1, 2. ¿Imamantam yachasun, hinaspa imanasqa?

CASARASQA kaspaykiqa, ¿ima niwaqtaq casado vidaykimanta? ¿Kusisqachu icha llakisqachu kachkanki? ¿Manañachu casarakusqayki punchawpi hina kanki, hinaspa obligasqa hinachu qosaykiwan otaq warmikiwan kawsanki? Chayna kaptinqa llakisqachá tarikunki casado vidayki mana allin kasqanmanta. Casado vidaykiwan kuyasqayki Diosta mana hatunchasqaykimantachá cristiano kaspaykiqa llumpay llakisqa hinaspa preocupasqa kachkanki. Ichaqa ¡amayá hukmanrayaychu! Yanapakuyqa kachkanmi.

² Casarasqa wakin cristianokunam llumpay sasachakuykunapi tarikurqaku, kunanmi ichaqa allinta kawsakuchkanku. Allin yanapakuytam tarirurqaku allinlla kawsakunankupaq. Qampas tariwaqmi chay yanapakuytaqa. Ichaqa, ¿imatam rurana casado vidapi aswan kusisqa tarikunapaq?

3, 4. ¿Imanasqataq casado vidapi karunchasqa kayqa menosyan Diosta serviypi kallpanchakuptinkuqa? Willarimuy huk rikchanachiywan.

³ Warmipas qaripas Diosman asuykunankupaq kallpanchakuspankuqa aswan hukllawasqam kanqaku. Rikchanachisunchikyá.  Huk warmi hinaspa huk qarim hatun suytu orqopa puntanman qespinankupaq kachkanku. Sapakamam kachkanku, qarim orqopa huklawninpi warmiñataq kaylawninpi, karunchasqam kachkanku. Iskayninkum ichaqa orqoman seqayta qallarinku. ¿Imam pasan? Orqopa puntanman hichpaptinkum karunchasqa kasqankuqa menosyanqa. ¿Imaynatam kay rikchanachiy kallpanchawachwan?

⁴ Orqoman qespiyqa tupanmi tukuy vidanchikwan Jehová Diosta servinanchikpaq kallpanchakusqanchikwan. Kallpanchakuchkankichikchá tukuy sonqoykichikwan Jehová Diosta serviypi, orqomanpas qespichkaq hina. Huk sonqolla mana kaspaykichikqa huknikichik orqopa ñawpaqninta huknikichikñataq orqopa qepanta seqachkawaqchik  hinam kawaqchik. ¿Imataq pasanqa orqopa puntanman hichpaptikichikqa? Karunchasqa tarikuspaykichikpas astawan hukllawasqam kankichik tukuy sonqoykichikwan Diosman asuykunaykichikpaq kallpanchakuspaykichikqa. Cheqappunimá, casado vidapi rakinasqa hina tarikusqankuqa menosyanqam Diosman astawan asuykuptinkuqa. Ichaqa, ¿imaynatam chayta ruranmanku?

5. a) Casadokunaqa, ¿imata ruraspam Jehová Diosman asuykunmanku hinaspa huk sonqolla kawsanmanku? b) ¿Imaynatam Jehová Diosqa qawan casado vidata?

⁵ Bibliapa nisqanta kasukuspankum casadokunaqa Jehová Diosman asuykunmanku hinaspa huk sonqolla kawsanmanku (Salmo 25:4; Isaias 48:17, 18). Yachasunchikyá apostol Pablopa kayna nisqanmanta: “Casado vidaqa llapallanpa respetasqanyá kachun” (Hebreos 13:4). ¿Ima nichkarqataq kaywanqa? Puntataqa yachasunchik ‘respetasqayá kachun’ nisqan ima ninanmanta. Griego rimaypiqa kuyasqa hinaspa valorniyoq kasqanmantam rimachkan. Chaymi, kayna nisqanqa qawachiwanchik Jehová Dios casado vidata ancha valorniyoqpaq qawasqanta.

6. Casado vidamanta Pablopa nisqanta yachaspa, ¿imamantam cuentata qokunchik, hinaspa imanasqam allin chaymanta entiendeyqa?

