1, 2. Eaa te uianga ta tatou ka akamanako, e no teaa ra?

KUA akaipoipo ainei koe? Me kua akaipoipo koe, te mataora ra ainei toou oraanga akaipoipo, me te tupu ra tetai au manamanata ngata? Te kore ua atura ainei to korua pirianga ko toou tokorua? Te akakoromaki ua ra ainei korua i to korua oraanga akaipoipo inara kare korua e mataora ana? Me ko tera te tu, ka taitaia rai koe no te mea kua kore te pirianga inangaro ta korua i kite ana i mua ana. No te mea e Kerititiano koe, papu roa e ka inangaro koe i toou oraanga akaipoipo kia riro ei akakakā ia Iehova no toou inangaro iaia. Kare e ekoko e ka riro toou turanga i teianei ei akatupu i te manamanata e te mamae ngakau kia koe. Noatu ra, eiaa e manako e ko te openga rai ïa e kare atu e ravenga.

² Teia tuatau, e maata te au tokorua Kerititiano tei akakoromaki ua ana i to ratou oraanga akaipoipo kare ra oki e matutu ana to ratou pirianga ki tetai e tetai. E oti akera kua rauka ia ratou tetai ravenga no te akaketaketa i to ratou pirianga. Ka rauka katoa ia koe te mareka maata i roto i toou oraanga akaipoipo. Akapeea ra e rauka ai?

3, 4. No teaa ka rauka ai te nga tokorua akaipoipo i te akapiri vaitata atu ki tetai e tetai me tauta raua i te akapiri vaitata atu ki te Atua? Akatutu mai.

³ Ka rauka ia koe e toou tokorua i te akapiri vaitata roa atu ki tetai e tetai me tauta pakari korua i te akapiri vaitata atu ki te Atua. No teaa ra? Ka akamanako ana ra i tetai akatutuanga: E tamanako ua ana i tetai maunga. Te tu ra te tane i tetai tua e te vaine i tetai tua mai. Kua akamata raua i te kake ki runga i te maunga. Ia raua e tu ra i raro i te tumu o te maunga, e mamao raua mei tetai ki tetai. Inara, ia raua e kake ra ki runga, ko te teitei atu ia raua ki te take o te maunga, ko te iti mai ïa te atea i rotopu ia raua. Te kite ra ainei koe i te apiianga pumaana i roto i teia akatutuanga?

⁴ Ko taau tautaanga kia tavini ia Iehova, ka tau kia akaaiteia ki te tautaanga ka anoanoia kia kake ki runga i tetai maunga. No toou inangaro ia Iehova, tera i reira te tauta pakari ra koe. Inara mei te mea e te atea ra korua mei tetai e tetai, penei e tua ke taau e kake ra ki runga i te maunga e tei tetai tua mai toou tokorua. Eaa ra te ka tupu me ka kake ua atu rai korua ki runga? Penei, i te akamataanga e mamao korua mei tetai e tetai. Noatu ra, ko te maata atu i ta korua tautaanga kia akapiri vaitata atu ki te Atua, ko te vaitata roa atu ïa ia korua ki tetai e tetai. Ae, ko te akapiri vaitata atu anga ki te Atua te ravenga okotai te ka akapiri vaitata atu ia koe ki toou tokorua. Inara, ka akapeea e rauka ai ia koe i te rave i te reira?

5. (a) Eaa tetai mataara no te akapiri vaitata atu kia Iehova e ki to tetai tokorua akaipoipo? (e) Mei teaa ra to Iehova manako no runga i te oraanga akaipoipo?

⁵ Tetai mataara meitaki no te akapiri vaitata atu ki  toou tokorua koia oki, kia aru korua i te ako no runga i te oraanga akaipoipo i roto i te Tuatua a te Atua. (Salamo 25:4; Isaia 48:17, 18) I na ka akamanako ana i tetai tuanga puapinga o te ako a te apotetoro ko Paulo. Kua akakite aia e: “Kia akameitakiia te akaipoipo i te tangata ravarai.” (Ebera 13:4) Eaa ra te aiteanga o tana tuatua? Ko te tuatua “akameitakiia,” te akaari maira e e apinga tetai e akangateiteiia ana e e akaperepereia ana. E mei te reira tikai to Iehova manako no runga i te oraanga akaipoipo​—e mea akangateiteiia te reira e te akaperepereia.

