Zende koyikaramo

Zende koyikaramo

EGAUNUNO 12

Omu uyunge nonkango “donongwa dokuwapeka”

Omu uyunge nonkango “donongwa dokuwapeka”

“Walye omu uyunga nonkango dononkukutu, nani omu uyunge donongwa dokuwapeka muntu.”—VAEFESO 4:29.

1-3. (a) Sigava musinke simwe esi ga tu pa Jehova, ntani ngapi omu natu vhura kusiruganesa momudona? (b) Mokukara meharo lyaKarunga, ngapi omu natu ruganesa sigava sombuuyungiso?

NSENE no gava sigava komuntu ogu wa hara, ngapi omu no lizuvha nsene na si ruganesa momudona? Tu tante nye asi ove kuna mu pe etuwa, ano konyima to ya yi nongonona asi age kulisinga momudona nokuretera siponga kwava wopeke. Ayo sili ngayi ku guvisa.

2 Kuuyunga kuna kara sigava sokutunda kwaJehova, Mugavi ‘gwankenye uhwi wouwa nosigava esi sa sikilira mo.’ (Jakopo 1:17) Sigava esi sa hangura vantu koyikorama kutuninkisa tu likide, kapisi magano getu tupu, nye nomalizuvho getu kwava wopeke. Nye ngwendi etuwa, sigava sombuuyungiso kuvhura kusiruganesa momudona. Ee, omu tupu ayi guvisa Jehova apa sigava esi atu si ruganesa momudona mokukoresa wopeke!

3 Mokukara meharo lyaKarunga, twa hepa kuruganesa sigava sombuuyungiso ngamoomu ga si harera Mugavi. Jehova kwa tu tantera kuvyukilira kuhamena mbuuyungiso ezi azi mu hafesa. Nonkango dendi asi: “Walye omu uyunga nonkango dononkukutu, nani omu uyunge donongwa dokuwapeka muntu, edi da fira kupurakena.” (Vaefeso 4:29) Tu zeni tu zogere eyi twa hepera kukungira mbuuyungiso zetu, ntani mbuuyungiso ezi natu nyokera nomu natu ruganesa mbuuyungiso ‘zongwa zokuwapeka.’

EYI TWA HEPERA KUPANGERA MBUUYUNGISO ZETU

4, 5. Ngapi omu yisewe yimwe yoBibeli ya singonona nonkondo dononkango?

4 Konda zimwe zomulyo ezi natu takamesera mbuuyungiso zetu asi nonkango kwa kara nononkondo. Yisewe 15:4 kutanta asi: “Nonkango dombili kureta mwenyo, nye nonkango dougara kuhepeka mpepo zoge.” Nonkango dombili kupwizumukisa ava ava di purakene. Mokulisiga, nonkango dononkukutu kukoresa vapeke. Yimo, nonkango edi atu uyunga kwa kara nononkondo dokuremeka ndi dokuverura wopeke.—Yisewe 18:21.

5 Pokusingonona nonkondo dononkango, sisewe simwe kwa tanta asi: “Nonkango da hana mutwe nondungu kuwurura ngwendi rufuro.” (Yisewe 12:18) Nonkango donondona edi ava uyunga mongenderera kuvhura kuremeka unene pamalizuvho ntani kuzonagura malikwatakano. Mutjima goge va gu koresa rumwe nononkango dokuwurura ngwendi rufuro ndi? Koruha rumwe, sisewe sina simpe kwa twikira ko asi: “Nye nonkango dounandunge kuverura.” Nonkango donongwa edi a uyunga munandunge kuvhura kuverura mutjima gwa vera ntani kutengwidisa po malikwatakano. Kuvhura o diworoke siruwo simwe apa wa lizuvhire everuko lyononkango dombili ndi? (Resa Yisewe 16:24.) Pokudiva asi eyi atu uyunga kukundama wopeke, ngano tu ruganese mbuuyungiso zetu mokuverura wopeke nye kapisi mokuvakoresa.