⁶ Diosta servispaykichikqa yachankichikmi casado vidaqa Jehová Diospa qallarichisqanrayku allinpaq hinaspa ancha valorniyoq kasqanta (leey Mateo 19:4-6). Ichaqa, sasachakuykunapi tarikuspanku ¿casado vida respetasqa kanallanmantachu yachananku? Kuyanakuspa hinaspa respetanakuspa kawsanankupaqqa yanapakuytam necesitanku. ¿Mayqenta? Chaymanta yachanapaqqa yapamanta apostol Pablopa nisqanta qawasunchik, paymi nirqa: “Casado vidaqa respetasqayá kachun”, nispa. Chaynaqa, manamá yachayllachu yachachichkarqa aswanqa kamachichkarqam. *  Chayna kasqanta entiendeymi yanapawasun imatawan ruraspam casado vidanchikta valoranapaq. ¿Imanasqataq kaynata ninchik?

7. a) ¿Diospa mayqan kamachikuyninkunatam kasukunchik, hinaspa imanasqa? b) ¿Ima bendicionkunatam chaskinchik kasukuspaqa?

⁷ Casado vidamanta manaraq rimayta tukuchkaspa kay tapukuykunamanta yachasunchik: ¿Imaynatam qawanki Jesuspa qatiqnin kanankupaq yachachinapaq kamachikuyta chaynataq Diosta yupaychanapaq huñunakunapaq kamachikuytapas? (Mateo 28:19; Hebreos 10:24, 25.) Sasa kaptinpas kasukunkim. Chaymi runakuna mana uyariyta munaptinkupas predicaq lloqsinki. Llamkasqaykimanta pisipasqa kaspaykipas huñunakuykunamanqa rinkim. Sasachakuykunapi kaspapas manam predicayta nitaq huñunakuytaqa saqenkichu. Manam pipas, imapas nitaq Satanaspas harkasunkichu. ¿Imanasqa? Jehová Diosta tukuy sonqoykiwan kuyasqaykiraykum kallpanchakunki kamachisqankunata kasukunaykipaq (1 Juan 5:3). ¿Ima bendicionkunatam chaskinki predicasqaykimantawan huñunakusqaykimanta? Diospa munasqanman hina rurasqaykita yachaspaykim hawkalla hinaspa kusisqalla tarikunki. Chayna tarikusqaykim kallpanchasunki (Nehemias 8:10). ¿Imatam chaykunamanta yachanchik?

8, 9. a) ¿Imataq kallpanchawanchik casado vidata respetanapaq? b) ¿Ima iskay asuntomantam qatiqninpi yachasunchik?

⁸ Qawasqanchikman hina, Diosta kuyasqanchikmi kallpanchawanchik predicananchikpaq hinaspa huñunakunanchikpaq, chaykunata rurananchikpaq sasachakuy kaptinpas. Diosta kuyasqanchiktaqmi kallpanchawananchik “casado vidaqa llapallanpa respetasqanyá kachun”, nisqan kamachikuytapas kasukunanchikpaq, chay kamachikuy sasa ruranapaq hina rikchakuwaptinchikpas (Hebreos 13:4; Salmo 18:29; Eclesiastes 5:4). Predicanapaq hinaspa huñunakunapaq kallpanchakusqanchikta Jehová Dios bendecisqanman hinam casado vidapi Diospa munasqanman hina  kawsanapaq kallpanchakusqanchiktapas bendecinqa (1 Tesalonicenses 1:3; Hebreos 6:10).

⁹ ¿Imata ruraspam casado vida respetasqanchikta qawachinchik? Portakuyninchikta cuidaspa, hinaspa casado vida qaqa hina takyananpaq peligrokunamanta cuidaspam.

10, 11. a) ¿Imayna rimaytaq casado vida mana respetasqankuta qawachin? b) ¿Imatam tapuwaq qosaykita otaq warmikita?

¹⁰ Huk cristianam kaynata willakurqa: “Jehová Diostam mañakuni kallpata qowaptin aguantanaypaq”. ¿Imata aguantananpaq? Kikinmi niwanchik: “Qosaymi rimayninkunawan llumpayta sientichiwan. Manayá maqawanchu ichaqa kamiwasqanwanmi mana sanoyay atiq heridayoq hina sonqoypi llumpay llakisqa tarikuni, sapa kutim kaynata niwan: ‘mana imapaqpas valeqmi kanki’”, nispa. Kay warmiqa casarasqa vidapi qosakuna kamikuq kasqankumantam willakuchkan.

