1, 2. Ke potšišo efe yeo re tlago go e ahlaahla, le gona ka baka la’ng?

NA O tsene lenyalong? Ge e ba go le bjalo, na lenyalo la gago ke mothopo wa lethabo, goba na o na le mathata a magolo a lenyalo? Na wena le molekane wa gago ga le sa dirišana? Na o kgotleletše bophelo bja lenyalo eupša ga o bo thabele? Ge e ba ke kamoo o ikwago ka gona, o swanetše go ba o nyamišitšwe ke gore tlemagano e borutho ya lenyalo yeo o kilego wa e thabela e fedile. Ka ge o le Mokriste, ga go pelaelo gore o ka rata ge lenyalo la gago le ka tagafatša Jehofa, yena Modimo yo o mo ratago. Ka gona, maemo ao o lego go ona e ka ba ona a go tshwenyago le go go opiša hlogo. Gaešita le ge go le bjalo, hle o se ke wa phetha ka gore boemo bja gago bo ka se lokišege.

² Lehono, go na le banyalani ba ba lokilego ba Bakriste bao ba kilego ba ba manyalong ao a ilego a fo swarelela, eupša a se na lethabo. Lega go le bjalo, ba ile ba hwetša tsela ya go matlafatša tswalano ya bona. Le wena o ka hwetša kgotsofalo e ntši lenyalong la gago. Bjang?

3, 4. Ke ka baka la’ng banyalani ba batamelana kgauswi ge e ba ba katanela go batamela Modimo? Hlalosa.

³ Wena le molekane wa gago le tla batamelana kgauswi ge e ba le leka go batamela kgauswi le Modimo. Ka baka la’ng? Ela hloko papišo ye: Bopa seswantšhokgopolo sa thaba yeo botlase bja yona bo pharaletšego gomme tlhoreng ya yona e le e tshesane. Monna o eme thitong ya yona ka lehlakoreng la ka leboa gomme mosadi o eme ka lehlakoreng le lengwe la yona thitong ka borwa. Bobedi bja bona ba thoma go e namela. Ge  bobedi bja bona ba sa le mathomong a yona, ba arogantšwe ke sekgoba se segolo magareng ga bona. Go dutše go le bjalo, ge ba dutše ba namelela godimo go ya tlhoreng yeo ya thaba, sekgoba seo se lego magareng ga bona se dutše se fokotšega. Na o bona thuto yeo e kgothatšago papišong ye?

⁴ Boiteko bjo o bo dirago gore o hlankele Jehofa ka botlalo bo ka bapišwa le boiteko bjo o bo dirišago ge o namela thaba. Ka ge o rata Jehofa, re ka bolela gore o šetše o leka ka thata gore o namele thaba. Ka gona, ge e ba wena gotee le molekane wa gago le arogane, le ka no ba le namela thaba ka mahlakoreng a sa swanego. Lega go le bjalo, ke eng seo se diregago ge le dutše le namela thaba yeo? Go ba gona, mathomong go ka ba le sekgoba se segolo gare ga lena. Lega go le bjalo, boiteko bjo bogolo bjo le lekago go bo dira gore le batamele  Modimo​—le namelela godimo ga thaba—​wena le molekane wa gago le tla batamelana. Ka kgonthe, go batamela kgauswi le Modimo ke senotlelo sa gore o batamele kgauswi le molekane wa gago. Eupša ge e le gabotse le ka dira seo bjang?

5. (a) Tsela e nngwe ya go batamela kgauswi le Jehofa le go molekane wa gago wa lenyalo ke efe? (b) Jehofa o lebelela bjang lenyalo?

⁵ Tsela e nngwe ya bohlokwa yeo wena le molekane wa gago go ka bolelwago gore le ka namelela ka yona, ke ka go kwa keletšo e lego Lentšung la Modimo ka lenyalo. (Psalme 25:4; Jesaya 48:17, 18) Ka gona, ela hloko ntlha e itšego ya keletšo yeo Paulo a ilego a bolela ka yona. O itše: “Lenyalo a le hlomphege go bohle.” (Baheberu 13:4) Seo se bolela’ng? Lentšu ‘hlomphega’ le bolela gore selo se tšeelwa godimo e bile se bohlokwa. Yeo ke yona tsela yeo Jehofa a lebelelago lenyalo ka yona​—o le tšeela godimo kudu.