Mbuuyungiso zougomoki kutendeka

6. Morwasinke ya karera udigu mokupangera eraka lyetu?

6 Nampili tu kondje ngapi, ose kapi tatu vhuru kupangera nawa-nawa eraka lyetu. Yipo nye, konda zauvali zeyi natu takamesera eraka lyetu kuna kara asi: Nzo ntani nokudira kusikilira mo kutuninkisa tu ruganese eraka lyetu momudona. Nonkango kutundilira komutjima, ano “muntu, mutjima gwendi mudona.” (Genesis 8:21, NW; Rukasa 6:45) Kupangera eraka lyetu kuna kara ekondjo lyenene. (Resa Jakopo 3:2-4.) Nampili ngomu kapi tatu vhuru kupangera nawa-nawa eraka lyetu, ose kuvhura kuhetekera ko mokuwapukurura omu atu li ruganesa. Ngwendi moomu tupu a kondjo muntu ogu ana kuzoga a ze oku runa kutundilira rupupo, nose twa hepa kukondja mokurwanesa po eharo lyetu lyokuruganesa eraka momudona.

7, 8. Yininke musinke ngatu ka zeresera kwaJehova kuhamena nonkango detu?

7 Konda zautatu zeyi natu takamesera mbuuyungiso zetu kuna kara asi ngatu ka yi zeresera kwaJehova kuhamena nonkango detu. Monkedi omu atu ruganesa eraka lyetu kukundama malikwatakano getu kumwe novakwetetu nye hena nelikwatakano lyetu kumwe naJehova. Jakopo 1:26 kwa tanta asi: “Nsene pweli ogu a gazara asi, age kuruganena Karunga, nye age kapi a pangere eraka lyendi, ogo kulikumbagera, ano ukerelikarunga wendi womawoko-woko.” * Ngomu twa yi mwene megaununo lina tundu po, mbuuyungiso zetu kwa likwatakana noukareli wetu. Nsene kapi atu pangere eraka lyetu pokuuyunga narunye nonkango donondona dokukoresa, nayinye eyi atu rugana moukareli, Karunga nga yi tara asi mawoko-woko. Yipo nye, twa hepa kutakamesa mbuuyungiso zetu.—Jakopo 3:8-10.

8 Ayo ya zera nawa-nawa asi pwa kara nokonda domulyo deyi natu takamesera mokuruganesa sigava sombuuyungiso momudona. Komeho zokukatarurura mbuuyungiso zongwa zokuwapeka, tu zeni tu zogere mbuuyungiso ezi za dira kuwapera Mukriste gousili.

MBUUYUNGISO EZI AZI KORESA

9, 10. (a) Mbuuyungiso musinke zina vhuka mo mouzuni wanaina? (b) Morwasinke twa hepera kunyokera mbuuyungiso zokunyata? (Tara hena nonkango dokonhi.)

9 Nonkango donondona. Mouzuni wantaantani, wovanzi kuruganesa nonkango donomuga. Sinzi sawo kudiruganesa nsene tava liteura noyipwa yawo ndi yimpumba yawo ndi novatekuru vawo ndi nampili novakaume vawo ava va yika unene. Nampili ngoso, kuruganesa nonkango donondona kwa kara nzo. Nomvhura 2 000 da ka pita, mupositoli Paurusa kwa pukwilire mbungakriste zoVakorosi mokuzumba ‘nonkango donondona.’ (Vakorosi 3:8) Paurusa kwa tanterere mbungakriste zoVaefeso asi: ‘Muteu gougova, nokuuyunga yangoso ku dime mo nye’ moVakriste wousili.—Vaefeso 5:3, 4.

10 Nonkango donondona kuswaukisa Jehova. Ado hena kuswaukisa ava va mu hara. Yimo, eharo lyetu lyokuhara Jehova kututumangeda mokunyokera mbuuyungiso zondona. Apa Paurusa ga tumbagwire “yirugana yorutu,” age kwa tumbwire ‘kudira kukuhuka,’ oku kwa kwatera mo mbuuyungiso zokunyata. (Vagarata 5:19-21) Ezi kuna kara nzo zonene. Muntu kuvhura kumugusa mombunga nsene va ruguruka kumupa mapukururo, nye age simpe ta twikire kuruganesa mbuuyungiso zokunyata zokuswaura ntani zondona. *

11, 12. (a) Yisinke rugambo, ntani ngapi omu naru vhura kukara siponga? (b) Morwasinke va hepa vakareli vaJehova kunyokera mbuuyungiso zokuswaura?