6. Eaa ta te au manako i roto i te ako a Paulo e akaari maira, e no teaa i puapinga ai kia mārama meitaki i tera ako?

⁶ Ei nga tavini no Iehova, kua kite takere korua e e mea puapinga te akaipoipo e e mea tapu katoa. Na Iehova uaorai i akatumu i te akaipoipo. (E tatau ia Mataio 19:4-6.) Inara me te manamanata ra to korua akaipoipo, noatu kua kite korua e e mea ngateitei te oraanga akaipoipo, kare tera e rava ua ei akakeu ia korua kia inangaro e kia akangateitei i tetai e tetai. Eaa ra i reira te ka akakeu ia korua kia akapera? Akara meitaki ana e akapeea a Paulo i te tuatua anga no runga i te akaari anga i te tu akangateitei. Kare te tuatua a Paulo e akakite maira i tona uaorai manako mari ra, te oronga maira aia i tetai akamaroiroianga e: “Kia akameitakiia te akaipoipo” me kore kia akariroia te akaipoipo mei tetai mea tei tau kia akangateiteiia. * Me marama meitaki te au tokorua e kare no Paulo uaorai tera manako mari ra e ako akamaroiroi, ka riro tera ei akakeu ia  raua kia akatupu akaou i te tu akangateitei no tetai e tetai. Eaa to tatou kite e e ako akamaroiroi tera na Paulo?

7. (a) Eaa te au akauenga Pipiria ta tatou ka akono, e eaa te tumu? (e) Eaa te au puapinga e rauka ana no te akono i te au akauenga?

⁷ Akamanako poto ua ana e mei teaa toou manako no runga i tetai au akauenga ke atu a te Pipiria, mei te akauenga kia akariro i te tangata ei pipi me kore i te ako kia uipa putuputu no te akamorianga. (Mataio 28:19; Ebera 10:24, 25) E tika rai e e ngata ana i te akono i taua au akauenga ra i tetai au taime. Penei kare te aronga e tutu atura koe e ariu mai ana me kore, e roiroi ana koe me  oki mai mei taau ngai angaanga, no reira ka ngata rai i te aere ki te au uipaanga Kerititiano. Noatu ra, ka aere rai koe ka tutu aere i te karere o te Patireia, e ka aere rai koe ki te au uipaanga Kerititiano. Kare e rauka i tetai tangata kia tāpu ia koe, e kare katoa e rauka ia Satani. Eaa te tumu? No toou inangaro ngakau katoa ia Iehova, na te reira e akakeu ra ia koe kia akono i tana au akauenga. (1 Ioane 5:3) Eaa te au puapinga tei rauka? No tei piri ana koe ki te angaanga tutu e te aere ki te au uipaanga, rauka ia koe te ngakau au e te maru e te ngakau rekareka, no te mea kua kite koe e te rave ra koe i te anoano o te Atua. Na te reira i akaoki akaou mai i toou maroiroi. (Nehemia 8:10) Eaa te apiianga i konei no tatou?

8, 9. (a) Eaa ra te ka akakeu ia tatou kia akono i te ako no te akangateitei i te akaipoipo, e eaa te tumu? (e) Eaa te nga manako ta tatou ka uriuri i teianei?

⁸ I te mea e na toou inangaro ngakau katoa i te Atua e akakeu ra ia koe kia akono i te akauenga kia tutu aere e kia uipa kapiti noatu te au turanga ngata, na te reira katoa e akakeu ia koe kia akono i te ako a te Pipiria kia akangateitei i toou akaipoipo noatu te ngata. (Ebera 13:4; Salamo 18:29; Koheleta 5:4) E tetai, kua rauka ia koe te au akameitakianga a te Atua no taau tautaanga kia piri ki te angaanga tutu e te uipa kapiti, ka akameitaki katoa mai rai a Iehova i taau au tautaanga kia akaari i te tu akangateitei i roto i toou akaipoipo.​—1 Tesalonia 1:3; Ebera 6:10.

