Bai na kontenido

Bai na kontenido

KAPÍTULO 12

Papia “Loke Ta Bon pa Edifiká”

Papia “Loke Ta Bon pa Edifiká”

“No laga ningun palabra putrí sali for di boso boka, sino solamente loke ta bon pa edifiká.”—EFESIONAN 4:29.

1-3. (a) Ki regalo Yehova a duna nos, i kon nos por hasi mal uso di dje? (b) Kon nos mester usa nos don di papia pa nos por keda den e amor di Dios?

KON lo bo sinti bo si bo duna un ser kerí un regalo, anto e disidí di hasi mal uso di dje? Suponé ku bo a dun’é un outo, i despues bo ta haña sa ku el a kor’é na un manera iresponsabel i a kousa daño na otro hende. Sin duda, lo bo sinti bo masha desepshoná.

2 Yehova ta Esun ku ta duna “tur don ku ta bon i tur regalo perfekto.” (Santiago 1:17) El a regalá nos algu ku ta distinguí nos for di bestia i ku ta hasi posibel pa nos ekspresá nos pensamentu- i sintimentunan. Esei ta e kapasidat di papia na un manera komprendibel. Anto meskos ku e outo menshoná den e ilustrashon, nos por hasi mal uso di e regalo akí. Nos por imaginá kon desepshoná Yehova ta sintié ora hende usa nan don di papia na un manera iresponsabel i kousa daño na otronan.

3 Pa nos keda den e amor di Dios, nos tin ku usa e don di papia na e manera ku E ke. Yehova ta bisa bon kla ki manera di papia ta agrad’é. Su Palabra ta bisa: “No laga ningun palabra putrí sali for di boso boka, sino solamente loke ta bon pa edifiká segun e nesesidat di e momento, pa esaki por kompartí loke ta probechoso ku esnan ku ta tende.” (Efesionan 4:29) Laga nos ban wak dikon nos mester dominá nos lenga, kiko nos mester evitá di papia i kon nos por papia “loke ta bon pa edifiká.”

DIKON NOS MESTER DOMINÁ NOS LENGA?

4, 5. Kon algun proverbio bíbliko ta deskribí e poder di palabra?

4 Un motibu importante pakiko nos tin ku dominá nos lenga ta pasobra palabra tin poder. Proverbionan 15:4 (BPK) ta bisa: “Palabra suave ta pone bo biba di bèrdè, palabra perverso por destruí bo totalmente.” E palabranan trankil di un lenga suave por animá hende ku tende nan. En kambio, e palabranan trosí di un lenga malisioso por kibra hende su ánimo. Pues, e palabranan ku nos ta papia tin e poder pa kousa herida òf pa kura.—Proverbionan 18:21.

5 Proverbionan 12:18 tambe ta duna un bon deskripshon di e poder ku palabra tin. E ta bisa: “Tin hende ta papia sin pensa, manera hinká di spada.” Sí, ora un hende ta papia kos den purá, sin pensa promé, e por kousa heridanan emoshonal profundo i kibra bon amistat. Abo a yega di sinti e hinká ei di “spada” den bo kurason? Pero, palabra por tin un efekto positivo tambe, manera e mesun proverbio ei ta sigui bisa: “Lenga di hende sabí ta trese kuramentu.” Hende ku ta hasi esfuerso pa demostrá sabiduria divino ta midi nan palabranan. Nan komentarionan bondadoso por kura kurason heridá i restablesé bon amistat. Bo ta kòrda un okashon ku bo a sinti e poder kurativo di palabra bondadoso? (Proverbionan 16:24) Komo ku nos ta konsiente di e echo ku loke ta sali for di nos boka tin hopi poder, nos lo ke usa nos palabranan pa kura otro hende, no pa heridá nan.