11 Rugambo ntani nokuswaura. Rugambo kuna kara asi kuuyunga kuhamena vapeke neyi yina kuhoroka meparu lyawo. Nye ayo nkenye apa epuko mokuuyunga kuhamena vapeke ndi? Kapisi epuko nsene tatu zogere yoyiwa, nombudi dokupukurura ndi dokuvatera, ngwendi wolye kava gwene ekuho ndi wolye va hepa ekorangedo. Vakriste womouye wokuhova kwa kere nelituromo lyenene koukalinawa wava wopeke ntani ngava litantere-tantere nombudi dokuwapera kuhamena vapuli vakwawo. (Vaefeso 6:21, 22; Vakorosi 4:8, 9) Nampili ngoso, rugambo kuvhura kukara siponga nsene to gwederere ko yininke ya hana asi usili ndi to horora yihorokwa yokompengi. Ntani ayo kuvhura kutwaredera kokuswaura wopeke. Kuswaura kuna kara “marundiro goyimpempa . . . aga aga swaukisa ntani nokuzonagwisa ukaro womuntu.” Pasihonena, Vafalisayi kwa ruganesere yimpempa yonyanya mokuswaura Jesus. (Mateusa 9:32-34; 12:22-24) Eswauro narunye kureta nomutangu.—Yisewe 26:20.

12 Jehova kapi a hafere ava ava ruganesa sigava sombuuyungiso mokuswaura wopeke ndi mokuretesa po maligaunuko. Age kwa nyenga ava ava “katura udona mokatji kovakwawo.” (Yisewe 6:16-19) Nkango “muswauli” kwa tunda konkango zoRugereka diabolosi, ezi va ruganesa hena ngontumbwisiso zaSatana. Age “Mudiaboli,” ogu ga swaura Karunga momudona. (Ehororo 12:9, 10) Yosili tuna hara kunyokera mbuuyungiso ezi ngazi tu ninkisa tu kare ngwendi mudiaboli. Mombungakriste kapi va pulisira mo mbuuyungiso zokuswaura ezi azi tumangeda yirugana yorutu ngwendi ‘nomutangu’ ntani “nomaligaunuko.” (Vagarata 5:19-21) Yipo nye, komeho zokurugurura nombudi dokuhamena vapeke, lipura nyamoge asi: ‘Ayo usili ndi? Ya wapa mokuyiruguruka ndi? Ayo hepere mokuyihanesa ndi?’—Resa 1 Vatesaronika 4:11.

13, 14. (a) Ngapi omu aga kundama matuka vantu wopeke? (b) Morwasinke muntu ogu a ruganesa mbuuyungiso ezi a litura mwene moukaro wosiponga?

13 Matuka. Ngomu va yi didilikire nare, nonkango kwa kara nononkondo dokukoresa. Nye, poyiruwo yimwe morwa kudira kusikilira mo, ose natuvenye kuuyunga yininke eyi atu ya livere konyima. Nampili ngoso, Bibeli kwa rondora kuhamena mbuuyungiso ezi za dira kuwapera membo ndi mombungakriste. Paurusa kwa pukwilire Vakriste asi: ‘Nyanya nazinye noukenya nehandu lyenene nonomutangu nomatuka, ayi mu kare ure.’ (Vaefeso 4:31) Matoroko gamwe kwa toroka nkango ezi “matuka” asi “nonkango donondona” ntani “eraka lyokukoresa.” Matuka kwa kwatera mo madina gokusinda nokutemagura, ano ayo kuvhura kuswaukisa vapeke nokuvaninkisa va lizuvhe asi kwato mulyo. Matuka kukundama unene vanona morwa awo kupura usimbu nayinye.—Vakorosi 3:21.

14 Bibeli kwa silika nononkondo matuka gokuswaukisa wopeke. Muntu ogu a ruganesa mbuuyungiso zangoso kulitura mwene moukaro wosiponga, morwa muswauli gwangoso kuvhura kumugusa mo mombungakriste nsene kapi ana kulitura mo mokutura po marunduruko. Ntani nsene kapi ana kurundurura nonzira dendi, age ta zumbanesa matungiko gokukakara mouzuni woupe. (1 Vakolinte 5:11-13; 6:9, 10) Yipo nye, kapi ngatu kara meharo lyaKarunga nsene tatu ruganesa mbuuyungiso zondona, zoyimpempa ndi zokukoresa. Mbuuyungiso zangoso kuzonagura.