⁹ Akapeea ra koe i te akariro anga i toou akaipoipo ei mea ngateitei? Ka anoanoia koe kia kopae i te au tu te ka takino i toou akaipoipo. Tetai katoa, ka anoanoia koe kia tauta pakari i te akaketaketa i toou pirianga akaipoipo.

10, 11 (a) Eaa ra te tu e riro ana ei takino i te akaipoipo? (e) Eaa te uianga ka tau kia uriuri tatou ki to tatou tokorua?

¹⁰ Tetai taime akenei kua taiku mai tetai vaine Kerititiano kua akaipoipo: “E pure ana au kia Iehova kia tauturu mai iaku kia rauka te akakoromaki.” Kia akakoromaki i teaa? Akamarama mai aia e: “E tuatua akakino ua mai ana taku tane iaku. Penei kare e ngai kino i runga i toku kopapa inara mamae tikai toku ngakau i tana au tuatua akakino mei te, ‘Tamanamanata tikai koe i toku oraanga!’ e te ‘Kare oou puapinga kiaku!’” Te taiku maira teia vaine i tetai mea manamanata tikai​—te tuatua akakino i roto i te oraanga akaipoipo.

¹¹ E mea taitaia tikai me tuatua akakino te au tokorua Kerititiano ki tetai e tetai e te akatupu i te mamae ngakau te kare e ngaro vave! Te taka ua ra e kare e akangateiteianga i roto i tetai akaipoipo me tuatua akakino nga tokorua kia raua rai. Te tupu ra ainei teia tu i roto i toou oraanga akaipoipo? Tetai mataara e kite ei koe, kia ui maru ua ki toou tokorua e, “Te riro ra ainei taku au tuatua ei akatupu i te mamae ngakau kia koe?” Me karanga mai aia e e riro ua ana taau tuatua ei tamamae iaia, kia taviviki i te taui i toou tu kia noo au ua korua.​—Galatia 5:15; e tatau ia Ephesia 4:31.

12. Akapeea ta tetai akamorianga i te riro anga ei mea puapinga kore ua i mua i te aroaro o te Atua?

¹² Kia akamaara meitaki e ka riro te tu e tuatua ana koe ki toou tokorua ei takino i toou pirianga kia Iehova. Te akakite maira te Pipiria e: “Te manako ra tetai tangata ia kotou e, e akono tona i te Atua, e kare i tapeka i tona arero, te pikikaa ra i tona uaorai ngakau; e  akono pikikaa tona i te Atua.” (Iakobo 1:26) Taau tuatua, e tuanga puapinga te reira no taau akamorianga. Kare te Pipiria e turu ana i te manako e, noatu eaa taau e rave ra i te kainga kare te reira i te mea puapinga roa, tera ua, me te tavini ra tetai i te Atua ko te mea maata ïa. Auraka e vare i tera manako. E mea puapinga tikai teia. (E tatau ia 1 Petero 3:7.) Noatu toou kite e te maroiroi, me akakoro tikai koe i te tamamae i toou tokorua ki te au tuatua akakino, te taviivii ra koe i te akanoonooanga o te akaipoipo e ka puapinga kore ua taau akamorianga i mua i te aroaro o te Atua.

