1-3. (a) ?Like kpa benin yɛ Zoova fa cɛli e ekun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla fa yo like tɛ ɔ? (b) ?Sɛ e waan é yó sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn kló e titi’n, wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e nuan nun ndɛ’n yo ɔ?

?SƐ AMUN cɛ amun awlɛn su sran kun i like kpa kun naan i ɲinfu ɔ yomɛn i cɛcɛ’n, ɔ́ yó amun sɛ? Maan e se kɛ amun a cɛ sran kun i loto sa. I sin’n, amun ti i kɛ sran’n nianman loto’n i lika naan ɔ kisanman nun kpa. Naan i ti’n, ɔ fa yoli sran wie’m be like yaya. ?I sɔ’n su boman amun wla?

² Kɛ e ijɔ mɔ sran uflɛ wun i wlɛ’n, ɔ ti like kpa kun mɔ Zoova fa cɛli e ɔ. Afin “like kpa kwlaa nga be fa man sran’n, ɔ nin like kpa kwlaa nga be nyɛn i’n, be fin” i. (Zak 1:17) I sɔ’n ti yɛ ngbaciɛ o klɔ sran nin nnɛn’m be afiɛn ɔn. Ijɔlɛ’n ti’n, nán e klun akunndan ngunmin yɛ e kwla kan ɔn. E kwla kan wafa nga e wun fa yo e’n, i ndɛ wie. Sanngɛ kɛ loto sa’n, like kpa sɔ’n e kwla fa yo like tɛ wie. Ɔ maan, kɛ Zoova wun kɛ e fa like kpa sɔ m’ɔ fa mannin e’n, e yo e wiengu’m be tɛ’n, maan e bu wafa nga ɔ yo i ya’n i akunndan e nian!

³ Sɛ e waan é yó sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn kló e titi’n, like nga ijɔlɛ’n i Manfuɛ’n seli e kɛ e fa yo’n, yɛ e fa yo ɔ. Ndɛ nga be kan ɔn, ɔ jɔ Zoova klun’n, Zoova fiaman be su. I Ndɛ’n waan: “Nán ndɛ tɛ kun sa fin amun nuan  fite, sanngɛ an kan ndɛ ng’ɔ ti kpa bɔ sran ti-ɔ ɔ yo sran’n, naan ɔ yo be kwlaa nga be ti’n be fɛ.” (Efɛzfuɛ Mun 4:29) Maan e wun like ti m’ɔ fata kɛ e nian e nuan nun ndɛ’n, ɔ nin ndɛ wie m’ɔ fataman kɛ e kan’n, be wlɛ. Yɛ e nian wafa nga e kwla “kan ndɛ ng’ɔ ti kpa bɔ sran ti ɔ ɔ yo sran’n,” wie.

4, 5. ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n nun ɲanndra wie’m be kan ta mɔ be nuan nun ndɛ’n le i’n, i ndɛ ɔ?

⁴ Like cinnjin kun nga ti yɛ ɔ fata kɛ e nian e nuan nun ndɛ’n su’n, yɛle kɛ be nuan nun ndɛ’n le ta. Nyanndra Mun 15:4 se kɛ: “Sran ng’ɔ kan ndɛ-ɔ, ɔ maan sran wla gua ase’n, i sɔ sran liɛ’n ɔ maan be wun kpinndin be. Sran nga kusu bɔ i nuan nun ndɛ’n ti tɛtɛ’n, ɔ bo wla.” Ndɛ ng’ɔ ti kpa’n ɔ gua sran awlɛn su nzue maan sran wun kpɛjɛ i. Sanngɛ ndɛ ng’ɔ ti tɛ’n, ɔ bo e wiengu’m be wla. I ti’n, ndɛ nga e kan’n ɔ kwla yo sran tɛ annzɛ ɔ kwla yo i kpa.​—Nyanndra Mun 18:21.

