Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 11

“Cikwati Acilemekwe”

“Cikwati Acilemekwe”

“Kokkomana amukaintu wakubukubusi bwako.”—TUSIMPI 5:18.

1, 2. Ino mubuzyo nzi ngotutiilange-lange, alimwi ino nkaambo nzi?

SENA mulikwete naa mulikwetwe? Ikuti naa mboobo, sena mulikkomene, naa mujisi mapenzi aataambiki mucikwati canu? Sena tamucimvwani angomukwetene limwi? Sena tamukkomene mucikwati canu aboobo mwiile kuliyumya buyo? Ikuti naa mboobo, kweelede kuti mulityompedwe akaambo kakuti tamuciyandani mbuli kaindi angomukwetene limwi. Mbomuli Banakristo, kweelede kuti muyanda kuti cikwati canu kacimulemeka Jehova, Leza ngomuyanda. Aboobo, bukkale mbomujisi lino bulangilwa kuti bumupa kulibilika akumucisizya moyo. Nokuba kuti zintu mbozibede oobu, tamweelede kulimvwa kuti bukkale bwanu tabukonzyi kucinca akuba kabotu.

2 Mazuba aano, kuli banabukwetene Banakristo bacita kabotu ibatakali kumvwana kaindi, ibakali kuliyumya buyo kukkala mucikwati cabo. Pele bakajana nzila yakuyumya cilongwe cabo. Andinywe mulakonzya kukkomana mucikwati canu. Munzila nzi?

KUMVWANA A LEZA ANGOMUKWETENE LIMWI

3, 4. Ino nkaambo nzi banabukwetene ibazumanana kuyumya cilongwe cabo a Leza ncobakonzya kumvwana kapati? Amupe cikozyanyo.

3 Nywebo angomukwetene limwi mulakonzya kumvwana ikuti naa mwasolekesya kuyumya cilongwe canu a Leza. Nkaambo nzi? Amulange-lange cikozyanyo eeci: Amweezyeezye kuti kuli cilundu cilamfwu—mpocili ansi ncipati pesi atala ncisyoonto. Mwaalumi wiimvwi kunselelo aacilundu nkocili kunyika, awalo mukaintu wiimvwi kunselelo pele kulubazu lumwi lwacilundu nkocili kumusanza. Boonse bobilo batalika kutanta cilundu. Nobatalika-talika kutanta cilundu eeci, kuli musinzo mulamfwu akati kabo uubaandaanya. Pele nobayaabutanta, musinzo uuli akati kabo uyaabufwiimpa. Sena mwakabona kaambo kakkazika moyo nkomukonzya kwiiya mucikozyanyo eeci?

4 Inguzu nzyomubelesya kubelekela Jehova cakumaninina zilakonzya kukozyanisyigwa kunguzu nzyomukonzya kubelesya nomutanta cilundu. Mbokunga mulamuyanda Jehova, cili mbuli kuti muluujisi kutanta cilundu. Pele ikuti naa nywebo angomukwetene limwi kamuteendelani, ambweni umwi aumwi wanu utanta cilundu kulubazu nkwabede. Pele ino ncinzi cikonzya kucitika ikuti naa mwazumanana kutanta cilundu eeco? Masimpe, kumatalikilo inga kuli musinzo mulamfwu akati kanu uumwaandaanya. Pele nomuzumanana kuswena kuli Leza—nkokuti kutanta cilundu munzila yacikozyanyo—acalo cilongwe canu angomukwetene limwi inga ciyaabuyuma. Aboobo, kuswena kuli Leza, nkokuti kuyumya cilongwe anguwe nenzila iigwasya kuswena afwaafwi naa kumvwana angomukwetene limwi. Pele ino mbuti mbomukonzya kucicita ncobeni eeci?

Luzyibo lwamu Bbaibbele inga lwaciyumya cikwati canu ikuti mwazitobela nzyolyaamba

5. (a) Ino ninzila nzi imwi iikonzya kupa kuti banabukwetene kabamvwana akuyumya cilongwe cabo a Jehova? (b) Ino Jehova ucibona buti cikwati?