¹¹ ¡Llakikunapaqmá casarasqa cristianokuna nanay simiwan rimanakusqankuqa! Chayna rimaqkunaqa manam respetachkankuchu casado vidankutaqa. ¿Ima niwaqtaq kikikimantaqa? Yachanaykipaqqa qosaykita otaq warmikita humildadwan tapuy: “¿Imaynataq sientekunki rimasqaywan?”, nispa. Rimasqaykim sientichiwan nisuptikiqa, cambianaykim (Galatas 5:15; leey Efesios 4:31).

12. ¿Imata ruraptinchikmi yupaychasqanchikta Diosqa mana chaskinmanchu?

¹² Amayá qonqasunchu Dioswan, amistadninchikmi yanqachakurunman qosata otaq warmita nanay simiwan rimapayaptinchikqa. Bibliam nin: “Dios kasukuq kasqanta piensachkaspa rimasqan mana controlakuq runaqa kikintapunim engañakuchkan, Dios yupaychasqanpas  manam valenchu”, nispa (Santiago 1:26). Chaynaqa, manam qonqananchikchu rimasqanchikwanpas Diosta yupaychasqanchikta. Bibliapa nisqanman hinaqa pantaypichá kachkachwan Diosta servispanchik otaq kasukuq kasqanchikpaq hapikuspa imayna kawsasqanchikpi mana reparaspaqa. Amayá pantasunchu, kaykunamanta yachayqa ancha allinmi (leey 1 Pedro 3:7). Qosaqa otaq warmiqa congregacionpi imapas allin ruraqpaschá kanman. Ichaqa wasinkupi nanay simiwan rimaptinkuqa manam respetachkankuchu casado vidankutaqa, yupaychasqankutapas Diosqa manam chaskinmanchu.

13. ¿Imakunata ruraspankum qosa otaq warmi sientichinakunmanku?

¹³ Casarasqa kaqkunaqa cuidakunankutaqmi mana cuentata qokuspa qosanta otaq warminta sientichiymanta. Iskay ejemplokunata qawarisun. Huk taytam telefonontakama unay tiempo atienden wawankuna sapallan uywaq paninchikpa consejo mañakusqanta. Casarasqa huk paninchikñataqmi sapa semana achka horata soltero wawqewan predican. Taytapas paninchikpas rurasqankutaqa allinpaqchá hapinku, ichaqa ¿imaynatam warminpas otaq qosanpas sientekuchkanku? Chayna problemayoq paninchikmi nirqa: “Anchatam qosayqa sientichiwan iñiqmasiy ñañayta una-unayta atiendespan. Mana valeqpaqmi sientichiwan”, nispa.

14. a) Genesis 2:24 nisqanman hina, ¿ima kamachikuytam casarasqa kaqkuna kasukunanku? b) ¿Imakunatam casarasqa kaqkunaqa tapukunanku?

¹⁴ Paninchikpa llakikuyninqa entiendenapaqmi. Chaynallatam nichwan Diospa kayna kamachisqanta mana respetaq casarasqa kaqkunamantapas: “Qariqa Tayta-mamanta saqespa hukllawakunqa warminmanña chaymi iskayninku huk runa hinallaña kanqaku”, nisqanta (Genesis 2:24). ¿Casarakuspanku tayta-mamankuta manaña atiendenankumantachu kay textoqa rimachkan? Manamá. Casarakusqankumantapacha  qosanpi otaq warminpi astawan preocupakunankumantam rimachkanqa. Chaynallataqmi congregacionpi kaqkunawanpas: paykunata kuyaspanpas warminmantam otaq qosanmantam astawanqa preocupakunan. Chaymi unay tiempo otaq llumpay confianzawan hukkunata atiendeptinkuqa casado vidanku sasachakuypi tarikunqa. Tapukuy: “¿Chayraykuchu casado vidaypi  sasachakuykuna kachkan? ¿Qosaypaq otaq warmiypaq tiempochakuchkanichu hinaspa sonqomantachu kuyachkani?”, nispa.

15. Mateo 5:28 nisqanman hina, ¿imanasqataq casarasqa kaqkunaqa hukkunata llumpay confianzapaqqa mana hapinankuchu?

¹⁵ Qosa otaq warmi hukkunawan llumpay confianza kaspanqa tentacionkunamanmi aysachikunman. Llakikunapaqmi wakin cristianokunaqa chaynata ruraspanku huktaña munapayayta qallarirqaku (Mateo 5:28). Chayna rurasqankuwanmi casado vidankuta astawan yanqacharunku. Qawasunchikyá apostol Pablopa kaymanta ima nisqanta.