NONKANGO “DONONGWA DOKUWAPEKA”

15. Mbuuyungiso musinke ‘zongwa zokuwapeka’?

15 Ngapi natu vhura kuruganesa sigava sombuuyungiso monkedi omu ga si harerere Mugavi? Diworoka asi Nonkango daKarunga kutukorangeda tu ‘uyunge nonkango donongwa dokuwapeka.’ (Vaefeso 4:29) Jehova kumuhafesa apa atu uyunga nonkango donongwa dokuwapeka dokukorangeda ntani dokunkondopeka wopeke. Ayo ya hepa nondunge pokuuyunga nonkango dangoso. Bibeli kapi za gava noveta dokuvyukilira dokuvhura kukwama; azo hena kapi za kara nelikwamo ‘lyononkango dokuhungama’ edi va pulisira. (Titusa 2:8) Pokuuyunga nonkango “donongwa dokuwapeka,” twa hepa kudiworoka yikara yitatu yomulyo yombuuyungiso zokuwapeka: Uhunga, nousili ntani nouwa. Nonokonda dangoso momagano, tu zeni tu ka konakone yihonena yongandi yombuuyungiso ezi azi wapeke.—Tara kakende “ Mbuuyungiso zange kuwapeka muntu ndi?

16, 17. (a) Morwasinke natu pandadekera wopeke? (b) Nompito musinke da kara po mokupandadeka wopeke mombungakriste? mepata?

16 Epandadeko lyokutunda komutjima. Navenye oJehova naJesus va dimburura hepero zokuuyunga nonkango depandadeko ntani dokuwapera. (Mateusa 3:17; 25:19-23; Johanesa 1:47) NgoVakriste, nose kugava epandadeko lyosili kwava wopeke. Morwasinke? Yisewe 15:23 kwa tanta asi: “Ee, ehafo musinke lyokugwana nonkango dina zire mo poruveze rwado.” Lipura tupu nyamoge asi: ‘Ngapi omu ani lizuvhu apa ani gwana epandadeko lyewa? Alyo kuninkisa nge ni lizuvhe nawa ntani nokukorangeda nge ndi?’ Yimo, epandadeko lyewa kukuninkisa o dive asi kweli ogu ana ku nongonona nokukufira sinka ntani asi elituromo lyoge mulyo unene. Ehuguvareso lyangoso kutunga ntani nokukutumangeda mokurugana unene kupita pwanare. Pokumona asi ove kuhafa apa o gwana epandadeko, ngano nove o rugane ko paapa wa hulira mokugava epandadeko kwava wopeke.—Resa Mateusa 7:12.

17 Lideura nyamoge mokupapara uwa mwava wopeke, ntani nokuvapa ko epandadeko. Mombungakriste, kuvhura o zuvhe siuyungwa vana gava nawa kepongo, ndi nampo ono nongonona mo mudinkantu ogu ana kukondjera yitambo yopampempo, ndi nampo mukurupe gomulimburukwi ogu ana kutwikira kuwiza komapongo nampili ngomu ga kurupa. Epandadeko kuvhura kuguma nomutjima dovantu vangesi nokuvankondopeka pampepo. Mepata, vagara ntani novakadi va hepa kulipa epandadeko ntani norupandu. (Yisewe 31:10, 28) Unene po vanona kukondja yipo va va nongonone ntani nokulizuvha asi vana va hepa. Epandadeko nehafero kunkondopeka munona, ngwendi moomu site sezuva nomema ayi nkondopeke sitji. Vakurona, papareni nompito mokupandadeka vana veni koyikara ntani nelituromo lyawo lyewa. Epandadeko lyangoso kuvhura kutunga uradi ntani nehuguvaro movana veni nokuvatumangeda mokuhetekera ko paapa va hulira mokurugana eyi ya hungama.

18, 19. Morwasinke natu ruganena ko yuma mokukorangeda nokuhengagwida vapuli vakwetetu, ntani ngapi omu natu yi rugana?

18 Ehengagwido nekorangedo. Jehova kufira sinka ava ‘va linunupika’ ntani “nava vana dombo nomutjima.” (Jesaya 57:15; Episarome 34:18) Nonkango dendi kututumangeda tu ‘likorangede-korangede’ ntani nokuhengagwida “wompwagetjima.” (1 Vatesaronika 5:11, 14) Ose kuvhura kudivilisa asi Karunga kumona nokuhafera elituromo lyetu lyokuhengagwida ntani nokukorangeda vapuli vakwetetu ava vana kara nonomutjima dina dompo.

