1, 2. Iiuzyo ci lino tumasambililapo, nupya u mulandu ci?

UZYE mwatwala nanti ukutwalwa? Ndi cakuti mwatwala nanti ukutwalwa, uzye mwaya ni nsansa umu cupo, nanti uzye umu cupo cinu mwaya sile intazi? Uzye ukutemwana kuno mwatemwanine kukacepelako? Uzye mukazizimisya sile intazi izyaya umu cupo cinu ukwaula ukuya ni nsansa? Nga aali vino caya, mufwile mukauvwa uyi sana ukuti insansa zino mwakweti, zyatandika ukucepa. Vino mwemwe Aina Klistu, mufwile mukalondesya ukuti icupo cinu cacindika Yeova, Leza wino mwatemwa. Fwandi, intazi zino mukaya nazyo umu cupo, limwi zingamulenga ukuya sana nu ulanda. Lelo, mutaelenganya ukuti mutalatala muye ni nsansa umu cupo cinu.

² Ndakai, kwaya Aina Klistu atwalana yano insita imwi yataali ni nsansa umu cupo. Lelo, yazanyile inzila iyayavwile ukuya ni nsansa umu cupo cao. Namwe kwene mungaya ni nsansa umu cupo. Uzye mungacita uli pakuti ciye vivyo?

3, 4. U mulandu ci uno atwalana yangatemwana sana ndi cakuti yakulemasya ukupalama kuli Yeova? Langililini.

³ Ndi mwapalama sana kuli Yeova, cilamwazwa namwe kwene ukuti mukatemwane sana na ya winu. I cani cino twalandila vivyo? Lekini tulangilile: Tuti mukulola umwamba umwi utali, mwamba uwo wakulila pansi alino apapela wacepa sana. Lyene ku lusansa luu lwa mwamba kuli umonsi nga alino ku lusansa luze kuli mama.  Yonsi yoili yatandika ukukwela. Lino yacili pansi ya mwamba, iiyatalukana sana pa mulandu wa mwamba ukulu. Lelo, lino yakukwela yakuya papela, yaile yakupalamana pano umwamba wacepela papela. Uzye mwasambililako cani uku cilangililo cii?

⁴ Vino mukalemasya pa kuombela Yeova vyaya kwati aviivi vino cikalondeka ukukomapo pa kukwela umwamba. Tungati vino mwatemwa Yeova ala cili kwati mwatandika mpiti ukukwela umwamba. Nomba ndi cakuti ukutemwana kuno mwatemwanine na ya winu kwatandika ukucepa, ala lyene caya kwati mukakwela umwamba mukuya uku ntunga ipusane. Nomba, i cani icingacitika ndi mwatwalilila sile ukukwela umwamba? Icumicumi, pa kutandika, intunga  ipusane ingamupalukanya na ya winu. Fwandi, lino mukuombesya ukupalama kuli Leza, cilamwazwa sana ukutemwana cuze na ya winu. Ukwaula ukutwisika, ukupalama kuli Yeova, aali nzila ingamwazwa ukupalama kuli ya winu. Nomba uzye mungacita uli vivyo?

5. (a) Uzye i cintu ci conga cino umuntu alinzile ukucita pakuti apalame kuli Yeova na kuli wino watwalana nawe? (b) Uzye Yeova akalola uli icupo?

⁵ Icintu conga icicindame sana icingamwazwa ukupalama kuli ya winu, u kulondela vino Baibo ikasambilizya pa cupo. (Masamu 25:4; Ezaya 48:17, 18) Nomba, elenganyini pa mazwi yano umutumwa Paulo walemvile aakuti, “Ing’anda ilinzile kucindikwa na antu onsi.” (Ayebulai 13:4) Uzye ci calola mwi? Izwi lyakuti “kucindikwa” likalozya umu kuti ala icintu cico i cicindame sana. Nupya vikwene ali vino Yeova akalola icupo—ukuti cacindama sana.

6. Uzye ukusunda kwakwe Paulo kukalanda uli apa cupo, nupya u mulandu ci uno cacindamila ukulaelenganya pa kusunda kwene kuu?