13. Akapeea ra tetai tokorua akaipoipo i te akatupu anga i te mamae ngakau ki tona tokorua?

¹³ Ka anoano katoaia te au tokorua akaipoipo kia matakite eiaa kia akatupu manako kore ua i te mamae ngakau ki to ratou tokorua. Akamanako ana e rua akaraanga: Tetai tuaine, e tamariki tana e kare aia i akaipoipo, e ringi putuputu ana aia i tetai taeake akaipoipo i roto i te putuputuanga i te pati tauturu, e e roa ana ta raua tuatua; tetai taeake kare i akaipoipo, e tutu aere ua ana aia e tetai tuaine Kerititiano kua akaipoipo. Penei e akakoroanga meitaki ua to tera nga tangata tei akaipoipo; inara, eaa ta tera tu e akatupu ra ki to raua nga tokorua? Akakite tetai tuaine tei aro atu ana i taua turanga ra e: “Mamae tikai toku ngakau i te akara i taku tane e akapou ua ra i tona taime ki tetai tuaine ke i roto i te putuputuanga. Mei te mea ra e kare au e tau ana.”

14. (a) Eaa te apainga no runga i te akaipoipo e akakiteia maira i roto ia Genese 2:24? (e) Eaa ra te ka tau kia ui tatou kia tatou uaorai?

¹⁴ Te maramaia atura e no teaa i tupu ei te mamae ngakau ki teia tokorua e etai ke atu tei na roto ana i teia  tu. Kua kopae to ratou tokorua i te kaveinga ta te Atua i akamou no te akaipoipo: “E akaruke ei te tangata i tona metua tane e tona metua vaine, ka piri atu ei ki tana vaine.” (Genese 2:24) E tika e ko te aronga tei akaipoipo, e akangateitei ana ratou i to ratou nga metua; inara i roto i ta te Atua akanoonooanga, ko to ratou tokorua ta ratou apainga mua. Mei tera katoa te au Kerititiano, e akaperepere ana ratou i te au oa i roto i te tuatua mou; inara ko to ratou tokorua ta ratou apainga mua. No reira, me akapou maata ua ratou i to ratou taime ki te au taeake i roto i te akarongo, ki tetai vaine me kore ki tetai tane, ka takino te reira i to ratou pirianga akaipoipo. Ko tera ainei te tumu o te manamanata i roto i toou akaipoipo? E ui kia koe uaorai e, ‘Te akapou ra ainei au i toku taime, maroiroi e te inangaro ki toku tokorua?’

15. Kia tau kia Mataio 5:28, eaa te tumu ka kopae ei te au Kerititiano akaipoipo i te akapou i to ratou taime ki tetai tane me kore vaine kare i te tokorua akaipoipo no ratou?

¹⁵ Tetai katoa, ko te au Kerititiano akaipoipo e akapou ua ana i to ratou taime ki tetai tane me kore vaine kare i te tokorua akaipoipo no ratou, te tuku ra ratou ia ratou uaorai ki roto i tetai turanga tau kore. Te mea taitaia ra, kua akainangaro tetai au Kerititiano tei akaipoipo, i tetai aronga ta ratou e kapiti ua ana. (Mataio 5:28) Tei tupu, kua riro tera tu ei takino roa atu i te akaipoipo. E akamanako ana ra i ta te apotetoro ko Paulo i akakite no runga i teia.

16. Eaa te akauenga ta Paulo e oronga maira no runga i te akaipoipo?

¹⁶ I muri tika ake i te oronga anga a Paulo i te ako “kia akameitakiia te akaipoipo,” kua kapiti atu aia i  tetai akamatakiteanga e: ‘Kia viivii kore oki te roi: e akava oki te Atua i te akaturi e te moeaana.’ (Ebera 13:4) Ko te “roi” ta Paulo e taiku ra, te tuatua ra te reira no runga i te pirianga ainga. E mea “viivii kore” tera tu pirianga me raveia te reira i roto anake ua i te akanoonooanga no te oraanga akaipoipo. No reira, ka  anoanoia te au Kerititiano kia akono i te Tuatua a te Atua e: “Kia rekareka koe i te vaine o toou ou anga.”​—Maseli 5:18.

17. (a) No teaa te aerenga manako o teianei ao no runga i te akaturi i kore ei i te mea puapinga ki te au Kerititiano? (e) Akapeea tatou i te aru anga i te akaraanga o Iobu?