16. ¿Imatawanraqmi Pablo nirqa casado vidamanta rimaspan?

¹⁶ ‘Casado vida llapallanpa respetasqa kananmanta’ rimaruspanmi, Pabloqa nirqa: “respetasqataqyá kachun puñunankupas. Hukwan tupakuruqkunatawan huchapakuqkunataqa Diosmi juzganqa”, nispa (Hebreos 13:4). “Puñunankupas” nispaqa warmi-qari puñunankumantam rimachkan. Puñunanku ‘respetasqa’ kananpaqqa casarasqa kaspallankum warmi-qariqa puñunmanku, Bibliapa kayna nisqanman hina: “Mozo kasparaq casarasqayki warmikiwanyá sonqoykiqa contentakuchun” (Proverbios 5:18). 

17. a) Hukwan pierdekuymantaqa, ¿imanasqam runapa piensasqankuman hinaqa mana piensananchikchu? b) ¿Imaynatam Jobpa ejemplonta qatikuchwan?

¹⁷ Hukwan pierdekuyqa Diospa kamachikuyninpa contranpim kachkan. Runakuna allinpaq hapiptinkupas cheqap cristianokunaqa manam runapa tanteasqankuman hinachu piensanchik. ‘Hukwan tupakuruqkunatawan huchapakuqkunataqa Diosmi juzganqa’ manam runachu (Hebreos 10:31; 12:29). Chaymi Jehová Diospa kamachisqanta  kasukunchik (leey Romanos 12:9). Diosman sonqo Jobtam qatikunchik, paymi nirqa: ‘Contratotam rurarqani doncellakunataqa mana qawapayanaypaq’, nispa (Job 31:1). Ñoqanchikpas contratota hinam ruranchik warminchikmanta otaq qosanchikmanta hukkunata mana munapayananchikpaq. Chayta ruraspam cuidakusunchik hukkunawan mana pierdekunapaq (qaway “¿Ima nintaq Biblia divorciomanta hinaspa rakinakuymanta?” niq yachachikuyta).

18. a) ¿Imaynatam Jehová Diosqa qawan hukwan pierdekuyta? b) ¿Imapim tupan hukwan pierdekuyqa taytacha-mamacha yupaychaywan?

¹⁸ Diospa qawasqanman hina, ¿hatun huchachu hukwan pierdekuyqa? Moisesman qosqan Leypim Diosqa kamachirqa hukwan pierdekuqta otaq taytacha-mamacha yupaychaqta wañuchinankupaq (Levitico 20:2, 10). ¿Imapim chay iskay huchallikuyqa tuparqa? Hukwan pierdekuspankuqa yanqacharqakum casarakuspanku prometenakusqankuta, chaynataqmi taytacha-mamachata yupaychaspankupas Dioswan contrato rurasqankuta yanqacharqaku. Kaykunata ruraspankum qawachirqaku traicionaq kasqankuta (Exodo 19:5, 6; Deuteronomio 5:9; leey Malaquias 2:14). Chaymi Jehová Dios chayna ruraqkunata castigarqa (Salmo 33:4).

19. ¿Imataq yanapawasun mana pierdekunanchikpaq, hinaspa imanasqa?

¹⁹ Cristianokunaqa manam obligasqachu kanchik Moisespa chaskisqan Leykunata Israel runakuna hina kasukunapaqqa. Ichaqa yuyarinanchikmi hukwan pierdekuyta Jehová Dios cheqnisqanta. ¿Imanasqa? Hukwan mana pierdekunanchikpaq yanapawasqanchikrayku. Kaypi piensarisun. ¿Yaykuwaqchu huk iglesiaman taytacha-mamachata qonqoranpa mañakunaykipaq? “¡Manapunim!” niwaqchá. ¿Achka qollqeta pagasuptikiqa? “¡Chaywanpas manamá!” niwaqchá. Chaynamiki, millakuypaqmi qawanchik taytacha-mamachakunata yupaychaspa Diosta  traicionaytaqa. Chaynatam qawananchik hukwan pierdekuspa Diosta hinaspa warminchikta otaq qosanchikta traicionaytapas (Salmo 51:1, 4; Colosenses 3:5). Manachá munachwanchu Satanasta kusichispa Jehová Diosta penqaypi churaytaqa nitaq casado vidata yanqacharuytapas.