Un manera di papia trankil ta refreskante

6. Dikon nos tin ku hasi asina tantu esfuerso pa frena nos lenga?

6 Maske kuantu esfuerso nos hasi, nos no por dominá nos lenga kompletamente. I esei ta un di dos motibu pakiko nos tin ku tene kuidou kiko nos ta papia: Piká i imperfekshon ta pone ku nos tin e tendensia di hasi mal uso di nos lenga. Palabra ta sali for di nos kurason, i “e intenshon di kurason di hende ta malu.” (Génesis 8:21; Lukas 6:45) Ta p’esei nos tin ku hasi asina tantu esfuerso pa frena nos lenga. (Santiago 3:2-4) Aunke nos no por dominá nos lenga perfektamente, tòg nos por sigui hasi esfuerso pa mehorá e manera ku nos ta us’é. Meskos ku un hende ku ta landa kontra koriente tin ku sigui lucha pa yega kantu, asina nos tin ku sigui lucha kontra e tendensia pekaminoso di hasi mal uso di nos lenga.

7, 8. Te na ki grado Yehova ta tene nos responsabel pa loke nos ta bisa?

7 Un di tres motibu pakiko nos mester dominá nos lenga ta pasobra Yehova ta tene nos responsabel pa loke nos ta bisa. E manera ku nos ta usa nos lenga ta influensiá no solamente nos relashon ku otro hende sino tambe nos relashon ku Yehova. Santiago 1:26 ta bisa: “Si un hende ta kere ku e ta adorá Dios, ma e no ta frena su lenga, e ta gaña su mes i su adorashon ta enbano.” * Manera nos a mira den e kapítulo anterior, nos manera di papia ta estrechamente ligá ku nos adorashon. Si nos no ta frena nos lenga—si nos ta papia kosnan ofensivo i venenoso—tur loke nos ta hasi pa sirbi Dios lo por pèrdè balor den su bista. Esei no ta un kos serio pa pensa ariba?—Santiago 3:8-10.

8 Ta bisto anto ku nos tin bon motibu pa no hasi mal uso di nos don di papia. Pero promé ku nos konsiderá e manera di papia ku ta edifiká otro hende, laga nos analisá e tipo di papiá ku un kristian berdadero mester evitá kueste loke kueste.

PALABRA KU TA KIBRA HENDE

9, 10. (a) Ki tipo di papiá a bira masha normal den e mundu djawe? (b) Dikon nos mester rechasá papiamentu di palabra malu i di kosnan vulgar? (Wak tambe e nota.)

9 Palabra malu. Papiamentu di palabra malu, di kosnan vulgar i di blasfemia kontra Dios a bira un parti normal di hende su manera di papia di tur dia. Hopi hende ta usa palabra malu ora nan ta rabiá òf djis pa ekspresá nan mes mas fuerte. Komediantenan sa gusta usa palabranan vulgar i chistenan di dòbel sintí pa pone hende hari. Ma esei no ta kos di hari. Un 2.000 aña pasá, apòstel Pablo, bou di inspirashon, a konsehá e kongregashon di e kolosensenan pa ‘no laga palabra malu sali for di nan boka.’ (Kolosensenan 3:8) I el a bisa e kongregashon di e efesionan ku “chansanan vulgar” ta entre e kosnan ku ‘no mester menshoná mes meimei’ di kristiannan berdadero.—Efesionan 5:3, 4.

10 Papiamentu di palabra malu i di kosnan vulgar ta ofendé Yehova i tambe hende ku ta stim’é. Pues, nos amor pa Yehova ta motivá nos pa rechasá e tipo di papiá ei, ya ku e por ta un forma di “impuresa,” i impuresa ta un di “e obranan di karni” ku Pablo a menshoná. (Galationan 5:19-21) Esaki ta un asuntu serio. Un persona por ser ekspulsá for di e kongregashon si, apesar di a haña vários spièrtamentu, e ta sigui papia abiertamente òf den dòbel sintí tokante tópikonan sumamente inmoral, indesente òf pèrvèrso i ta nenga di arepentí i korigí su mes. *

11, 12. (a) Ki ora ta malu pa papia riba bida di otro hende? (b) Dikon sirbidónan di Yehova mester evitá kalumnia?