5 Cintu cimwi ciyandika kapati icikonzya kumugwasya kuyumya cilongwe canu a Leza nywebo angomukwetene limwi nkutobela lulayo lwaamba mbokukkalwa mucikwati luli mu Jwi lya Leza. (Intembauzyo 25:4; Isaya 48:17, 18) Aboobo, amulange-lange lulayo lugaminide ndwaakapa mwaapostolo Paulo. Wakaamba kuti: “Cikwati acilemekwe abantu boonse.” (Bahebrayo 13:4) Ino eeci caamba nzi? Ibbala lyakuti “acilemekwe” litondezya kuti cintu eeco cilayandika kapati. Oobo mbombubo mbwacibona cikwati Jehova—ucibona kuti cilayandika kapati.

KUYANDA JEHOVA AMOYO WOONSE KULAKONZYA KUMUGWASYA

6. Ino cibalo cijisi lulayo ndwaakapa Paulo citondezya nzi kujatikizya cikwati, alimwi nkaambo nzi ncotweelede kukayeeya kaambo aako lyoonse?

6 Masimpe ngakuti, mbomuli babelesi ba Leza, nywebo angomukwetene limwi mulizyi kale kuti cikwati ncintu ciyandika kapati, cilisetekene. Jehova lwakwe nguwakacitalisya cikwati. (Amubale Matayo 19:4-6.) Nokuba boobo, ikuti naa mujisi mapenzi mucikwati canu, zimwi ziindi ikwiile kuzyiba buyo kuti cikwati cilisetekene takukonzyi kumupa kuti kamumulemeka akumuyanda ngomukwetene limwi. Aboobo, ino ncinzi cikonzya kumupa kuti kamuyandana akulemekana? Amubikkile maano kumajwi ngaakabelesya Paulo mumakani aajatikizya kutondezya bulemu. Tanaakaamba kuti “cikwati cilalemekwa,” pele wakaamba kuti “cikwati acilemekwe.” Paulo tanaakali kwaamba buyo zintu mbozyibede pe, pele wakali kupa malailile. * Ikuyeeya lwiindano oolu lyoonse kulakonzya kumukulwaizya kuti mutalike kumulemeka alimwi ngomukwetene limwi. Nkaambo nzi ncocili boobo?

7. (a) Ino malailile nzi aamu Magwalo ngotutobela, alimwi nkaambo nzi? (b) Ino mbubotu nzi mbotujana kwiinda mukumvwida?

7 Amuyeeye mbomwaabona malailile aambi ngotujana mu Magwalo, mbuli malailile aajatikizya mulimo wakuyiisya bantu kuba basikwiiya alimwi akujanika kumiswaangano ya Bunakristo. (Matayo 28:19; Bahebrayo 10:24, 25) Masimpe, ikutobela malailile aaya kulakatazya zimwi ziindi. Ambweni bantu bamwi mbomukambaukila tabauswiilili mulumbe wesu, naa ambweni cilaakumukatazya kuunka kumiswaangano ya Bunakristo akaambo kakulema mwazwa kumulimo. Nokuba boobo, mulazumanana kukambauka mulumbe wa Bwami akujanika kumiswaangano ya Bunakristo. Kunyina muntu uukonzya kumulesya kucita boobo—naba Saatani takonzyi! Nkaambo nzi? Nkaambo mulamuyanda Jehova camoyo woonse, aboobo eeco cimukulwaizya kutobela milawo yakwe. (1 Johane 5:3) Ino mbubotu nzi mbomujana nomucita boobo? Kucita mulimo wakukambauka akujanika kumiswaangano kumupa kuliiba akukkomana kapati akaambo kakuti mulizyi kuti mucita ncayanda Leza. Mpoonya ilukkomano oolo lumupa kuba anguzu. (Nehemiya 8:10) Ino ncinzi ncotwiiya kumakani aaya?

8, 9. (a) Ino ncinzi cikonzya kutukulwaizya kuti katulutobela lulayo lwakulemeka cikwati, alimwi nkaambo nzi? (b) Ino ntwaambo nzi tobilo ntotutiilange-lange lino?