⁵ Ɲanndra uflɛ kun yiyi nun weiin kɛ be nuan nun ndɛ’n le ta. I waan: “Sran ng’ɔ́ kán ndɛ-ɔ ɔ bumɛn i sin’n, i nuan nun ndɛ’n ɔ yra fiaan kɛ kue yɛ b’a fa wɔ sran  sa.” (Nyanndra Mun 12:18) Ndɛ nga bé kán ɔn, be bumɛn i sin’n, ɔ bo sran wla, ɔ saci sran nin sran be afiɛn. ?Sran wie nin a kanman ndɛ wie le m’ɔ boli e wla ɔ? Ɲanndra kunngba sɔ’n wla e fanngan kɛ: “Akunndanfuɛ’m be kusu kɛ be kan ndɛ sa’n, ɔ klun tɔ nun sa fɔuun!” Ɔ maan, sran nga ngwlɛlɛ m’ɔ fin Ɲanmiɛn’n yɛ ɔ sie i’n, ndɛ ng’ɔ kan’n, ɔ jɔ sran klun yɛ ɔ siesie sran afiɛn. ?Ndɛ wie mɔ be kannin mɔ maan sran kun i klun tɔli nun fɔuun’n, e wla te kpɛn su? (Kanngan Nyanndra Mun 16:24 nun.) Sɛ e wun i wlɛ kɛ e nuan nun ndɛ’n le ta dan kpa’n, i sɔ’n yó maan e nuan nun ndɛ’n jɔ́ sran klun, ɔ su bomɛn i wla.

6. ?Ngue ti yɛ ɔ ti kekle man e kɛ e nian e wun su kpa naan e nuan’n w’a fitefiteman tɛtɛ ɔ?

⁶ Kannzɛ bɔbɔ e mian e ɲin sɛ, sanngɛ be nuan’n i su nianlɛ’n timan like pɔpɔ. Ɔ maan, like’n i nɲɔn su mɔ i ti yɛ ɔ fata kɛ e nian e nuan’n su’n, yɛle kɛ: Sa tɛ’n nin fɔ’n m’ɔ o e nun’n ti’n, like ng’ɔ fataman kɛ e fa e nuan’n e yo’n yɛ e fa yo ɔ. Like ng’ɔ o e awlɛn’n nun’n yɛ ɔ fite e nuan ɔn. Asa kusu’n, sran’n “i nyin’n wo sa tɛ’n su titi.” (Bo Bolɛ 8:21; Lik 6:45) Ɔ maan, kɛ ɔ yo naan e nian e wun su naan e nuan’n w’a fitefiteman tɛtɛ’n, ɔ ti kekle. (Kanngan Zak 3:2-4 nun.) Kannzɛ bɔbɔ e kwlá nianman e nuan’n su e guɛmɛn i ti’n nin i bo’n, sanngɛ e kwla mian e ɲin naan y’a nian e wun su e ijɔlɛ’n nun. Ɔ ti kɛ sran m’ɔ su wuɛ nzue m’ɔ sonji kpuu’n sa. Ɔ fata kɛ ɔ miɛn i ɲin kpa naan nzue’n w’a kpalomɛn i. I kunngba’n, maan e nian e wun su kpa naan e nuan’n w’a fitefiteman tɛtɛ.

7, 8. ?Wafa sɛ yɛ Zoova nian ndɛ nga e kan’n su di e jɔlɛ ɔ?

⁷ Like’n i nsan su mɔ i ti yɛ ɔ fata kɛ e nian e wun su e ijɔlɛ’n nun’n, yɛle kɛ Zoova nian e nuan nun ndɛ’n su yɛ ɔ di e jɔlɛ ɔ. E nuan nun ndɛ’n, ɔ kan e nin e wiengu mun e janvuɛ tralɛ’n. Sanngɛ kusu ɔ kan wafa nga Zoova fa wun e’n wie. Zak 1:26 waan: “Sɛ sran kun bu i  wun kɛ ɔ su Nyanmiɛn sanngɛ ɔ siemɛn i nuan’n diin’n, i Nyanmiɛn sulɛ’n ti ngbɛn, ɔ su lɛkɛ i wun.” Kɛ nga e fa wunnin i ndɛ tre ng’ɔ sinnin lɔ nun sa’n, e Ɲanmiɛn sulɛ’n nin e nuan nun ndɛ’n be kɔ likawlɛ. Sɛ e sieman e nuan’n diin’n naan ɔ fitefite tɛtɛ naan ɔ bo e wiengu’m be wla’n, nn junman kwlaa nga e di man Ɲanmiɛn’n, ɔ ti ngbɛn. ?Nɛ́n i sɔ’n ti yɛ ɔ fata kɛ e sie e nuan’n diin’n niɔn?​—Zak 3:8-10.

