1, 2. Bõe yell la d na n gome, la bõe yĩnga?

YÃMB kẽe kãadem bɩ? Y sã n kẽe kãadem, rẽ yĩnga y tara sũ-noog bɩ, bɩ y tara zu-loees wʋsgo? Yãmb ne y pagã bɩ y sɩdã sõsda ne taab bɩ? Y ket n bee ne taab n yaool n pa tar sũ-noog bɩ? Sã n yaa woto, rẽnd y sũur sɩd sãama ne y kãadmã. Yãmb sẽn yaa kiris-nedã, yaa vẽeneg tɩ y ratame tɩ y kãadmã waoog Wẽnnaam a Zeova y sẽn nongã. Dẽnd yaa vẽeneg tɩ y kãadmã sẽn lebg woto wã sãamda y sũur wʋsgo. Baasg zãnga, ra tags-y tɩ y yellã ka tɩɩm ye.

² Kiris-neb n be tɩ b kãadmã yaa sõma rũndã-rũndã, la wakat n zĩnd tɩ ra pa nana ye. La b wa n yãa b sẽn tõe n maan to-to tɩ b kãadmã tall sũ-noogo. Yãmb me tõe n paama sũ-noog wʋsg y kãadmã pʋgẽ. Bɩ d ges y sẽn tõe n maan to-to.

3, 4. Bõe yĩng tɩ pag ne a sɩd sã n modg n nong Wẽnnaam wʋsg bɩ na n kɩt tɩ b nong taaba? Rɩk-y makre.

³ Yãmb ne y pagã bɩ y sɩdã sã n modg n nong Wẽnnaam wʋsgo, na n kɩtame tɩ yãmb y yiibã ne taab nonglmã me pãng paase. Bõe yĩnga? D rɩk makr ne tãng sẽn yaa bed-kẽeng t’a zugẽ wã yaa sɩlenga, tɩ rao ne a pag be tãngã pendẽ. Raoã bee tãngã kɩreng a ye, tɩ pagã me be tãngã kɩreng a to tɩ b pa ne taab  ye. B yiibã fãa sɩnga tãngã rʋʋbo. B sẽn da ket tãngã pendẽ wã b ra zãra ne taaba. La b sẽn tar rʋʋbã, b pẽnegda taab n paasdẽ. Bõe la rẽ zãmsd tõnd kãadmã wɛɛngẽ?

⁴ D tõe n dɩka modgr ning y sẽn maand sẽn na yɩl n maan a Zeova raabã n mak ne modgr ning ned sẽn segd n maan n dʋ tãnga. Y sẽn nong a Zeova wã, y zoe n modgda wʋsg sẽn na yɩl n maan a raabã, tɩ wõnd y sẽn dʋʋd tãngã. La yãmb ne y pagã bɩ y sɩdã sã n pa le nong taab wa pĩndã, yaa wa y sẽn be tãngã pendẽ n zãr ne taaba. Yãmb sã n modgd sẽn na yɩl n maan Wẽnnaam daabã tɩ wõnd y rʋʋda tãngã, yãmb ne y pagã bɩ y sɩdã na n wa nonga taaba, tɩ yaa wa y  sẽn ta tãngã zugu, n pẽneg taaba. Dẽnd yaa yãmb y yiibã sẽn na n modg n nong Wẽnnaam la y na n sɩd nong taaba. La wãn to la y tõe n sɩd maan dẽ?

5. a) Bõe la y tõe n maan tɩ y sẽn nong a Zeova to-to wã ne y sẽn nong y pagã bɩ y sɩdã to-to wã tall pãnga? b) Wãn to la a Zeova get kãadmã?

⁵ Bũmb a ye sẽn sɩd tõe n sõng yãmb ne y pagã bɩ y sɩdã tɩ y pẽneg taaba, rat n yeel tɩ n nong taaba, yaa y sẽn na n tũ sagls nins b sẽn kõ kãadmã wɛɛngẽ tɩ be Wẽnnaam Gomdã pʋgẽ wã. (Yɩɩl Sõamyã 25:4; Ezai 48:17, 18) D ges saglg a ye tʋm-tʋmd a Poll sẽn kõ. A yeela woto: “Bɩ kãadem zĩnd waoogr ne neba fãa.” (Hebre dãmba 13:4) Woto rat n yeelame tɩ bõe? Bũmb sẽn tog ne “waoogr” yaa bũmb sẽn tar yõod wʋsgo. La yaa woto bal kɛpɩ la a Zeova get kãadmã.