8 Mbubonya luyando ndomujisi kuli Leza mbolumukulwaizya kutobela malailile aakukambauka akuswaangana nokuba kuti kuli buyumuyumu mbomujana, luyando ndomujisi kuli Jehova lulakonzya kumukulwaizya kutobela lulayo lwamu Magwalo lwakuti “cikwati [canu] acilemekwe,” noliba leelyo nociboneka kuti nciyumu kucita boobo. (Bahebrayo 13:4; Intembauzyo 18:29; Mukambausi 5:4) Kunze lyaboobo, mbubonya mbomujana zilongezyo zinji kuzwa kuli Leza akaambo kakucita mulimo wakukambauka akujanika kumiswaangano, Jehova uyoomulongezya nabona kuti mulilisungwide kulemeka cikwati canu.—1 Batesalonika 1:3; Bahebrayo 6:10.

9 Aboobo, ino mbuti mbomukonzya kucilemeka cikwati canu? Cakusaanguna, mweelede kutantamuka micito iikonzya kunyonganya cikwati canu. Cabili, mweelede kucita zintu zikonzya kuyumya cilongwe canu angomukwetene limwi.

MUTANIKWAAMBI AKUCITA ZINTU ZITONDEZYA KUTALEMEKA CIKWATI

10, 11. (a) Ino mbukkale nzi butondezya kutalemeka cikwati? (b) Ino mubuzyo nzi ngotweelede kubandika angotukwetene limwi?

10 Mukaintu umwi Munakristo musyule oomu wakaamba kuti: “Ndilaakupaila kuli Leza kutegwa andipe nguzu zyakuti ndiliyumye.” Kutegwa aliyumye kunzi? Ooyu mukaintu wakaamba kuti: “Mulumaangu ulaakundaambila majwi aacisizya moyo. Majwi mabi ngabelesya aakuti ‘Toko mulimo!’ akuti ‘uli mufwubafwuba!’ alandicisa kapati.” Ooyu mukaintu wakaamba kaambo kapati kalibilisya—kajatikizya kubelesya majwi mabi mucikwati.

11 Cilausisya eelyo banabukwetene Banakristo nobabelesya majwi mabi mucikwati cabo, aayo aapa kuba acikoto mumoyo citamani-mani buyo! Masimpe, cikwati cabanabukwetene ibabelesya majwi mabi tacilemekwi pe. Ino cikwati canu cili buti mumakani aaya? Nzila imwi mbomukonzya kuzyiba nkwiinda mukulicesya akubuzya ngomukwetene limwi kuti, “Ino ulimvwa buti kujatikizya majwi ngondibelesya?” Ikuti ngomukwetene limwi wamwaambila kuti bunji bwaziindi mubelesya majwi aayasa naa aamunyemya, mweelede kucinca.—Bagalatiya 5:15; amubale Baefeso 4:31.

12. Ino mbuti bukombi bwesu mbobukonzya kuba bwabuyo mumeso aa Leza?

12 Amuzyibe kuti zintu nzyomwaamba kumulumi wanu naa kumukaintu wanu zilacijatikizya cilongwe canu a Jehova. Bbaibbele lyaamba kuti: “Ikuti muntu uuli woonse kayeeya kuti mukombi wa Leza, pele taujati mulaka wakwe, weena moyo wakwe mwini, alimwi bukombi bwakwe mbwabuyo.” (Jakobo 1:26) Zintu nzyomwaamba ziliswaangene kapati abukombi bwanu. Bbaibbele talyuuzuminizyi muzeezo wakuti kufwumbwa zintu nzyacita muntu kuŋanda yakwe tazimujatikizyi kufwumbwa kuti kalyaamba kuti ubelekela Leza. Twamulomba, mutalicengi pe. Aaka nkaambo kapati. (Amubale 1 Petro 3:7.) Nokuba kuti mulaaluzyibo luli buti alimwi abusungu, ikuti acaali kamubelesya majwi mabi aamuyasa ngomukwetene limwi, nkokuti tamucilemeki cikwati alimwi bukombi bwanu bulakonzya kuba bwabuyo kuli Leza.

13. Ino mbuti muntu uukwete naa uukwetwe mbwakonzya kucisizya moyo wamweenzinyina ngwakwetene limwi?

13 Kunze lyaboobo, banabukwetene beelede kweeleba kunyemya ngobakwetene limwi munzila zitagaminide. Atulange-lange zikozyanyo zyobilo: Bunji bwaziindi mukaintu uutakwetwe ulaakutuma luwaile kumukwesu uukwete akulomba lulayo mpoonya balabandika kwaciindi cilamfwu; mukwesu uutakwete ulaakuunka mumulimo wamumuunda kwaciindi cili mbocibede mvwiki amvwiki amucizyi uukwetwe. Ibantu baambwa muzikozyanyo eezyi inga kabajisi mizeezo mibotu; pele ino balimvwa buti aabo mbobakwetene limwi kuzintu eezyi nzyobacita? Umwi mukaintu iwakali mubukkale buli boobo wakaamba kuti: “Cilandicisa kapati nendibona mulumaangu mbwabelesya ciindi cinji alimwi akubikkila maano kapati kumucizyi umbi mumbungano. Eeci cindipa kuyeeya kuti tandimweeleli.”