⁶ Vino mwemo na ya winu mwatandika mpiti ukuombela Leza, mwamanya ukuti icupo cacindama sana. Yeova u watandike icupo. (Welengini Mateo 19:4-6.) Lelo, ndi cakuti mwaya ni ntazi umu cupo, mutafwile ukupeleela sile apa kumanya ukuti icupo cacindama, nu kwelenganya ukuti ukumanya kwene kuko u kulamwavwa ukuti mwatemwana nu kucindikana. Nga lyene, mungacita uli pakuti mwatemwana? Mutale muvwikisye vino Paulo walanzile paa. Ataalanzile ukuti, “cupo cacindikwa,” ngati avino caya mpiti; lelo walanzile ati, ‘Cupo cilinzile kucindikwa.’ Asi kuti Paulo walandanga pali vino icupo caya, lelo wanenanga antu vino yafwile ukucita. * Ndi mukwelenganya sana pali vino  Paulo walanzile, cilamwazwa ukuti mukacindikana sana na ya winu. U mulandu ci uno twalandila vivyo?

7. (a) A masunde ci yano tukalondela, nupya u mulandu ci? (b) I visuma ci ivyaya umu kuvwila amasunde yaayo?

⁷ Mutale mwelenganye pa masunde nayauze aaya muli Baibo, wakwe liili ilikati mwasimikila nu kupanga asambi, nanti ilikati mwakongana umu kupepa Yeova. (Mateo 28:19; Ayebulai 10:24, 25) Insita zimwi, cingatala sana ukulondela amasunde yaa. Antu yano mukusimikilako limwi yatange yaazumila vino mukulonda ukuyasimikila, nanti limwi incito ino mukaomba ingaamumalila insita icakuti mwavilwa nu kuya uku kulongana kwa Ina Klistu. Lelo, mukaaya uku kukosoola ilandwe lisuma lya Wene, nakupya mukazanwa lyonsi umu kulongana. Kusi angamulesya ukucita vivyo—nanti sile a Satana! U mulandu ci? Pano ukutemwa kuno mwatemwa Yeova nu mwenzo winu onsi, kukamulenga ukuti mwauvwila amasunde yakwe. (1 Yoane 5:3) Uzye ukucita vivyo kwamwazwa uli? Ukukosoola ilandwe lisuma nu kuzanwa lyonsi uku kulongana kwamwazwa ukuya na melenganyo yasuma nupya kwamulenga ukuya ni nsansa, pano mwamanya ukuti mukacita ukulonda kwakwe Leza. Nakupya, ukuyuvwa kwa musango uuwo, kwakomya utailo winu. (Neemiya 8:10) Uzye i cani cino tukusambililako paa?

8, 9. (a) I cani icifwile ukutulenga ukuvwila isunde lyakuti mwacindika icupo, nupya u mulandu ci? (b) I visinka ci viili vino tumasambililapo?

⁸ Viivi kwene vino ukutemwa kuno mwatemwa Leza kukamulenga ukuvwila amasunde aakalanda pa kusimikila nu kuya umu kulongana, avino ukutemwa kwene kuuko kungamulenga ukuti muvwile isunde ilikaati ‘cupo cinu cilinzile ukucindikwa,’ nanti cakuti ukucita vivyo citangupala. (Ayebulai 13:4; Masamu 18:29; Kasambilizya 5:4) Nakapya, viivi kwene vino ndi mukuombesya umu mulimo wa kukosoola nu kuzanwa lyonsi umu kulongana, Leza akamupolelela sana, avino nu kuombesya ukuti mwacindika icupo  kulalenga ukuti Yeova akamulambule.—1 Tesalonika 1:3; Ayebulai 6:10.

⁹ Uzye lyene, mungacita uli pakuti icupo cinu cicindikwe? Mutafwile ukucita ivintu vingonona icupo cinu. Nakupya, mulinzile ukucita ivintu ivilamwazwa ukutwalilila ni nsansa umu cupo.

10, 11. (a) I miyele ci iisicindika icupo? (b) Iiuzyo ci lino tulinzile ukulanzyanyapo na ya witu?

¹⁰ Nkazi umwi umutwalwe walanzile ati: “Nkapepa kuli Yeova ukuti angazwa ukuzizimizya.” U kuzizimizya vyani? Walondolwile ati: “Mivwangile yakwe ya wane ikancisa cuze. Nanti cakuti vino yakancisa vitanga viloleke uku yantu, nomba amazwi yano yakaomvya aamusaalula, wakwe ukuvwanga yati, ‘Wewe cisendo!’ nu kuti ‘Pasi vino waya!’ yakancisa uku mwenzo.” Vino mama wii walanzile vikalangilila intazi imwi iyaya umu cupo—kulikuti amazwi ya mitumfyo.