6. Keletšo ya Paulo ka lenyalo e bontšha’ng, le gona ke ka baka la’ng go le bohlokwa go gopola seo?

⁶ Go ba gona, ka ge wena le molekane wa gago le le bahlanka ba Modimo, le šetše le tseba gore lenyalo ke la bohlokwa e bile le a kgethega. Jehofa o ile a hloma thulaganyo ya lenyalo ka boyena. (Bala Mateo 19:4-6) Lega go le bjalo, ge e ba mo nakong ye o na le mathata a lenyalo, go fo tseba gore lenyalo ke leo le hlomphegago go ka no se lekane gore wena le molekane wa gago le tutueletšege go swarana ka lerato le tlhompho. Ka gona, ke’ng seo se ka le tutuetšago gore le dire seo? Ela hloko kamoo Paulo a ilego a bolela ka taba ya go bontšha tlhompho. Ga se a re “lenyalo le a hlomphega”; go e na le moo o itše “lenyalo a le hlomphege.” Paulo o be a sa no bolela seo a se lemogago; o be a nea kgothatšo. * Go tseba gabotse gore Paulo o be a nea kgothatšo, e sego feela seo a bego a se lemoga, go ka dira gore o kwe o tutueletšega go tsošološa tsela ya go tšeela molekane wa gago godimo. Ke ka baka la’ng go le bjalo?

7. (a) Ke ditaelo dife tša Mangwalo tšeo re di phethago, gona ka baka la’ng? (b) Go kwa go ba le mafelelo afe a mabotse?

 ⁷ Anke ka motsotswana o naganišiše kamoo o lebelelago ditaelo tša Mangwalo ka gona, go swana le thomo ya go dira barutiwa goba temošo ya go bokana gotee bakeng sa borapedi. (Mateo 28:19; Baheberu 10:24, 25) Ke therešo gore go latela ditaelo tšeo ka dinako tše dingwe e ka ba tlhohlo. Batho bao o ba botšago molaetša wa ditaba tše dibotse ba ka no arabela ka tsela e sa kgahlišego, goba mošomo wa gago wa boiphedišo o ka go lapiša wa dira gore go be thata gore o be gona dibokeng tša Bokriste. Lega go le bjalo, o tšwela pele ka go bolela molaetša wa Mmušo, gomme o tšwela pele o eba gona dibokeng tša Bokriste. Ga go yo a ka go thibelago​—gaešita le Sathane! Ka baka la’ng? Ka gobane lerato la gago la go rata Jehofa leo le tšwago pelong le go tutueletša gore o kwe ditaelo tša gagwe. (1 Johane 5:3) Ka mafelelo afe a mabotse? Go ba le karolo modirong wa boboledi le go ba gona dibokeng go go tlišetša khutšo ya monagano le lethabo leo le tšwago pelong ka gobane o tseba gore o dira thato ya Modimo. Maikwelo ao ka morago a tsošološa matla a gago. (Nehemia 8:10) Thuto yeo re ithutago yona mo ke efe?

8, 9. (a) Ke’ng seo se ka re tutueletšago gore re kwe kgothatšo ya gore re hlomphe lenyalo, gona ka baka la’ng? (b) Ke dintlha dife tše pedi tšeo re tlago go di ahlaahla ga bjale?

⁸ Go etša ge lerato la gago le le tseneletšego la go rata Modimo le go tutueletša gore o kwe ditaelo tša go dira modiro wa boboledi le go kopana gotee go sa šetšwe ditšhitišo, lerato la go rata Jehofa le ka ba la go tutueletša gore o kwe kgothatšo ya Mangwalo ya gore “lenyalo [la gago] a le hlomphege,” gaešita le ge go dira bjalo go bonagala go le thata. (Baheberu 13:4; Psalme 18:29; Mmoledi 5:4) Go tlaleletša go seo, go swana le ge boiteko bja gago bja go ba le karolo bodireding le go kopana gotee go go tlišetša ditšhegofatšo tše di humilego tšeo di tšwago go Modimo, maiteko a gago a go hlompha lenyalo la gago le ona a tla lemogwa le go putswa ke Jehofa.​—1 Bathesalonika 1:3; Baheberu 6:10.