14. (a) Ino ncinzi ncobeelede kucita banabukwetene kweelana alugwalo lwa Matalikilo 2:24? (b) Ino mubuzyo nzi ngotweelede kulibuzya?

14 Masimpe, kaambo kapa kuti mukaintu ooyu alimwi abamwi bali mubukkale buli boobu kabakatazyigwa mumizeezo mucikwati cabo kalisalede. Aabo mbobakwetene limwi baunduluzya malailile aasalede ngaakapa Leza kujatikizya cikwati aakuti: “Mwaalumi uyoosiya bausyi abanyina akukakatila kumukaintu wakwe.” (Matalikilo 2:24) Masimpe, aabo bakwatana balazumanana kubalemeka bazyali babo; pele kweelana abubambe bwa Leza, ooyo ngobakwetene limwi ngonguwe ngobeelede kusaanguna kubikkila maano kapati. Ncimwi buyo, Banakristo balabayanda basyominyina; pele ooyo ngobakwetene limwi ngonguwe ngobeelede kusaanguna kubikkila maano kapati. Aboobo, ikuti Munakristo uukwete naa uukwetwe kaizya kwaciindi cilamfwu naa kuzyibilana kapati amuntu ngobakomba limwi, ikapati ikuti katali musankwanyina naa mukaintunyina, ulakonzya kuleta mapenzi mucikwati. Sena eeci ncecipa kuti kamutamvwani mucikwati canu? Amulibuzye kuti, ‘Sena ndilaakuba aciindi cakwiizya amulumi naa mukaintu wangu, kumubikkila maano akumuyanda kweelana ambwayanda?’

15. Kweelana alugwalo lwa Matayo 5:28, nkaambo nzi Banakristo bakwete naa bakwetwe ncobateelede kubikkila maano kapati kumuntu uutali mulumi naa mukaintu wabo?

15 Kunze lyaboobo, Banakristo bakwete naa bakwetwe ibabikkila maano kapati kumuntu uutali mukaintu naa mulumi wabo balibikka muntenda. Cuusisya ncakuti, Banakristo bamwi bakwete naa bakwetwe basika mpobatalika kubamenena mate aabo mbobazyibilana kapati. (Matayo 5:28) Mukuya kwaciindi, mizeezo iili boobo yapa kuti bamwi bacite zintu ziindila kupa kuti cikwati citalemekwi. Amulange-lange ncaakaamba mwaapostolo Paulo kujatikizya makani aaya.

“BULO BWACIKWATI BUTASOFWAAZYIGWI PE”

16. Ino malailile nzi ngapa Paulo kujatikizya cikwati?

16 Paulo naakamana buyo kupa lulayo lwakuti “cikwati acilemekwe,” wakayungizya amajwi aakucenjezya aakuti: “Bulo bwacikwati butasofwaazyigwi pe, nkaambo Leza uyoobabeteka basibwaamu abasimamambe.” (Bahebrayo 13:4) Paulo naakabelesya majwi aakuti “bulo bwacikwati” wakali kwaamba koonana. Ikucita boobo ‘takusofweede’ naa kulasalala, ikuti kwacitwa buyo mucikwati akati kabantu bakwetene. Nkakaambo kaako Banakristo batobela majwi aakasololelwa amuuya aakuti: “Kokkomana amukaintu wakubukubusi bwako.”—Tusimpi 5:18.

17. (a) Ino nkaambo nzi Banakristo ncobateelede kuyungwa amizeezo yabantu bamunyika caboola kumakani aabumambe? (b) Ino mbuti mbotukonzya kutobela cikozyanyo ca Jobu?