⁸ Ɔ ti weiin kɛ like nga ti yɛ ɔ fata kɛ e sie e nuan diin’n, ɔ ti like cinnjin kpa. Kwlaa naan y’a kan ndɛ nga be kan mɔ sran ti ɔ ɔ yo sran’n, maan e dun mmua e kan ndɛ wie m’ɔ nin Klistfuɛ kpa kun fataman’n, be ndɛ.

9, 10. (a) ?Ndɛ wafa benin yɛ andɛ’n ɔ o sran’m be ijɔlɛ nun cɛn kwlaa ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e wla ndɛ tɛtɛ kanlɛ’n i ase ɔ? (An nian ndɛ ng’ɔ o i ja ngua lɔ’n nun wie.)

⁹ Be nuan nun ndɛ tɛtɛ mun. Andɛ mɛn’n nun’n, sannzan bolɛ nin ndɛ tɛtɛ kanlɛ’n, ti sran’m be nzuɛn. Kɛ sran sunman be ko fa ya’n, ndɛ tɛtɛ’n yɛ ɔ fitefite be nuan ɔn. Be kan ɲannzuɛn sa mun nin bla nin bian nna’m be ndɛ naan sran’m be sri. Sanngɛ nán srilɛ like yɛle be nuan nun ndɛ tɛtɛ kanlɛ’n. I afuɛ 2.000 yɛ akoto Pɔlu mannin Kolɔsu lɔ asɔnun’n nunfuɛ’m be afɔtuɛ kɛ be yaci ‘ndɛ tɛtɛ m’ɔ fin be nuan fite’n’ i kanlɛ. (Kolɔsfuɛ Mun 3:8) Pɔlu seli Efɛzi lɔ asɔnun’n nunfuɛ mun kɛ “nán maan be ti aɔwi tɛtɛ dilɛ’n ndɛ fi be nuan nun.” Afin, i sɔ’n nin Klistfuɛ kpa fataman.​—Efɛzfuɛ Mun 5:3, 4.

¹⁰ Be nuan nun ndɛ tɛtɛ’n lo Zoova i ngasi. Ɔ lo be nga be klo Zoova’n be ngasi wie. Nanwlɛ, Zoova mɔ e klo i’n ti’n, e wla be nuan nun ndɛ tɛtɛ’m be ase. Kɛ Pɔlu kán “klɔ sran i nzuɛn’n” i ndɛ’n, ɔ fali ‘sa tɛtɛ yolɛ’n’ wlali nun. Be nuan nun ndɛ tɛtɛ kanlɛ’n o nun wie. (Galasifuɛ Mun 5:19-21) I sɔ’n ti cinnjin kpa. Afin, sɛ sran kun kacimɛn i  nzuɛn’n naan aɔwi tɛtɛ dilɛ’n nin be nuan nun ndɛ tɛtɛ mun yɛ ɔ kan be sin’n, be kwla tu i asɔnun’n nun. *

11, 12. (a) ?Ngue yɛle be wiengu i ndɛ kanlɛ’n? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ kwla yo tɛ ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Zoova i sufuɛ’m be wla sran suɛn tɔnlɛ’n i ase ɔ?

¹¹ Sran wun ndɛ tɛ kanlɛ yɛ sran suɛn tɔnlɛ. Sran’m be klo be wiengu’m be ndɛ kanlɛ. ?Ndɛ kanlɛ sɔ’n i ngba yɛ ɔ ti tɛ ɔ? Cɛcɛ. Afin sɛ e kan e wiengu’m be wun ndɛ kpa kɛ batɛmu mɔ be yoli’n sa’n, annzɛ kusu fanngan m’ɔ fata kɛ e wla be sa’n i ndɛ’n, ɔ timan tɛ. Klistfuɛ klikli’m be wiengu ndɛ loli be. Yɛ be kan be wiengu’m be ndɛ kpa. (Efɛzfuɛ Mun 6:21, 22; Kolɔsfuɛ Mun 4:8, 9) Sanngɛ sɛ e kan e wiengu ndɛ naan e kpɛ i wun’n, naan ng’ɔ nin kanlɛ fataman’n yɛ e kan’n, i sɔ’n ti sran wun ndɛ tɛ kanlɛ. Ng’ɔ ti tɛ bɔbɔ’n yɛle kɛ ɔ kwla yo sran suɛn tɔnlɛ. I sɔ’n timan kpa mlɔnmlɔn. Sran suɛn tɔnlɛ’n yɛle kɛ “be buɛ i su ato be saci i dunman.” I wie yɛle Farizifuɛ’m be liɛ’n. Be tɔnnin Zezi i suɛn tɛtɛ kpa naan bé sáci i wun. (Matie 9:32-34; 12:22-24) Suɛn tɔnlɛ’n kusu’n, ɔ kpɛ utre ba.​—Nyanndra Mun 26:20.