6. A Poll sẽn gom kãadmã yell to-to wã wilgda bõe, la bõe yĩng tɩ d segd n ning rẽ d yamẽ?

⁶ Yãmb ne y pagã bɩ y sɩdã sẽn tũud Wẽnnaamã, y zoe n miime tɩ yaa a Zeova meng n lugl kãadem, la tɩ toga ne waoogre. (Matɩe 19:4-6) La y sã n tar zu-loees y kãadmã pʋgẽ, baa y sẽn mi tɩ kãadmã toga ne waoogrã, rẽ bal tõeeme n pa sek na kɩt tɩ y kell n nong taab la y waoogd taab ye. Bõe n na n sõng-y tɩ y nong taab la y waoogd taaba? Bãng-y t’a Poll saglgã pʋgẽ, pa bũmb a sẽn mi kãadmã wɛɛngẽ la a togsd ye. Yaa bũmb b sẽn segd n maan la a wilg-yã. A yeelame tɩ: “Bɩ kãadem zĩnd waoogre,” rat n yeel tɩ b ges-a wa bũmb sẽn tog ne waoogre. Y sã n ning y yamẽ tɩ yaa bũmb y sẽn segd n maan la a Poll sẽn wilgã, tõe n sõng-y lame tɩ y le nand y pagã bɩ y sɩdã. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel woto?

7. a) Biiblã no-bʋs la d tũuda, la bõe yĩnga? b) Sakrã wata ne nafa bʋse?

 ⁷ Yãmb manesem yaa wãn to ne Biiblã noy a taabã, wala makre, b sẽn yet tɩ d moond koɛɛgã la d kẽnd tigissã? (Matɩe 28:19; Hebre dãmba 10:24, 25) D miime tɩ wakat ninga no-kãensã tũub tõe n yɩɩ toogo. Nebã tõeeme n pa rat n kelg koɛɛgã ye. Y nug-tʋʋmdã me tõe n kõta yãmb yaams hal tɩ tigissã kẽnd mi n yaa toogo. Baa ne rẽ fãa y ket n moonda Rĩungã koɛɛgã la y kẽnd tigissã. Y pa na n sak tɩ ned bɩ a Sʋɩtãan meng kɩt tɩ y bas rẽ maaneg ye. Bõe yĩnga? Bala yaa y sẽn nong a Zeova ne y sũur fãa wã yĩng n kɩt tɩ y sakd a noyã. (1 Zã 5:3) La rẽ nafda yãmb wãn-wãna? Y sẽn moond koɛɛgã la y kẽnd tigissã kɩtame tɩ y yamã gãe bãan la y tar sũ-noogo, bala y miime tɩ yaa Wẽnnaam daab la y sẽn maandã. Rẽ fãa kõt-y-la pãng tɩ y ket n modgdẽ. (Nehemi 8:10) Woto wilgda tõnd bõe?

8, 9. a) Bõe n na n kɩt tɩ d sak noor ning sẽn wilgd tɩ d tall waoogr ne kãadmã, la bõe yĩnga? b) Bõe yell la d na n gom masã?

⁸ Yaa y sẽn nong Wẽnnaam wʋsgã n kɩt tɩ y sak n moond koɛɛgã la y kẽnd tigissã baa ne sẽn mi n pa nana wã. Dẽnd y sẽn nong a Zeova wã me segd n kɩtame tɩ y sak a noorã, n maan y sẽn tõe fãa tɩ y “kãadmã zĩnd waoogre,” baa sã n wa yaa toogo. (Hebre dãmba 13:4; Yɩɩl Sõamyã 18:30; Koɛɛg Soaba 5:3) Sẽn paase, wala Wẽnnaam a Zeova sẽn ningd-y bark wʋsg y sẽn modgd n moond koɛɛgã la y kẽnd tigissã, a na n ning-y-la bark me y sẽn modgd sẽn na yɩl tɩ y kãadmã tall waoogrã.—1 Tesalonik rãmba 1:3; Hebre dãmba 6:10.

