1, 2. Mapuro musinke natu tarurura, ntani morwasinke?

WA KWARA ndi? Nsene yimo, nonkwara doge kuna kara ntundiliro zoruhafo, ndi kuna kuligwanekera nomaudigu gomanene? Malikwatakano goge nomulikwali goge kuna kuhara kuhaga po ndi? Ndi ove kuna kulididimikira mononkwara nye kapi ono kugwana mo ruhafo? Nsene yimo, walye ove kuna kulizuvha eguwo morwa elikwatakano lyoge lyomononkwara eli wa haferere nare kuna kutenda. NgoMukriste, yosili ono hara nonkwara doge di rete mfumwa kwaJehova, Karunga ogu wa hara. Mokonda zoyo, maukaro goge kuvhura kukara ntundiliro zosinka nokukukoresa. Nampili ngoso, kapisi o hulise nare asi ukaro woge kwato mulyo.

² Naina, pwa kara valikwali woVakriste wovawa ava va lididimikira nonkwara va hana kukara nelikwatakano lyokupama pokatji kawo. Nye, va gwana nzira mokupameka elikwatakano lyawo. Nove kuvhura kugwana ruhafo rorunene mononkwara doge. Monkedi musinke?

3, 4. Morwasinke valikwali nava lihederera pepi nsene awo kuna kukondja paapa va hulira mokuhedera Karunga pepi? Yi fanekesa.

³ Nove nomulikwali goge ngomu likwatakana kumwe nsene mu hedera Karunga pepi. Morwasinke? Gazadara ko kosifanekeso esi: Mugara nomukadi kuna sikama pedi lyondundu. Gumwe kesinya oku lyondundu, ano mukwawo kesinya kwina lyondundu. Mouvali wawo navenye tava  tameke kuronda ndundu. Ngomu vana kara simpe pedi lyondundu, awo kuna va gaununa sinano sosire. Nelituromo, nkenye gumwe ta twikire kuronda a ze pondungu zondundu. Ngomu vana kuronda, sinano pokatji kawo tasi tameke kusesupa. Ono nongonona sirongwa sokuhuguvaresa mosifanekeso esi ndi?

⁴ Elituromo eli wa tura po mokukarera Jehova kuvhura kulihetakanesa nelituromo eli o gusa mokuronda ndundu. Mokumona asi ove wa hara Jehova, ove kuna kukondja paapa wa hulira, ngwendi muntu ogu ana kuronda ndundu. Nampili ngoso, nsene nove nomulikwali goge mwa ligaunuka, kwa fana ngwendi kwa kuronda maruha gokulisiga kondundu. Yinke nayi horoka nsene mu twikira kuronda ndundu? Yosili, pomuhowo sinano sosire kuvhura kumugaununa.  Nampili ngoso, ngomu muna kulitura mo unene mokuhedera Karunga pepi, yimo ngomu lihedera pepi nomulikwali goge. Yimo, kuhedera Karunga pepi kuna kara nsapi mokulihedera pepi nomulikwali goge. Nye ngapi nomu vhura kuyirugana eyi?

5. (a) Nkedi musinke zimwe no vhura kuhedera Jehova pepi ntani nomulikwali goge? (b) Ngapi omu a tara Jehova nonkwara?

⁵ Nkedi zimwe zomulyo mokuronda ndundu, kuna kara mokutambura mapukururo gomoNonkango daKarunga gokuhamena nonkwara nove nomulikwali goge. (Episarome 25:4; Jesaya 48:17, 18) Yipo nye, tarurura sitwa sokulikerera somapukururo aga ga tumbura mupositoli Paurusa. Age kwa tente asi: “Nonkwara ava di fumadeke navenye.” (Vahebeli 13:4) Yinke ayi tanta eyi? Nkango ‘kufumadeka’ kutamba kosininke sa zeruka ntani somulyo. Ano Jehova yimo a tara ngoso nonkwara asi mulyo.

6. Yisinke ya likida yikaramo yepukururo lyaPaurusa kuhamena nonkwara, ntani morwasinke ya karera nomulyo mokuyidiworoka?