 ⁹ Ka gona, o ka dira bjang gore lenyalo la gago le hlomphege? O swanetše go phema boitshwaro bjo bo ka senyago lenyalo la gago. Go tlaleletša go seo, o swanetše go gata megato yeo e tlago go matlafatša tlemo ya lenyalo.

10, 11. (a) Ke boitshwaro bofe bjo bo hlomphollago lenyalo? (b) Ke potšišo efe yeo re swanetšego go naganišiša ka yona le balekane ba rena?

¹⁰ Nakong e fetilego mosadi wa Mokriste o ile a bolela gore: “Ke rapela Jehofa gore a mphe matla a gore ke kgotlelele.” Go kgotlelela eng? O ile a hlalosa gore: “Monna wa ka o ntlhaba ka mantšu. Nka no ba ke sa bonagale ke na le mabadi, eupša dipolelwana tša gagwe tšeo di hlabago, tša go swana le gore: ‘O morwalo!’ le gore: ‘O selo feela!’ di gobaditše pelo ya ka.” Mosadi yo o bolela ka taba yeo e tshwenyago kudu​—polelo e gobošago lenyalong.

¹¹ Ke mo go nyamišago kudu go bona ge balekane malapeng a Bakriste ba fošana ka mantšu a bohloko, ao a bakago dintho tša maikwelo tšeo di sa folego gabonolo! Go molaleng gore lenyalo leo le tletšego ka mantšu a hlabago ga le hlomphege. Dilo di sepela bjang lenyalong la gago tabeng ye? Tsela e nngwe yeo o ka tsebago seo ke ka gore ka boikokobetšo o botšiše molekane wa gago gore: “Na mantšu a ka a go kgoma gakaaka’ng?” Ge e ba molekane wa gago a bolela gore gantši mantšu a gago a ile a mo gobatša maikwelo, o swanetše go ikemišetša gore o fetole boitshwaro bja gago e le gore o kaonefatše boemo.​—Bagalatia 5:15; bala Baefeso 4:31.

12. Borapedi bja motho e ka ba bja lefeela bjang mahlong a Modimo?

¹² Gopola gore tsela yeo o dirišago leleme la gago ka yona lenyalong la gago e kgoma tswalano ya gago le Jehofa. Beibele e re: “Ge e ba motho a ipotša gore o rapela Modimo ka tsela ya kgonthe eupša a sa laole leleme la gagwe bjalo ka ge eka ke ka tomo, gona o fora pelo ya gagwe gomme borapedi bja gagwe ke bja lefeela.” (Jakobo 1:26) Tsela yeo o bolelago ka yona e sepedišana le borapedi bja gago. Beibele ga e thekge  kgopolo ya gore seo se diregago ka gae ga se sa bohlokwa ge feela motho a ipolela gore o hlankela Modimo. Hle o se ke wa iphora. Ye ke taba ya bohlokwa. (Bala 1 Petro 3:7) O ka no ba o na le bokgoni e bile o fišega, eupša ge e ba ka boomo o kweša molekane wa gago bohloko ka mantšu a hlabago, o hlompholla thulaganyo ya lenyalo gomme Modimo a ka lebelela borapedi ba gago e le bja lefeela.

13. Molekane wa lenyalo a ka bakela bjang yo mongwe bohloko maikwelong?

¹³ Go nyakega gore banyalani ba itlhokomele gore ba se kwešane bohloko maikwelong ka ditsela tše dingwe tšeo di sa lemogegego. Ela hloko mehlala e mebedi: Mma yo a se nago molekane o leletša ka makga a mantši monna wa Mokriste yo a nyetšego mogala phuthegong gore a mo thuše, gomme poledišano ya bona e gagaba lebaka le letelele; ngwanabo rena yo a sego lenyalong wa Mokriste o diriša nako e ntši beke e nngwe le e nngwe a šoma tšhemo gotee le kgaetšedi wa Mokriste yo a lego lenyalong. Batho ba ba babedi bao ba lego lenyalong bao go bolelwago ka bona mehlaleng yeo ba ka ba ba na le maikemišetšo a mabotse; lega go le bjalo boitshwaro bja bona bo kgoma bjang balekane ba bona ba lenyalo? Mosadi yo a lebeletšanego le boemo bjo bo bjalo o itše: “Go lemoga gore monna wa ka o nea kgaetšedi yo mongwe phuthegong nako e ntši le tlhokomelo go nkweša bohloko. Go a nnyenyefatša.”