11 Redashi i kalumnia. Hende gusta papia tokante bida di otro hende. Esei riba su mes no ta malu si ta trata di informashon positivo òf útil, manera ken a kaba di batisá òf ken tin mester di animashon. Por ehèmpel, e kristiannan di promé siglo tabata masha interesá den e bienestar di nan rumannan den fe, i sin ningun malisia nan a kompartí informashon apropiá tokante otro. (Efesionan 6:21, 22; Kolosensenan 4:8, 9) Loke sí ta malu ta di papia kosnan ku ta trose realidat òf ku ta revelá detaye di hende su bida privá. Esaki lo por hiba na algu mas grave ainda, esta, kalumnia. Esei ta ora un persona ta presentá akusashon falsu ku ta difamá i daña reputashon di otro hende. Por ehèmpel, e fariseonan a rekurí na kalumnia den un intento pa daña Hesus su nòmber. (Mateo 9:32-34; 12:22-24) Redu malisioso òf kalumnia hopi biaha ta hiba na pleitu i desunion.—Proverbionan 26:20.

12 Kiko Yehova ta pensa di hende ku ta usa nan don di papia pa difamá otronan òf pa kousa desunion? Nan no tin su aprobashon. Es mas, e ta odia esun ku ta “sembra desunion entre rumannan.” (Proverbionan 6:16-19) E palabra griego tradusí komo “kalumniadó” ta diabolos, loke ta un título ku Beibel ta usa tambe pa Satanas. E ta e “Diabel,” es desir, e Kalumniadó ku ta difamá Dios. (Revelashon 12:9, 10) Klaru ku ningun di nos lo ke papia kosnan ku ta hasi nos un “diabel,” esta, un kalumniadó. Den e kongregashon no tin lugá pa kalumnia ni pa e obranan di karni ku esei ta fomentá, manera “pleitamentu” i “desunion.” (Galationan 5:19-21) P’esei, promé ku nos konta kualke kos tokante un persona, nos mester puntra nos mes: ‘Mi tin sigur ku esaki ta bèrdat? Ta un muestra di amor pa konta otro hende? Ta nesesario òf konsehabel pa laga otro hende sa esaki?’—1 Tesalonisensenan 4:11.

13, 14. (a) Ki efekto papiamentu di kos ofensivo por tin riba otro hende? (b) Dikon hende ku ta kana zundra ta den un situashon peligroso?

13 Papiamentu di kos ofensivo. Manera nos a mira kaba, palabra por hasi hopi daño. Ta bèrdat ku debí na imperfekshon, nos tur tin biaha ta bisa kosnan ku despues ta duel nos. Pero Beibel ta spièrta nos pa un forma di papia ku sigur no ta aseptabel den kongregashon ni den un kas kristian. Pablo a animá e kristiannan: “Kita tur tipo di amargura malisioso, rabia, furia, gritamentu i papiamentu di kos ofensivo for di boso.” (Efesionan 4:31) Otro tradukshonnan di Beibel ta usa na lugá di “papiamentu di kos ofensivo” ekspreshonnan manera “palabra ku ta pika,” “plegamentu” i “insulto.” Papiamentu di kos ofensivo—ku ta enserá uso di nòmber ofensivo, komentarionan skèrpi i krítika konstante—ta kita hende di nan dignidat i rèspèt propio. Foral mucha, komo ku nan kurason ta mas tierno i inosente, ta masha sensitivo pa papiamentu di kos ofensivo.—Kolosensenan 3:21.

14 Beibel ta kondená fuertemente e kustumber di humiá i insultá hende ku palabranan denigrante. Un persona ku ta hasi esei ta den un situashon masha peligroso, ya ku un “hende ku ta kana zundra” por ser ekspulsá for di e kongregashon si e no hasi kaso di e esfuersonan ku e rumannan ta hasi pa yud’é kambia. Es mas, e por asta pèrdè bida eterno bou di e Reino di Dios. (1 Korintionan 5:11-13; 6:9, 10) Ta bisto anto ku di ningun manera nos por keda den e amor di Dios si nos tin e kustumber di papia palabranan ku ta kibra hende, manera palabra malu, mentira òf insulto.