⁶ Ngovakareli vaKarunga, nove nomulikwali goge mwa diva nare asi nonkwara mulyo, ado kwa pongoka. Jehova mwene ga tulisa po ewapaiko lyononkwara. (Resa Mateusa 19:4-6.) Nampili ngoso, nsene ove kuna kuligwanekera nomaudigu mononkwara, pokudiva tupu asi nonkwara ava di fumadeke kapi tayi gwanene po mokumutumangeda mu lilikide eharo nefumadeko. Yisinke nayi ku tumangeda o rugane ngoso? Koneka nawa omu Paurusa ga uyungire sirongwa esi kuhamena kulikida efumadeko. Age kapi ga tente asi: “Nonkwara kudifumadeka,” nye age kwa tente asi: ‘Nonkwara ava di fumadeke.’ Paurusa kapi ga geve tupu egano; age kwa geve etumangedo. * Pokudiworoka sitwa oso  kuvhura kukupa nokonda dimwe pokuwapukurura efumadeko komulikwali goge. Morwasinke ya karera ngoso?

7. (a) Nompango musinke doPatjangwa atu sikisa mo, ntani morwasinke? (b) Yitundwamo musinke yoyiwa ayi tundu mokulimburukwa?

⁷ Tarurura pokaruwogona omu o tara nompango dimwe doPatjangwa, ngwendi sirugana sokutura po varongwa ndi epukururo lyokuponga kumwe moukareli. (Mateusa 28:19; Vahebeli 10:24, 25) Yosili, kusikisa mo nompango odo poyiruwo yimwe kukara udigu. Vantu ava o zuvhisire kuvhura va dire kuyihafera, ndi yirugana yoge kuvhura yi ku ninkise o lizuvhe eroroko yipo yi ku digopere mokukakara momapongo. Nampili ngoso, ove kutwikira kuzuvhisa mbudi zoUhompa, ntani nokuza komapongo gombungakriste. Kwato ogu na vhura kukuhagekesa, nampili Satana googu! Morwasinke? Morwa eharo lyoge lyokuhara Jehova nomutjima nagunye kukutumangeda mokulimburukwa nompango dendi. (1 Johanesa 5:3) Yitundwamo musinke yoyiwa? Kulihameka mosirugana sokuzuvhisa nokukara komapongo kureta mbili zokomutjima noruhafo roruwa, morwa ono yi diva asi ove kuna kusikisa mo mpango zaKarunga. Ano malizuvho ogo kuwapukurura nonkondo doge. (Nehemiya 8:10) Yinke tuna lirongere ko kosirongwa esi?

8, 9. (a) Yisinke nayi vhura kututumangeda mokulimburukwa kepukururo mokufumadeka nonkwara, ntani morwasinke? (b) Yitwa musinke yivali natu ka tarurura?

⁸ Ngwendi moomu tupu eharo lyoge lyenene lyokuhara Jehova ali ku tumangeda mokulimburukwa nompango mokuzuvhisa nomokukaponga kumwe nampili pa kare yilimbikiso, yipo nye eharo lyoge lyokuhara Jehova kuvhura kukukorangeda o limburukwe epukururo lyoPatjangwa ‘nonkwara doge va di fumadeke,’ nampili yi moneke asi udigu. (Vahebeli 13:4; Episarome 18:29; Muudisi 5:4) Mokugwederera ko, ngwendi moomu tupu elituromo lyoge mokulihameka mokuzuvhisa ntani nokuponga kumwe ayi reta mauwa gomanzi gokutunda kwaKarunga,  yipo nye elituromo lyoge mokufumadeka nonkwara doge nga li mona Jehova nokulitungika.—1 Vatesaronika 1:3; Vahebeli 6:10.

⁹ Ngapi omu no vhura kuninka nonkwara doge va di fumadeke? Wa hepa kunyokera po nkareso ezi nazi zonagura po nonkwara doge. Mokugwederera ko, wa hepa kurugana ko yuma eyi nayi vhura kunkondopeka elikwatakano lyomononkwara.

10, 11. (a) Nkareso musinke ezi azi swaukisa nonkwara? (b) Epuro musinke twa hepa kutarurura kumwe novalikwali vetu?

¹⁰ Mugolikadi gumwe goMukriste kwa tente asi: “Ame kukandererera kwaJehova a vatere nge ni lididimike.” A lididimikire yininke musinke? Age ta faturura asi: “Mugara gwange kuhepeka nge kupitira mononkango. Nampili ngomu na dira kukara noyito yokumoneka, nye nonkango dendi donondona kwa remeka nge komutjima, ngwendi asi: ‘Ove mudigo tupu!’ ntani ‘Ove sininke somawoko-woko tupu!’” Mukadi ogu kwa tumbura udigu umwe wounene mononkwara, mbuuyungiso zondona.

