Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

CAPÍTULO 11

‘Majequicunata respetar pellapaq cacuyanqui’

‘Majequicunata respetar pellapaq cacuyanqui’

“Casakushqëki warmiwan kushikï.” (PROVERBIOS 5:18.)

1, 2. ¿Imanirtaq casado cristiänokunaqa kushishqa kawakuyan?

CASAKUSHQA karnenqa, ¿ima ninkitaq casado kawakïnikipita? ¿Kushikïpaqmi o llakikïpaqmi ninkimantsuraq? Itsa majëkiwan piñashqallana kakuyanki. Tsënö kaptenqa itsa casado kawakïnikipita llakikunki, unënö manana kaptin. Cristiano karninnäqa alläpachi llakikunki casado kawakïniki kuyakoq Diosnintsikta munanqëkinö mana kushitsiptin. Pero ¡ama alläpaqa llakikïtsu! Tsëqa altsakärenqam.

2 Atskaq cristiänokunam casado kawëninkunata qallarnin piñatsinakïkunapa pasayarqan, pero kananqa shumaqnam kawakuyan y noqantsikpis pëkunapita yachakïta puëdentsikmi. Tsënöqa kawayan casado kawakïninkunapaq alli consëjokunata tarishqa karmi. Y qampis tarinkimanmi. Tsëpenqa, ¿imataraq rurankiman casado kawakïniki alli kanampaq?

DIOSMAN CONFIAKOQQA MAJANWAM SHUMAQMI KAWAKONQA

3, 4. ¿Diosnintsikman ishkan witita munarnin kallpachakuyaptenqa casado kawëninkunachö yanapanqatsuraq? Willakaramï.

3 Ishkan Teyta Diosman más confiakorqa, kikinkunapurapis masmi kuyanakuyanqa. Këman yarpärishun. Huk hirka chakinchö huk ollqu y huk warmi këkäyanman. Huk kaqmi këkan huk lädochö y huk kaqnam huknin kaq lädochö y tsë hirka hatun kaptinmi alläpa karuchö ishkampis këkäyan. Tsëpitana ishkampis hirka puntanman chëta munar witsar qallëkuyan. ¿Imataq pasanman? Hirka puntanman witsäyanqanmannömi más witinakuyanqa. ¿Kë parlëkanqantsikqa imapaqtaq yanapamantsik?

4 Tsë hirkapa witsëkäyanqanqa, casakushqakuna Teyta Diosta serviyänampaq kallpachakïkäyanqanmi. Ishkëkipis Teyta Diosta kuyarninmi tsë hirkapa witsaq cuenta kallpachakïkäyanki. Pero karupänakushqa karnenqa itsa ishkëkipis ewkïkäyanki hukniki huk lädopa huknikina huknin kaq lädopa. ¿Hirka puntanman chäyänëkipaq cercallana këkaptenqa imataq pasanqa? Qallananchö karuchö kayashqa kayaptikipis hirkaman más witsäyanqëkimanmi más witinakuyanki. Tsënömi casado kawakïchöpis, Diosman más witiyanqëki yanapayäshunki kushishqa kawakuyänëkipaq. Y tsënö kanampaqqa, ¿imataraq rurashwan?

Bibliapita yachakur rurayanqanmi, yanapanqa casado kawakïninkunata sinchiyätsiyänampaq

5. a) ¿Imataq yanapamäshun Jehová Diosman más witinapaq y majantsikwan kuyanakur shumaq kawakunapaq? b) ¿Imanötaq Teyta Dios casado kawakïta rikan?

5 Diosnintsikman más witinapaqqa yanapamäshun Bibliachö casädokunapaq këkaq consëjokunata wiyakïmi (Salmo 25:4; Isaías 48:17, 18). Apóstol Pablum kë shumaq consëjota qellqarqan: “Majequicunata respetar llutanta mana rurashpa pellapaq cacuyanqui”, kë shumaq consëjopitam kanan yachakurishun (Hebreus 13:4). Kë textowanmi apóstol Pablu rikätsimantsik, Dios Yayantsikpaq casado kawë alläpa valoryoq kanqanta.