¹¹ Cikaipa sana ndi cakuti Aina Klistu atwalana yakuomvya amazwi ya mitumfyo umu cupo cao, pano uno yaanena amazwi yaayo cikamuwaya sana icakuti icitala na pakuti ailile! Ukwaula nu kutwisika, icupo ca musango uwo cisicindikwa. Uzye mwemo icupo cinu caaya uli? Cino mungacita pakuti mumanye vino icupo cinu caya, u kuuzya ya winu iuzyo lyakuti, “Uzye amazwi yano nkalanda yakakucisa nanti foo?” Ndi cakuti ya winu yakauvwa ukuti amazwi yano mukayanena yakayacisa, mulinzile ukuitemelwa ukuta ukuomvya amazwi yaayo.—Galatiya 5:15; welengini Efeso 4:31.

12. I cani icingalenga ukuti ukapepa wakwe umwi Leza aulola ukuti u wasile-sile?

¹² Mutailila ukuti inzila ino mukaomvezyamo ululimi lwinu ingazifya nanti ukonona ucuza winu na Yeova. Baibo ikati: “Muntu umwi akaelenganya vino wene u mupefi wakwe  Leza, ndi cakuti wene asyapindulula ululimi lwakwe, ale nu upefi wakwe uwasilesile.” (Yakobo 1:26) Mivwangile inu yalemana sana nu kupepa kwinu. Baibo isizumilizya amelenganyo yakuti ivikacitika umu mang’anda vitakwata intazi icikulu sile ndi umwi akailola ukuti akaapepa Leza. Mukwai mutaisomba. Icintu cii icicindama sana. (Welengini 1 Petulo 3:7.) Limwi mukaombesya umu vintu vimwi, lelo ndi cakuti mukacisa ya winu umu mivwangile, ala musyacindika icupo, nupya na ukapepa winu kwene ale Leza akaulola ukuti u wasile-sile.

13. Uzye umuntu angalenga uli ukuti uwakwe auvwe uyi ku mwenzo?

¹³ Nupya, aatwalana yalinzile ukucenjela pakuti yatakusosya uwao umu nzila zimwi izifisame. Katulande pali ziili: Elenganyini ndi cakuti mama uwakwata ana lelo ataakwata iya, akatuma sana mafoni ku monsi umutwale uwa mu cilongano pakuti umonsi wiyo amupandeko amano, nu kulanda insita itali pa foni kwene; nanti tuti umwina umusimbe akasumba insita ikulu cila-mulungu umu mulimo wa kusimikila ala ali na nkazi umutwalwe. Antu yano twalumbula paa atwale nanti atwalwe limwi yatanga yaelenganya na pa kucita iviipe; nomba uzye yawao yanguvwa uli pa miyele ya musango uwo? Nkazi umwi uno icintu cico cacitikiile walanzile ati: “Nemo ukulola vino ya wane yakasumba insita itali nu kusumba mano sana kuli nkazi muze, cikambaya wakwe cimwi. Pano cikalenga inauvwa kwati ntacindama.”

14. (a) I sunde ci ilikalanda pa cupo ilyaya pa Utandiko 2:24? (b) Uzye iiuzyo ci lino tulinzile ukuyuzya sweineco?

¹⁴ I cumicumi, tungazumila ukuti mama wii alino na ya mama yauze yano icintu cii cikacitikila, yakauvwa uyi sana ku mwenzo. Ya wao yakafilwa ukuvwila isunde lya muli Baibo ilikati: “Umonsi akasya isi na nyina nu kuilundanya ku muci wakwe.” (Utandiko 2:24) Ukuya kwene, yaayo atwalana yasiita ukucindika avyazi yao; lelo ukulingana navino Leza watantika ivintu, umulimo ukalamba uno yakwata,  u wa kusakamala yawao. Nakapya, Aina Klistu yonsi yatemwa ya kapepa yauze; lelo umulimo ukalamba uno yakwata, u wa kusakamala yawao. Fwandi, ndi cakuti Umwina Klistu akusumba insita ikulu sana nu muntu muze aasi wakwe, nanti ndi cakuti waya ni ciyelezyo sana na antu yauze, sana-sana aasi yamama yauze nanti aonsi yauze, mu cupo cao musiiya insansa. Uzye ale nu mu cupo cinu muli  uwavya uwo? Mwatala imuyuzya mweineco muti, ‘Uzye uwane ali wino nkasumbako sana insita, na mano, nu kumutemwa vino afwile ukutemwikwa?’

15. Uzye ukulingana na Mateo 5:28, u mulandu ci uno Aina Klistu yatalinzile ukwelezyanya sana na yano asi yamama yauze nanti aonsi yauze?