¹² Ijɔlɛ mɔ Zoova fa mannin e’n, be nga be fa kan be wiengu i wun ndɛ tɛ’n, annzɛ be fa kpɛ lare yi i sran’m be afiɛn’n, Zoova nin be le i. I ɲin ci “sran ng’ɔ kpɛ lare yi i niaan nnyɔn be afiɛn’n.” (Nyanndra Mun 6:16-19) Glɛki nun ndɛ mma nga be kacili i kɛ “suɛn tɔnfuɛ’n” yɛle di·aʹbo·los. Dunman sɔ’n yɛ be fa flɛ Satan wie ɔ. I yɛ ɔ ti “mmusu’m be Si” m’ɔ ti Ɲanmiɛn i suɛn tɔnfuɛ tɛ kpa’n niɔn. (Sa Nglo Yilɛ 12:9, 10) Nanwlɛ, e kunndɛ kɛ é wlá ijɔlɛ nga mɔ maan e kwla yo kɛ mmusu’m be Si’n sa’n, i ase.  Suɛn tɔnlɛ ndɛ mɔ maan “be bo timan kun,” mɔ ‘be bubu be wun nun’n,’ ɔ ti klɔ sran nzuɛn. I sɔ ninnge’m be nin asɔnun’n fataman. (Galasifuɛ Mun 5:19-21) I sɔ’n ti’n, sɛ e tili sran wie i wun ndɛ wie’n, ka naan y’a bo su y’a kle sran uflɛ’n maan e usa e wun kɛ: ‘?Ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ? ?Sɛ m bo su n kle sran uflɛ’n, ɔ ti kpa? ?Ɔ fata kɛ m bo ndɛ sɔ’n su n kle sran uflɛ?’​—Kanngan 1 Piɛr 4:15 nun.

13, 14. (a) ?Sɛ sran kun ti i wun sacilɛ ndɛ’n, ɔ kwla yo i sɛ? (b) ?Ngue yɛle nzowa kpɛlɛ’n? ?Ngue ti yɛ sran ng’ɔ tɛ i sɔ yo’n, ɔ su yo i bɔbɔ i wun tɛ ɔ?

¹³ Sran wun sacilɛ. Kɛ nga y’a dun mmua y’a kɛn i lɛ’n, e nuan nun ndɛ’n kwla bo sran wla. Ɔ ti su kɛ wie liɛ’n, fɔ’n m’ɔ o e ngba e nun’n ti’n, e kwla kan ndɛ wie m’ɔ yo e nsisɔ ɔ. Sanngɛ ijɔlɛ wafa wie m’ɔ nin Klistfuɛ awlobo kun annzɛ asɔnun’n fataman’n, Biblu’n fa e ɲin sie su. Pɔlu wlali Klistfuɛ’m be su nun kɛ: “An wla klunwi’n, nin anwlɛn fufu’n, nin ya falɛ’n, nin ndɛnngan’n, nin sran wun sacilɛ’n, ɔ nin sran kpɔlɛ’n be kwlaa be ase.” (Efɛzfuɛ Mun 4:31) “Sran wun sacilɛ.” Ndɛ ɲanman sɔ’n, be kacili Biblu wie’m be nun kɛ “ndɛ tɛtɛ” annzɛ “nzowa kpɛlɛ.” Sran wun sacilɛ i wie yɛle sran’n i dunman mɔ be tɔn be fa kpɛ flɛn’n, ɔ nin sran mɔ be ijɔ i ɔ wieman’n. I sɔ’n yo maan sran’n bumɛn i wun sran kun. Kpɛkun i wla’n bo i wun. Bakanngan mɔ be awlɛn’n sɔman’n yɛ i sɔ ndɛ’n bo be wla kpa’n niɔn.​—Kolɔsfuɛ Mun 3:21.