JEHOVÁ DIOSTA KUYANQANTSIKMI YANAPAMÄSHUN

6. Pablu nenqanta rikärirnenqa, ¿imatataq yachakurerqontsik y imanirtaq alläpa preciso yarpänan?

6 Qam warmikiwan Diosta servirnenqa, alleqchi musyayanki casado kawakï alläpa valoryoq Teyta Diospaq kanqanta (leyi Mateo 19:4-6). Tsënö kaptimpis casado kawakïnikichö mana allikunapa pasarnenqa, yarpänëkim alläpa respëtowan rikänëkita, y tsëpaqqa más yanapakïtaran wananki. ¿Ima yanapakïta? Tsëta musyarinapaqqa apóstol Pablu nenqanta yapë rikärishun. Pëqa manam ‘respetashqanam’ nerqantsu, tsëpa rantenqa “majequicunata respetar llutanta mana rurashpa pellapaq cacuyanqui” nerqanmi. Tsënöpam musyantsik apóstol Pablu qellqanqan casädokunapaq huk mandato kanqanta. * Kë willakïman yarparanqantsikqa alläpa allim, y yanapamäshunmi shumaq kawakunantsikpaq. ¿Imanirtaq kënö nintsik?

7. a) ¿Jehová ima mañamanqantsiktataq rurantsik y imanir? b) ¿Tsë ruranqantsikpita ima bendiciontataq chaskintsik?

7 Këman yarpärishun. ¿Imanötaq rikanki Bibliachö willapäkoq ëwanapaq y ëllukänapaq o qorikänapaq Dios mandamanqantsikta? (Mateo 28:19; Hebreus 10:24, 25.) Ruranan mana fácil këkaptimpis cumplinkim. Wiyakïta mana munëkäyaptimpis, willapäkoq ëwëkankillam. Hina reunionkunamampis ëwëkankillam trabäjopita yarqurir hamëta munëkarnimpis. Mana allikunapa pasëkarpis, pishipashqa këkarpis, manam willapäkïta ni reunionkunaman ëwëta haqinkitsu. Manam Satanaspis ni imapis tsapäshunkitsu. ¿Imanir? Jehová Diosta shonqïkipita patsë kuyanqëkim yanapashunki llapan mandashonqëkita wiyakunëkipaq (1 Juan 5:3). ¿Ima bendicionkunatataq chaskinki willapäkoq y reunionkunaman ëwarnin? Diospa munëninta rurëkanqëkita musyarmi alläpa kushishqa y alli kawakunki (Nehemías 8:10). ¿Imatataq këpita yachakuntsik?

8, 9. a) ¿Imataq yanapamäshun casado kawakïta respëtowan rikänapaq? b) ¿Ima rurëkunatataq qateqninchö yachakushun?

8 Rikanqantsiknöpis, Diosnintsikta kuyanqantsikmi yanapamantsik, willapäkoq y reunionkunaman ëwanapaq Pë mandamanqantsikta wiyakunapaq. Y Jehoväta kuyanqantsikllam hina yanapamäshun, casädokunapaq Biblia “majequicunata respetar llutanta mana rurashpa pellapaq cacuyanqui” nenqanta wiyakunapaq (Hebreus 13:4; Salmo 18:29; Eclesiastés 5:4). Imanömi willapäkoq y reunionkunaman ëwashqa Diosnintsik bendecimantsik, tsënöllam hina casado kawënintsikta alli rikänapaq, sinchikonqantsikpita bendecimäshun (1 Tesalonicenses 1:3; Hebreus 6:10).

9 Tsëpenqa, ¿imatataq rurashun casado kawakïnintsik respetashqa kanampaq? Puntataqa, haqinantsikmi llapan rakchataq rurëkunata, y tsëpitanam sinchiyänampaq allikunata ruranantsik.

MANA ALLI PARLAKÏKUNAQA, CASADO KAWAKÏPAQ PASËPA MANA ALLIM

10, 11. a) ¿Imanö parlakïkunataq casado kawakïchö allitsu? b) ¿Imataraq tapunkiman majëkita?

10 Huk cristiänam kënö willakorqan: “Teyta Diostam mañakü yanapëkamänampaq”. ¿Imachö yanapanampaq? Kikinmi kënö willakun: “Nunämi imëkata nimarnï llakitsiman. Qaräkuna manam golpewan qoyu qoyutsu këkan, pero ‘gastullam kanki’, ‘upam kanki’ nimaptenqa shonqüchö alläpam llakikü”. Tsë nenqanwanmi kë warmiqa rikätsikorqan, casado kawakïchö mana alli parlapänakïqa alläpa llakikï apamonqanta.