¹⁵ Nakupya, Aina Klistu atwale nanti atwalwe aakasumba sana mano kuli yano asi yamama yauze nanti aonsi yauze, yakailetelela aineco. Ica ulanda i cakuti Aina Klistu yamwi atwale nanti atwalwe yakatandika ukukumbwa yaaya yano yaelezyanya nayo sana. (Mateo 5:28) Na cii cikalenga antu yaayo iyacita iviipe ivisicindika icupo, alino limwi ni vintu vikaipa ukuluta. Lolini vino mutumwa Paulo walemvile apilyasi lii.

16. I sunde ci lino Paulo walanzile ilikalanda pa cupo?

¹⁶ Lino Paulo walanzile ukuti ‘icupo cilinzile ukucindikwa,’ walanzile nu kuti: “Usanzi wacupo utafwile ukuya ukowele, Leza alapingula yaayo akacita ulalelale na yaayo akacita ucende.” (Ayebulai 13:4, NW) Amazwi yano Paulo waomvizye akuti “usanzi wa cupo” yakalozya uku kucita icupo nanti ukulaalana. Pakuti cintu cico citaya ‘icikowele’, cifwile ukucitilwa sile pakasi ka yantu yaili atwalana. Fwandi Aina Klistu yakauvwila mazwi yakuti: “Uwazangila muli mama wako uwa ku ulumendo wako.”—Mapinda 5:18.

17. (a) U mulandu ci uno Aina Klistu yatalinzile ukulola ucende wakwe vino antu yauze yakaulola? (b) Uzye tungakolanya uli Yobo?

¹⁷ Yaayo aakalaalana na antu yano yataatwalana nayo, yakalangilila ukuti yatacindika masunde yakwe Leza. Ndakai, antu aingi yakaelenganya ukuti ukucita ucende kwaya sile ningo. Lelo, Aina Klistu ya cumi yene yasielenganya wakwe vino antu yauze yakaelenganya pa ucende. Pano yene yamanya ukuti a Leza aliwe “alapingula yaayo akacita ulalelale na yaayo akacita ucende,” asi antunze foo. (Ayebulai 10:31; 12:29) Fwandi, Aina Klistu yakalondela sana vino Yeova  akaelenganya apilyasi lii. (Welengini Loma 12:9.) Mwaiusya vino Yobo walanzile ati: “Nemo napangana mpiti na manso yane.” (Yobo 31:1) Fwandi, pakuti Aina Klistu yatacita ivingayalenga ukucita ucende, yakasakamala manso yao pakuti yataalola nu kukumbwa ali wensi wino asi uwao.—Muwelenge Ivyeo Navyuze pa mafwa 219-221.

18. (a) Uzye umulandu wa kucita ucende wakula uli kuli Yeova? (b) Uzye ukucita ucende nu kupepa utuluwi vyalemana uli?

¹⁸ Uzye Yeova akalola uli ucende? Vino Masunde Yakwe Mose yalanzile, i vingatwavwa ukumanya ningo vino Yeova akaelenganya pa mulandu uu. Umu Izlaeli umuntu ndi wacita ucende nanti ndi akupepa utuluwi, yamumolanga wakwe vino yumolanga uwacita imilandu yuze. (Aina Levi 20:2, 10) Uzye imulola vino ivintu vii viili vikoliine? Mutale mwelenganye, umwina Izlaeli ndi wapepa utuluwi ala wonona icipangano cino wapangine na Yeova. Vivyo kwene avino cali nu ku kucita ucende, pano umwina Izlaeli ndi wacita ucende, ala wonona icipangano cino wapangine nu wakwe. Fwandi ya kaifya yoili yataali acisinka. (Kufuma 19:5, 6; Malango 5:9; welengini Malaki 2:14.) Acino, yonsi yoili yaali nu mulandu kuli Yeova, wino a Leza wa cisinka nupya umutailwe.—Masamu 33:4.

19. I cani icingatwazwa ukuti tutacita ucende, nupya u mulandu ci?

¹⁹ Ukuya kwene, Aina Klistu yasitungululwa na Masunde Yakwe Mose. Lelo, ukwiusya ukuti uku ina Izlaeli ucende wali u mulandu ukome, kungavwa Aina Klistu ukulemasya ukuti yataacita icintu cico. U mulandu ci? Elenganyini pali cii: Uzye mungaya umu calici nu kuyafukamila kaluwi nu kukapepa? Kwene mungaasuka muti ‘Awe!’ Nga ndi cakuti yamunena ukuti mukapepe yamamulipila impiya izingi, uzye mungakapepa? Nalyo kwene mungaasuka muti ‘Ntanga nezye!’ I cumicumi umwina Klistu wa cumi atange atemwe ukupondokela Yeova nu kupepa kaluwi. Avino na Ina Klistu ya cumi yalinzile ukupata ucende pakuti  yatapondokile Leza wao, Yeova, alino na ya wao. (Masamu 51:1, 4; Kolose 3:5) Swemo tusilonda, nupya tutanga twezye ukucita ivintu ivingalenga Satana ukuzanga lelo ivingazewanya Yeova alino ni cupo cino watupeela.