¹¹ Ee, omu tupu ayi guvisa apa valikwali woVakriste ava litambagura nononkango dokukoresa, edi adi reta yironda yopamalizuvho eyi ayi dili kuveruka usimbu! Yosili, nonkango dokukoresa kuswaukisa nonkwara. Ngapi omu dina kara nonkwara doge kombinga zeyi? Nkedi zimwe mokugwana elimbururo pokulinunupika nokupura mulikwali goge asi: “Ngapi omu adi ku kundama nonkango dange?” Nsene mulikwali goge kulizuvha asi nonkango doge kumuretera yironda yopamalizuvho, wa hepa kurundurura nkareso zoge.—Vagarata 5:15; resa Vaefeso 4:31.

12. Ngapi omu ukareli womuntu nau vhura kukara womawoko-woko kosipara saKarunga?

¹² Diworoka asi nkedi omu o ruganesa eraka lyoge mononkwara kukundama elikwatakano lyoge naJehova. Bibeli  kwa tumbura asi: “Nsene pweli ogu a gazara asi, age kuruganena Karunga, nye age kapi a pangere eraka lyendi, ogo kulikumbagera, ano ukerelikarunga wendi womawoko-woko.” (Jakopo 1:26) Mbuuyungiso zoge kwa likwatakana noukareli woge. Bibeli kapi azi kwatesa ko egano eli asi nkenye eyi ayi horoka kembo mulyo musesu sinene tupu ove kuna kutanta asi ove kuna kukarera Karunga. Wa ha likumbangera nyamoge. Eyi kuna kara yuma yomulyo. (Resa 1 Peturusa 3:7.) Kuvhura o kare nevhuliko noupampi, nye nsene kukoresa mowina mulikwali goge nononkango donondona, ove kuswausisa ewapaiko lyononkwara ntani ukareli woge kuvhura Karunga nga u tare asi womawoko-woko.

13. Ngapi omu na vhura mulikwali kuretesa po kukora kopamalizuvho?

¹³ Valikwali va hepa hena kuvangarara mokudira kukoresa pamalizuvho mulikwali mukwawo monkedi zokudira kudimburura. Tarurura yihonena yivali: Zinya gomudike nkenye apa kutoonena ngodi mugara gomombungakriste ogu ga kwara mokumupura evyukiso, ntani awo kuuyunga siruwo sosire unene; nkenye sivike munazinyetu gomugara gomudike kukara siruwo sosire moyirugana yokuzuvhisa namunazinyetu gomukadi ogu ga kwara. Valikwali womoyihonena eyi kuvhura va kare noyitambo yoyiwa; nye, ngapi omu adi kundama nonkareso dawo valikwali vawo? Mukadi ogu ga ligwanekerere noukaro wangoso kwa tente asi: “Ayo kwa koresere nge pokudiva asi mugara gwange kukara siruwo sosire kumwe nomunazinyetu gomukadi mombungakriste. Ya ya ninkisire nge ni lizuvhe asi ame kwato mulyo.”

14. (a) Situmbukira musinke somononkwara va didilika mwaGenesis 2:24? (b) Yinke twa hepa kulipura nyamwetu?

¹⁴ Ayo ya zere asi mulikwali ogu ntani nava wopeke ava va ligwanekera nomukaro gokulifana mononkwara kulizuvha kukora. Valikwali vawo kuncenuna mapukururo gomulyo  gaKarunga kuhamena nonkwara: ‘Yipo nye a sigire mugara oguhwe nonzina makura ta likwatakana namukadendi.’ (Genesis 2:24) Owo ava kwara simpe va hepa kufumadeka vakurona vawo, nye alyo ewapaiko lyaKarunga asi situmbukira sawo sosinene kuna kara mulikwali gwawo. Mokulifana, Vakriste kwa hara vapuli vakwawo; nye situmbukira sawo somulyo kuna kara valikwali vawo. Apa Vakriste  wokukwara ava kara siruwo sosire ndi kutura po malikwatakano gokupitakanena novapuli va hana asi valikwali vawo, awo kureta udigu mononkwara dawo. Yizo konda zina kuretesa po maudigu mononkwara doge ndi? Lipura nyamoge asi: ‘Ame kukara kumwe nomulikwali gwange nokumupakera sinka ntani nokumulikida eharo eli lya mu fira ndi?’

15. Kuliza naMateusa 5:28, morwasinke Vakriste wokukwara nava nyokera kulikida eharo lyokupitakanena kwava va hana asi valikwali vawo?