11 ¡Cristiano këkarpis tsënö majanwan parlapänakuyanqanqa alläpa llakikïpaqmi! Y tsënö ninakuyanqantaqa manam ras qonqayantsu, y casado kawakïninkunachö manam kushikïta tariyantsu. ¿Y imanötaq qampa casado kawakïnikeqa këkan? Tsëta musyarinëkipaqqa shumaq yachëllapa majëkita tapupäri: “¿Lluta parlakïniwan llakitseqku?” nishpa. Awmi, llakitsimankim nishuptikeqa, shumaq parlapänëkipaqmi sinchikunëki (Gálatas 5:15; leyi Efesios 4:31).

12. ¿Diosnintsikta adoranqantsik imanötaq mana väleq tikrarinman?

12 Imëpis yarparänantsikmi, majantsikta mana allipa parlapashqaqa Diosnintsikwan alli kënintsikpis ushakärinanman. Diosnintsikpa Palabranmi kënö nin: “Sitsun meqan nunapis relijiosu tuconqa, peru llutata parlar shiminta mana sujetaconqatsu, quiquinllam engañaquican. Y tse relijiosu quenin manam imapaqpis balintsu” (Santiagu 1:26). Tsëmi, cristiänokunaqa alli parlakïninkunawan Diosta adorayanqanta rikätsikuyan. Biblia nenqannöpis alläpa hutsam kanman Diostam servikä nenqantsik, pero wayichöqa lluta parlakonqantsik. Ama tsënöqa pensashuntsu, shumaq parlapänakunantsiktam Diosqa munan (leyi 1 Pedru 3:7). Huk cristiano itsa kanman alli yachaq y alli yanapakoq Jehoväpa kaqchö. Pero wayinchö mana allipa majanta parlaparnenqa, manam respëtuwantsu rikëkan casado kawakïninta, tsënö ruraptenqa Teyta Diosta adoranqampis manam imapaqpis välentsu.

13. ¿Imakunata rurartaq huk cristiano majanta llakitsinman?

13 Hina casädokunaqa, mana mäkushpam itsa rurëninkunawan majankunata llakitsiyanman, tsëkunapitam cuidakuyänan. Këta alleq musyarinapaq ishkë rurëkunata rikärishun. Huk pani hapallanlla wambrankuna wätaq, itsa consëjota mañakunman huk familiayoq teytata, tsëna yanapëta munar atska hora telëfonopa parlakunman. Y huk casada cristiana semänachö atska kuti huk soltërowan willapäkoq yarqunman. Teytapis, y tsë casada cristiänapis manam mana allikunaman pensartsu tsëta rurëkäyan, pero ¿majankunaqa imaraq nikäyan? Tsënö pasashqa karmi huk cristiana kënö nerqan: “Alläpam llakikü, nunä tsënö huk cristiänata yanapëta munar, atska hora parlapäkuptin. Mana väleqnömi tikrarï”.

14. a) Génesis 2:24 textochö, ¿ima consëjotataq Diosnintsik qorqan casädokunata? b) ¿Imatataq casädokuna tapukuyanman?

14 Rasumpëpam kë cristiana llakikonqanta musyarintsik. Hina tsënöllam wakinkunapis llakikuyan Diosnintsik casädokunapaq consejo qonqanta, majankuna mana wiyakuyaptin. ¿Ima consëjotataq Dios qorqan? “Tsëmi ollqu haqirenqa mamanta yayanta, y warminllawannam junto kanqa” nerqanmi (Génesis 2:24). ¿Casakurirnenqa teytanta y mamanta mananam cäsonannatsu ninantsuraq kë textoqa? Manam. Kë ninanqa, casakunqan hunaqpitaqa majanllapaqnam más yarparanman. Tsënöllam hina cristiano mayinkunata kuyarnimpis, yarpänan majanllawanna más tiempota pasanampaq. Tsëmi, amïgöllam nishpa casada warmi huk ollquwan alläpa parlakuptin o huk casado nuna huk warmiwan alläpa parlakuptinqa, allitsu manam kanqa majampaq, y llakitsinakïmanmi chäyanqa. Casado karqa kënömi tapukunëki: “¿Tsëtsuraq majäwan allitsu kawakö? ¿Juntoku imëpis këkä y llapan kuyakïnitapis pëllaku chaskin?”.