¹⁷ Te aronga e akaturi ra ki tetai kare i te tokorua akaipoipo no ratou, te akakoro tikai ra ratou i te akangateitei kore i ta te Atua au ture no runga i te pirianga akaipoipo. E tika e e manganui te tangata i teia tuatau tei irinaki e te meitaki ua ra te akaturi. Inara, noatu eaa ta tetai tangata e manako ra no runga i te akaturi, auraka te au Kerititiano e akatika i te reira kia taui i to ratou manako no runga i te reira. Kua kite ratou e i te openga, ‘na te Atua e akava i te akaturi e te moeaana,’ kare na te tangata. (Ebera 10:31; 12:29) No reira, e akarongo ana te au Kerititiano kia Iehova no runga i teia tumu manako. (E tatau ia Roma 12:9.) E akamaara e, kua tuatua te tangata tiratiratu a Iobu e: “Kua papau au i te koreromotu i oku nei mata.” (Iobu 31:1) Ae, kia rauka i te kopae takiri i tetai ua atu tu te ka taki atu ki te akaturi, e akamako ana te au Kerititiano mou i to ratou uaorai mata e kare rava e akara ua atu ana ma te akainangaro i tetai kare i te tokorua akaipoipo no ratou.​—Akara i te Au Manako ke Mai, “Tatara e te Akatakake, to te Pipiria Manako.”

18. (a) I roto i te mata o Iehova, mei teaa ra te maata o te kino no te akaturi? (e) Eaa te tu aiteite i rotopu i te akaturi e te akamori itoro?

¹⁸ I roto i te mata o Iehova, mei teaa ra te maata o te kino no te akaturi? Te tauturu maira te Ture a Mose ia tatou kia kite i to Iehova manako no runga i te reira. I roto i te iti tangata o Iseraela, e mate te utunga no te akaturi e te akamori itoro. (Levitiku 20:2, 10) Te kite ra ainei koe i te tu aiteite i rotopu i te akaturi e te akamori  itoro? Me akamori tetai tangata Iseraela i tetai itoro, te aati ra aia i tana koreromotu kia Iehova. Mei tera katoa rai me akaturi tetai tangata Iseraela, kua aati aia i tana koreromotu ki tona tokorua. Kua riro raua roa ai ei nga tangata pikikaa. (Exodo 19:5, 6; Deuteronomi 5:9; e tatau ia Malaki 2:14.) No reira, e nga tangata viivii tikai raua i mua i te aroaro o Iehova, te Atua tuatua mou e te tuatua tika.​—Salamo 33:4.

19. Eaa ra te ka akamatutu i te au Kerititiano kia patoi pakari i te akaturi, e eaa te tumu?

¹⁹ E tika rai e kare te au Kerititiano i raro i te Ture a Mose. Tera ra me akamaara tatou e i roto i te iti tangata o Iseraela i taito, e ara viivii tikai te akaturi, penei na tera e akamatutu i te au Kerititiano kia patoi pakari i taua peu ra. Eaa ra te tumu? E akamanako ana i teia akaraanga: Ka tomo ainei koe ki roto i tetai are pure, tuturi ki raro, e oti pure ki tetai itoro? ‘Kare rava!’ i naau ei. Inara, ka inangaro ainei koe i te rave i te reira me orongaia atu tetai moni maata naau? ‘Kare roa au e akapera!’ i naau ei. Ko te manako e kia aati i te Ture a Iehova na te akamori anga i tetai itoro, e mea viivii tikai te reira ki tetai Kerititiano mou. Kia akapera katoa te au Kerititiano i te patoi pakari i te manako kia pikikaa ia Iehova e to ratou tokorua noatu eaa te timataanga  kia akaturi. (Salamo 51:1, 4; Kolosa 3:5) Kare rava tatou e inangaro i te rave i tetai mea te ka akarekareka ia Satani e te ka riro ei akangateitei kore ia Iehova e te akanoonooanga tapu o te akaipoipo.