¹⁴ Biblu’n jran su kekle kpa bu sran nga ɔ kuakua i wiengu’n i fɔ. I wie yɛle be wiengu finfin yolɛ’n nin i ɲin ase gualɛ’n nin i nzowa kpɛlɛ’n. Sran ng’ɔ tɛ i sɔ yo’n, ɔ su yo i bɔbɔ i wun tɛ. Afin, sɛ be ukɛ i lele naan w’a kaciman’n, be kwla tu i asɔnun’n nun. Kusu’n, mɛn uflɛ’n nun tranlɛ’n kwla fi i sa. (1 Korɛntfuɛ Mun 5:11-13; 6:9, 10) I sɔ’n ti’n, nanwlɛ sɛ e fa ndɛ tɛtɛ kanlɛ’n nin finfin ndɛ mun nin ato’n e cici e ti’n, e su yoman sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e’n kun. Afin i sɔ ndɛ’m be bo sran wla.

15. ?Ndɛ wafa benin yɛ “sran ti ɔ ɔ yo sran” ɔn?

¹⁵ ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa ijɔlɛ’n e yo kɛ nga i Manfuɛ’n klo’n sa ɔ? Maan ɔ kpɛn e klun kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n wla e fanngan kɛ e “kan ndɛ ng’ɔ ti kpa bɔ sran ti ɔ ɔ yo sran’n.” (Efɛzfuɛ Mun 4:29) Kɛ e kan ndɛ nga sran ti ɔ ɔ yo sran’n, m’ɔ wla sran fanngan’n, i sɔ’n yo Zoova fɛ. Ɔ fata kɛ e bu akunndan kpa naan y’a kɛn i sɔ ndɛ’n. Biblu’n w’a sieman ndɛ nga é kán be’n, be su mmla trele sa. Kusu “ndɛ ng’ɔ ti kpa’n” mɔ e kwla kan’n, w’a jajaman be tɛɛn w’a sieman. (Tit 2:8) Sɛ e waan é kán “ndɛ nga sran ti ɔ ɔ yo sran’n,” ɔ fata kɛ ndɛ sɔ’n i su like cinnjin nsan be ka e ti nun. Maan ndɛ sɔ’n yo kpa, ɔ yo nanwlɛ, yɛ ɔ yo fɛ. Maan i sɔ’n ka e e ti nun naan e nian ndɛ wie mɔ be ti ɔ, be yo sran’n.​—An nian kuku nga be flɛ i “ ?Ndɛ nga n kan’n sran ti ɔ ɔ yo sran?” i nun.

16, 17. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yo e wiengu’m be mo ɔ? (b) ?Asɔnun’n nin awlobo’n nun’n, mo yolɛ’n i wun atin benin yɛ e le i ɔ?

¹⁶ Maan e yo sran mo. Zoova nin Zezi be si kɛ sran mɔ be yo i mo mɔ be klun jɔ i wun’n, ɔ ti sran sɔ’n i like cinnjin. (Matie 3:17; 25:19-23; Zan 1:47) E mɔ e ti Klistfuɛ’n, e kusu sɛ e tu e klun e yo e wiengu’m be mo’n, ɔ ti kpa wie. ?Ngue ti ɔ? Nyanndra Mun 15:23 se kɛ: “Ndɛ ng’ɔ ju i kanwlɛ cɛ kpɛkuun b’a kan’n, i fɛ b’ɔ yo’n, be kanman.” Maan e usa e wun kɛ: ‘?Kɛ sran tu i klun yo min mo’n, wafa sɛ yɛ min wun yo min ɔn? I sɔ’n yo maan min wun kpaja min kpɛkun ɔ wla min fanngan. ?Nɛ́n i ɔ?’ Nanwlɛ kɛ sran tu i klun yo e mo’n, ɔ kle kɛ sran sɔ’n sie e nzɔliɛ naan e ndɛ lo i. Naan e ɲin mɔ e miannin e yoli like’n w’a yoman ngbɛn. I sɔ’n yo maan e lafi e wun su ekun yɛ e di junman kpa tra laa’n. ?Sɛ sran yo e mo naan e klun jɔ su’n, ɔ nin i fataman kɛ e kusu e tu e klun e yo e wiengu’m be mo wie?​—Kanngan Matie 7:12 nun.