15. Mateo 5:28 texto nenqannö, ¿imanirtaq casädokunaqa alläpa tiempota pasayanmantsu mana majankunawanqa?

15 Hinamampis casado këkar ollqupis o warmipis piwampis alläpa parlakur, y tiempota pasarqa, mana allimanmi ishkiyanqa. Tsënö kayanqanchömi wakin cristiänokunaqa hukta kuyar qallëkuyashqa (Mateo 5:28). Tsënöpanam mana allikunata rurar casado kawëninkunata rakchatäyashqa. Këta más musyarinapaqqa, rikärishun apóstol Pablu nenqanta.

“AMA JUCWAN JUCWAN PUNUNACUYANQUITSU”

16. ¿Ima mastataq apóstol Pablu nerqan casädokunapaq parlarnin?

16 “Majequicunata respetar llutanta mana rurashpa pëllapaq cacuyanqui” nirirmi apóstol Pabluqa kënö yapë nirerqan: “Ama jucwan jucwan pununacuyanquitsu. [...] porqui [...] casado quecar majanta racchataqtaqa Teyta Diosmi cuentata mañanqa” (Hebreus 13:4). Kë textochöqa alleqmi rikätsimantsik casädokuna majanllawanna kakuyänampaq, y manam hukwan hukwanqa punukuyanmantsu, tsënöpa casado kawakïninkunata mana rakchatäyänampaq. Hina Bibliaqa kënömi nimantsik: “Casakushqëki warmiwan kushikï” (Proverbios 5:18).

17. a) ¿Lluta punukïpaq nunakuna niyanqantaqa imanirtaq cäsonantsiktsu? b) ¿Imanötaq Job ruranqanta rurashwan?

17 Casado këkar hukwan punukïqa alläpa hutsam y Teyta Diospa mandamientonkunata mana respetëmi. Diosta mana adoraq nunakunapaq alli kaptimpis, cristiänokunaqa manam nunakuna rurayanqanta qatishwantsu. Y alleqmi musyantsik ‘casado quecar majanta racchataqtaqa Teyta Diosmi cuentata mañanqa’ y manam nunatsu juzganqa (Hebreus 10:31; 12:29). Tsëmi Teyta Diospa consëjonkunata respetar wiyakunantsik (leyi Romanos 12:9). Teyta Diospa huk sirveqnin Job shutiyoq nunanömi ninantsik: “Nawïwanmi huk conträtota rurarqö, shipashkunata mana munapänäpaq” (Job 31:1). Tsëmi alleq yarpänantsik, shumaq kuyëpaqa majantsikllata rikänapaq, y manam huktaqa munapashwantsu. Tsënöpam hukwan punukï hutsapitaqa witikïkantsik (rikäri “¿Ima nintaq Biblia divorciakïpita y rakikëpita?” nishqan apéndiceta).

18. a) ¿Casado këkar hukwan hukwan punukïtaqa imanötaq Diosnintsik rikaq? b) ¿Casado këkar hukwan punukï, y ïdolokunata adorë imachötaq igual kanman?

18 ¿Alläpa hutsaku Jehová Diospaq casado këkar hukwan punukï? Moisesta israelïtakunapaq Ley qonqanchömi, casado këkar hukwan punukoqkunata y ïdolokunata adoraqkunata wanutsiyänampaq nerqan (Levítico 20:2, 10). Tsë ishkan hutsa rurëqa, ¿imachötaq igual kayanman? Ishkampis contrato rurayanqantam mana cumpliyaqtsu: ïdolota adorarqa Jehová Diosta qamllatanam adorashqëki niyanqantam cumpliyaqtsu, casado këkar hukwan punukorqa, majanta qamllapaqnam kashaq nishqantam cumpliyaqtsu. Ishkan rurëpis traicionmi karqan (Éxodo 19:5, 6; Deuteronomio 5:9; leyi Malaquías 2:14). Tsëmi Jehová Dios leyninkunata kuyarnin ushakätserqan mana alli ruraqkunata (Salmo 33:4).

19. ¿Imataq yanapamantsik imëpis yarpänapaq, casado këkar hukwan mana punukïkunapaq?