PALABRA KU TA “BON PA EDIFIKÁ”

15. Ki forma di papia “ta bon pa edifiká”?

15 Kon nos por usa e don di papia manera Yehova ke pa nos us’é? Wèl, kòrda ku Su Palabra ta urgi nos pa papia “solamente loke ta bon pa edifiká.” (Efesionan 4:29) Yehova ta keda kontentu ora nos ta papia palabranan konstruktivo ku ta animá i fortalesé otro hende. Pa hasi esei, nos tin ku siña pensa bon promé. Beibel no ta duna un lista di palabra “sano” ni un sèt di regla detayá. (Tito 2:8) Pa nos por papia loke ta “bon pa edifiká,” nos mester tene na mente tres faktor simpel pero importante: loke nos ta papia mester ta sano, bèrdat i bondadoso. Ku e tres karakterístikanan importante ei na mente, laga nos analisá algun ehèmpel spesífiko di papiá edifikante.—Wak e kuadro “ Mi Manera di Papia Ta Edifikante?

16, 17. (a) Dikon nos mester elogiá otro hende? (b) Ki oportunidat pa elogiá otro hende nos tin den kongregashon, i na kas?

16 Elogio sinsero. Tantu Yehova komo Hesus a rekonosé e importansia di papia palabra di elogio i di aprobashon. (Mateo 3:17; 25:19-23; Huan 1:47) Komo kristian, nos tambe ta hasi bon di elogiá hende na un manera sinsero. Dikon? Pasobra Proverbionan 15:23 ta bisa: “Ki bon ta un palabra duná na ora!” Puntra bo mes: ‘Kon ami ta sinti mi ora un hende elogiá mi na un manera sinsero? Akaso esei no ta animá mi i laga mi sinti mi bon?’ I ta natural ku bo ta sinti asina, ya ku un palabra sinsero di elogio ta laga bo sa ku un hende tin atenshon pa loke bo ta hasi, ku un hende ta interesá den bo i ku bo esfuerso ta bale la pena. Tambe e ta duna bo mas konfiansa den bo mes i ta motivá bo pa ta mas diligente ainda den futuro. Pues, siendo ku nos tur ta gusta risibí elogio, nos no mester hasi nos bèst tambe pa duna elogio?—Mateo 7:12.

17 Si nos kria e kustumber di buska e kosnan positivo den otro hende, semper nos lo haña motibu pa elogiá nan. Kiko ta algun kos positivo ku nos por mira den kongregashon? Por ehèmpel, nos por tende un diskurso bon desaroyá, nos por mira un hóben ku ta lucha pa alkansá metanan spiritual òf nos ta ripará un ruman di edat ku semper ta na reunion apesar di su krekechénan. Algun palabra di elogio sinsero lo por toka nan kurason i fortalesé nan determinashon pa sirbi Yehova. I na kas awor? Tantu esposo komo esposa tin e nesesidat di tende palabranan bondadoso di elogio i di apresio for di otro. (Proverbionan 31:10, 28) Mucha spesialmente ta sinti nan bon ora ta tuma nan na kuenta i laga nan sinti ku ta apresiá nan. Meskos ku mata mester di awa i lus pa bona, asina mucha mester di palabra di elogio i di aprobashon pa sostené nan. Pues mayornan, buska oportunidat pa elogiá boso yunan pa nan bon kualidatnan i e esfuerso ku nan ta hasi. Asina boso ta duna nan mas kurashi i konfiansa den nan mes i ta motivá nan pa hasi nan bèst mas ainda.

18, 19. Dikon nos mester hasi nos bèst pa konsolá i animá rumannan den fe, i kon nos por hasi esei?

18 Konsuelo i animashon. Yehova ta profundamente interesá den hende “humilde i di spiritu kibrá.” (Isaías 57:15) Su Palabra ta urgi nos pa “sigui animá otro” i “papia palabranan di konsuelo ku esnan deprimí.” (1 Tesalonisensenan 5:11, 14) Nos por tin sigur ku Dios ta tuma nota i ta keda kontentu ku e esfuerso ku nos ta hasi pa konsolá i animá nos rumannan den fe, kende nan kurason ta kargá ku tristesa.