14. (a) Ke boikarabelo bofe bja lenyalo bjo bo gatelelwago go Genesi 2:24? (b) Ke’ng seo re swanetšego go ipotšiša sona?

¹⁴ Ke mo go kwagalago gore mosadi yo le ba bangwe bao ba lebeletšanago le maemo a swanago a lenyalo ba kwa bohloko. Balekane ba bona ba hlokomologa molao wa Modimo wa motheo wa lenyalo wo o rego: “Monna [o tla] tlogela tatagwe le mmagwe, a kgomarela mosadi wa gagwe.” (Genesi 2:24) Therešo ke gore bao ba lego lenyalong ba sa dutše ba hlompha batswadi ba bona; lega go le bjalo go ya ka thulaganyo ya Modimo selo seo se tlago pele go bona ke gore ba hlokomele balekane ba bona. Ka mo go swanago, Bakriste ba tloga ba rata badumedigotee le bona; lega go le bjalo balekane  ba bona ba lenyalo e swanetše go ba bona ba tlago pele. Ka gona, ge e ba Bakriste bao ba lego lenyalong ba diriša nako e ntši ka mo go sa swanelago le badumedigotee le bona goba ba tlwaelana kudu le bona, kudukudu bao e sego ba bong bjo bo swanago le bja bona, ba tliša mathata lenyalong. Na le ke lebaka leo le bakago mathata lenyalong la gago? Ipotšiše: ‘Na ruri ke nea molekane wa ka nako, tlhokomelo le lerato tšeo di mo swanetšego?’

15. Go ya ka Mateo 5:28, ke ka baka la’ng Bakriste bao ba lego lenyalong ba swanetše go phema go nea motho yo mongwe wa bong bjo bo sa swanego le bja bona tlhokomelo e sa swanelago?

 ¹⁵ Go feta moo, banyalani ba Bakriste bao ba neago batho ba bong bjo bo fapanego le bja bona bao e sego balekane ba bona tlhokomelo yeo e sa ba swanelago ba ipea kotsing. Ka manyami, Bakriste ba bangwe bao ba lego lenyalong ba ile ba ba le maikwelo a lerato ka batho bao ba ilego ba ba tlwaela ka mo go feteletšego. (Mateo 5:28) Ka baka la seo, ditlemo tše bjalo tša maikwelo di ile tša lebiša boitshwarong bjo bo hlomphollago lenyalo kudu le go feta. Anke o ele hloko seo Paulo a ilego a se bolela ka taba ye.

16. Paulo o nea taelo efe ka lenyalo?

¹⁶ Gateetee ka morago ga gore Paulo a nee keletšo ya gore ‘lenyalo le hlomphege,’ o ile a oketša ka go lemoša gore: “[Anke] malao a lenyalo a se be le ditšhila, gobane Modimo o tla ahlola diotswa le dihlotlolo.” (Baheberu 13:4) Paulo o dirišitše polelwana “malao a lenyalo” go šupa dikopano tša botona le botshadi. Dikopano tše bjalo ‘ga di na ditšhila,’ goba ke tšeo di hlwekilego, ge e ba di dirwa thulaganyong ya lenyalo. Ka gona, Bakriste ba kwa keletšo e buduletšwego e rego: “O thabe le mosadi wa bofseng bja gago.”​—Diema 5:18.

17. (a) Ke ka baka la’ng Bakriste ba se ba swanelwa ke go tutuetšwa ke pono ya lefase ka bohlotlolo? (b) Re ka latela bjang mohlala woo Jobo a o beilego?