⁹ La wãn to la y tõe n kɩt tɩ y kãadmã tall waoogre? Y segd n laka y mens ne manesem nins fãa sẽn na n  sãam y kãadmã. Sẽn paase, y segd n maana bũmb sẽn na n kɩt tɩ y zĩnd-n-taarã noom paase.

10, 11. a) Gom-bʋs buud n paoogd kãadem? b) Sok-bʋg la y segd n sok y pagã bɩ y sɩdã?

¹⁰ Pag a ye sẽn yaa kiris-ned yeela woto: “Mam pʋʋsda a Zeova t’a sõng maam tɩ m tõog toogo.” Bõe yĩnga? A paasame: “Mam sɩdã tʋʋda maam. A sẽn yet maam wakat fãa tɩ m yaa zɩɩb n kõ yẽ, bɩ tɩ m ka yõodã, la a gom-yaals a taabã sɩd sãamda mam sũur wʋsgo.” Yaa zu-loɛɛg sẽn be kãadem wʋsg pʋsẽ yell la pʋg-kãngã sẽn gomdã.

¹¹ Kiris-ned ne a pag sã n wa tʋʋd taab woto, tɩ wat ne sũ-sãams wʋsg sẽn pa tõe n sa nana, sɩd yaa yel-beedo. Pag ne a sɩd sã n tʋʋd taaba, b kãadmã pa tõe n tall waoogr ye. La yãmb yẽ nengẽ yaa wãn-wãna? Y sã n dat n bãnge, sok-y y pagã bɩ y sɩdã woto: “Mam goamã zabda foo bɩ?” A sã n yeel tɩ y goamã nong n sãamda a sũuri, y segd n sak n toeema y sẽn gomd to-to wã.—Galat dãmba 5:15; Efɛɛz rãmba 4:31.

12. Bõe n tõe n kɩt tɩ ned Wẽnnaam tũub wa pa tall yõodo?

¹² Ning-y y yamẽ tɩ yãmb sẽn gomd to-to ne y pagã bɩ ne y sɩdã tõe n sãama zood ning sẽn be yãmb ne a Zeova sʋkã, bɩ n kɩt t’a paam pãng n paase. Biiblã yeta woto: “Ned sã n tẽed t’a sakda a tẽeb neere, la a ka tõogd a noore, a belgda a menga, la a tẽeb yaa zaalem.” (Zak 1:26) Gom-yaals ne Wẽnnaam tũudum pa tũud taab ye. Biiblã wilgdame tɩ ned sã n yet t’a tũuda Wẽnnaam n yaool n maand sẽn pa segd a zak pʋgẽ, a pa tõe n ta Wẽnnaam yam ye. Da belg-y y meng ye. Woto pa reem yell ye.  (1 Pɩɛɛr 3:7) Y tõe n tara minim la yẽesem, la y sã n maand pʋ-toog n sãamd y pagã bɩ y sɩdã sũur ne gom-yaalse, y paoogda y kãadmã, la tõe n kɩtame tɩ y Wẽnnaamã tũub pa tall yõod ye.

13. Bõe la ned tõe n maan n sãam a pag bɩ a sɩd sũur n pa bãnge?

¹³ Ned sẽn kẽ kãadem segd n gũusa ne manesem a taab me sẽn tõe n sãam a to wã sũuri. D ges makr a yiibu: Pipi, wala pag sẽn yaa kiris-neda, n tar kamb la a pa tar sɩda, n yaool n nong n boond rao sẽn yaa kiris-ned ne telefõn n kot saglse, tɩ b sõsd n kaoosdẽ, tɩ raoã yaool n kẽe kãadem. Yiib-n-soaba, wala ra-kõor sẽn na n dɩkd sẽk wʋsg semen fãa n moond koɛɛgã ne pag sẽn kẽ kãadem. Makr a yiibã fãa pʋgẽ, tõe tɩ rao ning pagã sẽn boondã, la pag ning sẽn sak n moond ne ra-kõorã pa tags wẽng ye. La raoã pagã bɩ pagã sɩdã tagsda wãn-wãna? Pag a ye sẽn be yel-kãngã buud pʋgẽ yeela woto: “Mam sẽn ne tɩ m sɩdã rɩkda sẽk wʋsg n sõsd ne pag a to tigingã pʋgẽ wã namsda maam. Yaa wa mam pa tar yõod a nifẽ ye.”