20. Wakin casado vidapi ima pasasqanmanta rikchanachiywan willarimuy.

²⁰ Astawanraq respetanakunankupaqqa manayá hukwan pierdekuyllamantachu cuidakunanku. ¿Imakunatawanraqmi rurana? Kay tapukuyta kutichinapaq casado vidata huk wasiwan rikchanachisun. ¿Imakunam wasita sumaqyachin? Allin rurasqa, allichasqa hinaspa pintasqa kasqanmi, chaynam casado vidata sumaqyachiqkunapas kanman kuyanakusqanku, llampu sonqo kasqanku hinaspa agradecido kasqankupas. Casarasqa kaqkuna huk sonqolla kaspankuqa allinllam kawsakunqaku. Kuyanakusqanku pisiyaptinqa hukmanyasqam tarikunqaku. Chayna tarikuytaqa manamá munankichu. Diospa kamachisqanman hina ‘casado vidayki respetasqa’ kanantam munanki. Yachankim casado vidayki ancha valorniyoq wasi hina kasqanta. Chaymi imatapas ruranayki peligrokunamanta cuidanaykipaq. Diospa Palabranmi yachachisunki imaynata ruranaykipaq: “Yachaywanmi wasitaqa hatarichina. Yuyaywanmi wasitaqa cimientana. Yachaywanmi wasipa cuartonkunataqa huntachina. Kuyayllapaq kaqkunawanmi wasitaqa huntachina. Kusichikuq riquezawanmi wasitaqa huntachina” (Proverbios 24:3, 4). Qawasunchikyá casado vidapi kay textopa nisqanta imayna rurayman churanamanta.

21. ¿Imaynatam pisi-pisimanta casado vidapi allinta kawsakunmanku? (Qaway  “¿Imatam ruranay casado vidaypi allinta kawsakunaypaq?” niq yachachikuytapas.)

²¹ Wasipi ‘kuyayllapaq kaqkuna’ hinaqa kaykunam kanman: sonqomanta kuyanakuy, Diosta respetay hinaspa iñiypi qaqa hina takyaypas (Proverbios 15:16, 17;  1 Pedro 1:7). Chayna kawsakusqankum casado vidapi allin kawsakunankupaq yanapan. Proverbios 24:4 nisqanman hina, ¿imaynatam wasipa cuartonkunataqa ‘kuyayllapaq kaqkunawan huntachina’? “Yachaywanmi”. Chaynaqa, warmipas otaq qaripas astawan kuyanakuyta munaspaqa hinaspa imayna kasqankuta tikrayta munaspankuqa Bibliatam estudiananku chaynataq kasukunankupas (Romanos 12:2; Filipenses 1:9). Sapa punchaw leenapaq textopi otaq Llaqta Cuidaq hinaspa ¡Despertad! nisqan revistakunapim casado vidamanta yachachikuykuna kachkan, chaykunata leenankupaq tiempochakusqankum ‘kuyayllapaq kaqkunawan’ kawsakuyninkuta astawanraq sumaqyachinankupaq yanapanqa. Chay ‘kuyayllapaq kaqkunawanmi’ wasinkupa cuartonkunata huntachinanku. Huk rimaypiqa Jehová Diosta kuyasqankuraykum estudiasqankuta kasukunqaku. Chaynata ruraspankum chayllaraq casarakusqanku tiempopi hina allinlla kawsakunqaku.

22. Casado vidapi sapakamaman Diospa kamachiwasqanchikta kasukunapaq kallpanchakuspaqa, ¿imaynataq tarikusunchik?

²² Casado vidapi allinlla kawsakunankupaqqa pacienciakunankum. Chaymi sapakamaman Diospa kamachisqanta kasukunankupaq kallpanchakuspankuqa hawka tarikunqaku, ¿imanasqa? Respetanakunankupaq Diospa kamachisqanta kasukusqankuraykum (Romanos 12:10; Salmo 147: 11). Chaynaqa, casarasqa vidankuta respetanankupaq kallpanchakusqankum yanapanqa Diospa kuyakuyninpi takyanankupaq.