Jehova kumuhafesa apa atu uyunga nonkango dokuwapeka vapeke

19 Yisinke no vhura kuuyunga mokukorangeda Mukriste mukweni ogu ana guwu? Wa ha lizuvha asi ove wa hepa kukohonona po udigu. Poyiruwo yoyinzi, nonkango dononsesu kuvhura kuvatera. Likida sinka soge komuntu ogu ana guwu. Kanderera kuziguruka kumwe nomuntu ogo; ove kuvhura kuhundira Jehova mokumuvatera yipo a dimburure omu va mu hara wopeke ntani naKarunga. (Jakopo 5:14, 15) Mu huguvaresa asi age kwa mu hepa ntani mulyo mombungakriste. (1 Vakolinte 12:12-26) Mu resera etjangwa lyokumukorangeda mokumudivisa asi Jehova kumufira sinka. (Episarome 34:18; Mateusa 10:29-31) Gusa siruwo sina gwanene mokugava “nonkango donongwa” kogu ana dompo mutjima ntani kuuyunga koge kutundilira komutjima ngayi mu vatera mokulizuvha asi kwa mu hara.—Resa Yisewe 12:25.

20, 21. Nokonda musinke adi ninkisa epukururo li wapere?

20 Epukururo lyewa. Ngovantu wokudira kusikilira mo, ose natuvenye kuhepa mapukururo poyiruwo noyiruwo. Bibeli kutukorangeda asi: ‘Purakena mapukururo ove o ga fire mbili o ga lironge, ezuva limwe ngo kara munongo.’ (Yisewe 19:20) Vakuronambunga kapisi yiwo velike wokuvhura kugava mapukururo kwava wopeke. Vakurona kupukurura vanona. (Vaefeso 6:4) Vanavazinyetukadi wovakurona kuvhura kugava mapukururo kovakadi wovasesu. (Titusa 2:3-5) Eharo lyetu lyokuhara wopeke kututumangeda mokuhara kugava mapukururo gomawa aga nava vhura kutambura va hana kulizuvha momudona. Yisinke nayi vhura kutuvatera mokugava mapukururo gangoso? Tarurura konokonda ntatu edi adi ninkisa epukururo li wapere: nkareso nositambo sogu ana kugava epukururo, etateko lyepukururo, ntani monkedi omu vana kuligava.

21 Epukururo lyewa kutamekera komupukuruli. Lipura nyamoge asi: ‘Epukururo musinke na hara kutambura?’ Apa o diva asi ogu ana kukupukurura kukufira sinka, kapi ana kuyiruganena morwa ehandu ndi nositambo sosidona, kuvhura yi kare ureru kutambura epukururo olyo. Yipo nye, nkareso nositambo soge ya hepa kufana ngesi apa o pukurura wopeke. Epukururo lyokutundilira moNonkango daKarunga kuna kara epukururo lyewa. (2 Timoteusa 3:16) Yi kare asi ose kuna kutemwinina kutundilira moBibeli ndi hawe, Matjangwa ga hepa kukara etateko lyepukururo lyetu. Yipo nye, vakuronambunga awo kutakamesa asi kapisi va sininike mutaro gwavene kwava wopeke ntani awo hena kapisi va pirure Matjangwa mokuganinka ga moneke asi Bibeli kukwatesa ko mutaro gwawo. Epukururo kuvhura kukara lyewa nsene kuna li gava monkedi zongwa. Epukururo lyombili ureru kulitambura ntani kugava mfumwa kogu vana kulipa.—Vakorosi 4:6.

22. Etokomeno musinke ono kara nalyo kuhamena omu no ruganesa sigava sombuuyungiso?

22 Yosili, mbuuyungiso kuna kara sigava somulyo sokutunda kwaKarunga. Ngano eharo lyetu lyokuhara Jehova li tu tumangede mokuruganesa sigava esi monaruwa. Twa hepa kudiworoka asi nonkango edi atu uyungire wopeke kwa kara nononkondo dokuwapeka ndi dokuzonagura. Twa hepa kukondja mokuruganesa sigava esi ngamoomu ga si harerere Mugavi, mokusiruganesa ‘mokuwapeka.’ Mbuuyungiso zetu ngano ngazi korangeda wopeke ntani ngazi tu vatera mokukara meharo lyaKarunga.

^ para. 7 Nkango zoRugereka va toroka “mawoko-woko” azo kutanta hena asi “kutupu sikwafo.”—1 Vakolinte 15:17.

^ para. 10 Ngamoomu va zi ruganesa moMatjangwa, nkango “kudira kukuhuka” ndi “kunyata” kwa kwatera mo nonzo dononzi. Nampili ngomu kapisi nyata nazinye za hepa kuzipangura, muntu kuvhura kumugusa mo mombungakriste nsene a ruguruka kurugana yininke yokunyata unene.2 Vakolinte 12:21; Vaefeso 4:19; tara “Questions from Readers” moRuhungu 15 Pembankuru 2006, moRuingilisa.