20. Eaa ra tei tupu i roto i tetai au akaipoipo? Akatutu mai.

²⁰ Kapiti mai ki te kopae anga i te tu akangateitei kore i te akaipoipo, eaa te au mea taau ka rave ei akatupu akaou i toou akangateitei no toou tokorua? Ei akatutuanga, e akamanako ana i te akanoonooanga o te akaipoipo mei te are te tu. E oti, e akamanako ua e mei te au apinga akamanea rai o te are te au tuatua takinga meitaki, te au angaanga meitaki, e te au mataara tukeke e akangateitei ana te au tokorua akaipoipo i tetai e tetai. Me e inangaro tikai to korua ia korua, ka aite rai to korua akaipoipo mei tetai are tei akamaneaia ki te au apinga manea kia riro ei akapuanga mou e te aroa. Me kare to korua inangaro e pakari akaou ana, ka aite rai to korua akaipoipo mei tetai are kare e apinga akamanea i roto. No te mea te inangaro ra korua i te akono i te akauenga a te Atua “kia akameitakiia te akaipoipo,” ka riro tera ei akakeu ia korua kia akameitaki atu i to korua turanga. Ka paunaia te taime i te akameitaki e te akaou i tetai apinga akaperepere e te ngateitei. Akapeea e rauka ai ia koe i te rave i te reira? Te akakite maira te Tuatua a te Atua e: “E patuia te are i te pakari; e e akatinamouia i te kite: E ki oki te au pia ra i te kite ki te au apinga memeitaki katoa i inangaroia ra.” (Maseli 24:3, 4) Ka akamanako ana e akapeea i tau ei teia au tuatua no te oraanga akaipoipo.

21. Ka akapeea tatou i te akaketaketa marie anga i to tatou oraanga akaipoipo? (Akara katoa i te pia “ Eaa Taku ka Rave Kia Akameitaki Atu i Toku Akaipoipo?”)

 ²¹ Tetai o te “au apinga memeitaki” ka kitea i roto i tetai ngutuare mataora koia oki ko te au tu mei te aroa mou, te mataku i te Atua, e te akarongo ngaueue kore. (Maseli 15:16, 17; 1 Petero 1:7) Ka akatupu te reira i tetai oraanga akaipoipo ketaketa. Inara, te kite ra koe e akapeea te au pia tei taikuia i runga akenei i ki ei i te au apinga memeitaki? Na roto i te “kite.” Ae, me taangaangaia, e mana to te kite no roto i te Pipiria i te akatuke i te aerenga manako o te tangata e i te akakeu ia ratou kia akatupu akaou i to ratou inangaro no tetai e tetai. (Roma 12:2; Philipi 1:9) No reira, me noonoo ua korua i te akamanako i tetai irava no runga i te Pipiria i roto i te tia, me kore i tetai atikara i roto i Te Punanga Tiaki e te Awake! no runga i te akaipoipo, mei te mea rai e te akarakara ra korua i tetai apinga manea ei akamanea i to korua are. Me na te inangaro no Iehova e akakeu ia korua kia taangaanga i taua ako ra i roto i to korua akaipoipo, te apai maira korua i taua au apinga akamanea ra ki roto i to korua au pia i na tera tuatua ai. Te ka tupu, ka riro to korua akaipoipo ei akapuanga mou e te aroa mei ta korua i kite ana i mua ana.

22. Eaa te ka apai mai i te merengo mou me tauta tatou i te rave i ta tatou tuanga i te akaketaketa i to tatou akaipoipo?

²² E tika rai e ka anoanoia tetai tuatau e te maroiroi kia akaoki marie akaou mai i taua au apinga akamanea ra. Inara me tauta koe i te rave i taau tuanga, ka mareka rava koe i te kite e te akono ra koe i te akauenga a te Pipiria e: ‘Kia akangateitei tetai i tetai’ na te akaari anga i te akaraanga meitaki. (Roma 12:10; Salamo 147:11) E tei puapinga roa atu, ka riro taau tautaanga kia akangateitei i toou akaipoipo ei tauturu ia koe kia noo tamou i roto i te aroa o te Atua.