20. I vyani ivyacitika umu vyupo vimwi? Langililini.

²⁰ Nga vyuze i vyani vino mungacita pa kuti mwacindika ya winu, ukucila sile ukusenka uku vintu ivisicindika icupo? Pa kwasuka icuzyo cii, elenganyini ukuti icupo cili kwati i ng’anda. Lyene, mwelenganye ukuti amazwi asuma, amelenganyo asuma, alino navyuze ivikalanga umucinzi vino mukalangizya kuli ya winu, viye kwati u tuntu twakuyemvezya ing’anda. Ndi cakuti mwatemwana sana na ya winu, ale icupo cinu caya kwati i ng’anda isuma ino yayemvya cuze. Lelo ndi cakuti ukutemwana kukucepelako umu cupo cinu, ale utuntu twakuemvezya icupo tumasila, ni cupo cimaya sile ica ntazi, cakuti cite nu kuloleka ningo kwati i ng’anda ino yatayemvya. Pa mulandu wakuti mukalondesya ukuvwila isunde lyakuti ‘cupo cilinzile kucindikwa,’ mufwile mukaitemelwa nu ukuombesya ukuti umu cupo cinu muye insansa. Pano kwene, icintu cino twacindika sana tukacizifya pakuti citononeka. U mu nzila ci muno mungacitila vivyo? Izwi lyakwe Leza likati: “Ing’anda ikakuulwa na antu yamano, nu mufula wakweyo ukateekwa na antu yano yakailuka. Ukwiluka ivintu ali kuno kukalanga ukuti mu miputule ya ng’anda, muzule mwenemo ivintu vyamutengo ivikalondekwa.” (Mapinda 24:3, 4) Lolini vino amazwi yaa yangaomviwa umu cupo.

21. Uzye tungacita uli pakuti icupo citu cikome? (Mulole na  kambokosi apifwa 131.)

²¹ Pa ‘vintu vicindame’ ivikaleta insansa apa ng’anda, paya ukutemwa kwa cumi, kutiina Leza, nu ukuya nu utailo ukome. (Mapinda 15:16, 17; 1 Petulo 1:7) Ivintu vii  vikakomya icupo. Nomba, uzye imulola vino ipinda lino tukopolwile apapela likulangilila icalenga ukuti imiputule izuulemo ivintu vya mutengo? “U kwiluka.” Ndi antu yamanya nu kwiluka vino Baibo ikalanda, alino nu kucita vivyo kwene, cilayavwa ukutandika ukwelenganya ningo, nupya cingayalenga ukuti yatandike ukutemwana nupya. (Loma 12:2; Filipi 1:9) Fwandi, lyonsi lino mwikala pamwi na ya winu, nu kulanzyanya pali vino Baibo ikalanda, limwi u kuwelenga ilembelo lya wanda, nanti cipande cimwi ica muli ya mangazini ya Lupungu lwa Mulinzi nanti Loleni! ivikulanda pa cupo, ala cili kwati mukulolekesya vino mwaemvya ningo ing’anda inu. Ndi cakuti ukutemwa kuno mwatemwa Yeova kwamulenga ukuvwila masunde yano mwasambililapo, ala cili kwati mukuemvya “imiputule ya ng’anda.” Ndi mwacita vivyo, mulalola ukuti mwatandika ukutemwana wakwe vino mwatemwanine mpiti.

22. Uzye cilaya uli nga twaombesya ukukomya icupo citu?

²² Kwene, cikalondeka insita na maka pakuti mucite utuntu tonsi utwakuemvezya cimwi. Lelo, ndi mwemo mwalemasya ukuomba apapela maka inu, mulaya ni nsansa, pano mulamanya ukuti mukuvwila isunde lya muli Baibo ilikaati: “Mwatemwana cuze ndi vino Aina Klistu yalinzile kutemwana, nupya mwacindikana.” (Loma 12:10; Masamu 147:11) Ni cicindamisye i cakuti, ndi mukucindika icupo cinu, mulatwalilila ukwikala umu kutemwa kwakwe Leza.