ua ku ta jiphánda? (b) Kiebhi o ukexilu ua ku ta jiphánda, ua difu ni ua ku bheza iteka?

18 Kiebhi Jihova kia mona o ukexilu ua ku ta jiphánda? O Kitumu kia bhanene Nzambi kua Mozé, ki tu kuatekesa kuijiia se kiebhi Jihova kiene mu mona o ukexilu iú. Mu Izalaiele o ku ta jiphánda, ni ku bheza iteka, kia kexile kituxi kia dikota, kieji bhangesa o muthu kufuá. (Ijila 20:2, 10) O kuila u tena ku mona se kiebhi o ku ta jiphánda, kia difu ni ku bheza iteka? M’ukulu, se mukuá Izalaiele ua bhezele kiteka, u zanga o kikutu kiê, kia ku bheza ngó Jihova. Kiene ué kimoxi se u ta phánda, ki mu bhangesa ku zanga o kikutu kia bhange ni kaza diê. Mukonda ene a kambe kulondekesa o ufiiele uâ. (Makatukilu 19:5, 6; Matendelelu 5:9; tanga Malakiia 2:14.) Ki kale o muthu u bheza o kiteka, ni ió ua te jiphánda, a kexile mu a fundisa bhu pholo ia Jihova, o Nzambi ia kidi, i tua dielela.—Jisálamu 33:4.

19. Ihi i tena ku kuatekesa o muthu ku dituna ku ta jiphánda, ni mukonda diahi?

19 Lelu, o Jikidistá ka mu belesela dingi o Itumu ioso ia bhanene Nzambi kua Mozé. Né muene kiki, kuijiia kuila ku ta jiphánda kia kexile kituxi kionene ku akuâ Izalaiele, kiki, ki suínisa dingi o Jikidistá ku dituna o ukexilu iú. Mukonda diahi? Xinganeka mu kifika kiki: O kuila ueji xikina kuia mu ngeleja, phala ku fukamena kiteka, ni ku bhanga musambu? Nange ueji zuela ‘ki kola!’ O kuila ueji xikina ku bhanga kiki se a ku kanena ku ku bhana kitadi kiavulu? Nange ueji zuela ‘ki ngeji xikina.’ Mukonda eie u Kidistá ia kidi, ua iibhila kufunga o ubhezelu ua Jihova, ni ubhezelu ua iteka. Kiene kimoxi ué, o Jikidistá ka tokala ku zanga o ukamba uâ ni Jihova Nzambi, ni kaza diê, mu ku ta jiphánda—né muene se a mu tendala kiavulu. (Jisálamu 51:1, 4; Kolose 3:5) Eie ku mesena ku bhanga kima, ki sangulukisa o muxima ua Satanaji, u luualesa o muxima ua Jihova, ni ku katula o valolo ikôla ia ukaza.

KIEBHI KI U TENA KU KALA NI UKAMBA MU UKAZA UÊ

20. Ihi iene mu bhita mu ukaza? Bhanga kifika

20 Mu veji dia kueha ngó o maukexilu a zangesa o ukaza uê, ihi i ua tokala o ku bhanga phala ku bandekesa dingi o henda iê, ni ku xila o kaza diê? Phala ku tambuijila o kibhuidisu kiki, xinganeka mu kifika kiki: Xinganeka kuila o ukaza dibhata, o izuelu iambote, ni ibhangelu ia tokala, ia difu ni ima i u fuamesa o dibhata. Se mua di zukama dingi mu dienu, o ukaza uenu, uala kála o dibhata dia fuama ni ima iambote. Se o ku dizola kuenu kua sosoloka, ua difu ni inzo ia kambe ku i uabhesa, o ukexilu iú, u bhekela maka avulu mu ukaza. Mukonda dia vondadi iê ia ku belesela o kitumu kia Nzambi, kia lungu ni ‘o ukaza u kale kijingu,’ ua-nda bhanga ioso phala ku lungulula o ukexilu iú. Mukonda dia ukaza ku kala kijingu, kima kiambote ku suínisa dingi o ukamba iú. Kiebhi ki u tena ku bhanga kiki? O Maka a Nzambi a zuela: “Kutunga dibhata unjimu u u kala na-u, kiu ta-bhu masunga-phe dibhata ua di fikidila. O kuijiia kuene kuizalesa jinzo ni ima ioso ia mbote, ia te kiavulu, iene mu ku inda o muthu.” (Jisabhu 24:3, 4) Xinganeka se kiebhi o izuelu íii, a tena ku i kumbidila mu ukaza.

21. Kiebhi ki tu tena ku kolesa o ukaza uetu? (Tanga o  kaxa mu mbandu ia 131.)

21 O ima ioso ia mbote, ia te kiavulu, iene mu kala mu ukaza ua sanguluka, o ku kala ni ídifua iambote, kála, o henda ia kidi, o ku zola Nzambi, ni kixikanu kia soko. (Jisabhu 15:16, 17; 1 Phetele 1:7) O ídifua íii, i kuatekesa ku kolesa o ukamba mu ukaza. O kuila eie uejiia se kiebhi o ima iambote izalesa o mabhata, kála kiambe o divulu dia Jisabhu? “O kuijiia.” Mu kidi, o kuijiia kuala mu Bibidia, kioso o munumi ni muhatu kia belesela, kuala ni kutena kua ku a kuatekesa ku lungulula o ibanzelu iâ, ni ku a suínisa ku di zola dingi mudiâ, kála kia kexile. (Loma 12:2; Filipe 1:9) Kienhiki, se mu di longa o Bibidia, ni ku tanga o Kibatulu kia kizuua, O Mulangidi, ni Despertai! muala maka alungu ni ukaza, a difu ni ku sola kima phala ku uabhesa o inzo ienu. Kioso o henda ienu kua Jihova i mi bhangesa ku belesela o milongi i mua di longo, ia lungu ni ukaza, ia difu ni ku sola ima i fuamesa o “jinzo” jenu. Kiki kia-nda mi kuatekesa ku kala ni kisangusangu mu ukaza uenu, kála ki mua kexile ku dimatekenu.

22. Kisangusangu kiebhi ki tu kala na-kiu, mu ku bhanga ioso, phala ku suínisa o ukaza uetu?

22 Mu kidi, phala ku uabhesa kiambote o inzo, kua bhingi ku kala ni kithangana kiavulu, ni nguzu. Se u bhanga ioso phala ku kolesa o ukaza uê, ua-nda kala ni kisangusangu mu kuijiia kuila ua mu belesela o kitumu kia Bibidia kiambe: ‘mu ujitu kala muthu a xile mukuá.’ (Loma 12:10; Jisálamu 147:11) O nguzu iê, ia ku xila o ukaza uê, i ku bhangesa ku kala mu henda ia Nzambi.

^ kax. 6 O milongi ia bhana Phaulu ia lungu ni ukaza, ilondekesa itendelesu iavulu.—Jihebeleu 13:1-5.