¹⁵ Mokugwederera ko, Vakriste wokukwara ava ava likida eharo lyokupitakanena kwava va hana asi valikwali vawo kulitura vene mosiponga. Eguwo, Vakriste vamwe wokukwara kwa tunga po eharo lyokudovaukira ava va hana asi valikwali vawo. (Mateusa 5:28) Ngoyitundwamo, malizuvho gangoso kutwaredesa konkareso ezi azi swaukisa nonkwara. Tarurura eyi ga uyungire mupositoli Paurusa kuhamena sirongwa esi.

16. Mpango musinke ga gava Paurusa kombinga zononkwara?

¹⁶ Konyima tupu apa ga geve Paurusa epukururo ‘lyokufumadeka nonkwara,’ age kwa gwederere ko erondoro asi: “Uro u kare wa hana nkoha-nkohi, yeeyi Karunga nga pangura vahondedi novatezi wononkwara.” (Vahebeli 13:4) Paurusa kwa ruganesere nkango “uro” mokutamba komaligwanekero panyama. Nsene maligwanekero gangoso kuna kugarugana tupu mononkwara kapi aga kara ‘nonkoha-nkohi.’ Vakriste kutambura nonkango dekorangedo asi: “Gwana ruhafo momukadona ogu wa kwara.”—Yisewe 5:18.

17. (a) Morwasinke Vakriste nali dilira kuvapukisa egano lyouzuni kuhamena ruhonda? (b) Ngapi omu natu vhura kukwama sihonena esi ga tulire po Joba?

¹⁷ Owo ava ligwanekere panyama nomuntu ga hana asi mulikwali gwawo kuswaukisa noveta daKarunga dokukuhuka. Sinzi sovantu naina kutara ruhonda asi kwato udigu.  Nye, egano eli lyovantu, kapisi li pukise omu ava tara Vakriste ruhonda. Awo va yi nongonona asi mouhura, ‘Karunga [kapisi vantu] nga pangura vahondedi novatezi wononkwara.’ (Vahebeli 10:31; 12:29) Yipo nye asi Vakriste wousili kukwaterera komutaro gwaJehova kuhamena kosirongwa esi. (Resa Varoma 12:9.) Diworoka asi esimbi Joba ga tente asi: “Ame kwa ninka etumbwidiro lyomugano, nokanunu si kutara mukadona ni mu hore.” (Joba 31:1) Yimo, mokunyokera kugwira monkareso ezi azi twaredere koruhonda, Vakriste wousili kupangera meho gawo mokudira kutarurura nedowo muntu ga hana asi mulikwali gwawo.—Tara koMagwedereroko, “Mutaro goBibeli kuhamena elizumbo neligaunuko.”

18. (a) Ngapi omu a tara Jehova ruhonda? (b) Malifano musinke ga kara pokatji komulikwali gokuhondera nomuntu gokukarera mafano?

¹⁸ Ngapi omu a tara Jehova ruhonda? Veta zaMosesa kutuvatera mokukwata egano malizuvho gaJehova. MoIsraeli zanare, muntu ogu nga karere mafano ntani mulikwali ogu nga hondere, mfeto zawo nomfa. (Levitikus 20:2, 10) To mono malifano pokatji kononzo edi ndi? Muisraeli gokukanderera mafano ga tezere po egwanekero lyendi naJehova. Mokulifana, Muisraeli gokuhondera ga tezere po elikwatakano lyendi nomulikwali gwendi. Navenye kwa rugene yirugana yoyidona. (Exodus 19:5, 6; Deuteronomium 5:9; resa Marakiya 2:14.) Navenye kwa kere nousima kosipara saJehova, Karunga gokuhuguvara.—Episarome 33:4.

19. Yinke nayi vhura kunkondopeka muntu mokutokora kunyokera po ruhonda, ntani morwasinke?

¹⁹ Yimo, Vakriste kapi va kara moVeta zaMosesa. Nye, mokudiworoka asi ruhonda kwa kere nzo zonene koVaisraeli vanare kuvhura kunkondopeka Vakriste metokoro lyawo lyokudira kuhondera. Morwasinke? Gazadara ko ehetakaneso eli: Kuvhura ngo hwilire rumwe mongereka nokutwa nongoro doge nokukanderera komeho zefano? No tanta asi ‘hawe!’ Nye kuvhura ngo hetekere ko kuyirugana nsene va ku futa yimaliwa yoyinzi ndi? No limburura asi  ‘nokuvhura si.’ Yosili, nampili egano lyokunyokera Jehova pokukanderera mafano alyo kwa li nyenga Vakriste wousili. Monkedi zokulifana, Vakriste va hepa kunyenga egano lyokunyokera Karunga gwawo Jehova novalikwali vawo pokuhondera, zi kare asi konda musinke azi va tumangeda mokuyirugana. (Episarome 51:1, 4; Vakorosi 3:5) Kapi tuna hara kurugana yirugana eyi nayi ninkisa Satana a hafe nye ngayi swaukisa Jehova ntani ewapaiko lyononkwara lyokupongoka.