14. a) Sɩngr 2:24 wilgda bõe kãadmã wɛɛngẽ? b) Sok-bʋg la d segd n sok d mense?

¹⁴ Pʋg-kãngã la neb a taab sẽn be yel-kãngã buud pʋgẽ sũy sã n sãamdẽ, b bee bʋʋm. B sɩdbã bɩ b pagbã ka tũ pipi noor ning Wẽnnaam sẽn kõ kãadmã wɛɛngẽ wã ye. A yeela woto: ‘Rao na n basa a ba ne a ma n zĩnd ne a paga.’ (Sɩngre 2:24) Yaa vẽeneg tɩ sẽn kẽ-b kãadmã segd n ket n waoogda b roagdbã, la Wẽnnaam wilgame tɩ ned ning yell sẽn segd n pak-b n yɩɩd yaa b pagã bɩ b sɩdã. Kiris-nebã nonga b tẽed-n-taasã wʋsgo, la ned ning b sẽn segd n nong n yɩɩd yaa b pagã bɩ b sɩdã. Dẽnd kiris-ned sẽn kẽ  kãadem sã n wa nong n dɩkd sẽk wʋsg ne ned a to, sẽn yɩɩd fãa a sã n yaa rao n nong n be ne pag a to, bɩ a sã n yaa pag n nong n be ne rao a to, wata ne zu-loees a kãadmã pʋgẽ. Yel-kãngã buud kɩtame tɩ yãmb tar zu-loees y kãadmã pʋgẽ bɩ? Sok-y y meng woto: ‘Mam dɩkda sẽk n sõsd ne m pagã bɩ ne m sɩdã la m wilgd-a tɩ m nong-a lame bɩ?’

15. Sã n yaa ne Matɩe 5:28 wã, bõe yĩng tɩ rao sẽn kẽ kãadem pa segd n dɩkd sẽk wʋsg n sõsd ne pag a to, tɩ pag me pa segd n maan woto ne rao a to?

 ¹⁵ Sẽn paase, rao sẽn kẽ kãadem sã n dɩkd sẽk wʋsg n sõsd ne pag a to, bɩ pag sẽn kẽ kãadem sã n dɩkd sẽk wʋsg n sõsd ne rao a to, tõe n waa ne yelle. Zu-bʋko, kiris-neb kẽer sẽn maan woto wa n nonga b sẽn da rɩkd sẽk n sõsd ne a soabã n yɩɩd b pagã bɩ b sɩdã. (Matɩe 5:28) Woto wa n baasa ne tʋʋm-yood sẽn paoogd kãadmã wʋsgo. D ges tʋm-tʋmd a Poll sẽn yeel rẽ wɛɛngẽ.

16. No-bʋg la a Poll kõ kãadmã wɛɛngẽ?

¹⁶ A Poll sẽn yeel tɩ: “Bɩ kãadem zĩnd waoogrã” poore, a paasa woto: “La y ra sak tɩ gãag sãam ne wẽng ye. Tɩ bõe, Wẽnnaam na n kaoo raglem dãmbã ne nin-yoaadbã bʋʋdo.” (Hebre dãmba 13:4) A Poll sẽn gom “gãag” yellã, a ra gomda pag ne rao lagengã yelle. Wẽnnaam nifẽ, yaa kãadem pʋgẽ bal la pag ne rao lagengã yaa sõma. Rẽ n so tɩ kiris-nebã sakd n tũud Biiblã sẽn yet tɩ: “Maan sũ-noog ne f pag ning fo sẽn peeg f bi-bɩɩlem wakatã.”—Yelbũna 5:18.

17. a) Bõe yĩng tɩ kiris-nebã pa basd tɩ neb wʋsg sẽn tagsd to-to yoobã wɛɛngẽ wã toeem b tagsgã? b) Wãn to la d tõe n maan wa a Zoobe?