17 Aabo iboonana amuntu ngobatakwetene limwi batondezya kuti tabailemeki pe milawo ya Leza iijatikizya kulilemeka. Masimpe, bantu banji mazuba aano bayeeya kuti kucita bumambe kuli buyo kabotu. Pele Banakristo tabeelede kuyungwa amizeezo njobajisi bantu bamwi kujatikizya bumambe. Balizyi kuti kumamanino ‘Leza nguuyoobabeteka basibwaamu abasimamambe’ ikutali bantu balya maila pe. (Bahebrayo 10:31; 12:29) Aboobo, Banakristo bakasimpe batobela milawo ya Jehova caboola kumakani aaya. (Amubale Baroma 12:9.) Amuyeeye kuti, sikale Jobu wakaamba kuti: “Ndipangide cizuminano ameso aangu.” (Jobu 31:1) Inzya, kutegwa batabwezi ntaamu noiba yomwe iikonzya kubanjizya munzila iisololela kubumambe, Banakristo bakasimpe balalikasya kwiinda mukutacenka naa kunyomenena muntu uutali mulumi naa mukaintu wabo.—Amubone Makani Aayungizyidwe mucibalo cakuti “Ncolyaamba Bbaibbele Kujatikizya Kwaandaana Alimwi Akulekana.”

18. (a) Ino mapati buti makani aabumambe mumeso aa Jehova? (b) Ino kucita bumambe akukomba mituni zikozyene buti?

18 Ino mapati buti makani aabumambe mumeso aa Jehova? Mulawo wa Musa utugwasya kuzyiba mbwalimvwa Jehova kujatikizya makani aaya. Muciindi cabana Israyeli, bantu ibakali kucita bumambe akukomba mituni bakali kupegwa cisubulo cakujaigwa. (Levitiko 20:2, 10) Sena mwabona mboziswaangene zintu eezyi zyobilo? Amubone kuti, ikuti muna Israyeli wakomba mutuni, nkokuti wakali kutyola cizuminano cakwe a Jehova. Mbubonya buyo, ikuti muna Israyeli wacita bumambe, nkokuti wakali kutyola cizuminano cakwe amuntu ngobakwetene limwi. Boonse bobilo, sikukomba mituni asimamambe, tiibakali kusyomeka, bakali bampelenge. (Kulonga 19:5, 6; Deuteronomo 5:9; amubale Malaki 2:14.) Aboobo, boonse bobilo bakali amulandu kuli Jehova, Leza uululeme alimwi uusyomeka.—Intembauzyo 33:4.

19. Ino ncinzi cikonzya kumugwasya muntu kuti ataciti bumambe, alimwi nkaambo nzi?

19 Masimpe, Banakristo tabeendelezyegwi a Mulawo wa Musa. Pele, ikuzyiba kuti muciindi cabana Israyeli bumambe cakali cibi cipati, kulakonzya kubagwasya Banakristo kuti kabatabuciti. Nkaambo nzi? Amubone cikozyanyo eeci: Sena mulakonzya kunjila mucikombelo, kufwugama akupaila kumbele lyacikozyanyo? Inga mwaamba kuti, ‘Tandikonzyi kucita oobo pe!’ Pele, sena inga mwacita oobo ikuti naa mwapegwa mali manji? Inga mwaingula kuti, ‘Peepe!’ Masimpe, ikutasyomeka kuli Jehova kwiinda mukukomba mutuni ncisesemyo ku Banakristo bakasimpe. Mbubonya buyo, kufwumbwa naa ncinzi ciboongelezya, Banakristo beelede kusesemwa amuzeezo wakucita bumambe nkaambo bumambe bulakonzya kupa kuti batasyomeki kuli Jehova Leza akumuntu ngobakwetene limwi. (Intembauzyo 51:1, 4; Bakolose 3:5) Tatuyandi kucita cintu cili coonse cikonzya kumukkomanisya Saatani akuleta masampu mapati kuli Jehova alimwi akububambe busetekene bwacikwati.