20. Yisinke ayi horoka mononkwara dimwe? Yi fanekesa.

²⁰ Kugusa ko kunyokera nkareso ezi azi swaukisa nonkwara, nontambo musinke no vhura kugusa mokuwapukurura efumadeko lyoge komulikwali goge? Pokulimburura, hetakanesa nonkwara konzugo. Hetakenesa nonkango dombili, noyirugana yoyiwa ntani nononkango dapeke defumadeko edi ava ruganesa valikwali kwavene-navene koyifuwiliso eyi ayi gwederere efuuro lyomonzugo. Nsene mwa likwatakana kumwe, nonkwara deni kwa fana ngwendi nzugo ezi va fuura noyifuwiliso yoyiwa. Nsene eharo lyoge tali sesupa, yifuwiliso tayi dongonoka po, nokusiga nonkwara deni di rumbwangere ngwendi nzugo za hana yifuwiliso. Eharo lyoge lyokulimburukwa mpango zaKarunga ‘mokufumadeka nonkwara’ ngali ku tumangeda mokuwapukurura mukaro ogo. Yimo, sininke sa kara nomulyo nomfumwa aso sa fira kusiwapaika nokusiwapukurura. Ngapi omu nomu yi rugana ngoso? Nonkango daKarunga kwa tumbura asi: “Mambo kugadikisa ketateko lyounongo nonondunge. Nsene pana kara ediwo, nonzugo kudizwida noyininke yoyiwa yomulyo yondiro.” (Yisewe 24:3, 4) Gazadara omu nonkango odo nadi vhura kurugana mononkwara.

21. Ngapi omu natu vhura kunkondopeka nonkwara detu? (Tara hena kakende “ Ngapi omu nani vhura kuwapukurura nonkwara dange?”)

²¹ ‘Yininke yomulyo’ eyi ayi zwida mambo noruhafo kuna kara yikara ngwendi eharo lyosili, etjiroKarunga ntani  nepuro lyokupama. (Yisewe 15:16, 17; 1 Peturusa 1:7) Ayo kutulisa po nonkwara dokupama. Nye ono koneke asi ngapi omu ava zwida nonzugo noyininke yomulyo ndi? Kupitira ‘mediwo.’ Yimo, ediwo lyoBibeli lya kara nononkondo dokurundurura magazaro govantu ntani nokuwapukurura eharo lyawo lyokulihara-hara. (Varoma 12:2; Vafilipi 1:9) Nsene nove nomulikwali goge mu litulira po siruwo sokuuyunga kumwe nokukonakona nawa matjangwa goBibeli, ngwendi etjangwa lyankenye ezuva ndi yirongwa yomoRuhungu ndi Awake! eyi yina hamene kononkwara, ayo kuna kara ngwendi ove kuna kutarurura sifuwiliso sosiwa esi nasi vhura kufuwisa nzugo zeni. Ano apa eharo lyokuhara Jehova ali ku tumangeda mokuruganesa mapukururo aga mononkwara doge, kwa fana ngwendi kwa kureta sifuwiliso oso monzugo zeni. Ngoyitundwamo, ngomu hafera hena yifuwiliso mononkwara deni eyi mwa haferere nare.

22. Ruhafo musinke natu vhura kukara naro nsene tu kondja mokurugana ruha rwetu mokupameka nonkwara detu?

²² Ayo kuvhura ngayi guse siruwo nelituromo mokutengwidira po yifuwiliso oyo. Nye, nsene o kondja mokurugana ruha roge, ngo gwana ruhafo rorunene pokudiva asi ove kuna kulimburukwa mpango zoBibeli ezi asi: “Omu gave sihonena sokulifumadeka-fumadeka.” (Varoma 12:10; Episarome 147:11) Mwanayinye, elituromo lyoge lyenene mokufumadeka nonkwara doge ngali ku ninkisa o kare meharo lyaKarunga.