¹⁷ Neb nins sẽn kẽed ne ned sẽn pa b pag bɩ b sɩdã kɩɩsda Wẽnnaam noore. Yaa sɩd tɩ rũndã-rũndã, neb wʋsg geta yoobã wa bũmb sẽn pa wẽnga. La baa nebã sẽn tagsd to-to fãa yoobã wɛɛngẽ, kiris-nebã pa segd n bas tɩ rẽ kɩt tɩ b tagsgã toeem ye. B miime tɩ yaa Wẽnnaam n ‘na n kao raglem dãmbã ne yoaadbã bʋʋdo,’ la pa ninsaal ye. (Hebre dãmba 10:31; 12:29) Rẽ n kɩt tɩ kiris-neb hakɩkã get yel-kãngã wa  Wẽnnaam sẽn get-a to-to wã. (Rom dãmb 12:9) D tẽeg t’a Zoob yeelame tɩ: “Mam wẽena ne m nini.” (Zoob 31:1) Sẽn na yɩl n da maan bũmb sẽn na n wa kɩt tɩ b yo, kiris-neb hakɩkã gũusda b mens n pa get pag bɩ rao ne ratem wẽng ye.—Ges-y seb-neng 219-221 vẽnegrã.

18. a) A Zeova tagsg yaa wãn-wãn ne yoobã? b) Zĩ-bʋg wɛɛngẽ la yoob ne bõn-naands pʋʋsg wõnd taaba?

¹⁸ A Zeova tagsg yaa wãn-wãn ne yoobã? A Moiiz tõogã sõngda tõnd tɩ d bãng a Zeova tagsg rẽ wɛɛngẽ. Israɛlle, ned sã n da yo bɩ n pʋʋs bõn-naandga, b kʋʋd-a lame. (Maankʋʋre 20:2, 10) Zĩ-bʋg wɛɛngẽ la yoob ne bõn-naandsã pʋʋsg wõnd taaba? Israɛll ned sã n da pʋʋs bõn-naandga, a sãama kaool ning a sẽn maan ne a Zeova wã. Israɛll ned sã n da yo me, a sãama kaool ning a sẽn maan ne a pagã. B yiibã fãa sẽn maanã yaa zãmbo, b pa pids kaool b sẽn da maan ye. (Yikri 19:5, 6; Tõodo 5:9; Malaki 2:14) Woto yĩnga, bãmb b yiibã beega a Zeova, Wẽnnaam ning sẽn yaa tɩrg la sɩd soabã.—Yɩɩl Sõamyã 33:4.

19. Bõe n tõe n sõng ned t’a ra yo, la bõe yĩnga?

¹⁹ Yaa vẽeneg tɩ kiris-nebã pa tũud a Moiiz tõogã ye. La d sã n tẽrẽ tɩ pĩnd wẽndẽ wã, Israɛlle b ra geta yoobã wa yel-wẽn-kãsenga, tõe n sõnga tõnd tɩ d modg n da yo ye. Bõe yĩnga? D rɩk makre. Yaa vẽeneg tɩ yãmb kõn sak abada n kẽ wẽn-doogẽ n yĩgimd bõn-naandg taoor n pʋʋs ye. La b sã n yeel yãmb tɩ b na n kõ-y-la ligd wʋsgo, y na n sakame bɩ? Yaa vẽeneg tɩ y na n yeelame tɩ pa saagd ye! Sɩd me, ne kiris-ned hakɩka, kɩɩs a Zeova n pʋʋs bõn-naandg yaa yel-wẽnd tɛkẽ. Dẽnd baa kʋɩɩbgã sẽn yaa to-to fãa, kɩɩs Wẽnnaam a Zeova n zãmb f pag bɩ f sɩd yaa bũmb sẽn pa segd n wa y yamẽ menga! (Yɩɩl  Sõamyã 51:3, 6; Kolos rãmba 3:5) Tõnd pa rat abada n maan bũmb sẽn na n noog a Sʋɩtãan sũuri, la sãam a Zeova yʋʋre, la paoog kãadmã a sẽn luglã ye.