Yehova ta keda kontentu ora nos ta papia palabra ku ta edifiká otro hende

19 Pero kiko bo por bisa pa edifiká i animá un ruman ku ta desanimá i deprimí? No sinti ku bo mester resolvé e problema. Den hopi kaso, algun palabra simpel ta e kos di mas mihó. Sigurá e persona desanimá ku bo ta interesá den dje i ta apoy’é. Tambe bo por hasi orashon kuné i pidi Yehova yud’é mira kuantu hende ta stim’é, inkluso Yehova mes. (Santiago 5:14, 15) Sigur’é ku e kongregashon mester di dje i ta apresi’é. (1 Korintionan 12:12-26) Lesa un versíkulo di Beibel ku ta rekord’é ku Yehova realmente ta interesá den dje. (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31) Si bo tuma bo tempu pa konsolá e ruman desanimá ku algun “bon palabra” ku ta sali for di bo kurason, lo e sinti su mes mas stimá i apresiá.—Proverbionan 12:25.

20, 21. Menshoná algun faktor ku ta hasi un konseho efektivo.

20 Konseho ku ta efektivo. Komo hende imperfekto, nos tur tin mester di konseho de bes en kuando. Beibel ta animá nos pa ‘skucha konseho i aseptá disiplina, pa nos por ta sabí pa restu di nos bida.’ (Proverbionan 19:20) No ta e ansianonan so ta duna konseho. Por ehèmpel, mayornan tambe tin ku konsehá nan yunan. (Efesionan 6:4) I rumannan muhé spiritualmente maduro kisas tin ku konsehá rumannan muhé mas hóben. (Tito 2:3-5) Amor pa próhimo ta motivá nos pa formulá nos konseho di tal manera ku e persona por asept’é sin sintié ataká. Kiko por yuda nos duna konseho di e manera ei? Laga nos analisá tres faktor ku ta hasi un konseho mas efektivo: e aktitut i motivashon di e dunadó di konseho, e base pa duna e konseho i e manera ku ta duna e konseho.

21 E promé faktor ta ku konseho efektivo ta kuminsá ku esun ku ta duna e konseho. Puntra bo mes: ‘Ki ora ta mas fásil pa ami aseptá un konseho?’ Wèl, esei ta ora bo sa ku esun ku ta duna bo konseho ta realmente interesá den bo i ku e no ta duna bo konseho pasobra e ta sintié frustrá òf pasobra e tin otro motibu skondí. Pues, ora abo ta konsehá otro hende, bo tambe mester tin e mesun aktitut i motivashon. E di dos faktor pa konseho eksitoso ta ku e mester ta basá riba e Palabra di Dios. (2 Timoteo 3:16) Tur loke nos ta bisa mester ta basá riba Beibel, sea ku nos ta les’é direktamente for di Beibel òf nò. Pues, ansianonan ta tene kuidou pa nan no imponé nan propio opinion riba otro hende. Nan no ta trose ni manipulá tekstonan bíbliko tampoko pa laga parse ku esakinan ta apoyá nan ideanan. E di tres faktor ta pa ofresé e konseho na e forma adekuá. Konseho sasoná ku bondat semper ta mas fásil pa aseptá i ta laga e persona ku ta risibié keda ku su dignidat.—Kolosensenan 4:6.

22. Kiko ta bo determinashon relashoná ku e uso di bo don di papia?

22 Un kos ta sigur, e kapasidat di papia ta un regalo maravioso di Dios. I komo ku nos ta stima Yehova, nos ke hasi bon uso di e regalo akí. Laga nos kòrda ku e palabranan ku nos ta papia tin poder: nan por edifiká hende òf kibra nan. Pues, laga nos hasi esfuerso pa semper usa e regalo akí manera Yehova ke, esta, “pa edifiká” otro hende. Asina nos lo ta un bendishon pa e hendenan rònt di nos i lo yuda nos keda den e amor di Dios.

^ par. 7 E palabra griego tradusí komo “enbano” ta ser tradusí tambe komo “no ta bal nada.”—1 Korintionan 15:17.

^ par. 10 Den Beibel, e ekspreshon “impuresa” tin un nifikashon amplio i ta abarká un variedat grandi di piká. Aunke no ta tur tipo di impuresa ta eksigí formashon di un komité hudisial, un persona ku ta sigui kometé impuresa grave i no ta arepentí lo ser ekspulsá for di e kongregashon.—2 Korintionan 12:21; Efesionan 4:19; wak e “Pregunta di Lektor” den E Toren di Vigilansia di 15 di yüli 2006.