¹⁷ Bao ba bago le dikopano tša botona le botshadi le bao e sego balekane ba bona ba lenyalo ba tloga ba sa hlomphe melao ya Modimo ka boitshwaro. Therešo ke gore batho ba bantši lehono ba lebelela bohlotlolo e le boitshwaro bjo bo amogelegago. Lega go le bjalo, tsela yeo batho ba bangwe ba ka bago ba nagana ka yona ka bohlotlolo ga se ya swanela go tutuetša mokgwa woo Bakriste ba naganago ka gona ka taba ye. Ba lemoga gore mafelelong “Modimo o tla ahlola diotswa le dihlotlolo,” ga se batho ba tlago go dira seo. (Baheberu 10:31; 12:29) Ka go re’alo, Bakriste ba therešo ba kgomarela  pono ya Jehofa ka taba ye. (Bala Baroma 12:9) Gopola gore mopatriareka Jobo o ile a re: “Ke dirile kgwerano le mahlo a ka.” (Jobo 31:1) Ee, go phema go gata kgato e tee feela e išago tseleng yeo e lebišago go direng bohlotlolo, Bakriste ba therešo ba laola mahlo a bona e bile le ka mohla ga ba lebelele ka kganyogo motho wa bong bjo bo sa swanego le bja bjona yoo e sego molekane wa bona.​—Bona Pono ya Beibele ka Tlhalo le Karogano.

18. (a) Jehofa o lebelela bohlotlolo e le bjo bobe gakaaka’ng? (b) Bohlotlolo le go rapela medimo ya diswantšho di swana bjang?

¹⁸ Jehofa o lebelela bohlotlolo e le bjo bobe gakaaka’ng? Molao wa Moshe o re thuša gore re lemoge maikwelo a Jehofa ka taba ye. Isiraeleng, bohlotlolo le go rapela medimo ya diswantšho di be di le gare ga melato yeo e bego e ahlolelwa lehu. (Lefitiko 20:2, 10) Na o kgona go bona go swana ga melato ye e mebedi? Ela hloko se se latelago, Moisiraele yo a bego a rapela modimo wa seswantšho o be a roba kgwerano ya gagwe le Jehofa. Ka mo go swanago, Moisiraele yo a hlotlolago o be a roba kgwerano ya gagwe le molekane wa gagwe. Bobedi bja bona ba radiile. (Ekisodo 19:5, 6; Doiteronomio 5:9; bala Maleaki 2:14) Ka go re’alo, bobedi bja bona ba be ba solega pele ga Jehofa, e lego Modimo yo a botegago.​—Psalme 33:4.

19. Ke’ng seo se ka matlafatšago motho boikemišetšong bja go gana go dira bohlotlolo, gona ka baka la’ng?

¹⁹ Go ba gona, Bakriste ga ba ka tlase ga Molao wa Moshe. Lega go le bjalo, go gopola gore Isiraeleng ya bogologolo go dira bohlotlolo go be go lebelelwa e le sebe se segolo go ka matlafatša Bakriste boikemišetšong bja bona bja gore ba se ke ba dira tiro e bjalo. Ka baka la’ng? Ela hloko papišo ye: Na o ka tsena ka kerekeng gomme wa khunama ka matolo wa rapela pele ga seswantšho? O tla re: ‘Nka se dire bjalo le ka mohla!’ Eupša na o be o ka lekega go dira bjalo ge e ba o be o holofeditšwe tšhelete e ntši? O ka araba ka gore: ‘Seo se ka se direge!’ Ruri, kgopolo ya go eka Jehofa ka go rapela modimo wa seswantšho e a šišimiša go Mokriste wa therešo. Ka tsela e  swanago, Bakriste ba swanetše go šišimišwa ke kgopolo ya go eka Modimo wa bona, e lego Jehofa, le balekane ba bona ka gore ba hlotlole​—go sa šetšwe gore seo se ba tutueditšego gore ba dire sebe seo ke eng. (Psalme 51:1, 4; Bakolose 3:5) Le ka mohla ga re nyake go dira tiro yeo e ka dirago gore Sathane a thabe gomme ya hlompholla Jehofa le thulaganyo e kgethegilego ya lenyalo.