 ¹⁷ Maan e mian e ɲin e kunndɛ nzuɛn kpa nga ɔ o e wiengu’m be nun’n, naan e yo be mo. Asɔnun’n nun’n, aɲia’n i bo lɔ’n e kwla tie ijɔlɛ kpa kun, annzɛ e kwla sie junman kpa kun mɔ gbanflɛn kun dili i Ɲanmiɛn sulɛ’n nun’n i nzɔliɛ. Annzɛ e kwla sie sran kpɛnngbɛn kpa kun m’ɔ ba aɲia’m be bo titi’n i nzɔliɛ. Sɛ e tu e klun e yo be mo’n, ɔ kwla kan be awlɛn’n, yɛ ɔ kwla wla be fanngan naan b’a su Zoova kpa. Awlobo’n nun’n, maan yasua nin bla’n be tu be klun yo be wiengu mo, be yi i ayɛ. (Nyanndra Mun 31:10, 28) Bakanngan’m be kusu be kunndɛ kpa kɛ be yo be mo yɛ be yi be ayɛ wie. Bakan kun i mo yolɛ’n nin i ayɛ yilɛ’n, be yo i kpa kɛ wia’n nin nzue’n be fa yo waka kun i kpa’n sa. Siɛ nin niɛn mun, amun mma’m be nzuɛn kpa’n, ɔ nin be klun mɔ be tu yo ninnge mun’n ti’n, maan amun kunndɛ be mo yolɛ i wun atin. Mo yolɛ wafa sɔ’n, ɔ kwla wla amun mma’m be fanngan yɛ ɔ́ yó maan bé wlá be wun ase bé yó like nga ɔ ti kpa’n.

18, 19. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e tu e klun e cici e niaan’m be wla ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla yo i sɔ ɔ?

¹⁸ Maan e cici e wiengu wla. “Be nga b’a fɛ’n,” ɔ “nin be nga be wun a fɔ’n,” Zoova tu i klun nian be lika. (Ezai 57:15) I Ndɛ’n se e kɛ e “cici e wiengu wla” yɛ e “wla be nga be anwlɛn sɔman’n be yakpa.” (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:11, 14) E niaan Klistfuɛ nga be wla’n w’a bo be wun’n, e ɲin nga e mian e cici be wla’n, maan e lafi su kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ su.

¹⁹ ?I sɔ’n ti’n, sɛ e niaan wie i sa sin w’a bubu i naan i akunndan’n w’a sanngan’n, ngue ndɛ yɛ e kwla kan naan sɛ ɔ ti ɔ w’a yo sran ɔn? Nán e bu i kɛ e kwla wie sa nga ɔ o i su’n. Sanngɛ blɛ sunman nun’n, ndɛ ngbɛn sa mɔ e kan’n ɔ cici i wla. Maan e kle sran nga i wla w’a bo i wun kɛ i ndɛ lo e kpa. Maan e man e nɛn’n su naan e nin sran nga i sa sin w’a bubu i’n, e srɛ Ɲanmiɛn. E kwla  srɛ Zoova tankaan kɛ ɔ ukɛ i naan ɔ wun i wlɛ kɛ i wiengu mun nin Ɲanmiɛn be klo i kpa. (Zak 5:14, 15) Maan e wlɛ i fanngan kɛ e le i awuliɛ naan ɔ ti e cinnjin asɔnun’n nun. (1 Korɛntfuɛ Mun 12:12-26) Maan e kanngan Biblu’n nun ndɛ mma wie nun e kle i kɛ Zoova klo i kpa naan i bɔbɔ ba’n sa’n, i ndɛ lo Zoova lele. (Jue Mun 34:19; Matie 10:29-31) Maan e fa blɛ naan e kan “ndɛ fɛ” e kle sran nga ɔ o awlaboe’n nun’n. Yɛ sɛ e tu e klun e kan ndɛ e kle i’n, ɔ́ wún i wlɛ kɛ e klo i naan i ndɛ lo e.​—Kanngan Nyanndra Mun 12:25 nun.

20, 21. ?Ngue yɛ maan afɔtuɛ’n kwla ɲan ta ɔ?