NCOMUKONZYA KUCITA KUTEGWA MUYUMYE CILONGWE CANU MUCIKWATI

20. Ino ncinzi cicitikide muzikwati zimwi? Amupe cikozyanyo.

20 Kunze lyakutantamuka micito iisampaula bubambe bwacikwati, ino ncinzi ncomukonzya kucita kutegwa mutalike alimwi kumulemeka ngomukwetene limwi? Kutegwa mujane bwiinguzi, amukozyanisye cikwati kuŋanda. Mpoonya, amukozyanisye majwi mabotu, milimo mibotu azintu zimwi zitondezya kuti mulamuyanda ngomukwetene limwi kumadeeko aapa kuti ŋanda kiiboneka kabotu. Ikuti kamuyandana, cikwati canu cinakuli mbuli ŋanda iibotezyedwe amadeeko aayo aaipa kuti kayeebeka naa kiilibonya kabotu. Ikuti luyando lwanu luyaabumana, nkokuti cili mbuli kuti madeeko aayo ayaabutubuluka, calo capa kuti cikwati canu cibe mbuli ŋanda iitajisi madeeko. Pele, mbokunga muyanda kutobela mulawo wa Leza wakuti “cikwati acilemekwe,” nkokuti muliyandide kubambulula zintu. Nkaambo kayi cintu iciyandika kapati alimwi cidula cileelela kubambulula naa kubukulusya. Ino mbuti mbomukonzya kucita boobo? Jwi lya Leza lyaamba kuti: “Ŋanda ilayakwa abusongo, alimwi ilayumizyigwa abupampu. Kwiinda muluzyibo twaanda twanjiyo twamukati tulazuzyigwa zintu zyamisyobo yoonse ziyandisi alimwi zikkomanisya.” (Tusimpi 24:3, 4) Amubone majwi aaya mbwaakonzya kubelesyegwa mucikwati.

21. Ino mbuti mbomukonzya kupa kuti muzumanane kukkala kabotu mucikwati canu? (Amubone akabbokesi kakuti “ Mbuti Mbondikonzya Kupa Kuti Katukkala Kabotu Mucikwati Cesu?”)

21 Akati kazintu ziyandisi zizwide muŋanda imuli lukkomano mbube mbuli luyando lwini-lwini, kuyoowa Leza alimwi alusyomo luyumu. (Tusimpi 15:16, 17; 1 Petro 1:7) Oobu mbobube bupa kuti banabukwetene kabakkala kabotu. Pele sena mwacibona cakapa kuti twaanda twamuŋanda yaambwa musyule oomu mulugwalo lwa Tusimpi tube azintu ziyandisi? Cakapa boobo ‘nduzyibo.’ Inzya, ikuti lwabelesyegwa, luzyibo lwamu Bbaibbele lulakonzya kucinca mbobayeeya bantu akubakulwaizya kuti batalike kuyandana alimwi. (Baroma 12:2; Bafilipi 1:9) Aboobo, nomukkala ansi angomukwetene limwi akubandika makani aamu Bbaibbele cakukkazika moyo, mbuli kulingaula lugwalo lwabuzuba naa kubala cibalo caamba makani aacikwati icili mu Ngazi Yamulindizi naa Sinsimuka!, cili mbuli kuti mulanga-langa madeeko aakonzya kubotezya ŋanda yanu. Ciindi ikuyanda Jehova nokumukulwaizya kulubelesya mucikwati canu lulayo ndomwaiya, cili mbuli kuti muli mukubikka madeeko mutwaanda twamukati twaŋanda yanu yacikozyanyo. Eeci cilakonzya kupa kuti kamukkomana akumvwana mucikwati canu mbubonya mbuli mbocakabede kaindi.

22. Ino mbubotu nzi mbotukonzya kujana ikuti naa twasolekesya kucita lubazu lwesu mukuyumya cilongwe cesu mucikwati?

22 Masimpe, cilakonzya kumutolela ciindi kwaajola mpaakabede madeeko aayo oonse muŋanda yanu. Pele ikuti mwacita lubazu lwanu, mulakonzya kukkomana akaambo kakuzyiba kuti mutobela malailile aamu Bbaibbele aakuti: “Mumakani aakulemekana, amube ndinywe nomuli kumbele kulemeka bamwi.” (Baroma 12:10; Intembauzyo 147:11) Kwiinda zyoonse, ikusolekesya kucita zintu zipa kuti cikwati canu cilemekwe kuyoomupa kuzumanana kukkala muluyando lwa Leza.

^ munc. 6 Cibalo citondezya kuti Paulo naakapa lulayo lujatikizya cikwati, wakali kwaamba zintu zyakali kuyandika kucitwa.—Bahebrayo 13:1-5.