20. Ke eng seo se ilego sa direga manyalong a mangwe? Bontšha.

²⁰ Ka ntle le boitshwaro bjo bo hlomphollago lenyalo, ke megato efe yeo o ka e gatago go tsošološa go hlompha ga gago molekane wa gago wa lenyalo? E le go araba seo, nagana ka thulaganyo ya lenyalo e le ntlo. Se se latelago, nagana ka mantšu a botho, ditiro tšeo di bontšhago go naganela le mantšu a mabose ao banyalani ba botšanago ona e le dilo tšeo di kgabišago tšeo di tlaleletšago botseng bja ntlo. Ge e ba le ikwa le batamelane, lenyalo la lena le swana le ntlo yeo e kgabišitšwego ka mekgabišo yeo e dirago gore e be e botse le e borutho. Ge e ba lerato la gago le fela, mekgabišo yeo e hwelela ganyenyane-ganyenyane, gomme seo sa tlogela lenyalo la gago le se na selo go etša ntlo yeo e se nago mekgabišo. Ka ge o kganyoga go kwa taelo ya Modimo ya gore ‘lenyalo le hlomphege,’ o tla tutueletšega go kaonefatša boemo bjoo. Ge e le gabotse, selo sa bohlokwa le seo se hlomphegago se swanelwa ke go lokišwa, goba go tsošološwa. O ka dira seo bjang? Lentšu la Modimo le re: “Lapa le tla agwa ka bohlale, la tiišwa ka temogo. Ke ka tsebo diphapoši tša ka gare di tla tlatšwago ka dilo ka moka tša bohlokwa le tše di kgahlišago tša theko e kgolo.” (Diema 24:3, 4) Ela hloko kamoo mantšu a a ka dirišwago ka gona lenyalong.

21. Re ka matlafatša bjang lenyalo la rena ganyenyane-ganyenyane? ( Nka kaonefatša bjang lenyalo la ka?)

²¹ Tše dingwe tša ‘dilo tša bohlokwa’ tšeo di tlišago lethabo ka lapeng ke dika tše di swanago le lerato la kgonthe, go boifa  Modimo le tumelo e tiilego. (Diema 15:16, 17; 1 Petro 1:7) Di matlafatša lenyalo. Eupša na o hlokometše gore diphapoši tšeo go boletšwego ka tšona go seema seo se lego ka mo godimo di ile tša tlatšwa bjang ka dilo tša bohlokwa? “Ka tsebo.” Ee, ge e ba tsebo ya Beibele e dirišwa e ba le matla a go fetola menagano ya batho gomme ya dira gore ba tsošološe lerato la bona. (Baroma 12:2; Bafilipi 1:9) Ka gona, nako le nako ge wena le molekane wa gago le dula fase gomme le hlahloba karolo ya Beibele le iketlile, go swana le temana ya letšatši, goba sehlogo seo se theilwego tokollong ya Morokami goba ya Phafoga! seo se bolelago ka lenyalo, go ba bjalo ka ge eka le hlahloba mokgabišo o rategago wo o ka dirago gore ntlo ya lena e be e botse. Ge lerato la lena la go rata Jehofa le le tutueletša gore le diriše lenyalong la lena keletšo yeo le sa tšwago go e hlahloba, go swana le ge eka le tliša mokgabišo woo “diphapošing tša ka gare.” Ka baka la seo, bobotse le borutho tšeo le kilego la di thabela lenyalong la lena di ka boa.

22. Re ka hwetša kgotsofalo ya mohuta mang ge e ba re phetha karolo ya rena go matlafatša lenyalo la rena?

²² Go ba gona, go ka tšea nako e telele le boiteko bjo bogolo gore le bušetše mekgabišo yeo boemong bja yona ganyenyane-ganyenyane. Lega go le bjalo, ge e ba o katanela go phethagatša karolo ya gago, o tla kgotsofala kudu go tseba gore o kwa taelo ya Beibele ya gore: “Go bontšhaneng kgodišo, etelelang pele.” (Baroma 12:10; Psalme 147:11) Sa bohlokwa kudu, boiteko bja gago bjo bo tšwago pelong bja go hlompha lenyalo la gago bo tla dira gore o dule leratong la Modimo.