²⁰ Afɔtuɛ ng’ɔ le ta’n. E mɔ fɔ o e nun’n, e kunndɛ kɛ be man e afɔtuɛ cɛn kunngun. Biblu’n se kɛ: “Be man wɔ afɔtuɛ-ɔ, fa ɔ su sie su. Lo ɔ wun maan be kle wɔ ngwlɛlɛ, i liɛ’n cɛn wie á fá sí ɔ ngwlɛlɛ liɛ.” (Nyanndra Mun 19:20) Nán asɔnun kpɛnngbɛn’m be ngunmin yɛ ɔ fata kɛ be man sran afɔtuɛ ɔ. Siɛ nin niɛn’m be man be mma’m be afɔtuɛ. (Efɛzfuɛ Mun 6:4) Aniaan bla nga be ɲin w’a ti’n be kwla man talua’m be afɔtuɛ. (Tit 2:3-5) Klolɛ mɔ e klo e wiengu mun’n, ɔ su e bo maan e kunndɛ kɛ é mán be afɔtuɛ nga ɔ kwla sɔn be nun’n. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a man i sɔ afɔtuɛ’n niɔn? Ndɛ ja nsan mɔ maan e afɔtuɛ’m be kwla ɲan ta’n, maan e fa e ɲin e sie be su e nian:  afɔtuɛ manfuɛ’n i sran’n i wafa nga ɔ ti’n, ɔ nin like nga ti yɛ ɔ man afɔtuɛ’n. Yɛ like nga afɔtuɛ’n taka su’n, ɔ nin wafa nga ɔ man afɔtuɛ’n.

²¹ Sɛ afɔtuɛ kun ɲán ta’n ɔ dun mmua fin afɔtuɛ manfuɛ’n. I ti maan e usa e wun kɛ: ‘?Blɛ benin nun yɛ afɔtuɛ’n i nun sɔlɛ’n ti pɔpɔ man min ɔn?’ Kɛ e wun kɛ e ndɛ lo sran nga ɔ man e afɔtuɛ’n, naan ndɛ nga ɔ kan’n loman e ngasi’n, naan i akunndan’n ti kpa’n, afɔtuɛ’n i nun sɔlɛ’n yoman ya. Ɔ maan kɛ é mán e wiengu’m be afɔtuɛ’n, e kwla nian ajalɛ kunngba’n su. Afɔtuɛ ng’ɔ le ta’n, ɔ taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su. (2 Timote 3:16) Kannzɛ afɔtuɛ nga e man’n, e kɛnngɛn i Biblu’n nun trele annzɛ e yomɛn i sɔ’n, sanngɛ ɔ fata kɛ afɔtuɛ kwlaa nga e man’n, ɔ taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su. I ti’n, maan asɔnun kpɛnngbɛn’m be nian be wun kpa, naan b’a mianmianman be wiengu mun kɛ saan fii be bɔbɔ be ndɛ liɛ’n, i su yɛ be fa ɔ. Annzɛ kusu ɔ nin i fataman kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kpɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n i wun, ɔ maan ɔ́ yó kɛ Biblu’n suan be klɔ sran akunndan wie i bo sa. Asa kusu, afɔtuɛ nga e man’n, sɛ e mɛn i kpa’n, ɔ́ ɲán ta. Afɔtuɛ nga ɔ yo fɛ kɛ njin sa’n, i su falɛ yoman ya. Afin be bu sran nga be mɛn i afɔtuɛ’n i sran.​—Kolɔsfuɛ Mun 4:6.

22. ?E ijɔlɛ nun’n, ngue yɛ y’a fua kɛ é yó ɔ?

²² Nanwlɛ, ijɔlɛ’n ti nanndoliɛ like kun mɔ Ɲanmiɛn fa mannin e ɔ. Zoova mɔ e klo i ti’n, ɔ nin i fataman kɛ e fa like nga ɔ mannin e sɔ’n e yo sa tɛ. Nán maan e wla fi su kɛ ndɛ nga e kan e kle e wiengu mun’n, ɔ le ta. Sɛ sran ti ɔ ɔ kwla yo sran annzɛ ɔ kwla bubu i sa sin. I sɔ’n ti’n, maan e wla e wun ase naan e fa like nga be mannin e sɔ’n, e yo like nga ti yɛ i Manfuɛ’n fa mannin e’n: yɛle kɛ ndɛ nga e kan’n, sɛ “sran ti ɔ ɔ yo sran.” I liɛ’n ndɛ nga é kán’n, ɔ́ wlá e wiengu’m be fanngan yɛ ɔ́ cící be wla. Yɛ i sɔ’n yó maan, é yó sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn kló e titi’n.