19 Kanan tiempo cristiänokunaqa manam israelïtakunapa tiemponchönönatsu Moisés qellqanqan leykunata wiyakunantsik. Tsënö kaptimpis alleqmi rikätsimantsik, casado këkar hukwan punukïta pasëpa chikenqanta. Këkunaman yarpëqa yanapamantsik tsëkunata mana ruranapaqmi. Këman yarpärishun. ¿Huk capillaman yëkurirnin, imagen nöpanman qonqurïkur rezar qallëkunkimantsuraq? Manachi tsëtaqa rurämantsu ninkichi. ¿Y atska qellëtam qoshqëki niyashuptikeqa rurankimantsuraq? “¡Manam ni qellërëkurpis tsëtaqa rurämantsu!” ninkimanchi. Awmi cristiänokunaqa pasëpam melanantsik, ïdolokunata adorar Jehová Dios piñatsitaqa. Tsënö mana allillam casado këkar hukwan punukikïpis (Salmo 51:1, 4; Colosenses 3:5). Jehová Dioswan alli kënintsikta y casado kawakïnintsikta rakchatar, manam Satanasta kushitsita munantsiktsu.

¿IMATATAQ RURASHWAN CASADO KAWAKÏNINTSIK SINCHI KANAMPAQ?

20. Casado kawakïchö shumaq parlapänaki y kuyakï ushakärenqanqa, ¿imawantaq igualan?

20 Casado kawakïnintsik sinchi kanampaqqa manam mana alli rurëkunata haqinanllatsu. ¿Imakunatataq rurashwan? Kë tapukïta contestanapaqqa, casado kawakïta huk wayitawan igualäratsishun. Imanömi huk wayipis pintashqa karqa shumaq rikakun, tsënömi casado kawakïtapis, shumaq parlapänakïqa shumaqyätsin. Casädokuna ishkampis shumaq kuyanakur yanapanakurqa shumaqmi kawakuyanqa. Pero puntatanöna mana kuyanakuyaptenqa, wayi makwayar ushakaq cuentam casado kawakïninkunapis ushakärenqa. Manachi tsënö ushakänantaqa munankimantsu. Tsëpa rantenqa Diosnintsik munanqannö kanantachi munanki. Qamqa musyankim huk wayita cuidaq cuenta casado kawakïtapis cuidanëkita. Tsëmi alcabo këkänëki imapis mana allinö kaptenqa tsë höra altsanëkipaq. Tsëmi Diospa Palabran kënö nin: “Yachëwanmi huk wayiqa rurakan, tsënö rurashqa wayim alli tsarakun. Hina yachëllawanmi chaniyoq y shumaq cösaskunata cuartokunaman huntatsin” (Proverbios 24:3, 4). Rikärishun mä imanöshi kë texto casado kawakïta yanapan.

21. ¿Imanötaq casado kawakïta sinchiyätsishwan? (Rikë “ ¿Imatataq ruräman casado kawakïnï alli kanampaq?” nishqan recuadrota.)

21 Cuartochö ‘shumaq cösaskuna’ nerqa rikätsikun: rasumpëpa kuyanakï huk familiachö kanantam, y mana allikunata rurar Diosta llakitsita mantsëtam, y sinchi fëyoq këtam (Proverbios 15:16, 17; 1 Pedru 1:7). Kë rurëkunam casado kawakïta shumaq sinchiyätsin. Pero ¿tantearqonkiku Proverbios 24:4 nenqanchö imanö “shumaq cösaskunata” wayiman huntatsina kanqantapis? Tsëtaqa rurantsik “yachëwanmi”. Tsëmi casädokunaqa Bibliapita yachakur, consëjonkunata wiyakur rurayänan (Romanos 12:2; Filipenses 1:9). Texto diariota, o La Atalaya y ¡Despertad!, nishqanta casado kawakïpaq parlaqta, junto leiyanqanmi yanapanqa, shumaq kawakuyänampaq. Tsëpitanam shumaq ‘cösaskunata cuartonkunaman huntatsiyänan’. Këqa, Jehová Diosta kuyarnin yachakuyanqanta rurayänan ninanmi. Tsënöpam casado kawëninkuna rurimpapis y hanampapis shumaq pintashqa wayinö kanqa.

22. Dios munanqannö kawarqa, ¿ima kushikïtaraq tariyanqa casado kawakïninkunachö?

22 Casädokuna shumaq kawakuyänampaq kë llapanta rurayänampaqqa manam fäciltsu kanqa. Pero këta rurayänampaq shinchikoq cristiänokunaqa alläpa kushikïtam tariyanqa, ¿imanir? Casado kawakïninkunawan Jehová Diosta kushikätsiyanqanta musyar (Romanos 12:10; Salmo 147:11). Y Diospa kuyakïninchö imëpis kawakuyänampaqmi yanapanqa.

^ par. 6 Apóstol Pablu casädokunapaq consejakonqanqa yurin atska willapäkïninkuna rurinchömi (Hebreus 13:1-5).