20. Bõe la neb kẽer maan n maneg b kãadmã? Rɩk-y makre.

²⁰ Y sẽn segd n lak y mens ne goam la manesem nins sẽn paoogd kãadmã sẽn yãk a toogo, bõe me la y tõe n maan tɩ sõng-y tɩ y lebs n tall waoogr ne y pagã bɩ ne y sɩdã? Sẽn na yɩl n bãng y sẽn segd n maanega, d rɩk makr ne ro-pʋga. Y sã n dat tɩ ro-pʋg yɩ neere, y tõe n nags-a-la ne teed buud toor-toore. Kãadmã me yaa wa ro-pʋga, tɩ gom-noodã ne waoog-taabã la manesem sõma a taabã yaa nagsgã teedo. Yãmb sã n nong taaba, y kãadmã na n talla yamleoog wala ro-pʋg b sẽn nags tɩ yaa neere. Yãmb nonglmã sã n wa boogdẽ, na n yɩɩ wa y sẽn dɩk roogã nag-teed n lobe. La yãmb sẽn dat n sak Wẽnnaam noor ning sẽn yet tɩ “kãadem zĩnd waoogrã” yĩnga, y na n modgame n maneg y kãadmã. Bũmb sẽn tar yõod wʋsg sɩd toga ne manegre. Wãn to la y tõe n maneg y kãadmã? Wẽnnaam Gomdã yeta woto: “Yaa ne yam la ned yẽbgd a zak n metẽ. La yaa bãngr n kɩtd t’a roog pit ne bõn-sõma la arzɛka.” (Yelbũna 24:3, 4) D ges gom-kãensã sẽn tõe n sõng yãmb to-to y kãadmã pʋgẽ.

21. Wãn to la d tõe n kɩt tɩ d kãadmã yɩ sõma n paase? (Ges-y  seb-neng 131 zĩ-gũbrã.)

²¹ “Bõn-sõma” nins sẽn kɩtd tɩ kãadem tall sũ-noogã kẽer yaa nonglem hakɩka, wẽn-zoeere, la tẽeb sẽn tar pãnga. (Yelbũna 15:16, 17; 1 Pɩɛɛr 1:7) Woto  fãa kɩtdame tɩ pag ne a sɩd nonglem tall pãnga. La yãmb sẽn karem Yelbũn 24:3, 4, y gũus n gesa b sẽn maan to-to tɩ roogã wa pid ne bõn-sõma wã bɩ? B yeelame tɩ yaa ne “bãngre.” Pag ne a sɩd sã n tũud bãngr ning b sẽn paamd Biiblã pʋgẽ wã, tõe n toeema b tagsgã la kɩt tɩ b lebs n nong taaba. (Rom dãmb 12:2; Filip rãmba 1:9) Yãmb ne y pagã bɩ y sɩdã sã n naagd taab n karemd daar vɛrse wã, Gũusg Gasgã bɩ sebr a to sẽn na yɩl n paam sagls sẽn na n sõng-y tɩ y kãadmã tall yamleoogo, yaa wa y sẽn baood teed n na n nags y ro-pʋga. Y sẽn nong a Zeova wã yĩng sã n kɩt tɩ y tũ sagls nins y sẽn paam sɛb nins y sẽn naag taab n vaeesã pʋgẽ, y kãadmã sõmblem na n sɩd paasame. Y sã n maand woto, y na n le nonga taaba, la y na n paama sũ-noog y kãadmã pʋgẽ.

22. D sã n modg sẽn na yɩl tɩ d kãadmã yɩ sõma n paase, wãn to la na n naf tõndo?

²² Yaa sɩd tɩ sẽn na yɩl tɩ yãmb kãadmã lebs n tall yamleoogo, na n dɩka sẽk la modgr wʋsgo. La y sã n kell n modge, y sũur na n sɩd yɩɩ noogo, y sẽn mi tɩ y sakda Biiblã noor ning sẽn yet tɩ d yɩ pipi n “waoog taabã.” (Rom dãmb 12:10; Yɩɩl Sõamyã 147:11) Sẽn yɩɩd fãa, y sã n modg n tall waoogr ne y kãadmã, y na n kell n paa Wẽnnaam nonglmã pʋgẽ.